1. ΟΙ ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΕΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ
1η Διαφάνεια: Λογότυπο ομάδας
2η Διαφάνεια: Τίτλος με συνοδευτική εικόνα για το θέμα τεχνη του Βυζαντίου
3η Διαφάνεια: Πίνακας της Αιγύπτου, 6ος αιώνας, Παρίσι. Ο Χριστός και ο Άγιος Μηνάς,
εικόνα από το Βawit, Λούβρο. Ο Χριστός και ο Άγιος Μηνάς εικονίζονται ολόσωμοι,
μετωπικοί, με μεγάλα στρόγγυλα εκφραστικά μάτια και όχι απόλυτα σωστές σωματικές
αναλογίες. Πρόκειται για αντίγραφο φορητής εικόνας του 6ου αιώνα, η οποία αποτελεί ένα
από τα γνωστότερα σωζόμενα δείγματα της ζωγραφικής των Χριστιανών της Αιγύπτου,
και σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο του Λούβρου. Το αντίγραφο φιλοτέχνησε ο Γιάννης
Τσαρούχης (1910-1989), μεταξύ των ετών 1935 και 1937. Η δημιουργία του
συγκεκριμένου αντιγράφου φαίνεται ότι απηχεί την επίδραση του τελευταίου. Το
αντίγραφο αποδίδει πιστά την πρωτότυπη παράσταση, ακόμη και στην τεχνοτροπία του,
όπως μαρτυρούν τα έντονα περιγράμματα και η απλότητα του σχεδίου που κυριαρχούν
στον τρόπο απόδοσης των μορφών. Δεν είναι πάντως γνωστό πότε και κάτω από ποιες
συνθήκες περιήλθε το έργο στην κατοχή του Βυζαντινού Μουσείου.
4η Διαφάνεια: Το όραμα του Προφήτη Ιεζεκιήλ, ψηφιδωτό στον Όσιο Δαβίδ της
5η Διαφάνεια: Ο Χριστός ανάμεσα στους Αποστόλους, ψηφιδωτό στην Santa Pudenziana
της Ρώμης, τέλη 4ου αι. με αποκαταστάσεις του 16ου αι.
6η Διαφάνεια: Οι Τρεις Παίδες εν Καμίνω, τοιχογραφία από την Κατακόμβη της Πρισίλλας
στη Ρώμη, μέσα 3ου αι. Οι Τρεις Παίδες εν Καμίνω ήταν τρία εβραιόπουλα, ο Ανανίας, ο
Αζαρίας και ο Μισαήλ, που κατάγονταν από βασιλικό γένος και ζούσαν στα Ιεροσόλυμα.
Όταν η πόλη τους κυριεύτηκε από τον βασιλιά των βαβυλωνίων, Ναβουχοδονόσορα Β’ τον
Μέγα (634-562 π.Χ), τα τρία παιδιά σύρθηκαν αιχμάλωτα στη Βαβυλώνα μαζί με τον φίλο
τους Δανιήλ. Όμως, όταν αρνήθηκαν να προσκυνήσουν τη χρυσή εικόνα του, ο Ναβουχοδο-
νόσωρ εξοργίστηκε και διέταξε να τους ρίξουν σ’ ένα ιδιαίτερα πυρακτωμένο καμίνι. Τότε
εμφανίστηκε Άγγελος Κυρίου και τους προστάτευσε, απλώνοντας πάνω τους τις φτερούγες
του και μεταβάλλοντας τη φωτιά σε δροσιά. Έκπληκτος ο Ναβουχοδονόσωρ από το θαύμα
που συντελέστηκε ενώπιόν του, ομολόγησε ότι ο Θεός των Ιουδαίων είναι μεγάλος και τους
χάρισε τη ζωή. Έκτοτε, οι «Τρεις Παίδες» έζησαν εν ειρήνη.
7η Διαφάνεια: Τίτλος και συνοδευτική εικόνα για αρχιτεκτονική (ρυθμοί)
8η Διαφάνεια: Ρυθμός Ροτόντας ή Περίκεντρος (3ος αι.) Η Ροτόντα ανήκει στα περίκεντρα
οικοδομήματα, στο κυκλικό της σχήμα άλλωστε οφείλει την ονομασία της. Κτίστηκε στα
χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ., ως ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ΄
άλλους ως Μαυσωλείο του ιδίου. Στα χρόνια του αυτοκράτορα Θεοδοσίου (379-
395 μ.χ.μετατράπηκε σε εκκλησία αφιερωμένη στις Ασώματεςδυνάμεις ή τους
Αρχαγγέλους και κοσμήθηκε με περίφημα ψηφιδωτά.
9η Διαφάνεια: Ρυθμός Βασιλικής (4ος-5ος αι.). Οι ναοί αυτού του ρυθμού
ήταν ορθογώνια οικοδομήματα με σαμαρωτή ξύλινη στέγη. Μέσα χωρίζονταν με σειρές
από κολώνες σε τρεις ή περισσότερους ευρύχωρους διαδρόμους, που λέγονταν κλίτη. Το
μεσαίο κλίτος ήταν πάντα το πιο πλατύ.Την περίοδο αυτή χτίζονται στη Θεσσαλονίκη η
πεντάκλιτη βασιλική του Αγίου Δημητρίου και η τρίκλιτη βασιλική της Αχειροποιήτου

2. 10η Διαφάνεια: Ρυθμός Βασιλικής με τρούλο (6ος-7ος αι.) Στις αρχές πιθανότατα του 8ου
αιώνα, στα χρόνια της εικονομαχίας, χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη ο ναός του Θεού
Σοφίας, η γνωστή Αγία Σοφία.Κατά τον αρχιτεκτονικό ρυθμό το κτίσμα εντάσσεται στο
μεταβατικό τύπο από τη βασιλική με τρούλο στο σταυροειδή ναό με τρούλο. Στην κάτοψη
του το μνημείο είναι τετράγωνο. Ο μεγάλος τρούλος στο κέντρο, που στη βάση του δεν
είναι εντελώς κυκλικός, στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες που πατούν σε ισάριθμους
τετραγωνικούς πεσσούς.
11η Διαφάνεια: Βυζαντινός Ρυθμός (10ος -12ος αι.) Βυζαντινός ρυθμός ήταν σταυροειδής.
Χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι ότι τα θεμέλια και οι τοίχοι σχηματίζουν σταυρό και
ότι ο κεντρικός τρούλος της στέγης στηρίζεται σε τέσσερις καμάρες. Αυτές τις
ακολουθούν μικρότεροι θόλοι, σχηματίζοντας έτσι ένα σταυρό.Στο ρυθμό αυτό χτίζονται
οι γνωστοί ναοί της Θεσσαλονίκης ,Παναγία Χαλκέων, Δωδεκα Απόστολοι.Αγία
Αικατερίνη και Προφήτης Ηλίας.
12η Διαφάνεια: Τίτλος και συνοδευτική εικόνα για τα μνημεία του Βυζαντίου
13η Διαφάνεια: Ροτόντα, Θεσσαλονίκη (ανοίκει και στην ενότητα της αρχιτεκτονικής)
Η Ροτόντα ανήκει στα περίκεντρα οικοδομήματα, στο κυκλικό της σχήμα άλλωστε οφείλει
και την ονομασία της. Κτίστηκε στα χρόνια του καίσαρα Γαλερίου, γύρω στα 306 μ.Χ., ως
ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ΄ άλλους ως Μαυσωλείο του ιδίου. Στον άξονά της
κατέληγε πομπική οδός που συνέδεε τη θριαμβική αψίδα του Γαλερίου με το ανακτορικό
συγκρότημα, που έχει ανασκαφεί νοτίως της Εγνατίας οδού.
14η Διαφάνεια: Παναγία των Χαλκέων, Θεσσαλονίκη (ανοίκει και στην ενότητα της
αρχιτεκτονικής)
Στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Αριστοτέλους, νοτιοδυτικά του αρχαιολογικού χώρου
της Ρωμαϊκής Αγοράς, βρίσκεται ο ναός της Παναγίας Χαλκέων. Κτίστηκε στο χώρο του
Μεγαλοφόρου, της κεντρικής αγοράς της Θεσσαλονίκης, κοντά στη Χαλκευτική στοά,
όπου έως και σήμερα συναντά κανείς τα εργαστήρια των χαλκωματάδων.
15η Διαφάνεια: Παναγία η Παρηγορίτισα. Κτίστηκε το 1285-89 από το Νικηφόρο Α΄
Κομνηνό Δούκα και τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα Κατακουζηνή. Από την μεγάλη
σταυροπηγιακή μονή σώζονται σήμερα ο ναός, η Τράπεζα και 16 κελιά. Ο ναός
εντυπωσιάζει με τις εξωτερικές και εσωτερικές αρχιτεκτονικές καινοτομίες του, ενώ
μοναδικός στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική είναι ο τρόπος στήριξης του κεντρικού
τρούλου .
16η Διαφάνεια:. Μονή Κάτω Παναγίας. Στο δρόμο προς το Γλυκόριζο, η μονή κτίστηκε το
13ο αιώνα (1250-1260) από το Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ Δούκα. Σήμερα το
μοναστήρι κρατιέται ζωντανό χάρη στη συνεχή φροντίδα των γυναικών μοναχών που
μένουν εκεί.
ΑΝΝΑ ΠΕΡΗΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ:Εικόνες, ερωτήσεις και πληροφορίες για την τέχνη του Βυζαντίου
ΣΕΡΔΑΡΙΔΟΥ ΖΩΗ:Εικόνες, ερωτήσεις και πληροφορίες για την αρχιτεκτονική και τους ρυθμούς
ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΤΑΡΑΜΟΝΛΗ:Εικόνες, ερωτήσεις και πληροφορίες για τα μνημεία
ΕΥΘΥΜΙΑ ΣΟΥΛΗ:Επεξεργασία-επιμέλεια εικόνων//Επιμέλεια- οργάνωση γενικού
ερωτηματολογίου//Δημιουργία powerpoint//Περιεχόμενα διαφανειών σε αρχείο Word//
Δημιουργία λογοτύπου//Εύρεση βίντεο
To project πραγματοποιήθηκε με συνομιλία μέσω e-mail

3. 1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΕΡΟΙΑΣ PROJECT (2014- 2015)
ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
1. Ποια χαρακτηριστικά παρουσιάζονται στην εικόνα "Ο Χριστός και ο Άγιος
Μηνάς";
2. Ποια η ιστορία της εικόνας "Τρεις παίδες εν Καμίνω";
3. Σε ποια οικοδομήματα ανήκει η Ροτόντα και πότε κτίστηκε;
2. Τι γνωρίζεις για το ρυθμό της Βασιλικής;
3. Πού και πότε κτίστηκε η Αγία Σοφία και ποια τα χαρακτηριστικά της;
4. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Βυζαντινού ρυθμού;
5. Πού οφείλεται η ονομασία της Ροτόντα;
6. Πού βρίσκεται η Παναγία των Χαλκέων;
7. Τι εντυπωσιακό έχει η μονή Παναγίας της Παρηγορήτριας;
8. Πότε χτίστηκε και από ποιoν η Μονή Κάτω Παναγίας Γλυκόριζου;