biology mitosis miosis

1. 5.4 Κυτταρική διαίρεση
Μίτωση Η κυτταρική διαίρεση, κατά την οποία τα κύτταρα που
προκύπτουν,έχουν τον ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων με το αρχικό
κύτταρο και τις ίδιες ακριβώς, γενετικές πληροφορίες, λέγεται μίτωση.
Με μίτωση διαιρούνται:
• το ζυγωτό, από το οποίο προκύπτει ένας νέος οργανισμός,
• τα σωματικά κύτταρα ενός πολυκύτταρου οργανισμού, αν π.χ. έχει
τραυματιστεί, για να επουλωθεί η πληγή,
• οι μονοκύτταροι οργανισμοί όταν αναπαράγονται μονογονικά, όπως
π.χ. η αμοιβάδα.
Πριν ξεκινήσει η μίτωση:
• A. αντιγράφεται το DNA του κυττάρου, άρα διπλασιάζεται η γενετική
πληροφορία.
• Τότε τα χρωμοσώματα αποτελούνται από δύο όμοια αντίγραφα του
DNA, που ονομάζονται αδελφές χρωματίδες. Οι αδελφές χρωματίδες
είναι ενωμένες μεταξύ τους, σε ένα σημείο τους, που λέγεται κεντρο-
μερίδιο.
Β. Κατά την διάρκεια της μίτωσης:
• τα χρωμοσώματα συσπειρώνονται και τοποθετούνται σε ένα επίπεδο
στο μέσο του κυττάρου.
• οι αδελφές χρωματίδες αποχωρίζονται και απομακρύνονται
• το κυτταρόπλασμα διαιρείται και προκύπτουν δύο νέα κύτταρα.

2. Μείωση
➤ Η κυτταρική διαίρεση, κατά την οποία τα κύτταρα που
προκύπτουν, έχουν τον μισό αριθμό χρωμοσωμάτων από το
αρχικό κύτταρο, λέγεται μείωση.
➤ Με μείωση διαιρούνται:
• τα άωρα γεννητικά κύτταρα, τα οποία είναι διπλοειδή
κύτταρα των οργανισμών που αναπαράγονται αμφιγονικά και
από αυτά προκύπτουν οι γαμέτες (το ωάριο και το
σπερματοζωάριο), οι οποίοι είναι απλοειδή κύτταρα.
Γιατί η μείωση έχει πολύ μεγάλη βιολογική σημασία:
Η μείωση έχει μεγάλη βιολογική σημασία για τους διπλοειδείς
οργανισμούς, οι οποίοι αναπαράγονται αμφιγονικά. Κατά την
αμφιγονική αναπαραγωγή (αμφιγονία), γίνεται γονιμοποίηση του
ωαρίου από το σπερματοζωάριο, συντήκονται οι πυρήνες τους και
προκύπτει το ζυγωτό.
Ο νέος οργανισμός που θα προκύψει από το ζυγωτό αυτό, θα
πρέπει να έχει τον ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων με τους γονείς του.
Εάν οι γαμέτες είχαν κανονικό αριθμό χρωμοσωμάτων, τότε, μετά
την σύντηξή τους, το ζυγωτό θα είχε διπλάσιο αριθμό
χρωμοσωμάτων από τα κύτταρα των γονέων του.
Για το λόγο αυτό, στα άωρα γεννητικά κύτταρα που θα δώσουν τους γα-
μέτες, γίνεται η μείωση και έτσι μειώνεται στο μισό ο αριθμός των χρω-
μοσωμάτων στους γαμέτες. Έτσι, μετά την σύντηξη των πυρήνων των
γαμετών, το ζυγωτό, θα έχει τελικά, τον ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων με
τα κύτταρα των γονέων του.
Α. Πριν την έναρξη της μείωσης:
Προηγείται αντιγραφή του DNA του κυττάρου και έτσι κάθε χρωμόσω-
μα αποτελείται από τις αδελφές χρωματίδες, ενωμένες μεταξύ τους στο
κεντρομερίδιο
Β. Κατά την διάρκεια της μείωσης: Η μείωση περιλαμβάνει 2 διαι-
ρέσεις την 1η μειωτική διαίρεση και τη 2η διαίρεση:
1η μειωτική διαίρεση:
• Οι αδελφές χρωματίδες συσπειρώνονται.
• Τα ομόλογα χρωμοσώματα διατάσσονται σε ζεύγη το ένα
απέναντι στο άλλο.
• Στη συνέχεια αποχωρίζονται τα χρωμοσώματα από κάθε ζεύγος
ομολόγων και έτσι προκύπτουν δύο κύτταρα, με μισό αριθμό
χρωμοσωμάτων από ό,τι τα αρχικά.

3. 2η μειωτική διαίρεση:
• στα δύο κύτταρα, που έχουν προκύψει από την πρώτη μειωτική
διαίρεση γίνεται αποχωρισμός των αδελφών χρωματίδων
• τα δύο κύτταρα διαιρούνται και από το καθένα προκύπτουν και
πάλι δύο κύτταρα που φέρουν μία αδελφή χρωματίδα από κάθε
ζευγάρι ομολόγων χρωμοσωμάτων.
Επομένως, από ένα αρχικό διπλοειδές κύτταρο, προκύπτουν με
τη μείωση, τέσσερα απλοειδή γεννητικά κύτταρα, τα οποία έχουν
τον μισό αριθμό χρωμοσωμάτων από το αρχικό.
λεξιλόγιο :
άωρα: ανώριμα
άωρα γεννητικά κύτταρα: διπλοειδή κύτταρα των οργανισμών που ανα-
παράγονται αμφιγονικά. Από αυτά προκύπτουν οι γαμέτες (το ωάριο και
το σπερματοζωάριο), οι οποίοι είναι απλοειδή κύτταρα.
γαμέτες: απλοειδή κύτταρα οργανισμών που αναπαράγονται με αμφιγονία,
που έχουν εξειδικευτεί για την αναπαραγωγή. Στον άνθρωπο οι γαμέτες
είναι το ωάριο και το σπερματοζωάριο. Η γονιμοποίηση του ωαρίου από
το σπερματοζωάριο και η σύντηξη των πυρήνων τους οδηγεί στην δημι-

4. ουργία του ζυγωτού, του πρώτου κυττάρου του νέου οργανισμού
μονογονία: Όταν η αναπαραγωγή γίνεται από έναν μόνο οργανισμό, χωρίς
να ζευγαρώσουν δύο οργανισμοί, λέγεται μονογονική αναπαραγωγή ή
μονογονία. Με τον τρόπο αυτόν αναπαράγονται οι μονοκύτταροι οργανισμοί,
ορισμένα φυτά και ορισμένα ζώα.
αμφιγονία: Όταν για την αναπαραγωγή ζευγαρώνουν δύο οργανισμοί διαφορετικού
φύλου, τότε αυτή ονομάζεται αμφιγονική αναπαραγωγή ή αμφιγονία.
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ μίτωσης και μείωσης;
1. Με μίτωση διαιρείται το ζυγωτό, από το οποίο προκύπτει ένας
νέος οργανισμός, διαιρούνται τα σωματικά κύτταρα ενός
πολυκύτταρου οργανισμού, και οι μονοκύτταροι οργανισμοί όταν
αναπαράγονται μονογονικά, όπως π.χ. η αμοιβάδα.
Αντίθετα με μείωση διαιρούνται τα άωρα γεννητικά κύτταρα, των
οργανισμών που αναπαράγονται αμφιγονικά και από αυτά
προκύπτουν οι γαμέτες (το ωάριο και το σπερματοζωάριο).
2. Η μίτωση περιλαμβάνει μία διαίρεση, ενώ η μείωση
περιλαμβάνει δύο διαιρέσεις.
3. Με την μίτωση προκύπτουν δύο κύτταρα με ακριβώς τον ίδιο
αριθμό χρωμοσωμάτων και ακριβώς την ίδια γενετική πληροφορία
με το αρχικό. Με την μείωση προκύπτουν τέσσερα κύτταρα με
μισό αριθμό χρωμοσωμάτων από το αρχικό. Με την μίτωση
εξασφαλίζεται ο απλοειδής αριθμός χρωμοσωμάτων των γαμετών.
Τι είναι οι αδελφές χρωματίδες;
Πριν από κάθε κυτταρική διαίρεση, είτε μίτωση είτε μείωση,
αντιγράφεται το DNA του κυττάρου. Όταν συμβεί αυτό, τα
χρωμοσώματα αποτελούνται από δύο όμοια αντίγραφα του DNA,
που ονομάζονται αδελφές χρωματίδες.
Οι αδελφές χρωματίδες είναι όμοιες και συμμετρικές επειδή αποτελούν
ίδια μόρια DNA.
Τι είναι το κεντρομερίδιο;
Οι αδελφές χρωματίδες από τις οποίες αποτελούνται τα χρωμοσώματα
μετά τον διπλασιασμό τους, είναι ενωμένες μεταξύ τους, σε ένα σημείο
τους, που λέγεται κεντρομερίδιο.
Πόσα κύτταρα προκύπτουν μετά το τέλος της μίτωσης; Ποιος είναι
ο αριθμός των χρωμοσωμάτων τους σε σχέση με το αρχικό;
Μετά το τέλος της μίτωσης προκύπτουν δύο κύτταρα με ίδιο ακριβώς
αριθμό χρωμοσωμάτων με το αρχικό κύτταρο.

5. Πόσα κύτταρα προκύπτουν μετά το τέλος της μείωσης; Ποιος είναι
ο αριθμός των χρωμοσωμάτων τους σε σχέση με το αρχικό;
Μετά το τέλος της μείωσης προκύπτουν τέσσερα κύτταρα με μισό αριθ-
μό χρωμοσωμάτων, από ό,τι το αρχικό κύτταρο.
απαντήσεις ερωτήσεων σχολικού βιβλίου
1. Να χαρακτηρίσετε στις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα
(Σ),αν εί-
ναι σωστές, ή με το γράμμα (Λ),αν είναι λανθασμένες:
Απάντηση:
α. Σ, β. Λ, γ. Λ, δ. Σ.
2. Να γράψετε τρεις προτάσεις όπου θα χρησιμοποιήσετε καθέναν
από στις παρακάτω όρους, έτσι ώστε να αποδίδεται η έννοιά τους:
απλοειδής γαμέτης, αδελφές χρωματίδες, μίτωση.
Απάντηση:
Ο απλοειδής γαμέτης προκύπτει από ένα άωρο γεννητικό κύτταρο και
περιέχει τον μισό αριθμό χρωμοσωμάτων από αυτό.
Πριν ξεκινήσει η μίτωση, αντιγράφεται το DNA του κυττάρου και τότε τα
χρωμοσώματα αποτελούνται από δύο αντίγραφα, που ονομάζονται
αδελφές χρωματίδες, είναι ενωμένες μεταξύ τους, σε μία περιοχή τους,
που λέγεται κεντρομερίδιο.
Η κυτταρική διαίρεση, κατά την οποία τα κύτταρα που προκύπτουν,
έχουν την ίδιο αριθμό χρωμοσωμάτων με το αρχικό κύτταρο και τις ίδιες
ακριβώς, γενετικές πληροφορίες, λέγεται μίτωση
3. Ποιο είδος κυτταρικής διαίρεσης παρουσιάζει η παρακάτω εικόνα
του σχολικού βιβλίου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή στις.
Απάντηση:
Παρατηρώντας το σχήμα του σχολικού βιβλίου βλέπουμε ότι τα κύτταρα
που προκύπτουν από την διαίρεση αυτή, έχουν τον ίδιο ακριβώς αριθμό
χρωμοσωμάτων με το αρχικό κύτταρο. Όπως έχουμε μάθει, η κυτταρική δι-
αίρεση, κατά την οποία τα κύτταρα που προκύπτουν, έχουν τον ίδιο αριθμό
χρωμοσωμάτων με το αρχικό κύτταρο και τις ίδιες ακριβώς, γενετικές πλη-
ροφορίες, λέγεται μίτωση. Με μίτωση διαιρούνται: το ζυγωτό, από το οποίο
προκύπτει ένας νέος οργανισμός, διαιρούνται τα σωματικά κύτταρα ενός
πολυκύτταρου οργανισμού, αν π.χ. έχει τραυματιστεί, για να επουλωθεί η
πληγή, και επίσης οι μονοκύτταροι οργανισμοί για να αναπαραχθούν, όπως
π.χ. η αμοιβάδα.
4. Στο σχήμα του σχολικού βιβλίου να συμπληρώσετε τα κενά που
αφορούν στον αριθμό μορίων DNA κατά την παραγωγή των γαμετών
στον άνθρωπο.
Απάντηση:
92, 46, 46, 23, 23, 23, 23