Το όνομα Σαμψούντα προήλθε από την μεσαιωνική έκφραση: είς Αμισόν που σταδιακά έγινε Σαμσούν και Σαμψούντα, κατ‘ αντιστοιχία του Είς την Πόλη → Ισταμπούλ.

1. Σαμσούντα
1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων
Κάτια Μπισταράκη
Ελισάβετ Τσιώλη
Χριστίνα Στεργίου

2. Ετυμολογία
 Το όνομα Σαμψούντα προήλθε από την μεσαιωνική έκφραση:
είς Αμισόν που σταδιακά έγινε Σαμσούν και Σαμψούντα,
κατ‘ αντιστοιχία του Είς την Πόλη → Ισταμπούλ.

3. Τοποθεσία
Είναι μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην περιοχή της
Μαύρης Θάλασσας και σημαντικό λιμάνι.

4. Κλίμα
 Το κλίμα της Σαμψούντας είναι εύκρατο,
ωκεάνιο και αρκετά δροσερό.
 Η μέση ετήσια θερμοκρασία φθάνει τους
14°C. Ο ψυχρότερος μήνας, που είναι ο
Ιανουάριος, έχει μέση θερμοκρασία 6,5°C,
ενώ ο Ιούλιος, ο θερμότερος, έχει 22°C.
Θερμοκρασίες που σπάνια πέφτουν κάτω από
–5 °C ή ξεπερνούν τους 30 °C.
 Το ετήσιο ύψος βροχής φθάνει τα 739 mm.
Οι βροχοπτώσεις είναι κοινό φαινόμενο όλο
το χρόνο και είναι βαρύ από τον Δεκέμβριο
έως και τον Μάρτιο, καταγράφεται επίσης
περιστασιακή ελαφρά χιονόπτωση, αλλά
γενικά η κάλυψη χιονιού είναι πρόσκαιρη.
 Αν και η γεωργία θεωρείται αρκετά
ανεπτυγμένη στη γύρω περιοχή, η πόλη
αποτελεί εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο.

5. Η Ίδρυση
Η Σαμσούντα του Πόντου η οποία κατά τον γεωγράφο
Στράβωνα ιδρύθηκε από τους Ίωνες της Μιλήτου το 800
περίπου π.Χ.
Στη συνέχεια η Σαμψούντα ανήκε στο Βασίλειο του Πόντου, που
στη συνέχεια ήταν μέρος της Αυτοκρατορίας του Μεγάλου
Αλεξάνδρου. Το 47 π.Χ. μπήκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Ο χορός Σαμσόν πρωτοχορεύτηκε από Οφλήδες με καταγωγή από
την περιοχή του Όφη στον Πόντο του Ν. Πιερίας (Νέα Τραπεζούντα)
που έμαθαν τον χορό από τον Σαμψούντιο Μακάρ ή Μακάριο
Χατζηκωνσταντινίδη την περίοδο που πρωτοήρθαν από τον Πόντο
και ζούσαν στο ίδιο χωριό το Καλλίκρουνο Δράμας που ήταν και το
χωριό της πρώτης τους εγκατάστασης στην μητροπολιτική Ελλάδα.
Κατά το Σωτήρη Λυκίδη γεννημένο το 1926, χορευόταν αντί για τον
χορό «Σέρα» στην περιοχή αυτή του Πόντου.

6. Εκτοπίσεις
 Οι εκτοπίσεις της Σαμψούντας του Εύξεινου Πόντου υπήρξαν
σειρά από καταναγκαστικές πορείες θανάτου που οργανώθηκαν
από το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ
(μετέπειτα Ατατούρκ) με σκοπό την εξόντωση των Ελλήνων της
πόλης και των περιχώρων της.
 Το εγχείρημα αυτό συνοδεύτηκε από λεηλασίες, πυρπολήσεις
οικισμών, βιασμούς και σφαγές.
 Ως απόρροια αυτών οι Έλληνες της Σαμψούντας και όσοι
προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο στην πόλη αυτή, περίπου
24.500 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, εκτοπίστηκαν βίαια προς το
εσωτερικό της Μικράς Ασίας το 1921-1922.
 Οι βιαιοπραγίες αυτές καταγράφηκαν από μέλη αμερικανικών
ανθρωπιστικών οργανώσεων και από αξιωματούχους των Η.Π.Α.,
της Ρωσίας και άλλων χωρών που επισκέφθηκαν την περιοχή.
 Οι εκτοπίσεις αυτές ήταν τμήμα της γενοκτονίας που εξαπέλυσε
το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα εναντίον των Ελλήνων του
Πόντου την περίοδο 1914-1923, με συνολικό απολογισμό
θυμάτων περίπου 350 ως 363 χιλιάδες ανθρώπους.
 Ήταν επίσης τμήμα του τελευταίου σταδίου της ευρύτερης
Γενοκτονίας των Ελλήνων που εξαπέλυσε ο Μουσταφά Κεμάλ, με
την άφιξή του στη Σαμψούντα τον Μαϊο του 1919. Σύμφωνα με
πιο μετριοπαθή υπολογισμό τα θύματα περιορίζονται σε περίπου
100 ως 150 χιλιάδες.

7. Ιστορικό
 Ήδη από το 1915-1917 οι εκτοπίσεις στον Πόντο συνοδεύονταν από σφαγές,
βιασμούς, λεηλασίες και άλλες ακρότητες που δεν δικαιολογούσαν σε καμία
περίπτωση στρατιωτική αναγκαιότητα στο πλαίσιο των εξελίξεων του Ά
Παγκοσμίου Πολέμου. Μόνο ένας μικρός αριθμός των θυμάτων ίσως να είχε
σχέση με αντιτουρκική αντιστασιακή δραστηριότητα.
 Παράλληλα, εκείνη την εποχή περιβόητες ομάδες ενόπλων ατάκτων, ιδιαίτερα
αυτή του Τοπάλ Οσμάν λεηλατούσαν, πυροβολούσαν και βίαζαν άμαχους των
ελληνικών κοινοτήτων του Πόντου.
 Ως άμεσο επακόλουθο της συνεχιζόμενης γενοκτονίας, ο χριστιανικός
πληθυσμός της Σαμψούντας, που ήταν το πιο σημαντικό λιμάνι του Πόντου,
συρρικνώθηκε δραματικά στο τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1918): οι
Αρμένιοι που αριθμούσαν 5.000 μέλη έπεσαν σε 1.000 κατοίκους, ενώ η
ελληνική κοινότητα της πόλης από 15.000 σε 10.000.
 Στις 19 Μαϊου 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ (μετέπειτα Ατατούρκ) αποβιβάστηκε στη
Σαμψούντα, η οποία βρισκόταν αρκετά μακριά από τη ζώνη των επιχειρήσεων
του Μικρασιατικής εκστρατείας (1919-1922). Η άφιξη του τελευταίου, μαζί με
μέλη του παλιότερου κινήματος των Νεότουρκων, αρκετοί από αυτούς
καταζητούμενοι για εγκλήματα πολέμου στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο χάραξε
την τελική φάση της Γενοκτονίας των Ελλήνων.
 Ως απόρροια αυτών των γεγονότων η τουρκική εκστρατεία εξόντωσης του
τοπικού ελληνικού στοιχείου συνεχίστηκε και τα επόμενα έτη.

8. Υλοποίηση του σχεδίου εξόντωσης
 Στο τέλος της άνοιξης του 1921 η δράση των ένοπλων συμμοριών των οποίων ηγούταν ο
Τοπάλ Οσμάν περιλάμβανε λεηλασία, πυρπολήσεις ελληνικών χωριών γύρω από την
Σαμψούντα και σφαγές του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, ενώ όσοι κατάφεραν να
επιζήσουν εκτοπίζονταν στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Μάλιστα ο Τοπάλ Οσμάν
παρουσιάζονταν στον τουρκικό τύπο της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας ως «εθνικός
ήρωας».
 Παρόλο που δεν επιτρέπονταν στους αμερικανούς εργαζόμενους ανθρωπιστικών
οργανώσεων να βγουν εκτός της Σαμψούντας, πολλοί από αυτούς παρατήρησαν ότι ο
γειτονικός οικισμός Καδίκιοϊ λεηλατήθηκε συστηματικά. Οι κάτοικοί του καθώς και άλλων
οικισμών διέφυγαν στην Σαμψούντα για να βρουν καταφύγιο.
 Εν τω μεταξύ ο κυβερνήτης του ελλειμενισμένου στη Σαμψούντα αμερικανικού πολεμικού
πλοίου USS Fox ανέφερε ότι περίπου 100 ελληνικά χωριά της περιοχής καταστράφηκαν, οι
κάτοικοί τους δολοφονήθηκαν και οι ιερείς σταυρώθηκαν
 Ως απόρροια αυτών των γεγονότων ο Ύπατος Αρμοστής των ΗΠΑ στην Κωνσταντούπολη,
ναύαρχος Μαρκ Λάμπερτ Μπρίστολ διαμαρτηρήθηκε προς τους Τούρκους αξιωματούχους
της Σαμψούντας. Την τελευταία εβδομάδα του Μαϊου του 1921 η ένοπλη ομάδα του Τοπάλ
Οσμάν εισήλθε στην πόλη της Σαμψούντας.
 Στις 16 Ιουνίου οι τουρκικές αρχές της Άγκυρας διέταξαν τον εκτοπισμό του συνόλου των
άρρενων Ελλήνων από 16 μέχρι 50 ετών που είχαν απομείνει στην πόλη. Οι εκτοπισμοί
διεπράχθησαν υπό την επίβλεψη του περιβόητου, από παλαιότερες πρακτικές εξόντωσης
μειονοτικών πληθυσμών στην περιοχή, Νουρεντίν Πασά, ενώ μαζικές συλλήψεις του
ελληνικού πληθυσμού ξεκίνησαν την ίδια ακριβώς ημέρα.
 Εν τω μεταξύ, ο κυβερνήτης του αμερικανού καταδρομικού USS Overton, στο λιμάνι της
πόλης, ανέφερε στον Μπρίστολ ότι οι εκτοπισμοί πραγματοποιούνται εσπευσμένα και
αναπόφευκτα αυτό θα οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό θανάτων.
Μαρκ Λάμπερτ
Μπρίστολ

9. Υλοποίηση του σχεδίου εξόντωσης (2)
 Οι περισσότεροι Τούρκοι που συνέδραμαν στους εκτοπισμούς είχαν προηγούμενο εγκληματικό
μητρώο και ενεργούσαν σε συνέργεια με τουρκικές ομάδες ατάκτων της υπαίθρου.
 Στις 17 Ιουνίου εκτοπίστηκε το πρώτο τμήμα που αποτελούνταν από 1.040 άνδρες. Αφού
περπάτησαν 46 χιλιόμετρα νότια για τέσσερις ώρες μέχρι την Χάβζα, εκεί σφαγιάστηκαν από την
ομάδα του Τοπάλ Οσμάν.
 Την 21 Ιουνίου, μία άλλη πορεία θανάτου, περίπου 1.085 ανδρών αφού περπάτησε επί τετράωρο,
βρέθηκε παγιδευμένη από άνδρες του Τοπάλ Οσμάν, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να σφαγιάσουν
περίπου 700 από τους εκτοπισθέντες.
 Εκπρόσωποι ανθρωπιστικών οργανώσεων στην Σαμψούντα επιβεβαίωναν ότι οι εκτοπισθέντες
«στέλνονταν στον θάνατο» και επίσης απορούσαν για την ατιμωρησία με την οποία τουρκικές
άτακτες ομάδες διέπρατταν δολοφονίες στην πόλη της Σαμψούντας, καθώς και έκαναν διαρρήξεις
στις κατοικίες των Χριστιανών.
 Ως αποτέλεσμα το ορφανοτροφείο της Near East Relief στην Σαμψούντα πλημμύρισε με μεγάλο
αριθμό Ελληνόπουλων από την περιοχή. Μία επιτροπή αποτελούμενη από αξιωματικούς του
αμερικανικού ναυτικού επισκέφτηκε τον Μουτασαρίφη (δήμαρχο) της Σαμψούντας. Αυτός τους
απάντησε ότι το διάταγμα των εκτοπίσεων ήταν σε εφαρμογή και μάλιστα παραδέχτηκε ότι μεγάλος
αριθμός Ελλήνων που έχουν ήδη εκτοπιστεί έχει θανατωθεί.
 Επίσης, ο ναύαρχος Μπρίστολ διαμαρτυρήθηκε έντονα κατά των εκπροσώπων του τουρκικού
εθνικιστικού κινήματος που έδρευε στην Άγκυρα. Οι πιο πολλοί εκτοπισθέντες περπατούσαν μέσω
της Αμάσειας και της Σεβάστειας μέχρι το Χαρπούτ και από εκεί στο Ντιγιάρμπακιρ και το Βαν.

10. Υλοποίηση του σχεδίου εξόντωσης (3)
 Ως απόρροια των εκτοπίσεων που διαπράχθηκαν τον Ιούνιο, περίπου 21.000 άνθρωποι μετακινήθηκαν βίαια από την
Σαμψούντα. Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1921 1.500 γυναίκες και παιδιά από τα γειτονικά ελληνικά χωριά που είχαν καταφύγει
προσωρινά στην Σαμψούντα επίσης εκτοπίστηκαν.
 Η ίδια μοίρα περίμενε και 6.000 γυναίκες και παιδιά από τη γειτονική περιοχή της Πάφρας. Μέλος της ανθρωπιστικής
βοήθειας, Έντιντ Γουντ, καθώς ταξίδευε από τη Σαμψούντα στο Χαρπούτ διαπίστωσε:
 Νεκρά σώματα βρίσκονται στους δρόμους και στα χωράφια παντού. Δεν υπάρχει καμία ελπίδα για τους Έλληνες από τη
Μαλάτεια ως τη Σαμψούντα, και οι πιο τυχεροί είναι αυτοί που πεθαίνουν από το ξεκίνημα.
 Στα μέσα του Νοεμβρίου 1921, 700 γυναίκες και παιδιά που προηγουμένως είχαν καταφύγει στα υψώματα γύρω από τη
Σαμψούντα επέστρεψαν στην πόλη λόγω του επικείμενου χειμώνα και του κρύου.
 Η τουρκική εξουσία δεν δίστασε να τα εκτοπίσει μαζικά, ενώ κάποιες αντιδράσεις από μέλη τοπικών αμερικανικών
ανθρωπιστικών οργανώσεων αγνοήθηκαν.
 Τον Απρίλιο του 1922 ο κυβερνήτης του αμερικανικού πολεμικού πλοίου Fox, Γουίλιαμ Λίχι (William Leahy), ανέφερε ότι
επιπλέον 1.300 Έλληνες εκτοπίστηκαν από τη Σαμψούντα, κυρίως γυναίκες και παιδιά, αλλά και ορισμένοι υπερήλικες.

11. Επακόλουθα
 Τον Σεπτέμβριο του 1922, όταν έληξε ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος με την
καταστροφή της Σμύρνης, δεν είχαν απομείνει ουσιαστικά καθόλου Έλληνες στην
Σαμψούντα.
 Το ελληνικό νεκροταφείο της Σαμψούντας εκχερσώθηκε, οργώθηκε και ο χώρος
του μετατράπηκε σε καπνοφυτεία. Συνολικά περίπου 350 ως 363 χιλιάδες Πόντιοι
έχασαν τη ζωή τους λόγω των οθωμανικών και τουρκικών πολιτικών από το 1914
μέχρι το 1923. Μεμονωμένες πηγές περιορίζουν τα θύματα σε περίπου 100 ως
150 χιλιάδες άτομα.
 Το 2010 Τούρκοι εργάτες στο προάστιο Καντίκιοϊ της Σαμψούντας τυχαία
ανακάλυψαν πτώματα σε μαζικό τάφο, κατά τη διάρκεια εργασιών. Κατά τη
δήλωση ερευνητών της γενοκτονίας του Ελλήνων του Πόντου οι σοροί ανήκουν
σε γυναίκες και παιδιά που εσφάγησαν κατά τη διάρκεια των ωμοτήτων του
Ιουνίου του 1921.
 Τουρκικό ειδησιογραφικό πρακτορείο ανέφερε ότι οι Τούρκοι εργάτες πέταξαν τις
σορούς στο διπλανό ποτάμι. Η ανακάλυψη αυτή δεν έτυχε σοβαρής κάλυψης από
τον τουρκικό, ούτε και τον ελληνικό τύπο.

12. Νέα Σαμψούντα Πρέβεζας
• Η Νέα Σαμψούντα είναι ένα ποντιακό χωριό ΒΔ
του Νομού Πρέβεζας στο 18ο χλμ της Εθνικής
Οδού Πρέβεζας-Ιωαννίνων. Αποτελεί Τοπική
Κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Ζαλόγγου
του Δήμου Πρέβεζας. Απαριθμεί 631 μόνιμους
κατοίκους.
• Η γεωγραφική της θέση ανάμεσα από Ιόνιο
Πέλαγος και Αμβρακικό Κόλπο, η ύπαρξη
μεγάλων κτηνοτροφικών επιχειρήσεων και το
ήπιο κλίμα της, της δίνει το πλεονέκτημα της
άμεσης πρόσβασης στη διατροφική αλυσίδα της
περιοχής (αλιεύματα, οπωροκηπευτικά, φρούτα,
κτηνοτροφικά προϊόντα) και της απασχόλησης
των κατοίκων της

13. Ιστορία Νέας Σαμψούντας
Η ιστορία του χωριού ξεκινάει από το 1922 όταν εγκαταστάθηκαν Πόντιοι πρόσφυγες στον κάμπο της
Λάμαρης, σε κοντινά σημεία με τις τοπικές κοινότητες Νέας Σινώπης και Αρχάγγελου.
Μέχρι και σήμερα διατηρούν τα δικά τους ήθη και έθιμα, τις ιδιαίτερες πολιτιστικές τους καταβολές
και το γλωσσικό τους ιδίωμα. Στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνο πραγματοποιείται το παμποντιακό
προσκύνημα στη Μονή Κοζύλη της Νέας Σαμψούντας.
Στις ημέρες μνήμης των πολιούχων Αγίων διοργανώνονται τοπικά λαϊκά πανηγύρια με περιφορές
εικόνων, κεράσματα, χορούς και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επίσης, στην περιοχή δραστηριοποιούνται
πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι που συμβάλλουν στην διατήρηση της παράδοσης και των τοπικών
εθίμων, με εκδηλώσεις διαφόρων ειδών.
Η τραγωδία του ελληνισμού του Πόντου κλείνει με τον ξεριζωμό όσων επέζησαν, από τις πανάρχαιες
κοιτίδες τους, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, το 1922. Ο Ελληνικός πληθυσμός της Σαμψούντας
καθώς και των γύρω χωριών, παρότι αντιστάθηκε γενναία δημιουργώντας αντάρτικο στα βουνά,
κυριολεκτικά αποδεκατίστηκε. Όσοι απέμειναν μεταφέρθηκαν με καράβια, κουβαλώντας μόνο την
ψυχή τους, στην Ελλάδα.
Ακολουθώντας την διαδρομή Πόντος- Πειραιάς- Μακρόνησος (παρέμειναν σε καραντίνα λόγω των
επιδημιών) - Αμαλιάδα - Λευκάδα - Θεσπρωτία, φτάνουν στην Πρέβεζα.
Οι περισσότεροι προέρχονται από τα χωριά της Σαμψούντας Σερνίτς, Κουρουτσάι (Kurucay),
Σάψαρτζα, Τεκέκοϊ (Tekkekoy), Φουντουτσάχ (Findicak), Αλματσούχ, Κατίκιοϊ (Άνω Αμισός)
Τσάταλτζα, Φουντόκοϊ, Τσάρσαμπα (Carsamba), Γαράταα, Παϊκιόι, καθώς και μερικοί από την
Τραπεζούντα (Trabzon), Κερασούντα (Giresun) και Μπάφρα (Bafra).

16. Η Havza είναι μια περιοχή της επαρχίας της Σαμσούντας

18. Πηγές
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BA%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%
AF%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A3%
CE%B1%CE%BC%CF%88%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82
https://www.pontiaka.gr/amisos-sampsounta-w-1698.html
https://santeos.blogspot.com/2016/03/blog-post_94.html