1. ‘ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΙΑΓΙΑΣ.’
Ξεκινϊντασ από τθν παροιμία , «του παιδιοφ μου το παιδί δυο φορζσ είναι παιδί» και
ζχοντασ κακθμερινι επαφι με παπποφδεσ και γιαγιάδεσ που ζχουν ενεργό ςυμμετοχι
ςτθν ηωι των εγγονιϊν τουσ , κελιςαμε να μοιραςτοφμε μαηί τουσ μια κουβζντα για
τον τόςο ςθμαντικό ρόλο τουσ και για τισ αγαπθμζνεσ εναςχολιςεισ με τα εγγόνια τουσ.
Ειδικά για τα παιγνίδια που εκείνοι επινοοφν, προτείνουν ςτουσ κακθμερινοφσ μικροφσ
επιςκζπτεσ και όχι τόςο για τα «ζτοιμα» παιγνίδια του εμπορίου που αφκονοφν γφρω
μασ.
Από ποφ άραγε πθγάηουν οι ιδζεσ τουσ; Ρϊσ τα οργανϊνουν; Ρϊσ ανταποκρίνονται τα
παιδιά; Τι ςυναιςκιματα ανκίηουν ανάμεςα τουσ ;Και πόςο πολφτιμεσ είναι αυτζσ οι
αναφορζσ για όλουσ όςουσ εμπλζκονται με τα παιδιά και ειδικά για μασ τουσ

2. παιδαγωγοφσ . Θα μποροφςαμε ίςωσ να δανειςτοφμε μερικά από τα παιγνίδια τουσ; Θα
δίναμε ίςωσ ζτςι τθν ευκαιρία ςτα παιδιά να μεταφζρουν ςτουσ φίλουσ τουσ, ςτο
ςχολείο τουσ αυτζσ τισ εμπειρίεσ και πόςο καλό κα ιταν αυτό το μοίραςμα για τισ
ςχζςεισ των παιδιϊν αλλά και τθν ανάπτυξθ ενόσ κετικοφ προςωπικοφ ςυναιςκιματοσ
για το κάκε παιδί. Και επειδι θ τρίτθ θλικία φάνθκε διακζςιμθ να ςυηθτιςουμε κακϊσ
και να μασ χαρίςει ωραίεσ περιγραφζσ από τισ δράςεισ τθσ με τα παιδιά , εμείσ απλά
ακολουκιςαμε.
Ξζρουμε ότι όλοι οι άνκρωποι δεν είναι ίδιοι . Π κακζνασ ζχει τθν προςωπικότθτα του
και τθ ςυμπεριφορά του. Ζτςι και οι άνκρωποι τθσ τρίτθσ και πιο ζμπειρθσ θλικίασ .
Ζχουν τισ απόψεισ τουσ, τισ εμπειρίεσ τουσ , τισ διακζςεισ τουσ, και το πολφ μεγάλο
ςυναίςκθμα τθσ «αγάπθσ» για τα εγγόνια τουσ. Άλλοι είναι ςυντθρθτικοί, άλλοι ηωθροί,
άλλοι ιρεμοι, άλλοι αυκόρμθτοι , άλλοι ςυγκρατθμζνοι και ντροπαλοί, άλλοι
πρωτοποριακοί μα όλοι τουσ επινοθτικοί ςτθν ςυντροφιά τουσ με το εγγόνι τουσ.
Τι είπαν τϊρα κάποιοι «πιο μεγάλοι» και τι κάποιοι «μικροί»; Ραρακάτω ζχουμε
μερικζσ ηεςτζσ αναφορζσ .Και λζγοντασ ηεςτζσ , φωτογραφίηουμε το ςυναίςκθμα που
υπάρχει κατά τθ διάρκεια τθσ αφιγθςθσ και από τισ δφο πλευρζσ. Εκείνοι χαίρονται να
λζνε και εμείσ απολαμβάνουμε να ακοφμε.
Γιαγιά Λιάνα
«Μπορϊ να ςου πω τι κάνω με το Ιάςονα και τι με τθν Θάλεια γιατί ζχουν πολφ
διαφορετικό χαρακτιρα και πραγματικά πολφ διαφορετικά ενδιαφζροντα. Λοιπόν
Του Ιάςονα του αρζςει πολφ να παίηουμε παντομίμα, να μιμοφμαςτε διάφορεσ
καταςτάςεισ, ασ ποφμε ςιμερα ιμαςταν ςτθν ηοφγκλα και προςπακοφςαμε να
ςκαρφαλϊςουμε ςτα δζντρα (φυςικά οφτε ςκαρφαλϊναμε οφτε ιμαςταν ςτθν φπαικρο.
Απλά λζμε πωσ θ καρζκλα π.χ. είναι ζνασ καταρράκτθσ και πρζπει να τον περάςουμε
προςεκτικά γιατί ζχει πολφ νερό και τάχα κρεμόμαςτε από τα ςκοινιά των δζντρων και
πρζπει να προςζχουμε τα άγρια ηϊα κτλ. κτλ.) Μετά κάναμε τισ μαριονζτεσ που δεν
κζλουν να υπακοφςουν ςτισ εντολζσ που τουσ δίνουν και κάκε τόςο το
μαριονετοπαίχτθσ τισ αφινει να πζςουν κάτω. Άλλοτε παίηουμε τουσ πειρατζσ που
ψάχνουν ζναν κθςαυρό, αλλά για να το παίξουμε ζχουμε κάνει πιο πριν ζναν τρελό
χάρτθ κθςαυροφ. Επειδι του ζχω ξεκινιςει και πιάνο παίηουμε πολλζσ φορζσ παιχνίδια
με το πιάνο, δθλαδι εγϊ είμαι το πουλάκι (και παίηω διάφορεσ τρίλιεσ ςτα ψθλά
πλικτρα) και κατεβαίνω ςιγά ςιγά προσ τθν μζςθ του πιάνου, εκείνοσ είναι ο λφκοσ που
κζλει να φάει το πουλάκι και εγϊ τθν γλυτϊνω ¨πετϊντασ¨ δθλ με glissando προσ τα
επάνω. Απ' ότι μου λζει θ κόρθ μου αυτά τα παιχνίδια τα παίηει και με τουσ φίλουσ του

3. όταν πάνε ςπίτι ι κυνθγάει τθν μαμά του για να ψάξουν μαηί τον κθςαυρό . Γενικά
παίηουμε παιχνίδια που ζχουν κίνθςθ και απίςτευτθ φανταςία. Το τι παιχνίδι κα
παίξουμε γενικά το λζω εγϊ (ανάλογα πόςο κζφι ζχω για τρζξιμο) όμωσ θ εξζλιξθ του
παιχνιδιοφ είναι δικι του υπόκεςθ. Συνικωσ παίηουμε μιςι ωσ μία ϊρα. Μετά κάνουμε
διάλειμμα (για να ξεκουραςτϊ εγϊ φυςικά) και να μιλιςω με τθν κόρθ μου. Πταν τον
ζχω ςπίτι, τελευταία παίηει και με τον παπποφ του και φτιάχνουν με mecano διάφορα
πράγματα. Βαςικά του αρζςει να παίηει με βίδεσ, να βιδϊνει και να ξεβιδϊνει,
ανεξάρτθτα κατά πόςο είναι αναγνωρίςιμο αυτό που λζει οτι ζφτιαξε.
Τϊρα με τθν Θάλεια λζμε τραγοφδια, αλλά όχι τραγοφδια κανονικά. Αντί να μιλάμε απλά
τραγουδάμε αυτό που κζλουμε να ποφμε. Κάτι μεταξφ recitativo και aria. Ρεριττεφει
να ςου πω το τι πλάκα γίνεται. Τθσ Θάλειασ τθσ αρζςει να ςπζρνει ζνα ηωάκι και να το
κοιμίηει, να το νανουρίηει και να του λζει παραμφκια. Κάνουμε και Puzzle μαηί. Είναι
άνετθ μζχρι τα 50 κομμάτια. Δεν τθσ αρζςουν τα παιχνίδια με κίνθςθ, προτιμάει τα
κακιςτικά παιχνίδια.
Του Ιάςονα του αρζςει να με βοθκάει και ςτθν κουηίνα, ςτθν μαγειρικι. Αυτό βζβαια
είναι το χειρότερό μου κακότι βρίςκει τθ ευκαιρία να κάνει μουςικι με τισ κουτάλεσ και
τουσ τεντηερζδεσ. Η Θάλεια μου κάνει παρζα ςτθν κουηίνα ζχοντασ ζνα τεράςτιο χαρτί
και χρϊματα για να ηωγραφίηει, αλλά δεν ανακατεφεται ςτο τι κάνω εγϊ.
Γενικά για το αν θ εναςχόλθςθ είναι για μζνα δθμιουργικι κα ζλεγα ότι θ δθμιουργία
μου βγαίνει από τ' αυτιά. Ράντωσ δεν είναι κζμα του ότι πρόκειται για τα εγγόνια μου,
μου κάνει κζφι να παίηω γενικά με τα παιδιά και μου αρζςει να παρατθρϊ πόςο
διαφορετικά αντιδρά ζνα παιδάκι ανάλογα με τα βιϊματά του και τον χαρακτιρα του.»
Γιαγιά Ευαγγελία
«Μασ αρζςει πολφ να ζρχονται εδϊ τα εγγόνια μασ και βρίςκουμε πολλά πράγματα να
κάνουμε χωρίσ να ανοίγουμε τθλεόραςθ που «χαηεφει» τα παιδιά.
-Καταρχιν ςτθ μία μου εγγονι αρζςει το ποδόςφαιρο, το βόλεϊ, το κυνθγθτό και το
κρυφτό και επειδι ζχει πολλι αντοχι παίηει μαηί με το παπποφ τθσ ςυνζχεια μζςα και
ζξω από το ςπίτι. Πταν κζλω να τθν εντυπωςιάςω φτιάχνω μαηί τθσ τθ μπάλα , που
παλιά τθ λζγαμε κλωτςοςκοφφι. Ραίρνω κάλτςεσ , μονζσ ,παλιζσ που τισ βάηει τθ μία
μζςα ςτθν άλλθ και ςτο τζλοσ τισ βάηω όλεσ μζςα ςε μια μεγάλθ κάλτςα, κόβω το
κομμάτι που περιςςεφει και το ράβουμε μαηί με τθ μικρι , με μεγάλθ βελόνα ,
ςακοράφα, που μπορεί να τθ χρθςιμοποιιςει. Μετά βάηουμε πολλά χρϊματα κλωςτζσ

4. για να γίνει πολφχρωμθ θ μπάλα. Πταν τθ ράψουμε , τθσ δίνουμε και το όνομα τθσ
ομάδασ που κζλει θ εγγονι μου και ξεκινάμε το παιγνίδι. Ζχουμε πολλά κλωτςοςκοφφια
ςτο ςπίτι και όταν μαηεφονται όλεσ μαηί γίνεται άγριο το παιγνίδι.Aν τα πράγματα
ηορίςουν τότε πάνε για ξεκοφραςθ οι μπάλεσ ςε ζνα κουτί που το ζχουμε ονομάςει
κρεβάτι τθσ μπάλασ.
-Μασ αρζςει πολφ να παίηουμε «φάτςα» . Είναι ζνα παιγνίδι από τα παλιά που το
παίηαμε όταν ιμαςταν και εμείσ παιδιά. Ραίρνουμε άδεια τενεκεδάκια από γάλα ι
κονςζρβεσ , τα βάηουμε ςτθ ςειρά και μετά πετάμε πάνω τουσ τθ μπάλα και
προςπακοφμε να τα ρίξουμε όλα κάτω.
-Ραίηουμε «πατϊ». Τουσ λζω να πατάνε ςτα πλακάκια του ςπιτιοφ με πθδθματάκια από
άκρθ ςε άκρθ του δωματίου, χωρίσ να ακουμποφν ςτουσ αρμοφσ. Πποια πατιςει αρμό
βγαίνει από το παιχνίδι .Στο τζλοσ μζνει μόνο μία. Τϊρα που το ζχουν παίξει πολλζσ
φορζσ το κάνουν δφςκολο μόνεσ τουσ γιατί βάηουν κι άλλα εμπόδια εκτόσ από τουσ
αρμοφσ. Δθλαδι χαρτάκια χρωματιςτά , μολφβια που όταν βρίςκονται πάνω ςτα
πλακάκια δεν πρζπει να τα πατοφν κακόλου και ζτςι πρζπει να κάνουν μεγάλο πιδθμα
για να φτάςουν το επόμενο πλακάκι.
-Λζμε παραμφκια του χωριοφ. Δθλαδι ιςτορίεσ που ζχουν μζςα πράγματα που ζγιναν
παλιά ςτα μζρθ που μεγαλϊςαμε . Ο παπποφσ τουσ μιλάει πολφ για τθν κατοχι και
παίηουν ςυχνά ότι γίνεται ζνασ πόλεμοσ και τα παιδιά πρζπει να ςωκοφν από τισ βόμβεσ
, να βοθκιςουν κι άλλουσ , να βρουν φαγθτό να τρζξουν ςτο καταφφγιο. Τότε όλο το
ςπίτι μεταμορφϊνεται ςε πολεμικι ηϊνθ. Κρεβάτια, μαξιλάρια, καρζκλεσ ,αποκικθ .
- Κάνουμε διαγωνιςμό χοροφ και τραγουδιοφ αλλά και μεταμφίεςθσ. Ζχουμε παλιά
φουλάρια , παλιά ςεντόνια, ηϊνεσ και ντφνονται ποικιλοτρόπωσ.
-Πταν μαγειρεφω ανεβαίνουν ςτον νεροχφτθ με ςκαμπό και βοθκάνε . ΢ίχνουν ςτθ
κατςαρόλα τα κομμζνα καρότα και άλλα διάφορα, βάηουν νερό ι το λάδι που τουσ δίνω
και μετά τισ αφινω να ανακατεφουν το φαγθτό προςεχτικά.
-Αλλάηουμε θλικίεσ . Γινόμαςτε εγϊ κι ο παπποφσ μωρά και οι μικρζσ παπποφδεσ και
γιαγιάδεσ και μασ φροντίηουν , μασ διαβάηουν παραμφκια , μασ μαλϊνουν , μασ
χτενίηουν, μασ βάηουν για φπνο. Ευχαριςτιοφνται πολφ να κάνουν τισ φωνζσ μασ και τισ
κινιςεισ μασ. Ρολλζσ φορζσ ειδικά όταν κάνουν ότι μασ μαλϊνουν αντιγράφουν
κανονικά τον τρόπο μασ και τισ δικζσ μασ κουβζντεσ.»

5. Παπποφσ Κωςτήσ
«Ο δικόσ μου εγγονόσ είναι λίγο ηωθρόσ και μασ παιδεφει όταν είναι ςπίτι μασ . Του
αρζςει να τρζχει και να ςκαρφαλϊνει με το παραμικρό. Γι αυτό προςπακϊ όταν ζχει
καλό καιρό να τον πάω βόλτα ςτθ παιδικι χαρά. Εκεί ζχει κάνει μπόλικουσ φίλουσ και
παίηουν μπάλα κάνουν ποδιλατο, κρφβονται .Ηρεμεί ζτςι και μετά πθγαίνουμε ςτο
ςπίτι. Με τθ γιαγιά του παίηει και τα βρίςκει καλφτερα. Ζχει υπομονι και του κάνει τα
χατίρια. Του δίνει κάτι τουβλάκια που ζχουμε και φτιάχνει αυτοκίνθτα, όπλα ,γερανοφσ .
Σπάνια τα μαηεφει ο ίδιοσ όταν τελειϊςει αλλά δεν τθν πειράηει κακόλου εκείνθ. Τον
ζχει δίπλα τθσ ςτθ κουηίνα και του μιλάει, του κάνει αςτεία πειράγματα , αςτείεσ
γκριμάτςεσ και φτιάχνουν δικά τουσ τραγοφδια με ηϊα που αρζςουν πολφ ςτο μικρό.
Πταν τον φιλοξενοφμε και κοιμάται ςτο ςπίτι μασ θ γιαγιά πριν να κοιμθκεί κυμάται
κάποια νανουρίςματα που τα ξζρει από μικρι και του τα λζει. Επειδι θ καταγωγι τθσ
είναι από τθ Μικρά Αςία ξζρει πολλά κι ωραία. Ζνα από αυτά είναι το παρακάτω.
«Ύπνε που παίρνεισ τα μωρά,ζλα πάρε και τοφτο
μικρό-μικρό ςου το’ δωςα , μεγάλο φζρε μου το.
Μεγάλο ςαν ψθλό βουνό, ίςιο ςαν κυπαρίςςι
κι οι κλϊνοι του ν’ απλϊςουνε ς’ ανατολι και δφςθ.
Νάνι, νάνι, νάνι, νάνι κι όπου το πονεί να γιάνει.
Έλα αθδονάκι μου κι εςφ ςτθν κοφνια να κακίςεισ,
με τθ γλυκιά ςου τθ λαλιά να μου το νανουρίςεισ.
Νάνι και το νανουρίηω , τρία κάςτρα του χαρίηω
το Μιςίρι και τθν Πόλθ τθ Μικρά Αςία όλθ.
Έλα φπνε φπνωςε το και γλυκά ςεργιάνιςε το.»
Χαίρομαι και εγϊ όταν τθν ακοφω , όχι μόνο το εγγόνι μασ.»
Και βζβαια χαιρόμαςτε και εμείσ που ακοφμε τον παπποφ με τισ ωραίεσ περιγραφζσ .
Από τθν άλλθ ςυηθτϊντασ με τα παιδιά για το τι κάνουν μαηί με το παπποφ και τα γιαγιά,
ιταν λίγο πιο περιεκτικά ςτισ αναφορζσ τουσ μα ςαφϊσ εκδθλωτικά ςτο ςυναίςκθμα
αγάπθσ που γεννάει αυτι θ ςυναναςτροφι.
Ζτςι ακοφςαμε ότι ςτο ςπίτι του παπποφ και τθσ γιαγιάσ παίηουν με ςκυλάκια,
ηωγραφίηουν ότι κζλουν, φτιάχνουν παηλ ,παίηουν πιάνο και αρμόνιο, μακαίνουν
τράπουλα, κάνουν γυμναςτικι ,παίηουν φιδάκι με κουκλάκια ,ενϊνουν τισ γραμμζσ του

6. τρζνου για να προχωριςουν τα βαγόνια, ξαπλϊνουν ςτο καναπζ και διαβάηουν
παραμφκια, ηυμϊνουν, τρϊνε κουλουράκια, φτιάχνουν κζικ, παίηουν με τισ κουτάλεσ
κουκλοκζατρο, ντφνουν τθ γιαγιά και το παπποφ αςτεία, παίηουν με μαντιλια και
κοφκλεσ, χοροπθδάνε ςτο πάτωμα ςαν άγρια ηϊα κ.α.
Ζωγραφιζσ των παιδιϊν με τισ γιαγιάδεσ , τουσ παπποφδεσ και τουσ ίδιουσ όταν είναι
μαηί! (4-5 ετϊν)

8. Ριςτεφουμε ότι οι εμπειρίεσ αυτζσ είναι αξιοηιλευτεσ , δθμιουργικζσ και ευρθματικζσ.
Ζχουν όμωσ και το ςτοιχείο του αυκορμθτιςμοφ , τθσ χαράσ που τόςο πολφ ζχουν
ανάγκθ μικροί και μεγάλοι.
Εμείσ δεν ζχουμε να κάνουμε τίποτα περιςςότερο από το να επιλζξουμε αυτζσ που μασ
άρεςαν και να τισ μεταφζρουμε ςτο ςχολείο μασ. Κςωσ ανακαλφψουμε τότε πολλά κοινά
με τισ δικζσ μασ δράςεισ με τα παιδιά . Και μάλιςτα δράςεισ με «ονοματεπϊνυμο» που
εμπεριζχουν μουςικοκινθτικι αγωγι, ακλθτικι παιδεία, κεατρικό παιχνίδι, τραγοφδι,
ςωματικι ζκφραςθ, αγωγι υγείασ, εικαςτικά, ανάπτυξθ προφορικισ επικοινωνίασ,
ανάπτυξθ ςυναιςκθματικισ αγωγισ, περιβαλλοντικι εκπαίδευςθ κ.α. Κι όλα αυτά
εμπνευςμζνα, ςχεδιαςμζνα και υλοποιθμζνα από τισ γιαγιάδεσ , τουσ παπποφδεσ και τα
εγγόνια.
Η δικι μασ επόμενθ κίνθςθ είναι να δοκιμάςουμε μερικά παιγνίδια τθσ γιαγιάσ Λιάνασ,
τθσ γιαγιάσ Ευαγγελίασ και του παπποφ Κωςτι με τθν ομάδα μασ.
Τουσ ευχαριςτοφμε κερμά για όλθ αυτι τθν ςυγκινθτικι και εποικοδομθτικι ςυηιτθςθ
και ελπίηουμε ςε μια μικρι ςυνζχεια!!!
Άννα Στάςθ.
1οσ
Δ.Π.Σ . Βφρωνα