Εισήγηση στην ταραγμένη περίοδο της Εικονομαχίας για το μάθημα της Ιστορίας Β' ΓΕ.Λ.

1. ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
ΑΕΡΑΚΗΣ ΜΑΝΟΣ Β1΄
ΤΣΑΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Β3΄
3Ο
ΓΕΛ ΙΛΙΟΥ

2. ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ
Με τον όρο Εικονομαχία ονομάζουμε τηΜε τον όρο Εικονομαχία ονομάζουμε τη
μεταρρυθμιστική κίνηση που ξέσπασε στομεταρρυθμιστική κίνηση που ξέσπασε στο
Βυζαντινό Κράτος τον 8Βυζαντινό Κράτος τον 8οο
και 9και 9οο
αιώνα και απόαιώνα και από
θρησκευτική εξελίχθηκε και σε πολιτική διαμάχηθρησκευτική εξελίχθηκε και σε πολιτική διαμάχη
για την λατρεία των εικόνων. Η εικονομαχίαγια την λατρεία των εικόνων. Η εικονομαχία
τελικά δίχασε τους Βυζαντινούς σετελικά δίχασε τους Βυζαντινούς σε
«Εικονομάχους» και «Εικονολάτρες». Η«Εικονομάχους» και «Εικονολάτρες». Η
εικονομαχία άρχισε το 726 και τελείωσε το 843εικονομαχία άρχισε το 726 και τελείωσε το 843
με την οριστική αναστήλωση των εικόνων.με την οριστική αναστήλωση των εικόνων.

3. Περίοδοι της
Εικονομαχίας
Α΄ Περίοδος
Από το 726 έως 787.
Β΄ Περίοδος
Από το 814 έως 843.

4. ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
• Στη προσπάθεια των Ισαύρων να εξουσιάσουν τηνΣτη προσπάθεια των Ισαύρων να εξουσιάσουν την
εκκλησία .εκκλησία .
• Στον οικονομικό τομέα , διότι οι μεγάλες μοναστηριακέςΣτον οικονομικό τομέα , διότι οι μεγάλες μοναστηριακές
περιουσίες δεν πλήρωναν φόρους και ζημίωναν τοπεριουσίες δεν πλήρωναν φόρους και ζημίωναν το
κράτος .κράτος .
• Στον πολιτικό τομέα, καθώς οι μοναχοί ασκούσανΣτον πολιτικό τομέα, καθώς οι μοναχοί ασκούσαν
επιρροή στις λαϊκές τάξεις .επιρροή στις λαϊκές τάξεις .
• Στην κοινωνική πρόνοια που ανέλαβε η εκκλησία με τηνΣτην κοινωνική πρόνοια που ανέλαβε η εκκλησία με την
ίδρυση νοσοκομείων, γηροκομείων κ α .ίδρυση νοσοκομείων, γηροκομείων κ α .
• Στην υπέρμετρη λατρεία των πιστών στο εικονιζόμενοΣτην υπέρμετρη λατρεία των πιστών στο εικονιζόμενο
πρόσωπο αλλά και στη συγκεκριμένη φορητή εικόνα ωςπρόσωπο αλλά και στη συγκεκριμένη φορητή εικόνα ως
θαυματουργή .θαυματουργή .

5. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΩΝΕΙΚΟΝΟΜΑΧΩΝ
 Οι εικονομάχοι πίστευαν ότι οι εικόνεςΟι εικονομάχοι πίστευαν ότι οι εικόνες
αναπληρώνουν τα είδωλα, άρα και αυτοίαναπληρώνουν τα είδωλα, άρα και αυτοί
που τα προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες .που τα προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες .
Ακόμα, τονίζουν ότι οι άνθρωποι δενΑκόμα, τονίζουν ότι οι άνθρωποι δεν
πρέπει να λατρεύουν κατασκευάσματαπρέπει να λατρεύουν κατασκευάσματα
των ανθρώπινων χεριών και κάθε είδουςτων ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους
ομοιώματα.ομοιώματα.

6. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΟΛΑΤΡΩΝ
 Οι εικονολάτρεςΟι εικονολάτρες
έλεγαν ότιέλεγαν ότι
προσκυνούν τονπροσκυνούν τον
Σταυρό ,την λόγχηΣταυρό ,την λόγχη
, τον κάλαμο και, τον κάλαμο και
τον σπόγγο με τοντον σπόγγο με τον
οποίο οι Ιουδαίοιοποίο οι Ιουδαίοι
σκότωσαν τονσκότωσαν τον
Ιησού. Επιπλέον,Ιησού. Επιπλέον,
επισημαίνουν ότιεπισημαίνουν ότι
δεν προσκυνούνδεν προσκυνούν
την ύλη αλλά τοτην ύλη αλλά το
πνεύμαπνεύμα ..

7. ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
 Αφορμή για την έναρξη της εικονομαχίαςΑφορμή για την έναρξη της εικονομαχίας
στάθηκε ο σεισμός μεταξύ Θήρας και Θηρασίαςστάθηκε ο σεισμός μεταξύ Θήρας και Θηρασίας
το 726 . Ο σεισμός αυτός ερμηνεύτηκε από τοντο 726 . Ο σεισμός αυτός ερμηνεύτηκε από τον
αυτοκράτορα Λέαυτοκράτορα Λέοντα Γ΄οντα Γ΄ ως χορηγοί τουως χορηγοί του ΘΘεού γιαεού για
την υπέρμετρη λατρεία των εικόνων πουτην υπέρμετρη λατρεία των εικόνων που
αποτελούσε εκδήλωση ειδωλολατρίας . Τότεαποτελούσε εκδήλωση ειδωλολατρίας . Τότε, το, το
731 σε μια σύνοδο στη Ρώμη731 σε μια σύνοδο στη Ρώμη,, ο πάπας αφόρισεο πάπας αφόρισε
τους εικονομάχους.τους εικονομάχους.

8. Α΄ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣΑ΄ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
 Στο χώρο της αντίδρασηςΣτο χώρο της αντίδρασης
του λαού εντάσσεται και μιατου λαού εντάσσεται και μια
στασιαστική ενέργεια τουστασιαστική ενέργεια του
τουρμάρχη (διοικητή) τουτουρμάρχη (διοικητή) του
θέματος τωνθέματος των
Ελλαδικών,Αγαλλιανού,πουΕλλαδικών,Αγαλλιανού,που
ανακήρυξε αυτοκράτοραανακήρυξε αυτοκράτορα
κάποιον Κοσμά και βάδισεκάποιον Κοσμά και βάδισε
προς τηνπρος την
Κωσταντινούπολη.Βέβαια οΚωσταντινούπολη.Βέβαια ο
Λέων Γ' μπόρεσε πολύΛέων Γ' μπόρεσε πολύ
εύκολα να συντρίψει καιεύκολα να συντρίψει και
αυτό το στασιαστικό κίνημααυτό το στασιαστικό κίνημα
αλλά τα πράγματα πιααλλά τα πράγματα πια
οδηγούνταν στα άκρα.οδηγούνταν στα άκρα.

9. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ε΄ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ε΄
 Η κατάσταση χειροτέρεψε τηνΗ κατάσταση χειροτέρεψε την
εποχή του Κωσταντίνου Ε' πουεποχή του Κωσταντίνου Ε' που
διαδέχτηκε τον Λέοντα Γ'. Ηδιαδέχτηκε τον Λέοντα Γ'. Η
καταδίωξη των εικονολατρώνκαταδίωξη των εικονολατρών
πήρε συστηματικό χαρακτήρα.Οιπήρε συστηματικό χαρακτήρα.Οι
εικόνες καίγονταν ήεικόνες καίγονταν ή
καταστρέφονταν και οι οπαδοίκαταστρέφονταν και οι οπαδοί
τους φυλακίζονταν,εξορίζονταν ήτους φυλακίζονταν,εξορίζονταν ή
και ακρωτηριάζοντανκαι ακρωτηριάζονταν
ακόμα.Πόλλοι απο αυτούςακόμα.Πόλλοι απο αυτούς
βρήκαν καταφύγιο έξω απο ταβρήκαν καταφύγιο έξω απο τα
σύνορα του κράτους στουςσύνορα του κράτους στους
Άραβες και στη Δύση.Για να έχειΆραβες και στη Δύση.Για να έχει
και δογματική κάλυψη για τιςκαι δογματική κάλυψη για τις
ενέργειές του ο Κωσταντίνοςενέργειές του ο Κωσταντίνος
συγκάλεσε στο παλάτι τηςσυγκάλεσε στο παλάτι της
Ιέρειας (κοντά στηνΙέρειας (κοντά στην
Κωσταντινούπολη) μια σύνοδοΚωσταντινούπολη) μια σύνοδο
το 754 που καταδίκασε επίσηματο 754 που καταδίκασε επίσημα
πλέον τη λατρεία των εικόνων.πλέον τη λατρεία των εικόνων.

10. ΛΗΞΗ Α΄ ΦΑΣΗΣΛΗΞΗ Α΄ ΦΑΣΗΣ
 Αυτή η θλιβερή περίοδος,πουΑυτή η θλιβερή περίοδος,που
έφερε το διχασμό στο κράτοςέφερε το διχασμό στο κράτος
και μεγάλες καταστροφές στουςκαι μεγάλες καταστροφές στους
καλλιτεχνικούςκαλλιτεχνικούς
θησαυρούς,τελείωσε το 787 μ.Χθησαυρούς,τελείωσε το 787 μ.Χ
την εποχή της Ειρήνης τηςτην εποχή της Ειρήνης της
Αθηναίας,γυναίκας του γιού τουΑθηναίας,γυναίκας του γιού του
Κωσταντίνου, Λέοντα Δ' καιΚωσταντίνου, Λέοντα Δ' και
επιτρόπου του ανήλικουεπιτρόπου του ανήλικου
αυτοκράτορα Κωσταντίνου ΣΤ'.αυτοκράτορα Κωσταντίνου ΣΤ'.
Σε Οικουμενική (Ζ') σύνοδο πουΣε Οικουμενική (Ζ') σύνοδο που
συγκλήθηκε στη Νίκαια (787συγκλήθηκε στη Νίκαια (787
μ.Χ) αποφασίστηκε ημ.Χ) αποφασίστηκε η
αποκατάσταση τωναποκατάσταση των
εικόνων,αλλά με την διευκρίνισηεικόνων,αλλά με την διευκρίνιση
ότι η λατρεία τους δεν αφορά τοότι η λατρεία τους δεν αφορά το
ξύλο και τα χρώματα αλλά ταξύλο και τα χρώματα αλλά τα
πρόσωπα που εικονίζονται.πρόσωπα που εικονίζονται.

11. Β΄ ΦΑΣΗΒ΄ ΦΑΣΗ
 Η β' φάση αρχίζει με τον αυτοκράτοραΗ β' φάση αρχίζει με τον αυτοκράτορα
Λέοντα Ε' τον Αρμένιο που επανέφερεΛέοντα Ε' τον Αρμένιο που επανέφερε
σε ισχύ τις αποφάσεις της συνόδουσε ισχύ τις αποφάσεις της συνόδου
της Ιέρειας με μια σύνοδο στιςτης Ιέρειας με μια σύνοδο στις
Βλαχέρνες, το 815. Ο διχασμός και οιΒλαχέρνες, το 815. Ο διχασμός και οι
διώξεις ξανάρχισαν και συνεχίστηκανδιώξεις ξανάρχισαν και συνεχίστηκαν
τόσο την εποχή του Μιχαήλ Β'τόσο την εποχή του Μιχαήλ Β'
Τραυλού, που διαδέχτηκε το Λέοντα,Τραυλού, που διαδέχτηκε το Λέοντα,
όσο και κυρίως στην εποχή τουόσο και κυρίως στην εποχή του
Θεόφιλου, του γιου του Μιχαήλ. ΟΘεόφιλου, του γιου του Μιχαήλ. Ο
Θεόφιλος ήταν και ο πιο φανατικόςΘεόφιλος ήταν και ο πιο φανατικός
αντίπαλος των εικόνων, αν και μέσααντίπαλος των εικόνων, αν και μέσα
στο ίδιο το παλάτι η βασίλισσαστο ίδιο το παλάτι η βασίλισσα
Θεοδώρα και άλλοι διατηρούσανΘεοδώρα και άλλοι διατηρούσαν
κρυφά τις εικόνες.κρυφά τις εικόνες.
 Για τον Θεόφιλο (829-842) η αιτία γιαΓια τον Θεόφιλο (829-842) η αιτία για
τις ήττες στο βαλκανικό μέτωποτις ήττες στο βαλκανικό μέτωπο
βρισκόταν στην αιρετική λατρεία τωνβρισκόταν στην αιρετική λατρεία των
εικόνων. Η εικονομαχική όμωςεικόνων. Η εικονομαχική όμως
πολιτική του απέβλεπε στο περιορισμόπολιτική του απέβλεπε στο περιορισμό
των εικονοφίλων που προέρχονταντων εικονοφίλων που προέρχονταν
κυρίως από το μοναστικό περιβάλλονκυρίως από το μοναστικό περιβάλλον
χωρίς αυτό να σημαίνει γενικούςχωρίς αυτό να σημαίνει γενικούς

12. ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
 Η Ζ΄ Οικουμενική ΣύνοδοςΗ Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος
συγκλήθηκε από τονσυγκλήθηκε από τον
Αυτοκράτορα ΚωνσταντίνουΑυτοκράτορα Κωνσταντίνου
ΣΤ΄ και τη μητέρα του,ΣΤ΄ και τη μητέρα του,
Αυτοκράτειρα Ειρήνη τηνΑυτοκράτειρα Ειρήνη την
Αθηναία στη Νίκαια τηςΑθηναία στη Νίκαια της
Βιθυνίας, στο Ναό της ΑγίαςΒιθυνίας, στο Ναό της Αγίας
Σοφίας, το 787 κατόπιν αίτησηςΣοφίας, το 787 κατόπιν αίτησης
του Πατριάρχητου Πατριάρχη
ΚωνσταντινουπόλεωςΚωνσταντινουπόλεως
Ταρασίου. Αποφάσισε τηνΤαρασίου. Αποφάσισε την
αναστύλωση των εικόνωναναστύλωση των εικόνων
καταδικάζοντας τηνκαταδικάζοντας την
Εικονομαχία και την ιδέα τηςΕικονομαχία και την ιδέα της
σχηματοποίησης της αόρατηςσχηματοποίησης της αόρατης
και άυλης Τριάδας.και άυλης Τριάδας.