1. Τέχνη και Επιμόρφωςη Ενηλίκων με
ςτόχο τον Ενεργό Πολίτη
Ενέργειεσ - Δυνατότητεσ τοπικών φορέων και ομάδων
Τησ Μαρίασ Παπαδοπούλου
Χειμώνασ 2013

2. Οι ςκζψεισ που ςτθ
ςυνζχεια, κα
ξετυλιχτοφν και
αναφζρονται ςτισ
ςχζςεισ τζχνθσ και
εκπαίδευςθσ για το
περιβάλλον και τθν
αειφορία ενθλίκων,
δεν είναι ιδιαίτερα
πρωτότυπεσ.
Πρόκεςι μου είναι να
ςασ εκκζςω όςο γίνεται
πιο απλά και τισ
προςωπικζσ μου κζςεισ,
που απορρζουν από τθν
εμπειρία μου πάνω ςτο
τόςο ευρφ αυτό κζμα.

3. Αρκετοί είναι ςιμερα
αυτοί που πιςτεφουν ότι
μόνο μζςω τθσ
πολιτιςτικισ ανάπτυξθσ
μποροφμε να πετφχουμε
τθν αφφπνιςθ τθσ
οικολογικισ ςυνείδθςθσ
(Oskala, 1996, κ.ά.).
Η τζχνθ όλο και
περιςςότερο προωκείται
ωσ περιβαλλοντικό
εργαλείο εκπαίδευςθσ
για τθν ευαιςκθτοποίθςθ
και κινθτοποίθςθ των
ανκρϊπων κάκε θλικίασ
(παιδιϊν-εφιβων-
ενθλίκων).


4.  Η εκπαίδευςθ ενθλίκων από τθν πρωτοεμφάνιςι τθσ
ωσ κοινωνικοφ κεςμοφ μζχρι τα μζςα τθσ δεκαετίασ
1980 δεν ιταν κυρίωσ προςανατολιςμζνθ ςε
επαγγελματικοφσ ςκοποφσ. Υπιρχαν ςτο πλαίςιό τθσ
μορφζσ κατάρτιςθσ εργαηομζνων και ανζργων, όμωσ
ο κφριοσ όγκοσ των δραςτθριοτιτων απζβλεπε ςτθ
διάδοςθ τθσ γενικισ παιδείασ, ςτθν ανάπτυξθ τθσ
προςωπικότθτασ και ςτθν κοινωνικι αλλαγι.
(UNESCO, 1997· Rogers, 2002· Jarvis, 2004).

5. Μία από τισ βαςικζσ
προτεραιότθτεσ των
ευρωπαϊκών
ςτρατθγικών τθσ δια
βίου μάκθςθσ είναι θ
διάςταςθ τθσ
ενεργοφ ςυμμετοχισ
των πολιτών με
ςτόχο τθ δράςθ.

6.  Κφριοσ ςτόχοσ ιταν να δίνονται ςτουσ εκπαιδευόμενουσ
εφόδια ϊςτε να μποροφν να κατανοοφν κριτικά τισ
ςυνκικεσ τθσ ηωισ τουσ, να χειραφετοφνται και να
ςυμμετζχουν ςτο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιςμικό και
πολιτικό γίγνεςκαι. Ζτςι, θ εκπαίδευςθ ενθλίκων ζγινε
κεςμόσ που ςυνζβαλε ςε πολλζσ χϊρεσ – ςε οριςμζνεσ
μάλιςτα αποφαςιςτικά – ςτθ δθμιουργία ενεργϊν
πολιτϊν. (Κόκκοσ, Α. 2008)
 Στο πλαίςιο αυτό θ μάκθςθ προςλαμβάνεται ωσ
κοινωνικι διαδικαςία, όπου θ ςχζςθ μεταξφ τθσ
«μάκθςθσ» και τθσ «δράςθσ» είναι αμφίδρομθ. Ο πολίτθσ
μακαίνει με ςκοπό να δράςει και δρα με ςκοπό να μάκει.

7. Ενεργόσ πολίτησ
ΤΠΕΘΤΝΟ΢
ΕΝΗΜΕ-
ΡΩΜΕΝΟ΢
ΜΕ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΙ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΔΡΑ΢Η
΢ΕΒΕΣΑΙ ΣΗ
ΔΙΑΦΟΡΕΣΙ-
ΚΟΣΗΣΑ
ΔΡΑ ΓΙΑ ΣΟ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

8. Η ζννοια του ενεργοφ
πολίτθ είναι άρρθκτα
ςυνδεδεμζνθ με τθν
εκπαίδευςθ για το
περιβάλλον και τθν
αειφορία
Η ζννοια του ενεργοφ
πολίτθ είναι άρρθκτα
ςυνδεδεμζνθ με τθν Σζχνθ

9. Η ςφμπραξθ Τζχνθσ & Εκπαίδευςθσ για το
Περιβάλλον και τθν Αειφορία δια τθσ
δθμιουργικισ και καλλιτεχνικισ
δραςτθριότθτασ, λειτουργεί ωσ μζςο
ςυνειδθτοποίθςθσ, καλλιζργειασ,
υποςτιριξθσ και διάδοςθσ περιβαλλοντικϊν
αξιϊν, ανάλθψθσ πρωτοβουλιϊν και
δράςεων για το περιβάλλον με ςκοπό τθν
ενεργοποίθςθ των πολιτϊν.

10. Όλο και περιςςότερο βλζπουμε τελευταία
προςπάκειεσ οργανιςμϊν, μεμονωμζνων ατόμων,
κακϊσ και ομάδων, που κατορκϊνουν να
λειτουργοφν δθμιουργικά μζςα ςε αντίξοεσ
ςυνκικεσ.
Όπωσ παρατθρεί ο Αλ. Κόκκοσ (2005) «όλο και
περιςςότερα άτομα - και μάλιςτα αρκετά άτομα
τρίτθσ θλικίασ - αναηθτοφν δθμιουργικζσ και
ςυςτθματικζσ εναςχολιςεισ εκπαιδευτικοφ
χαρακτιρα, με ςτόχο τθν προςωπικι ανάπτυξθ, τθν
καλλιζργεια των ενδιαφερόντων, τθν πλθρζςτερθ
επαφι με τθν τζχνθ, με τουσ πολιτιςμοφσ άλλων
χωρών, με το οικολογικό ςφςτθμα που μασ
περιβάλλει».
ΥΠΕΠΘ, ΓΕΕΕ, ΙΔΕΚΕ, 2006, ς.8

11. Τθν αξιοποίθςθ των δυνατοτιτων τθσ Τζχνθσ με
ςκοπό τον περιβαλλοντικό εγγραμματιςμό
ενθλίκων τθν βλζπουμε ςυχνά ωσ ατομικι
ζκφραςι ι ωσ ςυμπόρευςθ ανκρϊπων
(καλλιτεχνϊν ι μθ) ςε ατομικό ι ςυλλογικό
επίπεδο (αυτόνομα ι υπό τθν αιγίδα κάποιου
φορζα, οργάνωςθσ (κρατικοφ ι μθ).

12. Όλεσ οι μορφέσ τέχνησ κατέχουν ςημαντική θέςη ςτην Εκπαίδευςη
Ενηλίκων για το Περιβάλλον μέςα από την Τέχνη και μπορούν να
χρηςιμοποιηθούν εξίςου (λογοτεχνία, θέατρο, ςινεμά, μουςική, κ.ά.)

13. Μορφζσ τζχνθσ &
Περιβάλλον…
Ζωγραφικι
Φιλικά ςτο περιβάλλον υλικά
Φιλικζσ ςτο περιβάλλον
πρακτικζσ
Δθμιουργία ζργων, αφιςϊν,
με κεματολογία ςε ςχζςθ με
το περιβάλλον και ςφγχρονα
προβλιματα, π.χ. φτϊχεια,
κ.ά.
Γνωριμία, προβλθματιςμόσ
μζςω τθσ επαφισ με ςχετικά
ζργα τζχνθσ
Διοργάνωςθ ςχετικϊν
εκκζςεων, παηάρι
ανταλλαγισ, κ.ά.

15. Αξιοποίθςθ τθσ τζχνθσ ςτθν επικοινωνία μθνυμάτων,
εκδθλϊςεων, κ.ά.

16. Μορφζσ τζχνθσ &
Περιβάλλον…
γλυπτικι (πθλόσ)
Γνωριμία με τον πθλό
και τισ χριςεισ ςτο
χρόνο
Μθνφματα για το
περιβάλλον
Δθμιουργία ζργων με
κεματολογία ςε ςχζςθ
με το φυςικό
περιβάλλον
Διοργάνωςθ ζκκεςθσ,
παηάρι ανταλλαγισ,
κ.ά.

18. Καταςκευζσ με
επαναχρθςιμοποιοφμενα υλικά

19. Μορφζσ τζχνθσ &
Περιβάλλον…
Θζατρο, Κουκλοκζατρο

20. ΢υνεργαςία περιβαλλοντικών φορζων,
δομών, οργανώςεων με φορείσ τζχνθσ…

21. ΢υμμετοχι, ςυνδιοργανώςεισ εκδθλώςεων, δράςεων με
άλλουσ φορείσ, ςε προγράμματα ευρωπαϊκά, κ.ά.

22. Ερωτιματα…
Σι είναι αυτό που οδθγεί
τον πολίτθ να επιηθτά τθν
δια βίου εκπαίδευςθ,
επιμόρφωςι του ςε
κζματα περιβαλλοντικά
μζςω τζχνθσ
Τπάρχει ζνα ποςοςτό
ανκρώπων που
ακολουκοφν «τθ μόδα»
Τπάρχει ζνα ποςοςτό
ανκρώπων που κζλει να
αλλάξει προςωπικζσ του
ςυμπεριφορζσ ώςτε να
γίνουν πιο φιλικζσ ςτο
περιβάλλον…

23. Η ςυνεργαςία τθσ
τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ
με πολίτεσ ενεργοφσ ςε
περιβαλλοντικά
ηθτιματα αποτελεί μία
παγιωμζνθ διεκνι
πρακτικι με ζμπρακτα
αποτελζςματα ςτθν
κοινωνικι αλλθλεγγφθ,
τθν καινοτομία, τθ
βελτίωςθ τθσ εικόνασ,
τθ βιώςιμθ ανάπτυξθ
τθσ πόλθσ.

24. Με
ποιον
τρόπο;
Ποιοσ/οι
Τι;
Πότε;
…………..
Γιατί;
Με ποια
κριτιρια;

25. αξιολόγθςθ
εκπαίδευςθ
περιβάλλον
αειφορία
τζχνθ

26.  Σο πωσ αντιλαμβανόμαςτε, το νόθμα
που δίνουμε ςε βαςικζσ ζννοιεσ που
αφοροφν ςτθν εκπαίδευςθ, ςτο
περιβάλλον, ςτθν αειφορία, ςτθν τζχνθ,
διαφζρει και κακορίηει τον τρόπο με τον
οποίο ςχεδιάηουμε, οργανώνουμε, υλο-
ποιοφμε/αξιολογοφμε κάποιο
εκπαιδευτικό πρόγραμμα ενθλίκων,
κάποια δράςθ τουσ.

27. Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι έχουν γνώςεισ, βιώματα,
εμπειρίεσ και αναπαραςτάςεισ…
Η μεκοδολογία τθσ επιμόρφωςθσ
τουσ ςε περιβαλλοντικά
ηθτιματα/προβλιματα μζςο τθσ
τζχνθσ κα πρζπει να ςτθρίηεται
αφενόσ ςτισ αρχζσ τθσ
εκπαίδευςθσ ενθλίκων, με
ςεβαςμό ςτισ ανάγκεσ τουσ, ςτθν
εμπειρία τουσ και ςτόχο να μάκει
από αυτιν και, αφετζρου, να τουσ
δίνει όλα εκείνα τα εργαλεία
προκειμζνου να είναι ςε κζςθ οι
ίδιοι να αυτενεργιςουν ατομικά ι
ςυλλογικά ςε ςχζςθ με το
αντικείμενο επιμόρφωςισ τουσ.

28. Οι φορείσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ, οι διάφοροι ςφλλογοι, οι
διάφορεσ οργανϊςεισ, οι δομζσ εκπαίδευςθσ ενθλίκων (τυπικζσ
και άτυπεσ), τα πρόςωπα μποροφμε να κάνουμε πολλά….
χρειάηεται όμωσ ςχεδιαςμόσ, ςυντονιςμόσ,
αλλθλοςυμπλθρωματικότθτα , όραμα και όχι
αποςπαςματικότθτα και αςυνζχεια.

29. Ο κάκε δθμιουργόσ
«ευαίςκθτοσ δζκτθσ
ηωισ» είναι φυςικό
να τοποκετεί μζςα
ςτο ζργο του , όλα,
όςα ςυμβαίνουν
γφρω του κατά
ςυνζπεια και το
περιβαλλοντικό
ηιτθμα.
Η τζχνθ «παρζμενε
πάντα» μια
απείκαρχθ δφναμθ
που κατά καιροφσ
επιδιώχκθκε από
οριςμζνουσ να τθ
«δαμάςουν» και να
τθ κζςουν ςτθν
υπθρεςία
ςκοπιμοτιτων…

30. Σασ ευχαριςτϊ
Καλζσ γιορτζσ