1. สารก่อมะเร็งปอดจากสิ่งแวดล้อม
ในชุมชน
จรัส สิงห์แก้ว

3. 1. ขั้นตอนเริ่มต้น (initiation) สิ่งก่อมะเร็ง เช่น สารเคมี ไวรัส
หรือรังสี เข้าไปทาให้ DNA หรือ โครโมโซม เกิดการ
เปลี่ยนแปลง เซลล์ที่มี DNA หรือ โครโมโซมผิดปกติ นี้
เรียกว่า initiated cell ขั้นตอนนี้เกิดอย่างรวดเร็วภายใน 1 -
2 วัน เป็ นขั้นตอนที่ย้อนกลับไม่ได้ (irreversible process)
2. ขั้นตอนส่งเสริม (Promotion) เป็ นขั้นตอนที่สิ่งก่อมะเร็งไปทา
ให้Initated cell แบ่งตัวจนกลายเป็ นก้อนเนื้องอก ซึ่งส่วน
ใหญ่จะเป็ น benign tumor
เป็ นขั้นตอนที่ย้อนกลับได้ (reversible process) และเกิดอย่าง
ช้า ๆ 5 - 10 ปี คือ ร่างกายต้องได้รับสิ่งก่อมะเร็งซ้าๆ
กันนานๆ จึงจะเกิดการเปลี่ยนแปลง
Carcinogenesis

4. 3. ขั้นตอนเปลี่ยนเป็นเซลล์มะเร็ง
(Conversion) เป็นขั้นตอนที่มีการ
เปลี่ยนแปลงจาก benign tumor ไป
เป็น malignant tumor
4. ขั้นตอนลุกลาม (Progression) เป็น
ขั้นตอนที่เซลล์มะเร็งมีความ
รุนแรงมากขึ้น ทาให ้เกิดการบุกรุก
เนื้อเยื่อใกล ้เคียงและแพร่กระจาย
ไปยังอวัยวะอื่น

5. การเกิดมะเร็งตามทฤษฎีของ initiation & promotion
Initiator & Promoter
Initiator หมายถึง สารที่เหนี่ยวนาให้เกิดเซลล์มะเร็ง
(เซลล์ปกติเปลี่ยนเป็นเซลล์มะเร็ง) โดยการจับกับ
DNA และเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง DNA
Promoter หมายถึง สารที่มีคุณสมบัติในการเพิ่ม
จานวนเซลล์
Initiation and Promotion

6. Initiation & Promotion
Induction of mutated gene expression
Normal cell
Promoter
Promoter induces
gene expression
Initiator
Mutation created in
silent proliferation gene
Abnormal
expansion
of
mutant
clone

7. CANCER
CANCER
CANCER
NO CANCER
NO CANCER
Time
I P
การเกิดมะเร็งเกิดขึ้นเมื่อ
• ได้รับ initiator และตามด้วย
promoter อย่างซ้าๆ
• ปริมาณ promoter ที่ได้รับสูงเกิน
กว่าค่า threshold ที่กาหนด
• การได้รับ initiator อย่างซ้าๆ
(เพียงอย่างเดียว)
Initiation and Promotion

8. Carcinogen
Genetic
change
Genetic
change
Cell
multiplication
Malignant
cell
Malignant
tumor
Genetic
change
INITIATION PROMOTION TRANSFORMATION PROGRESSION
Initiation and Promotion

9. Factors Involved Chemical
Carcinogenesis
ขนาดที่ได้รับ (Dose)
ระยะเวลาที่ได้รับ (Duration of exposure)
ระยะเวลาพักตัว (Latency)
ปัจจัยร่วมอื่นๆ (Co-factors)
วิถีทางการได้รับสารก่อมะเร็ง (Routes of Entry)

10.  การเกิดมะเร็งจากสารเคมีก่อมะเร็งมักเกิดจากการได้รับสารนั้นอย่าง
เรื้อรังและอาศัยเวลานาน (10-30 ปี) กว่ากระบวนการที่มีทั้งการ
ทาลาย DNA และการเปลี่ยนแปลงการแสดงออกของยีนเกิดขึ้น
โรงงาน สวล.
ภายใน

11. 1. การเกิดสารอนุมูลอิสระ 8OHdG
2. การยับยั้งยีนส์ tp53 ซึ่งเป็น tumor
suppressor gene
3. DNA damage and
mutation
กลไกที่สาคัญในร่างกาย
ที่เกิดจากสารก่อมะเร็งในชุมชน

12. 1.Small Cell Cancer
2.Non-small cell cancer
3. Pleural mesothelioma

13. 1. Squamous cell carcinoma
2. Adenocarcinoma
3. Large cell carcinoma
4. Adenosquamous cell carcinoma
5. Undifferentiated carcinoma
Non-small cell cancer

16. ความสัมพันธ์ในการสูบบุหรี่กับชนิดของมะเร็งปอด

17. เปรียบเทียบผู้ป่ วยมะเร็งปอดระหว่างอายุมากกว่า และ
น้อยกว่า40ปี จาแนกตามเพศ การสูบบุหรี่ และประวัติ
ครอบครัว

18. ชนิดของมะเร็งปอดที่พบใน
โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่
อายุ<40ปี อายุ>40ปี

20. Lung cancer
Asbestos
Radon
Chloromethyl
ethers)
Polycyclic
aromatic
hydrocarbons
Other
chemicals
(arsenic,
chromium,
nickel, mustard
gas)
Probable lung
carcinogens
(acrylonitrile,
beryllium, cadmium,
vinyl chloride,
formaldehyde,
inorganic acid mists
cont. sulfuric acid)
Lung Cancer
Cigarette
smoking SiO2

22. งานวิจัยของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
เกี่ยวกับการเกิดอนุมูลอิสระ8OHdG
DNA damage
PM 0.5-2.5

32.  • การวิเคราะห์การกลายพันธุ์ของยีน ทีพี53 ที่เอ็ก
ซอน 1, 9, 10 และ 11 ของผู้ป่ วยมะเร็งปอดในเขต
ภาคเหนือตอนบนของประเทศไทยและความสัมพันธ์กับ
ปัจจัยเสี่ยงจากสิ่งแวดล ้อม = TP53 Gene mutation
analysis st Exons 1, 9, 10 and 11 in Upper
Northern Thai lung cancer / ภาวิณี อินนาค / 2551
/Full Text
 o logistic regression พบว่า การอาศัยอยู่ในบ ้านซึ่ง
มีห ้องครัวอยู่ภายในบ ้าน มีผลทาให ้เกิดการกลายพันธุ์
ของยีน TP53 ได ้อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติ ทั้งนี้น่าจะ
เกิดเนื่องจากได ้รับสารก่อกลายพันธุ์จากควันใน
กระบวนการทาอาหาร

33. http://www.zimbio.com/Why+Should+I+Quit+Smoking/articles/660/WHY+QUIT+SMOKING+NOW (cited 20. 8. 2009)
Lung Cancer

34. 7-10 %
CIGARETTE SMOKERS
DEVELOP LUNG CANCER

35. Hydrogen cyanide
Carbon monoxide
Tar
Nicotine
Carcinogens

36. ผู้หญิงเสี่ยงมะเร็งปอดเพราะไวต่อบุหรี่มากกว่าผู้ชาย

37. Cancers related to secondhand smoke exposure
Deaths from secondhand smoke
~50,000 per year
Ischaemic Heart Disease
46,150
Lung Cancer
4,400
SIDSSIDS
431
*Attributable Risks Associated with ETS; Proposed Identification of Environmental Tobacco Smoke as a
Toxic Air Contaminant, California Environmental Protection Agency, March 2005
*
Other cancers related
to SHS exposure;
– nasal
–breast
–cervix
–bladder

40.  Benzo[a]pyrene
(บน)
 Nicotine derive -
nitrosoamine ketone
(ล่าง)
 สองสารก่อมะเร็งปอดที่
สาคัญ มีในควันบุหรี่

41. Metabolic Activation of Benzo(a)pyrene
Procarcinogen Proximate Carcinogen Ultimate Carcinogen
N7(benzo[a]pyren-6-yl)guanine

44. 0
20
40
60
80
100
FijiFijiN. Caled.GuamCook Is.Fr. Polyn.Hawaii
1986-891986-891977-871978-881978-831986-891978-82
Polynesians Micronesians Melanesians Indians
IncidenceRateper100,000 Male Lung Cancer Incidence in
Pacific Island Populations
>50-fold difference in lung
cancer susceptibility between
cigarette smokers of two
ethnic groups..!!

45. SPECIFICCYP1A1ACTIVITY
g TCDD/kg BODYWEIGHT
B6
D2
4.9
3.5
2.1
0.7
0
0.01 0.1 1.0 10 100
Could this
be like
cigarette
smokers
with lung
cancer?
Could this be
like cigarette
smokers who
don’t get
cancer? Cigarette-pack-years?
Highly Sensitive
(HS)
Highly
Resistant (HR)

46. http://www.search.com/reference/Lung_canc

48. ตะลึง!
ผลวิจัยชี้ควันธูปมีสารก่อมะเร็งเพียบ

49.  ที่กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี(วท.) ศูนย์สื่อสาร
วิทยาศาสตร์ไทย สานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยีแห่งชาติ(สวทช.) โดย นพ.มนูญ ลีเชวงวงศ์
หัวหน้าไอซียู รพ.วิชัยยุทธ แถลงข่าวผลงานวิจัยเรื่อง “สาร
ก่อมะเร็ง : ภัยเงียบที่มากับควันธูป” ซึ่งเป็ นผลงานการวิจัย
ร่วมกับ น.ส. พนิดา นวสัมฤทธิ์ นักวิจัยห้องปฏิบัติการ
พิษวิทยาสิ่งแวดล้อม สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์
 โดยทาการศึกษาถึงอันตรายของควันธูป ที่ประชาชนชาวพุทธ
นิยมใช้จุดเพื่อบูชาพระ ทั้งนี้ เนื่องจาก จากสถิติการรักษา
ผู้ป่ วยมะเร็งปอดในเพศหญิงพบว่ากว่าร้อยละ 50 ไม่พบ
ประวัติสูบบุหรี่ หรือใกล้ชิดกับผู้สูบบุหรี่ และยังไม่พบว่ามีส่วน
เกี่ยวข้องกับปัจจัยที่อาจจะทาให้เกิดโรคมะเร็ง
 นพ.มนูญ กล่าวต่อว่า จากการศึกษาควันธูปมีสารก่อมะเร็ง 3
ชนิด ได้แก่ เบนซีน บิวทาไดอีน และเบนโซเอไพรีน มี
ส่วนประกอบมาจากกาว ขี้เลื่อย น้ามันหอม และสารเคมีที่ใช้
ในอุตสาหกรรมน้าหอม เป็ นต้น โดยสารก่อมะเร็งเกิดจากการ
เผาไหม้ของกาวและน้าหอม เป็ นสาคัญ
ที่มาจากหนังสือพิมพ์

51. อันตรายจากธูป

52. สารพีเอเอช
PAH
กลุ่มสารพีเอเอช
(PAH = polycyclic aromatic
hydrocarbons) เป็นกลุ่มสารเคมี
ที่มีหลายรูปแบบ แต่ ๓,๔-เบนโซ
ไพรีน เป็นตัวที่มีความเป็นพิษ
สูงสุดในกลุ่มนี้ คือ เป็นสารที่ก่อ
มะเร็งได ้สารนี้จะเกิดระหว่างการ
เผา ปิ้ง ย่างอาหารโดยใช ้ถ่าน
หรือ แก๊สหุงต ้ม

53. Polycyclic Aromatic
Hydrocarbons (PAHs)

54. Benzo[a]pyrene
reaction with purine residue,
particularly guanine

55. มลภาวะเป็นพิษในอากาศ

56. ประเภทมลพิษอากาศ
1. ปฐมภูมิ (Primary Air Pollutants)
เกิดขึ้นและระบายออกจากแหล่งกาเนิดโดยตรง
2. ทุติยภูมิ (Secondary Air
Pollutants)
เกิดจากปฏิกิริยาของมลพิษปฐมภูมิ
56

57.  นักวิจัย ชี้ชาวบ้านในพื้นที่หมอกควันเสี่ยงมะเร็งสูง
 ดร.ทิพวรรณ ประภามณฑล สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สุขภาพ
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวว่า ได ้รับการสนับสนุนจาก
แผนงานสร ้างเสริมนโยบายสาธารณะที่ดี ( นสธ.) สถาบัน
ศึกษานโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ร่วมกับ
สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร ้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เพื่อ
ศึกษาวิจัยเรื่อง “การประเมินการรับสัมผัสสารมลพิษจาก
สิ่งแวดล ้อมในเด็กนักเรียนอนุบาล” โดยศึกษาในกลุ่มตัวอย่าง
นักเรียนอนุบาล อายุระหว่าง 5-6 ปี เมื่อปลายเดือนกุมภาพันธ์-
ต ้นเดือนมีนาคม พ.ศ. 2554 ในพื้นที่ที่มีจุดความร ้อน
(Hotspots) ซึ่งเก็บข ้อมูลจากดาวเทียมสารวจทรัพยากร โดย
แบ่งกลุ่มตัวอย่างจาก 3 อาเภอ ใน จ.เชียงใหม่ คือ อ.เชียง
ดาว 59 คน เป็นอาเภอที่มีจุดความร ้อน เทียบกับ พื้นที่ไม่มีจุด
ความร ้อน ได ้แก่ อ.เมือง เชียงใหม่ 50 คน และ อ.สารภี 51
คน เพื่อหาสาร 1-โอเอชพี (1-Hydroxypyrene; 1-OHP) ใน
ปัสสาวะ
ที่มาhttp://www.banmuang.co.th/2012/03/%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%A2-
%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B9%89%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%
B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B7/

58.  ดร.ทิพวรรณ กล่าวว่า สาร 1-โอเอชพี เป็นสารบ่งชี้การรับ
สัมผัสสารพีเอเอช (Polycyclic aromatic hydrocarbons;
PAH) ซึ่งเป็นสารพิษที่เกิดจากการเผาไหม ้ที่ไม่สมบูรณ์ เป็น
สารชนิดเดียวกับที่อยู่ในควันท่อไอเสีย ควันบุหรี่ และไฟป่ า
โดยสารพิษเหล่านี้จะเกาะหรือจับตัวกันเป็นอนุภาคฝุ่ น
ละออง และแขวนลอยในอากาศ และเข ้าสู่ร่างกายจากการ
หายใจ สารกลุ่มนี้มีหลายชนิดที่มีฤทธิ์เป็นสารก่อมะเร็งได ้

59.  ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างเด็กอนุบาลจาก
อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ซึ่งมีจุดความร ้อนมาก
ที่สุด พบนักเรียนมีค่าสาร 1-โอเอชพีเฉลี่ยสูงกว่า
อีก 2 กลุ่มตัวอย่างที่อยู่ในพื้นที่ที่ยังไม่เกิดจุด
ความร ้อน โดยสูงกว่าเด็กอนุบาลจากจาก อ.
สารภี จ.เชียงใหม่ 7.4 เท่า และสูงกว่า เด็ก
อนุบาลจาก อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ถึง 13 เท่า

60.  เมื่อสารวจปัจจัยเสี่ยงด ้านสิ่งแวดล ้อมที่มีผลต่อระดับสาร
1-โอเอพี ได ้เช่น จานวนครัว การเผาในที่โล่งใกล ้บ ้าน
หรือป่ า หรือ พื้นที่เกษตรกรรม หรือ โรงงานอุตสาหกรรม
พบว่า กลุ่มตัวอย่างใน อ.เชียงดาว มีปัจจัยเสี่ยงทาง
สิ่งแวดล ้อมมากกว่าอีก 2 กลุ่มตัวอย่าง นอกจากนี้ เมื่อ
สารวจปัจจัยเสี่ยงด ้านพฤติกรรมที่จะมีผลต่อระดับสาร 1-
โอเอชพี ได ้เช่น การสูบบุหรี่ การใช ้ฟืนทาอาหาร วิธีการ
มาโรงเรียน ความถี่ในการเผาในที่โล่ง พบว่า กลุ่ม
ตัวอย่างใน อ.เชียงดาว มีความเสี่ยงมากกว่า อีก 2 กลุ่ม
ถึง 2 เท่า ทั้งนี้พบว่าสาเหตุหนึ่งที่ทาให ้ปริมาณสาร 1-โอ
เอชพี ในเขตนอกเมืองสูงกว่าในเมือง เพราะประชาชน
นิยมสุมกองไฟบริเวณบ ้าน และก่อกองไฟเพื่อเผา หรือ
ทาอาหาร ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงอย่างหนึ่ง

61. Sources of PM and PM Precursors
Mobile Sources
(vehicles)
VOCs, NO2, PM
Stationary Sources
(power plants, factories)
NO2, SO2, PM
Area Sources
(drycleaners, gas stations)
VOCs
Natural Sources
(forest fires, volcanoes)
PM

62. 62
เชียงใหม่อากาศวิกฤตหนัก ฝุ่น-ควันพิษท่วมเมือง นักวิชาการชี้ 3
ต้นตอ เผาขยะ-เผาศพในที่โล่งแจ้ง ไม่ถูกวิธี-การจราจรติดขัด-ควัน
จากอาหารปิ้ง-ย่างข้างถนน ตลอดจนมลพิษจากโรงแรม-
ห้างสรรพสินค้า ตลอดจนโรงงานอีกนับไม่ถ้วน เผยยอดผู้ป่วยมะเร็ง
ทางหายใจพุ่งสูงมากกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศไทย
10 มิถุนายน 2548
"เชียงใหม่สาลักฝุ่ น-
ควันพิษ! ชี้ต้นต่อเผาขยะ!
"จราจร" อาหารปิ้ง "
ที่มา : หนังสือพิมพ์ข่าวสด

63. a. Aerosols
1. Particulates solid phase
1. ฝุ่ น Dust
2. ขี้เถ้า Ash
3. ไอ Fumes
2. Solid and liquid
1. หมอกควัน Smoke (from
combustion)
2. ละออง Coastal aerosols
3. Liquid
4. Aggregate gases (sulfate,
nitrate)
Types of air pollution
b. Gases
1. COx
2. SOx
3. Nox
4. OZONE
5. PAH

64. โฟโตเคมิคัลออกซิแดนท์ NO2, PAN, (O3)
แหล่งกาเนิด
สารประกอบHC
สารประกอบNOx
พื้นดิน
ต้นไม้
แหล่งน้า
คือสารมลพิษที่มีคุณสมบัติออกซิไดซ์ มักเกิดขึ้นจากปฏิกิริยาของสารประกอบHCและ
สารประกอบNOxเมื่อโดนรังสีอุลตราไวโอเล็ต (เรียกปฏิกิริยานี้ว่าPhotochemical)
Photochemical smog
Photochemical oxidants
เช่น NO NO2 PAN (Peroxy
acyl nitrates) O3 ฯลฯ
เกิดการออกซิไดซ์สารต่างๆ ทาให้เกิดสารพิษใหม่ๆมากมาย
รังสีอุลตราไวโอเล็ต
+ O2
16

65. 1. Individual pollutants
2. Reducing pollution (SO2)
1. Acid rain (fog)
2. Corrosive, eroding
3. Photochemical pollution
1. Aldehydes, electrophilic HCs
2. Oxidative, carcinogenic?
4. Mixtures and complex patterns
Types of air pollution

66. 1. Ozone
2. Particulate Matter
3. Carbon Monoxide
4. Nitrogen Oxides
5. Sulfur Dioxide
6. Lead

67. 1. VOCs
2. NOx
3. N-organics
4. Halo-organics
5. Metals
6. CO
Combustion pollutants

68. 1. บุหรี่
2. โรงไฟฟ้ า
3. เมรุ
4. ยานพาหนะ
5. โรงงาน
Sources of combustion

70. 1. Particulate matter
1. C + PAHs + N-aromatics
2. Gases
1. NOx, CO, SOx
3. VOCs
1. formaldehyde, acrolein, aldehydes
4. Respiratory inflammation
5. Cytotoxicity to airway cells
Diesel pollutants

71. Indoor air pollution

72. Sources of Indoor Air Pollution in a Typical
Household

73. หมายถึง สารประกอบเคมีที่มีคาร์บอนเป็นองค์ประกอบ
และมีความดันไอมากกว่า 2 มิลลิเมตรปรอท (0.27 kPa)
ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส แต่ไม่รวมถึงมีเทน
คาร์บอนมอนอกไซด์ คาร์บอนไดออกไซด์
สาร VOCs มีชื่อเต็มว่า Volatile Organic Compounds
หรือ สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่ายเป็นสารที่มีคาร์บอน
เป็นองค์ประกอบระเหยได ้ง่ายที่อุณหภูมิห ้องโดยอยู่ในรูป
ของไอหรือก๊าซ

74. ประเทศไทยได ้มีการกาหนดมาตรฐานค่าสาร VOCs ใน
บรรยากาศโดยทั่วไป ในเวลา 1 ปี ในกลุ่มที่เป็นสารก่อ
มะเร็ง จานวน 9 ชนิด ได ้แก่
1. เบนซิน
2. ไวนิลคลอไรด์
3. 1,2-ไดคลอโรอีเทน
4. ไตรคลอโรเอทธิลีน
5. ไดคลอโรมีเทน
6. 1,2-ไดคลอโรโพรเพน
7. เตตระคลอโรเอทธิลีน
8. คลอโรฟอร์ม และ
9. 1,3-บิวทาไดอีน
ปี พ.ศ.2550

75. 1. Hazardous air pollutants
1. ไม่รวม 6 criteria air pollutants
2. รวม
1. Organic chemicals (acrolein, benzene)
2. Minerals (asbestos)
3. PAH (benzo[a]pyrene)
4. Metals (Hg, Be)
5. Pesticides (carbaryl, parathion)
3. Some are carcinogenic
Hazardous air pollutants
HAPs

76.  แหล่ง : Petroleum emissions, fuel combustion,
incineration, biomass burning
 ปริมาณ~14% of all air pollution
 เป็ นส่วนสาคัญของ indoor air pollution
 ประเภท
1. Aliphatic
2. Alcohols (ethylene glycol, MTBE)
3. Aldehydes (formaldehyde)
4. Aromatic (benzene, toluene, xylene)
5. Halogenated (TCE, PERC, Methylene Chloride)
6. Polycyclic (PAHs)
7. Other (Carbon disulfide)
Volatile Organic Pollutants (VOCs)

77. Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH)
incomplete combustion of organic materials, incineration, industry,
natural processes
 16 of 126 priority pollutants
 Environmental transport, accumulation
 Photo - bio- degradation
 Carcinogens exposure* (metabolic activation) -
1. Air exposure 0.02-3ug/day
2. Cigarette smoke 0.1-0.25ug/cig
3. Unfiltered cigarettes 2-5ug/day
4. Vegetarian diet 3-9ug/day
5. Drinking water 0.2-120ng/day
6. Soil (urban) 0.003-0.4ug/day
VOCs Health Effects
* Menzie et.al. 1992, Env. Sci and Technol. Vol. 26: p.1278

78. Asian female adenocarcinoma
 อยู่ในเอเชียมากที่สุด
 หญิงเอเชีย ไม่สูบบุหรี่ ปัจจัยเสี่ยง
1. Cocking oil ?
2. Female
3. Radon
4. Second hand smoking
Adenocarcinoma

79. Cocking burning and lung cancer

80. EGFR TK mutations in Asian countries
• 3 จุดหลักของการเกิดmutation
– 18 and 21 Exons
• G719A (4%)
• L858R (38%)
– 19 axon deletion
• E746–A750 (45%)
Paez JG, et al. Science 2004;304:1497–500

81.  สารก่อมะเร็งพบในอาหารปิ้งย่าง
 ส่วนมากเป็นสาร 2-amino-1-methyl-6-
pheylimidazo[4,5-b]pyridine (PhIP)
Mechanisms
 ทาให้ยีนส์และนิวคลีโอไทด์เปลี่ยนแปลงง่าย
สารHeterocyclic Amines

82. อวัยวะเป้ าหมายของกลุ่มcarcinogenic heterocyclic amines
1. Liver
2. Small intestine
3. Large intestine
4. Skin
5. Lung
6. Mammary glands
7. Lymphoid tissues
8. Prostate

83. PM
สารPMมาจากไหน ?
VOCs
NO2
SO2
Ammonia (NH3)
Ammonia (NH3)
precursors transformed

84. แหล่งกาเนิด PM และ PM Precursors
Mobile Sources
(vehicles)
VOCs, NO2, PM
Stationary Sources
(power plants, factories)
NO2, SO2, PM
Area Sources
(drycleaners, gas stations)
VOCs
Natural Sources
(forest fires, volcanoes)
PM

85.  Eye irritation
 Respiratory tract infection
 Exacerbation of asthma
 Bronchial irritation
 Heart disease
 Possibly cancer (controversial) (diesel, TiO2, talc,
carbon black, toner black)
 Elevated hospital admissions, mortality
 Causation(s) not fully understood
Health effects of particulate pollutants
- starting at 10ug/m3

86. Radon Gas
 ก๊าซเรดอนเป็ นก๊าซกัมมันตรังสี ที่เปลี่ยนรูปมา
จากยูเรเนี่ยม แทรกซึมออกมาจากหินและดิน
 สามารถทาลายเซลล์เยื่อปอดได้ และเกิดมะเร็ง
 งานวิจัยพบมะเร็งปอดในคนงานเหมืองยูเรเนียม
สูงกว่าคนทั่วไป 5 เท่า

87. คุณสมบัติของกาซเรดอน
1. น้ำหนัก อะตอม 222 amu [atomic mass units ]
2. เป็นก๊ำซเฉื่อย
3. half-life 3.8 วัน.
4. เป็นก๊ำซที่หนักที่สุด.
5. มีลักษณะเป็น radioactive air pollutant.
6. สำรประกอบของเรดอนมีชนิดเดียวคือ Radon Fluoride.

88. Radon decay
Natural radioactivity (half-life)
in the ground
uranium-238   radium-226 
4.47 billion years 1620 years
radon-222 gas has time to leak into the air 
3.8 days
lead-210  lead-206
22 years stable
radon progeny (daughters)
radioactive isotopes of lead, bismuth, and polonium can be
inhaled and deposited in the lungs

90. 90
อานาจทะลุทะลวงของคลื่นรังสีแต่ละชนิด
Alpha
Beta
Gamma
กระดาษ
แท่งคอนกรีตฝ่ ามือ

91. 91
ความแรงของคลื่นอัลฟ่ า
เกิดจุดบนพลาสติกได ้
 Plastic chip from
passive radon test
(alpha track).
 Magnified only 100
times.
 Exposed for 3 months
at EPA to Action Level
of 4 pCi/L.

93. Radon Risk Estimates
1. USEPA’s 2003 วิเคราะห์ความเสี่ยงของการสัมผัส
เรดอนพบว่าเป็นสาเหตุของการตายด ้วยมะเร็งปอดปีละ
21,000 ราย
2. The Illinois Emergency Management Agency and
the USEPA ประมาณการว่า ประชากรของรัฐอิลลินอยส์เสี่ยงต่อการ
เป็นมะเร็งปอดจากเรดอน ปีละประมาณจานวน1,160 คน

94. Indoor Radon Became an Issue in 1984
 Stanley Watrus measured 2700 picocuries of
radon per liter (pCi/L) of air in his
Pennsylvania home.

95. ความสัมพันธ์ระหว่างระดับเรดอนในอาคารกับมะเร็งปอดในอาเภอสารภี จังหวัด
เชียงใหม่
รศ.ดร.นพ.พงศ์เทพ วิวรรธนะเดช
LL.B., M.D., Ph.D.
ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน คณะ
แพทยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เชียงใหม่ 50200
E-mail: pwiwatanadate@gmail.com

96. บทนา
 ในประเทศไทย มะเร็งปอดนับได้ว่าเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของมะเร็งด้วยกัน
 อุบัติการณ์สูงสุดพบที่ภาคเหนือ
 อุบัติการณ์เฉลี่ยต่อปีที่มีการปรับมาตรฐานตามอายุ (age-standardized) ใน
เชียงใหม่ ระหว่าง 2531-2534คือ 49.8 ต่อ 100,000 ในเพศชาย และ 37.4
ต่อ 100,000 ในเพศหญิง

97. บทนา
 การสูบบุหรี่พบว่าคือ สาเหตุหลัก แต่ไม่ใช่ปัจจัยเสี่ยงที่มีนัยสาคัญในจังหวัดเชียงใหม่
 การศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกา พบว่า การได้รับเรดอนเป็นสาเหตุของการตายจาก
มะเร็งปอดปีละ 5,000 ถึง 20,000 ราย และเป็นสาเหตุของมะเร็งปอดเป็น
อันดับสองรองจากการสูบบุหรี่
 การสารวจระดับเรดอนในอาคารทั่วประเทศตั้งแต่ปี 2536 พบว่าจังหวัดต่างๆ ใน
ภาคเหนือมีระดับเรดอนสูงที่สุดในประเทศ

98. Isotope Old Name Half-life
U-238 Uranium I 4.47109
years
Th-234 Uranium X1 24.1 days
Pa-234m Uranium X2 1.17 minutes
U-234 Uranium II 244,500 years
Th-230 Ionium 75,000 years
Ra-226 Radium 1,600 years
Rn-222 Radon 3.82 days
Po-218 Radium A 3.11 minutes
Pb-214 Radium B 26.8 minutes
Bi-214 Radium C 19.8 minutes
Po-214 Radium C’ 1.610-4
seconds
Pb-210 Radium D 22.3 years
Bi-210 Radium E 5.01 days
Po-210 Radium F 138 days
Pb-206 Radium G Stable
การสลายตัวของยูเรเนียม

99. วัตถุประสงค์
ศึกษาปัจจัยเสี่ยงต่างๆ รวมทั้ง ระดับ
เรดอนในอาคารที่สัมพันธ์กับมะเร็ง
ปอดในอาเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
หาแบบจาลองทางคณิตศาสตร์ของ
มะเร็งปอดที่เกิดจากปัจจัยเสี่ยงต่างๆ

100. วิธีการศึกษา
 ใช้การศึกษาแบบ case-control ที่อาเภอสารภีโดยใช้พื้นที่สารภีและจอมทอง
เป็นกลุ่มควบคุม
 กลุ่ม cases คือ ผู้ป่วยมะเร็งปอดย้อนหลัง 5 ปีในอาเภอสารภี จานวน 224 คน
, กลุ่ม controls มี 428 คน ที่ใกล ้เคียงกับกลุ่ม case ใน
แง่ อายุ เพศ พฤติกรรมการสูบบุหรี่ ชนิดของยาสูบที่
บริโภค และลักษณะของที่อยู่อาศัย

101. วิธีการศึกษา
กลุ่ม case และ controls จะถูกสัมภาษณ์โดย
นักวิจัยที่ผ่านการฝึกมาแล้ว
ทาการเก็บตัวอย่างอากาศในบ้านของกลุ่มตัวอย่างด้วย
charcoal canisters และส่งวิเคราะห์ระดับ
เรดอนด้วยวิธี gamma spectrometer ที่
สานักปรมาณูเพื่อสันติ
ทาการวิเคราะห์ข้อมูลด้วย logistic regression

102. ผลการศึกษา
ข้อมูลทั่วไป
 สัดส่วนชาย:หญิงในกลุ่ม case คือ 1.07:1 โดยอายุอยู่ในช่วง 36–85 ปี
ค่าเฉลี่ยคือ 63.09.0 ปี
 ผู้ป่วยส่วนมากมีการสูบบุหรี่ และมักเป็นบุหรี่ “ขี้โย” โดยระยะเวลาที่สูบคือ
35.617.2 ปี

103. ผลการศึกษา
การวัดระดับเรดอน
 ระดับเรดอนในบ ้านของผู้ป่ วยอยู่ในช่วง 6.6–150.3 Bqm–
3 มีค่าเฉลี่ย 26.41 Bqm–3 เมื่อเทียบกับ 18.32 Bqm–3
ของกลุ่มควบคุมในอาเภอจอมทองและ 16.68 Bqm–3
ของกลุ่มควบคุมในอาเภอสารภี

104. การกระจายของระดับเรดอนในบ้านของผู้ป่ วยมะเร็งปอด
Arith. Mean = 26.41 Bq·m–3
Arith. S.D. = 14.66 Bq·m–3
Geo. Mean = 23.80 Bq·m–3
N = 201
ความเข้มข้นของเรดอนในอาคาร (Bq∙m–3)
จานวนหลังคาเรือน

105. การกระจายของระดับเรดอนในบ้านของกลุ่มควบคุม อาเภอจอมทอง
ความเข้มข้นของเรดอนในอาคาร (Bq∙m–3)
จานวนหลังคาเรือน
Arith. Mean = 18.32 Bq·m–3
Arith. S.D. = 10.16 Bq·m–3
Geo. Mean = 16.28 Bq·m–3
N = 193

106. การกระจายของระดับเรดอนในบ้านของกลุ่มควบคุมอาเภอสารภี
ความเข้มข้นของเรดอนในอาคาร (Bq∙m–3)
จานวนหลังคาเรือน
Arith. Mean = 16.68 Bq·m–3
Arith. S.D. = 8.90 Bq·m–3
Geo. Mean = 14.46 Bq·m–3
N = 225

107. ผลการศึกษา
ปัจจัยเสี่ยง
เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมในอาเภอจอมทอง ปัจจัยเสี่ยง
ที่สัมพันธ์กับมะเร็งปอดคือ เรดอนในอาคาร ประวัติการเป็น
มะเร็งปอดในครอบครัว ระยะเวลาที่อาศัยในที่อยู่ปัจจุบัน
และประวัติของการได้รับควันบุหรี่
ระดับเรดอนพบว่ามีอิทธิพลต่อการเกิดมะเร็งปอดมากที่สุด
(R = 0.2145)

108. ผลการศึกษา
ปัจจัยเสี่ยง
เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมในอาเภอสารภี ปัจจัย
เสี่ยงที่สัมพันธ์กับมะเร็งปอดคือ เรดอนในอาคาร
ระยะเวลาของการสูบบุหรี่ และอายุ
ระดับเรดอนพบว่ามีอิทธิพลต่อการเกิดมะเร็งปอดมาก
ที่สุด (R = 0.2883)

109. สรุป
มะเร็งปอดเกิดจากหลายสาเหตุ
สาเหตุหลักของมะเร็งปอดในอาเภอสารภี คือ การ
สูบบุหรี่ โดยมีปัจจัยเสริมคือ การได้รับเรดอน
ควรมีมาตรการรณรงค์งดการสูบบุหรี่ในอาเภอ
สารภี ร่วมกับการลดปริมาณเรดอนในที่อยู่อาศัย

110. Social Background
Persistent Organic Pollutants (e.g. DDT, Aldrin, PCB’s,
Dioxins, etc.) are a group of chemicals well known for
their toxicity and recalcitrant behaviour.

111. Organochlorine insecticides
 DDT
 Chlordane
 Lindane
 Dieldrin
 Toxaphene
 Methoxychlor
 NHL, leukemia, STS, pancreas,
lung, liver, mm, skin, breast
 Lymphoma, lung, neuroblastoma
 Lymphoma, breast
 Breast
 Lymphoma
 Leukemia

114. Asbestos

115. 
Asbestos ใยหินเป็นแร่ที่ใช้ในอุตสาหกรรมหลายชนิด เช่น
การก่อสร้าง โครงสร้างอาคาร ผ้าเบรค คลัช ฉนวนความ
ร้อน อุตสาหกรรมสิ่งทอ เหมือง แร่ ผู้ที่เสี่ยง ได้แก่ ผู้ที่ทางาน
ในสิ่งแวดล้อมที่มีการใช้แอสเบสตอสเป็นส่วน
ประกอบ ระยะเวลาตั้งแต่สัมผัสฝุ่ นแอสเบสตอสจนเป็นมะเร็ง
ปอด อาจใช้ เวลา 15–35 ปี ผู้ไม่สูบบุหรี่ แต่ทางานกับฝุ่ นแร่
แอสเบสตอส เสี่ยงต่อมะเร็ง ปอดมากกว่าคนทั่ว ไป 5 เท่า ผู้
สูบบุหรี่และทางานกับฝุ่ นแอสเบสตอสด้วยเสี่ยงต่อมะเร็งปอด
มากกว่าคนทั่วไปถึง 90 เท่า

117. ลักษณะ
 Aerodynamic

118. Serpentine
(93% of commercial use)
Amphibole
(7% of commercial use)
Chrysotile
Actinolite, Amosite, Anthophyllite,
Crocidolite, Richterite, Tremolite
ชนิด

119.  Crocidolite (สีน้าเงิน) <1 % อันตราย
ที่สุด

120. Asbestos
ทาให้เกิดมะเร็งปอดเนื่องจากการสูดดมโดย
asbestos fiberเกี่ยวข้องกับการที่ macrophage
พยายามทาลาย fiber โดยจับไว้ใน mesothelial surface
และปล่อยอนุมูลอิสระ ส่งผลให้เกิดการทาลาย DNA
(DNA damage) ใน mesothelial cell ที่กาลังแบ่งตัว
(proliferating mesothelial cell)

121. Macrophage Cell

122. Mesothelioma

123. Asbestos-Smoking-Lung Cancer
 สัมผัสแร่ใยหินอย่างเดียว=5 X lung cancerของคนปกติ
 สูบบุหรี่อย่างเดียว =10 X lung cancer
 Asbestos exposure of Smoker=50 X lung CA
↓
Newest figures now say= 88 X greater chance