Πολιτική Παιδεία Α' Λυκείου

1. ΓΕΛ ΚΑΡΕΑ-ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Λύσεις Ασκήσεων ΢ελίδα 1
Λφςεισ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ
Α. Να ςυμπλθρωκοφν οι παρακάτω προτάςεισ:
1. Ανάμεςα ςε αυτόν που αςκεί τθν εξουςία και ςε αυτόν που επθρεάηεται από
τθν άςκθςι τθσ υπάρχει ςχζςθ ανιςότθτασ δθλ. ο ζνασ υπερζχειζναντι του
άλλου ςε ζναν ι περιςςότερουσ τομείσ (π.χ. οικονομικά, κοινωνικά,
ςυναιςκθματικά, γνωςιακά) και κακιςτά αυτι τθν υπεροχι ςαφι. Άρα, θ
εξουςία ςυνδζεται άρρθκτα με τθ δφναμθπου ζχει κάποιοσ να επιβάλλει τθ
βοφλθςι του ςε κάποιον άλλον ι να επθρεάηει τθ ςυμπεριφορά του.
2. Κρατικι εξουςία είναι θ δυνατότθτα του κράτουσ να επιτάςςει και να
εξαναγκάηει ςε ςυμμόρφωςθ προσ τισ επιταγζσ του.
3. Η εξουςία των κρατικϊν οργάνων πρζπει να είναι νόμιμθδθλαδι τα κρατικά
όργανα ενεργοφν με διαφανείσδιαδικαςίεσ, αποκλειςτικά και μόνο μζςα ςτο
πλαίςιο των αρμοδιοτιτων τουσ. Επίςθσ, ελζγχονται για τθ νομιμότθτα τθσ
δράςθσ τουσ, ακριβϊσ όπωσ και οι πολίτεσ.
4. Πολιτικό ςφςτθμα είναι ζνα οργανωμζνο ςφνολοπου περιλαμβάνει κεςμοφσ
και διαδικαςίεσ διακυβζρνθςθσ (π.χ. Βουλι, Κυβζρνθςθ), κακϊσ και φορείσ
ςφνδεςθσ των κεςμϊν αυτϊν με τθν κοινωνία (π.χ. πολιτικά κόμματα).
5. Ιδεολογικό υπόβακρο τθσ γαλλικισ επανάςταςθσ υπιρξε ο
πολιτικόσφιλελευκεριςμόσ. Το αντίςτοιχό του ςτθν οικονομία είναι o
οικονομικόσφιλελευκεριςμόσ που υποςτθρίηει τον περιοριςμό των
εξουςιϊν του κράτουσ.
6. Πατζρασ του οικονομικοφ φιλελευκεριςμοφ κεωρείται ο ΆνταμΣμικκαι το
ζργο του ςυνολικά αποτελεί ζναν φμνο ςτθν ατομικι πρωτοβουλία, τθν
ελεφκερθεπιχείρθςθκαιτθν αναηιτθςθ τουκζρδουσ.
7. Ο καπιταλιςμόσ (κεφαλαιοκρατία) είναι το οικονομικό ςφςτθμα παραγωγισ,
διανομισ και ανταλλαγισ προϊόντων, ςτο οποίο ο ςυςςωρευμζνοσ πλοφτοσ
(το κεφάλαιο) επενδφεται από τουσ ιδιϊτεσ κατόχουσ του (καπιταλιςτζσ -
κεφαλαιοφχουσ) με ςκοπό το κζρδοσ.
8. Όταν τα άτομα διαμορφϊνουν ταξικι ςυνείδθςθ αρχίηουν να
αντιλαμβάνονται τουσ εαυτοφσ τουσ ωσ μζλθ μιασ τάξθσ με ιδιαίτερα
ςυμφζροντα που ζρχονται ςε αντίκεςθ με τα ςυμφζροντα των άλλων
τάξεων.
9. Κφριοσ εμπνευςτισ του κρατικοφ παρεμβατιςμοφ υπιρξε ο Bρετανόσ
οικονομολόγοσ TηονΜζιναρντΚζινσ
10. Το κοινωνικό κράτοσ πρόνοιασ, λοιπόν, παρεμβαίνει για να δθμιουργιςει
ςυνκικεσ απαςχόλθςθσ, δθμόςιασ εκπαίδευςθσκαι περίκαλψθσ για όλουσ.
11. Σφμφωνα με τθν «εργαςιακή θεωρία τησ αξίασ» (Μαρξ)ςτον καπιταλιςμό οι
εργάτεσ αμείβονται με θμερομίςκια, των οποίων θ αξία είναι κατά πολφ

2. ΓΕΛ ΚΑΡΕΑ-ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Λύσεις Ασκήσεων ΢ελίδα 2
μικρότερθ από τθν αξία των αγακϊν που παράγουν. Τθ διαφορά μεταξφ τθσ
αξίασ των εργατικϊν θμερομιςκίων και τθσ αξίασ τθσ εργαςίασ που
απαιτείται για τθν παραγωγι των βιομθχανικϊν αγακϊν τθν
καρπϊνονταιωσ κζρδοσ οι καπιταλιςτζσ, οι οποίοι από τθν τιμιπϊλθςθσ του
τελικοφ προϊόντοσ παίρνουν πολφ μεγαλφτερο ποςοςτό κζρδουσ από όςο
δικαιοφνται.
12. Πολιτικό κόμμα είναι μια οργανωμζνθ ομάδα ατόμων με ςτόχο τθν
προϊκθςθ ςυγκεκριμζνων κζςεων, θ οποία μπορεί να οδθγιςει ςτθν
ανάλθψθ τθσ διακυβζρνθςθσ μιασ χϊρασ.
13. Ο ςυνδικαλιςμόσ αποβλζπει ςτθ ςυνζνωςθ προςϊπων που αςκοφν το ίδιο
επάγγελμα, προκειμζνου να προαςπίςουν τα κοινά εργαςιακά τουσ
ςυμφζροντα.
14. Κοινωνία των πολιτϊν είναι το ςφνολο των οργανϊςεων ενεργϊνπολιτϊν
που αναπτφςςουν ςυλλογικι δράςθ και μζςω του δθμοκρατικοφ διαλόγου
προωκοφν αιτιματα, κατά κανόνα, γενικοφ ςυμφζροντοσ (π.χ. θ προςταςία
του περιβάλλοντοσ), προκειμζνου να επθρεάςουν τθ διαμόρφωςθ των
πολιτικϊν αποφάςεων.
15. Τα κοινωνικά κινιματα, τα οποία είναι ενϊςεισ πολιτϊν με χαλαρι
οργάνωςθ. Η ςυμμετοχι ςε αυτά απαιτεί περιςςότερο ζναν βακμό
αφοςίωςθσκαι πολιτικισεγριγορςθσ, παρά τυπικι ι επίςθμθ ζνταξθ.
16. Ο λαϊκιςμόσ ςτθρίηεται ςτθν εςκεμμζνθ ανειλικρίνεια (π.χ. ςτθ διάδοςθ
κάποιου κζματοσ που δεν ανταποκρίνεται ςτθν πραγματικότθτα), ςτθν
παραπλάνθςθκαι τον εφθςυχαςμό του λαοφ, με ςτόχο τθν κακοδιγθςθ και
ποδθγζτθςι του.
17. Ο πατερναλιςμόσ αφορά τθν τάςθ κάποιου να φζρεται προςτατευτικάκαι
κθδεμονευτικάςε κάποια πρόςωπα.
18. Προπαγάνδαείναι θ ςτοχευμζνθδιάδοςθ πεποικιςεων, αντιλιψεων με
ςκοπό να επθρεαςτείθ κοινι γνϊμθ, ϊςτε οι πολίτεσ να υιοκετιςουν
οριςμζνθ ςτάςθ και κατ’ επζκταςθ να προβοφν ςε οριςμζνεσ ενζργειεσ.
Β. Να δϊςετε μια ςφντομθ απάντθςθ:
1. Τα κεμελιακά χαρακτθριςτικάτου καπιταλιςμοφ είναι:
Η ιδιωτικι επιχειρθματικότθτα.
Ο ανταγωνιςμόσ για τθν κατάκτθςθ αγορϊν.
Η κερδοςκοπικι επιχείρθςθ
2. Το ςτάδιο του ςοςιαλιςμοφ (ςφμφωνα με τονΜαρξ) ζχει τα εξισ
χαρακτθριςτικά:

3. ΓΕΛ ΚΑΡΕΑ-ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Λύσεις Ασκήσεων ΢ελίδα 3
Δικτατορία του προλεταριάτου.
Ιδιοκτθςία όλων των μζςων παραγωγισ από το κράτοσ.
Αμοιβι του κακενόσ ανάλογα με τθν εργαςία του.
3. Το ςτάδιο του ςοςιαλιςμοφ –ςφμφωνα με τον Μαρξ- κα διαδεχκεί ζνα
ςτάδιο κομμουνιςμοφ με τα εξισ χαρακτθριςτικά:
Επικράτθςθ μιασ αταξικισ κοινωνίασ.
Εξαφάνιςθ του κράτουσ.
Λειτουργία των μζςων παραγωγισ από εκελοντικζσ ενϊςεισ που κα
μεριμνοφν για τθν ικανοποίθςθ των κοινωνικϊν αναγκϊν.
Αμοιβι του κακενόσ ανάλογα με τισ ανάγκεσ του.
4. Τα πολιτικά ςυςτιματα διακρίνονται ςε:
α)Συναινετικά και πλειοψθφικά (ανάλογα με τον τρόπο διαμόρφωςθσ
πολιτικισ και λιψθσ αποφάςεων).
β) Προεδρικά και κοινοβουλευτικά (ανάλογα με τισ αρμοδιότθτεσ του
Προζδρου τθσ Δθμοκρατίασ και του Κοινοβουλίου).
γ) Συγκεντρωτικά και αποκεντρωμζνα (ανάλογα με τον βακμό διάχυςθσ τθσ
πολιτικισ εξουςίασ ςε χαμθλότερεσ βακμίδεσ διοίκθςθσ).
5. Το πολιτικό κόμμα ζχει τα παρακάτω βαςικά χαρακτθριςτικά που το
διαφοροποιοφν από άλλεσ οργανϊςεισ:
Ζχει ςτόχο τθν κατάκτθςθ τθσ πολιτικισ εξουςίασ ι ζςτω τθ ςυμμετοχι ςε
αυτι και τθν εφαρμογι του προγράμματόσ του.
Αποτελεί οργάνωςθ με μζλθ που είναι επίςθμα εγγεγραμμζνα και
διακζτουν «κομματικι ταυτότθτα».
Ζχει ιδεολογικι βάςθ (π.χ. φιλελεφκερθ, ςοςιαλιςτικι ιδεολογία κτλ.).
6. Ανάλογα με τον αρικμό των κομμάτων που λειτουργοφν ςε μια δθμοκρατία,
διακρίνουμε τα εξισ κομματικά ςυςτιματα:
α) Μονοκομματικό ςφςτθμα: ζνα μόνο κόμμα μονοπωλεί τθν άςκθςθ τθσ
πολιτικισ εξουςίασ (π.χ. Λαϊκι Δθμοκρατία τθσ Κίνασ).
β) Πολυκομματικό ςφςτθμα: περιςςότερα από δφο κόμματα διεκδικοφν τθν
εξουςία και ςυνικωσ ςυνεργάηονται ςχθματίηοντασ πολυκομματικζσ
κυβερνιςεισ, π.χ. Γερμανία και αλλοφ.
Όταν ςτθν πολιτικι ςκθνι κυριαρχοφν δφο κόμματα που εναλλάςςονται ςτθν
εξουςία, υπάρχει το λεγόμενο φαινόμενο του δικομματιςμοφ, όπωσ για
παράδειγμα ςτθν Αγγλία .
7. Η ςυνδικαλιςτικι ελευκερία περιλαμβάνει:

4. ΓΕΛ ΚΑΡΕΑ-ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Λύσεις Ασκήσεων ΢ελίδα 4
α) Τθν ελευκερία ίδρυςθσ ςυνδικαλιςτικισ οργάνωςθσ και το δικαίωμα αποχισ ι
αποχϊρθςθσ από αυτι.
β) Τθν εςωτερικι αυτονομία των ςυνδικάτων (ζχουν καταςτατικό, εκλζγουν
αντιπροςϊπουσ, οργανϊνουν προγράμματα δράςθσ).
γ) Τθν αυξθμζνθ προςταςία των ςυνδικαλιςτικϊν ςτελεχϊν ςε περίπτωςθ
απόλυςισ τουσ από τον εργοδότθ.
8. Οι κυριότεροι παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτον ςχθματιςμό κοινισ
γνϊμθσ είναι:
α) Η διαπροςωπικι επικοινωνία (π.χ. με κακθγθτζσ, φίλουσ, γονείσ κτλ.)
β) Η επιρροι των Μ.Μ.Ε. Στισ ςφγχρονεσ κοινωνίεσ θ κοινι γνϊμθ
διαμορφϊνεται κατά κφριο λόγο από τα Μ.Μ.Ε.
γ) Οι επιδράςεισ των κακοδθγθτϊν γνϊμθσ οι οποίοι μπορεί να είναι πρόςωπα
κφρουσ, πολιτικοί κτλ. Σε αυτοφσ ςυγκαταλζγονται και οι ομάδεσ
πίεςθσ/ςυμφερόντων.
9. Μορφζσ κοινωνικϊν κινθμάτων είναι (δϊςτε από 2 παραδείγματα):
• Το εργατικό κίνθμα, το οποίο ςφράγιςε τθ βιομθχανικι κοινωνία. Η δυναμικι του
άρχιςε να μειϊνεται από τθ δεκαετία του ’70.
• Τα νζα κοινωνικά κινιματα (το φοιτθτικό, το φεμινιςτικό κ.ά.) Στοχεφουν ςε
μεταρρυκμίςεισ που δεν αφοροφν άμεςα τθν οικονομία ι το κράτοσ, αλλά τθν
ποιότθτα ηωισ. Ανάλογα κινιματα ςτο παρελκόν ιταν θ καμπάνια για το Βιετνάμ, ο
Μάθσ του ’68.
• Τα παγκόςμια κινιματα ζχουν διεκνικό χαρακτιρα και τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ
αντιπαρατίκενται ςε μεγάλουσ διεκνείσ οργανιςμοφσ όπωσ π.χ. τθν Παγκόςμια
Τράπεηα, τον Παγκόςμιο Οργανιςμό Εμπορίου κτλ.
10. Τα μζςα (τεχνικζσ διάδοςθσ) που χρθςιμοποιεί θ προπαγάνδα για να
εξυπθρετιςει τουσ ςκοποφσ τθσ είναι:
Προφορικόσ λόγοσ (ςυηιτθςθ, διαλζξεισ, θμερίδεσ, ςυνζδρια, ειδθςεογραφικά
πρακτορεία, κυβερνθτικζσ δθλϊςεισ κτλ.). Γραπτόσ λόγοσ (προκθρφξεισ, επιςτολζσ,
εφθμερίδεσ, βιβλία, κτλ.). Κάκε μορφισ τζχνθσ, του κεάτρου, του κινθματογράφου,
τθσ ηωγραφικισ, τθσ λογοτεχνίασ κτλ. Μζςον διάδοςθσ προπαγάνδασ ςτθν ςθμερινι
εποχι αποτελεί και το διαδίκτυο.
11. Ο λαϊκιςμόσ, όςο και θ προπαγάνδα ευνοοφνται από τουσ εξισ παράγοντεσ:
Τθν ζλλειψθ παιδείασ και κριτικισ ικανότθτασ, που κακιςτοφν το
άτομο ζρμαιο ςτα χζρια των λαϊκιςτϊν/προπαγανδιςτϊν, με
αποτζλεςμα να μθν μπορεί να διακρίνει τον γνιςιο πολιτικό από τον
δθμαγωγό.

5. ΓΕΛ ΚΑΡΕΑ-ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Λύσεις Ασκήσεων ΢ελίδα 5
Τθν πολιτικι απάκεια. Η αδιαφορία του λαοφ για ςυμμετοχι του
ςτθ δθμόςια ηωι αφενόσ, και θ υπερβολικι φιλοδοξία οριςμζνων
πολιτικϊν αφετζρου, κακιςτοφν τον λαό εφκολο κιραμα των
λαϊκιςτϊν/προπαγανδιςτϊν.
Γ. Σθμειϊςτε «Σωςτό» (Σ) ι «Λάκοσ» (Λ) δίπλα ςτισ παρακάτω προτάςεισ:
1. Μετά τθν οικονομικι κρίςθ του 1929, ο φιλελευκεριςμόσ υιοκετεί τθν
αντίλθψθ ότι το κράτοσ πρζπει να παρεμβαίνει ςτθν οικονομία.(Σ)
2. Σφμφωνα με τθν μαρξιςτικι ορολογία, ο όροσ «προλεταριάτο» ςθμαίνει τθν
εργατικι τάξθ.(Σ)
3. Η Οκτωβριανι Επανάςταςθ ζγινε ςτθν Γαλλία το 1789.(Λ)
4. Σε ζνα ςφςτθμα ελεφκερθσ οικονομίασ ι ελεφκερων ςυναλλαγϊν
(‘laissezfaire’), θ κατανομι των πόρων πραγματοποιείται αποκλειςτικά μζςω
του μθχανιςμοφ των τιμϊν, ανάλογα με τισ αποφάςεισ των αγοραςτϊν και
των πωλθτϊν.(Σ)
5. Τον 20ο αιϊνα το ςυνδικαλιςτικό κίνθμα ςυνδζκθκε με τθ δθμιουργία του
λεγόμενου κοινωνικοφ ηθτιματοσ.(Σ)
6. Οι ομάδεσ πίεςθσ/ςυμφερόντων αποτελοφν κεςμό αντιπροςϊπευςθσ.(Λ)
7. Τα κοινωνικά κινιματα διαφοροποιοφνται από τισ ομάδεσ
πίεςθσ/ςυμφερόντων, που ζχουν πιο αυςτθρι οργάνωςθ και αποβλζπουν
ςε ςωματειακά ςυμφζροντα.(Σ)
8. Η πεικϊσ αποτελεί ςυνειδθτι προςπάκεια να πειςκεί το άτομο να
αποδεχκεί κάποια πεποίκθςθ άκριτα ι να κάνει κάποια επιλογι.(Λ)
9. Η αποχι των πολιτϊν από τα «κοινά» παραγκωνίηει τουσ λαϊκιςτζσ και
προπαγανδιςτζσ θγζτεσ και τισ πολιτικζσ τουσ.(Λ)
10. Στο κοινωνικό επίπεδοφαινόμενα λαϊκιςμοφ ςυναντάμε ςτθ γλϊςςα, τθν τζχνθ,
τθν επιςτιμθ.(Σ)