1. 1
Michelangelo Buonarroti
Il Divino

2. 2
Τα πρώτα χρόνια
Ο Μιχαήλ Αγγελος, γιος του Λοντοβίκο ντι
Λιονάρντο ντι Μπουοναρότι Σιμόνι,
γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου 1475. Η
οικογένεια Μπουαναρότι καταγόταν από
παλιά φλωρεντινή γενιά και κατά το
παρελθόν είχε καταλάβει σημαντικές θέσεις,
απολαμβάνοντας σχετική ευημερία. Η
οικονομική κάμψη φαίνεται να ξεκινάει στα
μέσα του 15ου αιώνα με τον Λιονάρντο,που
αποδέχεται θέσεις έξω από την πόλη, ενώ το
1474 διορίζεται ένα είδος τοποτηρητή στην
περιοχή του Αρέτσο, πρώτα στην πόλη
Κιούζι κι έπειτα στο Καπρέζε, όπου γεννιέται
ο δεύτερος γιος του, που παίρνει το όνομα
του αρχάγγελου Μιχαήλ.

3. 3
Έξι χρόνια αργότερα, η γυναίκα του
πεθαίνει. Εν τω μεταξύ, η οικογένεια
μετακομίζει στο Σετινιάνο, κοντά στη
Φλωρεντία, και ο Λοντοβίκο
εμπιστεύεται την ανατροφή του μικρού
Μιχαήλ Άγγελου σε μία παραμάνα,
γυναίκα λιθοξόου. Ο πατέρας του,
προσβλέποντας στη μελλοντική
βοήθεια των γιων του, αντιστέκεται
στην αυθόρμητη κλίση του Μιχαήλ
Άγγελου προς το σχέδιο και τον
στέλνει να σπουδάσει υπό την
καθοδήγηση του ουμανιστή
Φραντσέσκο ντα Ουρμπίνο.

4. 4
Ο Mιχαήλ Άγγελος στον
Γκιρλαντάγιο
Το 1487, ωστόσο, συγκατατίθεται να
πάει μαθητευόμενος στο εργαστήριο
ζωγραφικής του Ντομένικο
Γκιρλαντάγιο, ο οποίος, εκείνη την
περίοδο, είχε αναλάβει ένα από τα πιο
σπουδαία έργα της εποχής, τη
διακόσμηση του Παρεκκλησίου
Τορναμπουόνι, στη Σάντα Μαρία
Νοβέλα. Στο εργαστήριο του
Γκιρλαντάγιο, στη Φλωρεντία, ο
νεαρός Μιχαήλ Αγγελος μαθαίνει την
τεχνική της νωπογραφίας και
εξασκείται στο σχέδιο
Ο άγιος Ιερώνυμος (Γκιρλαντάγιο )

5. 5
Αν και υποστηρίζεται ότι ο Μιχαήλ
Άγγελος εγκατέλειψε αμέσως το
εργαστήριο του Γκιρλαντάγιο, είναι
πιο πιθανό ότι συμπλήρωσε τα τρία
χρόνια της σύμβασης μαθητείας που
είχε υπογράψει ο πατέρας του το
1488. Σε κάθε περίπτωση, ως
καλλιτέχνης υπήρξε κυρίως
αυτοδίδακτος, ενώ μεγάλο μέρος της
κατάρτισής του το απέκτησε
μελετώντας τα αρχαία ελληνικά
αγάλματα και τα έργα των μεγάλων
ανανεωτών της φλωρεντινής τέχνης
(είναι η περίοδος της Αναγέννησης που
στην τέχνη παρατηρείται στροφή προς
τα αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά
πρότυπα).
Ο ερευνητής της Βέροιας (Γκιρλαντάγιο)

6. 6
Σημαντική στιγμή στην εξέλιξη του
υπήρξε η επίσκεψη στον Κήπο των
Μεδίκων, όπου διατηρείτο σημαντική
συλλογή από αρχαία γλυπτά. Εκεί
διδάχθηκε την τέχνη της γλυπτικής ενώ
παράλληλα γνώρισε τον Λορέντσο των
Μεδίκων, επιφανή άρχοντα της
Φλωρεντίας, ο οποίος τον εισήγαγε
στην αυλή του. Στην αυλή του Λορέτζου
του Μεγαλοπρεπούς, ήρθε σε επαφή με
τις ιδέες του νεοπλατωνισμού,
μεταφυσική, ηθική και μυστικιστική
φιλοσοφική σχολή.
Λορέτζο των Μεδίκων

7. 7
Το εμβληματικό γλυπτό
Για μικρό διάστημα επισκέφθηκε τη
Βενετία και όταν επέστρεψεστη
Φλωρεντία ανέλαβε αρκετές
παραγγελίες με σημαντικότερη την
ανάθεση του Δαβίδ, ενός μαρμάρινου
γλυπτού μεγάλων διαστάσεων που
αποτέλεσε σύμβολο της νέας
φλωρεντινής δημοκρατίας και
τοποθετήθηκε στην Πιάτσα ντελα
Σινιορία μπροστά από το Παλάτσο
Βέκιο.

8. 8
Πρόκειται για άλλο πρώιμο έργο
του.Φιλοτεχνήθηκε στα 1498 -
1499 και είναι ένα μαρμάρινο
γλυπτό στη Βασιλική του Αγίου
Πέτρου στην πόλη του Βατικανού.
Το διάσημο γλυπτό απεικονίζει το
σώμα του Ιησού στα πόδια της
μητέρας του Μαρίας, μετά τη
Σταύρωση και την αποκαλήλωση.
Το θέμα ήταν δημοφιλές εκείνη την
εποχή στη Γαλλία αλλά όχι στην
Ιταλία. Η έκδοση του Μικελάντζελο
είναι μοναδική σε σχέση με
προηγούμενες δημιουργίες. Είναι
σημαντικό έργο, καθώς ισορροπεί
ανάμεσα στις αναγεννησιακές
αντιλήψεις της κλασσικής
ομορφιάς και του νατουραλισμού.
Η ΠΙΕΤΑ

9. 9
Την ίδια περίοδο επίσης (πριν το 1500) ζωγράφισε τα έργα Doni Tondo .
Πρόκειται για την Αγία Οικογένεια με τον Άγιο Ιωάννη (Εκτίθεται στη Φλωρεντία,
Ουφίτζι). Από τα λίγα έργα σε καβαλέτο και κυκλικό σχήμα.

10. 10
Manchester Madonna
Εικονιζει την Παναγία με το Θείο
Βρέφος, τον Ιωάννη το Βαπτιστή και
τέσσερις αγγέλους. Το έργο έμεινε
ημιτελές, πιθανόν λόγω αναχώρησης
του Μ.Α. από τη Φλωρεντία. Εκτίθεται
στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου

11. 11
Ο Μιχαήλ Άγγελος στη
Ρώμη
Ένα χρόνο αργότερα, το 1507,
επέστρεψε στη Ρώμη για να αναλάβει
αυτή την φορά το έργο που θα τον
καθιερώσει παγκοσμίως, την
διακόσμηση της Καπέλα Σιξτίνα
(παπικό παρεκκλήσιο), ύστερα από
πρόσκληση του Πάπα Ιουλίου του Β’ ο
οποίος του ανέθεσε τη δημιουργία
ενός επιβλητικού μαυσωλείου.

12. 12
…Τέσσερα χρόνια σκληρής δουλειάς
Το επόμενο διάστημα (1508-1512) ο Μιχαήλ
Άγγελος κατάφερε να δημιουργήσει
περισσότερες από 300 βιβλικές φιγούρες και
άλλες θρησκευτικές παραστάσεις, όπως σκηνές
από την Γένεση, την ιστορία του Νώε ή τη
Δευτέρα Παρουσία.
Τα τέσσερα αυτά χρόνια, λέγεται, ότι ο
Μικελάντζελο δεν βγήκε από την Καπέλα Σιξτίνα
παρά ελάχιστα και δεν επέτρεψε σε κανέναν να
δει το έργο του, δημιουργώντας έτσι μια
αναστάτωση, μια φήμη και πλήθος κόσμου
σύρρεε έξω από το Παρεκκλήσι. Σημαντική
καινοτομία υπήρξε επίσης η απεικόνιση θεμάτων
που προέρχονταν από την αρχαία ελληνική και
ρωμαϊκή παράδοση, χωρίς άμεση σχέση με την
χριστιανική θρησκεία, όπως οι Σίβυλλες. Ο θόλος
ήταν τόσο ψηλά που επινόησε μία τεχνοτροπία.
Ζωγράφισε παραμορφωμένες τις φιγούρες, έτσι
ώστε ο θεατής που βρισκόταν αρκετά μέτρα πιο
κάτω να τις έβλεπε κανονικές.

13. 13
Ο ναός του Σαν Λορέντσο
 Ο διάδοχος του Ιουλίου του Β’, Λέων Ι΄
του ανέθεσε την ανακατασκευή της
πρόσοψης της εκκλησίας του Σαν
Λορέντσο, στη Φλωρεντία. Εργάστηκε
για το σκοπό αυτό για τρία χρόνια,
ωστόσο ο πάπας τελικά απέρριψε το
σχέδιο. Αργότερα ανέλαβε την
ανέγερση ενός νέου σκευοφυλακίου για
την ίδια εκκλησία, με σκοπό να
περιέχει τους τάφους του Λορέντσο του
Μεγαλοπρεπή, του αδελφού του
Τζουλιάνο καθώς και των ομώνυμων
πρόωρα χαμένων δουκών. Οι εργασίες
αναστέλλονται λόγω θανάτου του
Πάπα, αλλά αποτελούν σημαντικό
δείγμα συνύπαρξης της αρχιτεκτονικής
με την γλυπτική.

14. 14
Βασιλική Αγίου Πέτρου
Αργότερα κατέφυγε στη Γαλλία,
προσκεκλημένος του Φραγκίσκου
Α΄, ενώ η η Φλωρεντία
πολιορκούνταν, με αποτέλεσμα να
χαρακτηριστεί λιποτάκτης.
Επέστρεψε όμως σύντομα πίσω
στη Φλωρεντία όπου και παρέμεινε
μέχρι την επόμενη επίσκεψή του
στη Ρώμη για να αναμορφώσει την
πλατεία του Καπιτωλίου και το
Παλάτσο Φαρνέζε. Επιπλέον,
διορίστηκε υπεύθυνος αρχιτέκτονας
για την ολοκλήρωση της
κατασκευής της βασιλικής του Αγίου
Πέτρου. Τα σχέδια που
ακολουθήθηκαν ανήκαν στον
Ντονάτο Μπραμάντε, ωστόσο ο
Μιχαήλ Άγγελος σχεδίασε το θόλο
της, η κατασκευή του οποίου
ολοκληρώθηκε πριν το θάνατό του
(18 Φεβρουαρίου του 1564).

15. 15
ΤΟ ΤΕΛΟΣ
 Ενταφιάστηκε, σύμφωνα με την
επιθυμία του στην Βασιλική του
Αγίου Σταυρού (Santa Croce)
της Φλωρεντίας
 Στη διαθήκη του είπε: "Αφήνω
την ψυχή μου στο Θεό, το
σώμα μου στη γη και τα υλικά
αγαθά στους πιο κοντινούς
συγγενείς". Στο μνημείο του
στις τέσσερις γωνίες
τοποθετήθηκαν αγάλματα –
προσωποποιήσεις των
τεσσάρων τεχνών που
υπηρέτησε: γλυπτική.
ζωγραφική, αρχιτεκτονική,
ποίηση)

16. 16
οι επιρροές του Μ. Α.
 Ο Μιχαήλ Άγγελος επηρεάστηκε από
τρεις τεχνοτροπίες: την Αναγέννηση, το
Μανιερισμό και το Μπαρόκ

17. 17
Αναγέννηση: (15ος
– μέσα 16ου
αι.)
Ξεκίνησε από την Ιταλία που έμεινε
ανεπηρέαστη από τις αραβικές
επιδρομές στη Μεσόγειο και
από τις ποικίλες εθνολογικές
ανακατατάξεις και διατήρησε
έτσι ζωντανή την ανάμνηση του
ρωμαϊκού πολιτισμού
H αναγεννησιακή ζωγραφική
 Μέριμνα για απόδοση του
όγκου, της λεπτομέρειας, της
προοπτικής και του φωτός
 Θέματα από τη Βίβλο, αλλά και
από την ελληνική και ρωμαϊκή
Ιστορία και Μυθολογία
 Αποθέωση του ανθρώπινου
σώματος και του γυμνού
 Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας
(λόγω της προόδου των
επιστημών και της πίστης στις
δυνατότητες του ανθρώπου)
 Αναζήτηση της ιδεώδους
ομορφιάς Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων
(Ιερώνυμος Μπος) Μουσείο Prado, Μαδρίτη

18. 18
Μανιερισμός
Ο Μιχαήλ Άγγελος θεωρείται ιδρυτής μιας νέας
τεχνοτροπίας που χαρακτηρίστηκε ως μανιερισμός.
Σε πολλά έργα του διακρίνονται στοιχεία που
έρχονται σε αντίθεση με τη γαλήνη, την ηρεμία, το
μέτρο και την ευγένεια της μορφής, γνωρίσματα της
τέχνης της Αναγέννησης.
Στοιχεία του νέου στυλ που εισάγει ο Μιχαήλ Άγγελος
είναι:
 πολύπλοκη σύνθεση και ανήσυχη,
 τονισμένοι μύες στα ανδρικά γυμνά,
 εξεζητημένες στάσεις σε βαθμό θεατρινισμού και
φιγούρες που εκφράζουν έντονα πάθη∙ οι φιγούρες
πολλές φορές παρουσιάζουν μια επιμήκυνση.
 κινήσεις και χειρονομίες πολύπλοκες που κάποιες
φορές είναι σα να οδηγούν προς τα έξω της εικόνας
 Ο Μ. Άγγελος ζωγραφίζει ογκομετρικά τα πρόσωπα
δίνοντας την ψευδαίσθηση στους παρατηρητές ότι
πρόκειται για επιζωγραφισμένο γλυπτό.
 Ο καλλιτέχνης ζωγράφιζε τις φιγούρες δίνοντας
 έμφαση στους μύες και την τρισδιάστατη απεικόνισή
τους.
 δεν συνήθιζε ποτέ να ζωγραφίζει ήρεμες ,γαλήνιες
και νηφάλιες εκφράσεις στα απεικονιζόμενα
πρόσωπα ενώ τα σώματά τους κινούνταν βίαια με
απότομες κινήσεις..


19. 19
ΜΠΑΡΟΚ Σε αντίθεση με το αναγεννησιακό
ύφος που βασίστηκε κυρίως στη
λογική, το ύφος του μπαρόκ
απευθύνεται περισσότερο στο
συναίσθημα. Παράλληλα
χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα
δέους και μεγαλείου καθώς και μια
υπερβολή στη διακόσμηση και την
πολυτέλεια που αναδεικνύουν ένα
επιβλητικό και πομπώδες ύφος. Τα
κυριότερα μέσα που χρησιμοποίησε
στις εικαστικές τέχνες είναι οι
καμπύλες γραμμές, οι πολύπλοκοι
διαπλεκόμενοι όγκοι, η απόδοση της
κίνησης, η εκμετάλλευση του φωτός
και η δημιουργία έντονων αντιθέσεων
είτε με τη μορφή εσοχών στην
αρχιτεκτονική, είτε μέσω έντονων
φωτοσκιάσεων στη ζωγραφική.
 ο Μ.Άγγελος υπήρξε εκφραστής της
τεχνικής του μπαρόκ, αφού σε όλες
τις ζωγραφιές του οι μορφές
χαρακτηρίζονταν από ποικιλία και
κίνηση.
•Η Θυσία του Αβραάμ (Καραβάτζιο)
Τιτσιάνο The Assumption of Virgin

20. 20
Η Καπέλλα Σιξτίνα
 Η Καπέλλα Σιξτίνα χτίστηκε
ανάμεσα στο 1473-1477,
διακοσμήθηκε από μια σειρά
ζωγράφους:Μποττιτσέλλι,
Σιντορέλλι, Περουτζίνο. Ο Μιχαήλ
Άγγελος διακόσμησε ολόκληρη την
οροφή του παρεκκλησιού με
τοιχογραφίες το 1508. Ήταν μεγάλη
η φήμη του, ο Πάπας τον κάλεσε να
διακοσμήσει την εκκλησία του Αγίου
Πέτρου. Μοίρασε το χώρο σε
γεωμετρικά σχήματα, λαμβάνοντας
υπόψη τη δομή και τους τοίχους του
παρεκκλησιού: ιστόρησε τη
Δημιουργία, το Προπατορικό
Αμάρτημα, τις μορφές των
Προφητών που εναλλάσσονται με
τις Σίβυλλες. Ο Μιχαήλ Άγγελος
πρωτοτυπεί παρουσιάζοντας
τολμηρότατα γυμνά σώματα
(ανδρικά, γυναικεία), γεμάτα
δυναμισμό, ζωντάνια, κίνηση και
τέλειες αναλογίες. Το χρώμα με τις
φωτεινές αποχρώσεις και τις
χτυπητές αντιθέσεις συμβάλλει στη
ζωντάνια του συνόλου.

21. 21

22. 22

23. 23
 Η ΟΡΟΦΗ (1508-1512)
Ιστορίες της Γένεσης

24. 24
 Μέσω της προσεκτικής
μελέτης στην απεικόνιση
του Θεού, εκεί που
χωρίζει το φως από το
σκοτάδι με τα χέρια του
παρατηρούμε ότι
υπάρχουν ανατομικές
ανωμαλίες που δεν τις
βρίσκουμε σε κανένα
άλλο μέρος του πίνακα.
Παρόλο που έμοιαζαν με
''αδεξιότητα'' του Μ.
Άγγελου, δεν ήταν,
καθώς ο ίδιος ο
καλλιτέχνης τα ζωγράφιζε
εσκεμμένα. Έτσι
αποδεικνύεται η ιδιοφυία
του και ο τρόπος σκέψης
του.
 Πολλοί πιστεύουν πως
είναι η σύγκρουση μεταξύ
επιστήμης και θρησκείας.
Η συγκεκριμένη ,όμως,
ζωγραφιά αποτελεί γρίφο
καθώς κανείς δεν έχει
λύσει το μυστήριο του
''κρυμμένου σκίτσου''.
Διαχωρισμός του φωτός από το σκότος
(βλ. Το μυστικό του Μιχαήλ Αγγέλου)

25. 25
Δημιουργία των αστέρων

26. 26
Διαχωρισμός της γης από των υδάτων

27. 27
Η δημιουργία του Αδάμ
To άγγιγμα του θεϊκού χεριού αποτελεί κέντρο και οπτική εστία της εικόνας. Κατανοούμε την έννοια
της παντοδυναμίας μ ε την άνεση και τη δύναμη της χειρονομίας της δημιουργίας. Ο Θεός δίνει
πνοή ζωής στον Αδάμ. Δεν αγγίζουν ο ένας τον άλλον· έτσι παραμένει η απόσταση μεταξύ Θεού
και ανθρώπου

28. 28
 Στην διάσημη λεπτομέρεια της οροφής της
Καπέλα Σιστίνας ο Μιχαήλ Άγγελος
αναπαριστά με μεγάλη δεξιοτεχνία την στιγμή
που ο Δημιουργός είναι έτοιμος να δώσει
ανάσα ζωής στο δημιούργημα Του .
Το απλωμένο χέρι του Θεού με τον
προτεταμένο δείκτη να απέχει μόνο λίγα
εκατοστά από τα δάκτυλα του Αδάμ είναι μια
πράξη συμβολική και γεμάτη μεταφυσικό
μυστήριο . Ο θεατής μπροστά σε αυτή την
ισχυρή εικόνα μπορεί να αισθανθεί την
μεγάλη ένταση της συγκεκριμένης χρονικής
στιγμής μέσα στην αιωνιότητα , όπου ο
χρόνος εξισώνεται με την κίνηση και η
ανώτερη δύναμη δίνει ψυχή στο ανθρώπινο
σώμα.
Αξιοσημείωτη είναι η διάχυτη αίσθηση
της μελαγχολίας και ειδικά το λυπημένο
βλέμμα του Αδάμ, σαν να διαισθάνεται την
μοίρα της απώλειάς του έως την ημέρα της
κρίσεως.
Ακόμη και ο ίδιος ο Θεός φαίνεται
δύσπιστος , σαν να περιμένει ότι ο Αδάμ θα
παρακούσει τους νόμους του.

29. 29
Η δημιουργία της Εύας

30. 30
Το προπατορικό αμάρτημα – Η έξωση
π π πΗ αρακοή των ρωτο λάστων:
Παρατηρήστε τον πειρασμό: μορφή φιδιού που καταλήγει σε ... γυναίκα! (η γυναίκα ως αιτία
κακού; - κάποιος μισογυνισμός του καλλιτέχνη ή, μήπως, το αμάρτημα ήταν ένα ερωτικό
παραστράτημα;)
Τα σώματα, ανδρικά και γυναικεία έχουν τέλειες αναλογίες και πλαστικότητα· τα γυναικεία
όμως δεν έχουν τη λεπτότητα και τη χάρη που θα τα ξεχώριζε από τα ανδρικά, όπως
συμβαίνει σε άλλους καλλιτέχνες (Μποτιτσέλλι, Ραφαέλλο κ.α.)

31. 31
Η θυσία του Νώε

32. 32
Ο κατακλυσμός

33. 33
Η μέθη του Νώε

34. 34
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

35. 35
Ιουδήθ και Ολοφέρνης

36. 36
Δαυίδ και Γολιάθ

37. 37
Το μπρούτζινο φίδι

38. 38
ΠΡΟΦΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΙΒΥΛΛΕΣ

39. 39
Οι Προφήτες εκτός από την έλευση του μεσσία αναγγέλλουν και την αυτοκρατορία
του πνεύματος, το μεγαλείο της Εκκλησίας
Δανιήλ

40. 40
Ιερεμίας

41. 41
Ιωνάς

42. 42
Προφήτης Ησαϊας

43. 43
Κυμαία Σίβυλλα

44. 44
Λιβυκή Σίβυλλα

45. 45
Δελφική Σίβυλλα

46. 46
Ο ΤΟΙΧΟΣ ΤΟΥ ΒΩΜΟΥ

47. 47
Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Το έργο παριστάνει την ημέρα της
«μέλλουσας κρίσης»: ο Χριστός εμφανίζεται
οργισμένος και τιμωρός στο πάνω και μεσαίο
μέρος του τεράστιου «φρέσκο»,
περιστοιχισμένος από γυμνούς αγίους και
μάρτυρες με αγριωπά πρόσωπα και
γουρλωμένα μάτια, που πολλοί από αυτούς
κρατούν τα όργανα των βασανιστηρίων τους.
Δίπλα στον Χριστό, στο αριστερό μέρος,
βρίσκεται η Παρθένος Μαρία, ενώ ο Αγιος
Βαρθολομαίος «στηρίζει» το πάνω μέρος της
κατασκευής, καθώς ξεπροβάλλει από το
πλήθος κρατώντας το δέρμα του, πάνω στο
οποίο ο καλλιτέχνης είχε ζωγραφίσει το ίδιο
του το πρόσωπο (τον άγιο Βαρθολομαίο τον
είχαν γδάρει). Πιο κάτω, ψυχές ανεβαίνουν και
κατεβαίνουν, υποκινούμενες από άπτερους
αγγέλους και από δαίμονες. Στο κάτω μέρος
της τοιχογραφίας οι νεκροί βγαίνουν από τους
τάφους τους, ενώ δίπλα χαίνουν οι πύλες της
Κόλασης.

48. 48
Οι τέσσερις ζώνες
Α ΖΩΝΗ: Οι Άγγελοι με τα
σύμβολα του θείου πάθους
Β ΖΩΝΗ: Ο Χριστός – Κριτής με
την Παναγία και τους μακάριους
που κέρδισαν την αιώνια ζωή
Γ ΖΩΝΗ: Οι Άγγελοι με τις
σάλπιγγες της Δευτέρας
Παρουσίας ανάμεσα στους
ενάρετους που ανεβαίνουν στον
Παράδεισο και στους
καταδικασμένους που τους
περιμένει η Κόλαση
Δ ΖΩΝΗ: Ανάσταση των
νεκρών, κατακρήμνιση των
αμαρτωλών στην Κόλαση

49. 49
Λεπτομέρεια από τη Δευτέρα Παρουσία
Την ημέρα της κρίσης ο Δίκαιος Κριτής θα κατέλθει φοβερός για να
αποδώσει δικαιοσύνη, ενώ η μητέρα - Παναγία, δίπλα και πίσω, συμβολίζει και
ικετεύει το έλεος ...

50. 50
Λεπτομέρεια από την Δευτέρα Παρουσία

51. 51
οι άδικοι θα ντραπούν για τη γύμνια της ψυχής τους (στην παρακάτω λεπτομέρεια η ντροπή·
διάβολοι τους τραβούν προς τα κάτω - στον κόσμο της κόλασης και άλλοι τρώνε τις σάρκες
τους)

52. 52
 Οι νωπογραφίες της Capella Sixtina είναι ένα παράξενο έργο·
συνιστούν ανατροπή κάθε ισχύουσας πραγματικότητας. Ο Τιμωρός
Υιός του Θεού, με μια χειρονομία ύψιστης ιερής οργής μπροστά
στις ανωριμότητες και τις μικρότητες των ανθρώπων, βάζει τέλος
στον ιστορικό χρόνο εγκαινιάζοντας τη βασιλεία των ουρανών. Ο
καλλιτέχνης Μιχαήλ Αγγελος, με το δικαίωμα που του δίνει το
τεράστιο ταλέντο του, «αναποδογυρίζει τον κόσμο». Αυτός ο
«αναποδογυρισμένος κόσμος» είναι το φρέσκο της Capella Sixtina,
που συνιστά και την αποκορύφωσή της αναγεννησιακής τέχνης
-ένα συνεπές ρίζωμα στην παράδοση- και ταυτόχρονα ένα από τα
περισσότερο μοντέρνα έργα όλων των εποχών. Η «Δευτέρα
Παρουσία» -κάτι που μάλλον δεν θα συμβεί ποτέ, με αυτόν τον
τρόπο τουλάχιστον- γίνεται πραγματικότητα και επιβάλλεται στην
πραγματικότητα της Αναγέννησης ως μία από τις αμιγέστερες
μορφές αυτού που καλούμε «πνεύμα». Τώρα, η Τελική Κρίση, το
«κρίναι ζώντας και νεκρούς», βρίσκεται στον ουρανό των
ανθρώπων· από τη θέση που είχε μέσα στις ψυχές των
αναγεννησιακών πολιτών, ο Μιχαήλ Αγγελος εγκαθιστά τούτη την
πραγματικότητα εκεί όπου αυτή ανήκει: στο επέκεινα· οι άνθρωποι
μπορούν να ζήσουν και να παλέψουν με τα προτάγματα του Λόγου
για ένα καλύτερο όσο και δύσκολο αύριο.

53. 53
 Ας θυμηθούμε τα λόγια του Γκαίτε
(Goethe) όταν επισκέφτηκε το σίξτειο
παρεκκλήσι: «Δεν φανταζόμουν ότι ο
άνθρωπος θα μπορούσε να φτάσει τόσο
ψηλά». Κι εμείς, από τα χαμηλά,
ατενίζουμε το φρέσκο του Μιχαήλ
Αγγέλου.

54. 54
Σπουδή ανδρικού σώματος

55. 55
Παναγία και Βρέφος

56. 56
 Ο Μιχαήλ Άγγελος βυθίζεται στα άγχη και τις ελπίδες του καιρού του, αλλά
και ξεπερνά την εποχή του για να μιλήσει , σα σημερινός άνθρωπος για τον
έρωτα και τη λύτρωση, τη μελαγχολία και το μεγαλείο, την αμαρτία και την
αιώνια ζωή , την τελείωση και τα ανθρώπινα πάθη