τπε

1. Η ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς-το τέλος ενός πολέμου...
Φύλλο εργασίας με χρήση ΤΠΕ – Ομάδα Η΄ :
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ
Ημερομηνία: 24/11/14
Ονοματεπώνυμο: Κυριακή Δαμαλά
Τάξη: Α1
1) Πού απέβλεπε το ψήφισμα της αποκοπής των χειρών και πού έχει τις ρίζες του;
Μετά την ολική καταστροφή του αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς, ο Λύσανδρος
συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο. Εκεί, οι Αθηναίοι κατηγορήθηκαν από τους συμμάχους ως
εγκληματίες πολέμου, όχι για την παραβίαση κάποιων γραπτών νόμων, αλλά για την παραβίαση
άγραφων κανόνων, που αφορούσαν στην τύχη αιχμαλώτων και ομήρων. Πράγματι, οι Αθηναίοι
είχαν αποφασίσει σε περίπτωση νίκης στη ναυμαχία να κόψουν το δεξί χέρι των αιχμαλώτων τους,
ώστε να μην μπορούν να ξαναπολεμήσουν. Με αυτή την αποτρόπαια πράξη, στόχευαν στο να
ανακόψουν το ρεύμα των λιποτακτών και αυτών που προσχωρούσαν στις τάξεις τού σπαρτιατικού
ναυτικού δελεασμένοι από τα χρήματα του Κύρου.Άλλες πηγές, όπως ο Πλούταρχος, αναφέρουν
ότι οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει να κόψουν όχι το χέρι αλλά τον αντίχειρα του δεξιού χεριού,
ώστε όσοι θα συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι να μην μπορούν να πιάσουν δόρυ, αλλά να μπορούν να
κρατούν το κουπί, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως κωπηλάτες στα αθηναϊκά πλοία, σε
καταναγκαστικά έργα.
2) Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για θηριωδίες στον πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια πολέμων ανά τα χρόνια, αμέτρητες είναι οι θηριωδίες που σημειώθηκαν.
Χιλιάδες είναι οι αθώοι που έχασαν τη ζωή τους άδικα και άλλα τόσα τα χωριά και τα σπίτια που
κάηκαν.
 Μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής, ο πληθυσμός της Ελλάδας είχε μειωθεί
δραστικά. Υπολογίζεται ότι από τους βομβαρδισμούς έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 3.000
άνθρωποι, στον ελληνογερμανικό πόλεμο 8.000, στον ανταρτοπόλεμο 50.000, οι εκτελέσεις από
Γερμανούς και Ιταλούς ξεπέρασαν τις 30.000 και οι απώλειες του εμπορικού ναυτικού σε 3.500.
Γίνεται επομένως εύκολα κατανοητό ότι η μικρή Ελλάδα πλήρωσε πολύ βαρύ φόρο αίματος σε
σύγκριση με άλλες χώρες. Στα Καλάβρυτα οι Γερμανοί σκότωσαν όλους τους άνδρες από 15 ετών
και πάνω, δηλαδή επί συνόλου 2.035 ανδρών εκτελέστηκαν 1.436. Στο Δίστομο σκότωσαν
αδιακρίτως 218 άνδρες, γυναίκες, μωρά, παιδιά και ηλικιωμένους. Οι Γερμανοί, όπως και οι Ιταλοί
και οι Βούλγαροι εξόντωναν συστηματικά και με κάθε τρόπο όχι μόνο όσους αντιστέκονταν, αλλά
και τους άμαχους ως αντίποινα, με κρεμάλες, σφαγές, τουφεκισμούς. Η Ελλάδα στο τέλος του
πολέμου είχε χάσει το 10% του πληθυσμού της, είχε κατεστραμμένη οικονομία και οι υποδομές της
ήταν ανύπαρκτες.
 Ακόμα μια θηριωδία πολέμου συναντάται στη Αίγυπτο. Μια μακάβρια αποκάλυψη
έκανε σχετικά πρόσφατα ομάδα αρχαιολόγων που ανασκάπτουν ένα ανάκτορο στην αρχαία πόλη
της Άβαρης στην Αίγυπτο. Οι αρχαιολόγοι ανέσκαψαν τα οστά 16 ανθρώπινων χεριών θαμμένων
σε τέσσερις λάκκους. Όλα αποτελούν δεξιά χέρια (παλάμες), ενώ δεν υπάρχει κανένα αριστερό. Τα
ευρήματα, που ήρθαν στο φως στο Δέλτα του Νείλου, ΒΑ του Καΐρου, χρονολογείται πριν από
3.600 χρόνια, σε μια εποχή που ένας ασιατικός νομαδικός λαός, οι Υκσώς, έλεγχε τμήμα της
Αιγύπτου. Τα χέρια φαίνεται ότι αποτελούν την πρώτη υλική ένδειξη μιας πρακτικής που
απαντάται σε αρχαία αιγυπτιακά κείμενα και αναπαραστάσεις, όπου ένας στρατιώτης παρουσίαζε
το κομμένο δεξί χέρι ενός εχθρού με αντάλλαγμα χρυσό.Αν και το εύρημα είναι η αρχαιότερη

2. απόδειξη της πρακτικής, η κακομεταχείριση των αιχμαλώτων στην αρχαία Αίγυπτο δεν είναι κάτι
το καινούριο. Η Παλέτα του Νάρμερ, που χρονολογείται την εποχή της ενοποίησης της Αιγύπτου
πριν από 5.000 χρόνια, δείχνει αποκεφαλισμένους αιχμαλώτους και έναν φαραώ έτοιμο να
κομματιάσει το κεφάλι ενός γονατισμένου άνδρα.
 Από θυριωδίες, γνωστή μάς είναι και αυτή που διαδραματίστηκε στην Κίνα. Η
Σφαγή της Ναντσίνγκ, ήταν μια μαζική δολοφονία, γενοκτονία και πολεμικοί βιασμοί που
έλαβαν χώρα κατά την περίοδο των έξι εβδομάδων μετά την ιαπωνική άλωση της πόλης της
Ναντσίνγκ, την πρώην πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Κίνας, στις 13 Δεκεμβρίου 1937 κατά
τη διάρκεια του δεύτερου Σινοϊαπωνικού πόλεμου. Κατά την περίοδο αυτή εκατοντάδες
χιλιάδες Κινέζοι πολίτες και αφοπλισμένοι στρατιώτες δολοφονήθηκαν και 20.000-80.000
άνδρες, γυναίκες και παιδιά βιάστηκαν από στρατιώτες του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού
Στρατού.
 Κατά την πρώτη σερβική επανάσταση, χτίστηκε το Τείχος των Κρανίων, ένα
ιστορικό μνημείο στη σημερινή Σερβία. Το μνημείο στήθηκε από τους Οθωμανούς μετά την
νικηφόρα μάχη τους επί των επαναστατημένων Σέρβων το οποίο έχτισαν με τα κρανία των
ηττημένων. Στις 31 Μαΐου 1809, οι Σέρβοι επαναστάτες υπέστησαν την μεγαλύτερη ήττα τους από
τους Οθωμανούς. Ο Χουρσίτ Πασάς μετά το τέλος της μάχης έδωσε εντολή κι αποκεφαλίστηκαν οι

3. νεκροί επαναστάτες, γδάρθηκαν τα κρανία τους και αφού τα γέμισαν με βαμβάκι, τα έστειλαν στον
Σουλτάνο και εκεί τα έχτισαν φτιάχνοντας ένα τείχος για παραδειγματισμό.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Η΄
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ
Ημερομηνία: 24/11/14
Ονοματεπώνυμο: Αναστασίου Μαριάννα
Τάξη: Α1
 Πού απέβλεπε το ψήφισμα της αποκοπής των χειρών και πού έχει τις ρίζες του;
Το ψήφισμα της αποκοπής των χειρών είχε ως σκοπό επειδή οι περισσότεροι άντρες ήταν
δεξιόχειρες να είναι ανίκανοι και ακίνδυνoι στον πόλεμο. Επίσης κάποιοι λένε πως έγινε πρόταση
για τη κοπή μόνο του δεξιού αντίχειρα των στρατιωτών ώστε να μην μπορούν να κρατήσουν δόρυ,
επομένως να μην μπορούν να πολεμήσουν, αλλά να μπορούν να κρατούν κουπί και να τους πάρουν
για κωπηλάτες στα Αθηναϊκά πλοία.
 Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για θηριωδίες στον πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια πολλών πολέμων στα παλαιότερα χρόνια συνέβησαν πολλά εγκλήματα. Η σφαγή
των Καλαβρύτων, μια από τις πιο απάνθρωπες πράξεις της ιστορίας, αναφέρεται στην εξολόθρευση
του ανδρικού πληθυσμού και την ολική καταστροφή της πόλης των Καλαβρύτων στην Ελλάδα,
από στρατιώτες της Γερμανίας, κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και πιο
συγκεκριμένα στις 13 Δεκεμβρίου του 1943. Η πράξη αυτή ήταν μαζική αντίποινα στην εκτέλεση
77 Γερμανών αιχμαλώτων, οι οποίοι είχαν συλληφθεί από τους αντάρτες κατά τη διάρκεια της
επιχείρησης «Καλάβρυτα». Οι σφαγές ξεκίνησαν από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια
Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και
δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους. Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο βαριά
περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι
Γερμανοί, με επικεφαλής τον Εμπερσμπέρκερ, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143
άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου
Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν
αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000
δραχμές. Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14
στο σχολείο και διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το χωριό.
Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων, σκοτώνοντας περίπου 500 άτομα.
Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν. Την
επόμενη ημέρα τα ναζιστικά στρατεύματα πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας.
Επιπλέον, Η Σφαγή της Ναντσίνγκ, επίσης γνωστή ως Βιασμός της Νανκίνγκ, ήταν μια μαζική
δολοφονία, γενοκτονία και πολεμικοί βιασμοί που έλαβαν χώρα κατά την περίοδο των έξι
εβδομάδων μετά την ιαπωνική άλωση της πόλης της Ναντσίνγκ, την πρώην πρωτεύουσα της
Δημοκρατίας της Κίνας, στις 13 Δεκεμβρίου 1937 κατά τη διάρκεια του δεύτερου Σινοιαπωνικού
πόλεμου. Κατά την περίοδο αυτή εκατοντάδες χιλιάδες Κινέζοι πολίτες και αφοπλισμένοι
στρατιώτες δολοφονήθηκαν και 20.000-80.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά βιάστηκαν από
στρατιώτες του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού Στρατού. Το Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο της
Άπω Ανατολής εκτιμά πάνω από 200.000 θύματα στο συμβάν], η επίσημη εκτίμηση της Κίνας είναι

4. περίπου 300.000 θύματα, με βάση την αξιολόγηση του Δικαστηρίου Εγκλημάτων Πολέμου στην
Ναντσίγκ. Στην Ιαπωνία, η κοινή γνώμη από τις σφαγές ποικίλλει, και λίγοι αρνούνται εντελώς την
ύπαρξη της σφαγής .
Mε τον όρο καταστροφή της Σμύρνης αναφέρονται τα γεγονότα της σφαγής
του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού της Σμύρνης από τους Τούρκους, καθώς και της
πυρπόλησης της πόλης, που συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1922. Η καταστροφή αυτή άρχισε 7
ημέρες μετά την αποχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού τμήματος από τη Μικρά
Ασία και μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού, του ιδίου του Μουσταφά Κεμάλ και των
ατάκτων του στην πόλη. Η φωτιά εκδηλώθηκε αρχικά στην αρμενική συνοικία και συγκεκριμένα
από την ανατίναξη της Αρμενικής Εκκλησίας του Αγίου Νκολάου, όπου είχαν καταφύγει τα
γυναικόπαιδα και πολιορκούντο από τους Τούρκους. Την πολιορκία την έσπασε με το ασκέρι του ο
Έλληνας καπετάνιος Σιδερής Πανταζόπουλος, που επί πολλά έτη πολεμούσε τους άτακτους Τσέτες
ληστές στα γύρω βουνά. Οι Έλληνες μπήκαν μέσα στην εκκλησία και έδωσαν νερό και τρόφιμα
στους πολιορκημένους, όμως, οι πολυπληθέστεροι Τούρκοι γρήγορα ανασυντάχθηκαν και
παίρνοντας πυρίτιδα από γειτονική πυριταδαποθήκη, περικύκλωσαν και πάλι την εκκλησία και την
ανατίναξαν. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού για τους Τούρκους ανέμου και της βενζίνης με την οποία
οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και
την εβραϊκή συνοικία και διήρκεσε από τις13έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1922 . Στις 11
Σεπτεμβρίου του 1922, δηλαδή δύο ημέρες πριν την έναρξη της καταστροφής της πόλης, είχε
εκδηλωθεί στρατιωτικό κίνημα στη Χίο και τη Μυτιλήνη. Είχε ως συνέπεια όλος σχεδόν ο
ελληνικός στόλος με το σύνολο των επίτακτων πλοίων να τεθεί υπό τους κινηματίες για τη
μεταγωγή του ελληνικού στρατού προς το Λαύριο, προκειμένου να επικρατήσει η επανάσταση
στην Αθήνα.
Η Γενοκτονία των Ασσυρίων αναφέρεται στην μαζική σφαγή του Ασσυριακού πληθυσμού της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1890, τον Πρώτο Παγκόσμιο
Πόλεμο , και την περίοδο του 1922-1925. Ο πληθυσμός των Ασσυρίων της άνω Μεσοποταμίας είχε
εκτοπιστεί διά της βίας και σφαγιάστηκε από Οθωμανικές και κουρδικές δυνάμεις. Οι εκτιμήσεις
σχετικά με το συνολικό αριθμό των νεκρών είναι ποικίλες. Σύγχρονες εκθέσεις εκτιμούν τον
αριθμό των νεκρών στις 250.000. Ορισμένες πηγές που δεν διαθέτουν λεπτομερή στατιστικά
στοιχεία υποστηρίζουν μέχρι και 750.000 νεκρούς. Η γενοκτονία των Ασσυρίων
πραγματοποιήθηκε στο ίδιο πλαίσιο με την γενοκτονία των Αρμενίων. Ως γενοκτονία των
Αρμενίων αναφέρονται τα γεγονότα εξόντωσης Αρμενίων πολιτών της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Εντολές για εκκαθαρίσεις
Αρμενίων είχαν δοθεί νωρίτερα από το Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ (1894-96) ωστόσο η κύρια
ευθύνη για τις πλέον εκτεταμένες σφαγές τους αποδίδεται στο κίνημα των Νεότουρκων(1908-18).
Ως έναρξη της Αρμενικής Γενοκτονίας,μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες, συμβολικά
θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν η ηγεσία της Αρμενικής κοινότητας
της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε και εκατοντάδες Αρμένιοι της Πόλης απαγχονίστηκαν.
Τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι ο αριθμός των νεκρών Αρμενίων ήταν από 600.000 ως
800.000.Τέλος,το Τείχος των Κρανίων είναι ένα ιστορικό μνημείο της πρώτης σερβικής
επανάστασης στην σημερινή Σερβία .Το μνημείο στήθηκε από τους Οθωμανούς μετά την νικηφόρα
μάχη τους επί των επαναστατημένων Σέρβων το οποίο έχτισαν με τα κρανία των ηττημέ νων.
Βρίσκεται σε απόσταση 4 χλμ. από την πόλη της Νις. Στις 31 Μαΐου 1809, στον λόφο Cegar οι

5. Σέρβοι επαναστάτες υπέστησαν την μεγαλύτερη ήττα τους από τους Οθωμανούς, παρόλα αυτά
6000 Οθωμανοί έχασαν την ζωή τους. Ο Χουρσίτ Πασάς μετά το τέλος της μάχης έδωσε εντολή κι
αποκεφαλίστηκαν οι νεκροί επαναστάτες, γδάρθηκαν τα κρανία του και αφού γέμισαν με βαμβάκι
τα έστειλαν στον Σουλτάνο, τα κρανία που έμειναν(952)τα έχτισαν φτιάχνοντας ένα τείχος για
παραδειγματισμό.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΟΜΑΔΑ Η΄
ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ
Ημερομηνία: 24/11/14
Ονοματεπώνυμο: Δερμιτζάκης Αλέξανδρος
Τάξη: Α1
Αφού μελετήσετε το σχολικό εγχειρίδιο κεφάλαια 30 – 32,τα ερμηνευτικά σχόλια του βιβλίου και
τις ιστοσελίδες που ακολουθούν να απαντήσετε στις επόμενες ερωτήσεις. Να γράψετε το κείμενό
σας στον επεξεργαστή κειμένου.
1) Πού απέβλεπε το ψήφισμα της αποκοπής των χειρών και πού έχει τις ρίζες του;
2) Αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για θηριωδίες στον πόλεμο.

6. 1)Οι Αθηναίοι είχαν αποφασίσει με ψηφοφορία είτε σε μια συνέλευση στην Αθήνα είτε πριν από
την μάχη στους Αιγός Ποταμούς να κόψουν, δηλαδή, το δεξί χέρι όλων των αιχμαλώτων. Αυτό ,
βέβαια , θα συνέβαινε αν οι Αθηναίοι νικούσαν στην ναυμαχία, πράγμα το οποίο δε ν έγινε, καθώς
βρέθηκαν στην θέση του ηττημένου. Όμως, σύμφωνα με μία άλλη πηγή, τον Πλούταρχο, το
ψήφισμα αυτό αναφέρονταν στον αντίχειρα του δεξιού χεριού, επειδή αν έχαναν αυτό τους το
δάχτυλο οι αιχμάλωτοι δεν θα μπορούσαν να πιάσουν δόρυ, με αποτέλεσμ α να μην μπορούσαν να
πολεμήσουν και οι Αθηναίοι θα τους χρησιμοποιούσαν στα πλοία για να κάνουν κουπί και άλλες
καταναγκαστικές εργασίες. Αυτή την απόφαση την είχε πάρει ο Φιλοκλής, ο οποίος ήταν
στρατηγός των Αθηναίων και είχε κατηγορηθεί από τους συμμάχους των Σπαρτιατών για την
ενέργεια του πετάγματος των πληρωμάτων δύο τριηρών, μιας Κορινθιακής και μιας Αδριατικής.
2)Στη νεότερη εποχή, αλλά και στην αρχαιότητα υπήρξαν πολεμικές θηριωδίες. Αρχικά, κατά την
διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξαν σφαγές αμάχων από την πλευρά των Τούρκων. Μια άλλη
πολεμική θηριωδία των Τούρκων απέναντι στους Έλληνες ήταν η σφαγή των κατοίκων της
Σμύρνης το 1922, ανάμεσα σε αυτούς υπήρξαν Έλληνες και Αρμένιοι. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
υπήρξαν ιδιαίτεροι θάνατοι κατά των Εβραίων, με το ολοκαύτωμα τους από τους ναζί παρόλα αυτά
υπήρξαν κι άλλα κατά τη διάρκεια 1940-1944 με την σφαγή του Μαρτζαμπόττο, την σφαγή του
Κατύν και το βομβαρδισμό της Δρέσδης. Ακόμα και στις μέρες μας υπάρχουν θηριωδίες πολέμου
από το Ισλάμ με τους Τζιχανιστές και τον αποκεφαλισμό αρκετών ανθρώπων. Αντίθετα στην
αρχαιότητα δεν υπήρξαν τόσο σημαντικές πολεμικές θηριωδίες όσο στα νεότερα χρόνια.