1. САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ДЭЭД СУРГУУЛЬ
ЭКОНОМЕТРИК, ЭКОНОМЕТРИКСИЙН ТЭНХИМ
ШУТИС-ын “Эрдмийн Шувуу” оюутны Эрдэм, шинжилгээний бага хуралд
зориулж бичив.
БИЗНЕСИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН КОМПЬЮТЕР,
МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИЖСОН БАЙДАЛ
Удирдсан багш:
Т. Оюунгэрэл /МВА/
Багийн гишүүд:
Б.Тэмүүжин - Бизнесийн эдийн засагч мэргэжлийн 3-р курсын оюутан,
А.Амарсанаа - Санхүүгийн менежмент мэргэжлийн 3-р курсын оюутан,
Э. Зоригтбаатар - МУИС-ын Газар Зүй, геологийн факультетийн Газрын
Менежментийн 3-р курсын оюутан
Улаанбаатар хот. 2007 он
1

2. ОРШИЛ
Монгол улс дэлхийн хөгжлийн хандлагыг баримжаалж удирдлагын шинжлэх
ухааны шинэлэг чиглэлүүдийг өөрийн орны онцлогт тулгуурлан хөгжүүлэх, шинжлэх
ухаан, технологийн дэвшлийн ололтыг удирдлагын үйл ажиллагаанд өргөн нэвтрүүлж
бизнесийг үр ашигтай удирдах шаардлага нийгмийн хэрэгцээнээс урган гарч байна.
Өнөөдөр байгууллага хэр зэрэг үр ашигтай ажиллах нь удирдлагын мэдлэг чадвар, ажлын
туршлага, арга барил, манлайлан зохион байгуулах чадвар зэргээс шалтгаалахаас гадна
мэдээллийн технологийн шинэ ололтуудыг нэвтрүүлэх, богино хугацаанд зөв мэдээлэлд
үндэслэн оновчтой шийдвэр гаргахаас шууд шалтгаалж байна.
Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараагаар Альберт Эйнштейн "дэлхийн хүн төрөлхтөн
1945 онд атомын дэлбэрэлтийг амслаа, харин энэ зууны төгсгөлөөр мэдээллийн
дэлбэрэлтийг амсах болно" хэмээн урьдчилан хэлсэн нь өнөөдөр биелэлээ олж байна.
ОНОЛ БА ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХЭСЭГ
Орчин үед техник технологийн үсрэнгүй хөгжил, даяарчлал зэрэг хүчин
зүйлүүд байгууллагын үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа орчныг илүү өрсөлдөөнтэй
болгон өөрчилж байна. Энэхүү өрсөлдөөн ихтэй орчинд өрсөлдөх чадвараа хадгалж
үлдэхийн тулд байгууллага өөрийн удирдлагын арга барил, зарчмаа байнга
шинэчилж байх шаардлагатай болоод байна. Монгол улс ч дэлхийн хөгжлийн энэ
чиг хандлагыг баримжаалж удирдлагын шинжлэх ухааны шинэлэг чиглэлүүдийг
өөрийн орны онцлогт тулгуурлан хөгжүүлэх, шинжлэх ухаан, технологийн
дэвшлийн ололтыг удирдлагын үйл ажиллагаанд өргөн нэвтрүүлж бизнесийг үр
ашигтай удирдах шаардлага нийгмийн хэрэгцээнээс урган гарч байна. Өнөөдөр
байгууллага хэр зэрэг үр ашигтай ажиллах нь удирдлагын мэдлэг чадвар, ажлын
туршлага, арга барил, манлайлж, зохион байгуулах чадвар зэргээс шалтгаалахаас
гадна мэдээллийн технологийн шинэ ололтуудыг нэвтрүүлэх, богино хугацаанд зөв
мэдээлэлд үндэслэн оновчтой шийдвэр гаргахаас шууд хамаарч байна.
2

3. Сүүлийн үед үндэсний төдийгүй олон улсын түвшинд, эрдэм шинжилгээ
судалгааны хүрээнд, дээд удирдагч нарын уулзалт, НҮБ, ЮНЕСКО зэрэг олон улсын
байгууллагын мэдээлэл болон мэдээллийн технологийн асуудлууд тавигдах анхаарал
нь огцом өссөн. Харилцаа холбооны тэсрэлт, мэдээллийн технологийн хурдацтай
өсөлт, мэдээллийн дайн гэх мэт сэдвүүдийг хөндсөн ном зохиол, нийтлэлүүд ч олноор
бичигдэх болсон. Энэ салбарт ийм их анхаарал хандуулаад байгааг хэрхэн тайлбарлах
вэ?
Үүний тайлбарыг Оросын түүхийн ухааны доктор Кашлев Ю.Б. нилээд олон
талаас нь гаргаж иржээ. 1
Нэгд, энэ нь хүн төрөлхтөний амьдралд явагдаж байгаа даяарчлалын үр дүн юм.
Ихэнх орнууд, тэр дундаа хөгжингүй орнууд хоорондоо эдийн засаг, санхүү, худалдаа,
мэдээлэл, шинжлэх ухаан гэх мэт салбарууд дахь өөрийн сонирхол болон үйл
хөдлөлүүдийг илүү ихээр хамааруулан, шүтэлцэх болсон. Даяарчлалын үндсэн дээр
бий болох дэлхийн нэгдмэл нэг зах зээл нь дэлхийн мэдээллийн орон зайгүйгээр
оршиж чадахгүй юм. Ингэж түүхэнд даяарчлагдсан мэдээллийн нийгэмлэгийг /global
information society/ бий болгох асуудал тавигдсан.
Хоёрт, Энэхүү асуудал материаллаг хангамж буюу холбогдох шинжлэх ухаан
технологийн хөгжилгүйгээр бүрдэхгүй байх байсан бөгөөд ХХ зуунд харилцаа
холбооны технологи хөгжсөнөөр хүмүүс асар их хэмжээний мэдээллийг авах
бололцоотой болжээ. Үүний нэг жишээ нь Сиднейд болсон Олимпийн
нээлтийг
дэлхийн 3,6 млрд хүн нэгэн зэрэг зурагтаар хүлээн авч үзсэн байна. Үүний хажуугаар
мэдээлэл, харилцааны технологид гарсан маш чанартай үсрэлт нь гучаад жилийн өмнө
бий болсон Интернет юм. 1993 онд интернетийн сүлжээний хэрэглэгчдийн тоо 70,0
мянга байсан бол 2001 оны эцэс гэхэд 500,0 сая болж өссөн байна. Интернетийн
дараагаар хөгжиж байгаа өөр нэгэн салбар бол харилцаа холбооны үүрэн телефоны
сүлжээ юм. 2004 оны байдлаар энэхүү үйлчилгээгээр 1,0 тэрбум хүн үйлчлүүлж байна.
Гуравт, 2000 оны дэлхийн "найман" тэргүүлэх гүрний удирдагч нарын уулзалт,
мөн НҮБ-ын 3000 жилийн ойн уулзалт дээр даяарчлагдсан мэдээллийн нийгэмлэгийг
1
Þ.Á.Êàøëåâ, Èíôîðìàöèÿ, äèïëîìàòèÿ, ïñèõîëîãèÿ, Èçâåñòèÿ, 2002, ñòð 35
3

4. байгуулах асуудлыг хөндөж мэдээллийн технологийн дэвшлийг хүн төрөлхтөнд хэрхэн
үр ашигтайгаар хэрэглэх тухай асуудалд голлон анхаарч холбогдох тогтоолуудыг
гаргасан байна.
Мэдээлэл нь үеийн үед даяарчлалын үндсэн бүтээгдэхүүн байсан. Өмнө нь ном
дэлхий даяар тархаж мэдээллийг түгээдэг байсан бол өнөөдөр интернетийг ашиглан
дэлхийн өнцөг болгоноос хүссэн мэдээлээ авах бололцоотой болжээ. Мэдээж мэдээлэл
нь даяарчлалын үндэс нь болдог хэдий ч улс орон болгонд өөр өөр нөхцөл бүрдсэн
байдаг.
"Даяарчлагдсан мэдээллийн нийгэмлэг" гэдэг нэр томъёо нь саяхнаас бий
болсон. Өмнө нь энэ нэр томъёо шинжлэх ухаанд ч улс төрд ч байгаагүй. Сүүлийн зуун
жилд "аж үйлдвэрийн" хэмээн нэрлэгддэг байсан бол өнөөгийн энэ зуунд
"мэдээллийн" хэмээн нэрлэгдэж байна. /13, х38/
"Мэдээллийн нийгэмлэг" гэдэг нэр томъёог анх 1960-аад онд Токиогийн
техникийн их сургуулийн профессор Ю.Хаяши гаргаж ирсэн байна. Тэрээр японы хэд
хэдэн агентлагууд японы засгийн газарт "Мэдээллийн нийгэмлэгийг байгуулах
төлөвлөгөө" (1971он) танилцуулсан бөгөөд үүнд
найдвартай
мэдээллийн
эх
сурвалжид
хандаж
"компьютержуулалт
өдөр
тутмын
нь хүмүүст
хэвшмэл
үйл
ажиллагаанаас ангижрах бололцоог олгож үйлдвэрлэлийн автоматжуулалтын өндөр
түвшинг хангана" гэж тэмдэглэсэн байна. Мөн "Ирээдүйн боловсрол нийгмийн
хөгжлийн үндэс суурь нь материаллаг бүтээгдэхүүн бус харин мэдээллийн
бүтээгдэхүүн байх болно." гэж дүгнэсэн байна.
Харилцаа холбоо өнөөгийн түвшинд хүрэхэд маш олон зуун жил шаардагдсан.
Хүн анх ярьж өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлж сурсанаар мэдээллийг дамжуулах
харилцаа холбооны анхны аман хэлбэр бий болсон бол хүн бичиж сурсанаар бичгэн
хэлбэрийн харилцаа холбоо үүссэн. Гэхдээ мэдээллийг дамжуулахад үндсэн 2 хүчин
зүйл саад болж байсан. Энэ бол мэдээллийн хурд ба хэмжээ юм. Олон мянган жилийн
турш мэдээллийг дамжуулах хурд тэмээ, морьны хурдаар хэмжигдэхээс гадна
мэдээллийг зөвхөн морь унаж яваа хүн л дамжуулах бололцоотой байсан байна. 1847
4

5. онд зохион бүтээгдсэн телеграф нь энэ салбарын хөгжлийн нэг том алхам болсон
байна.
Зам тээврийн системийн хөгжил нь дэлхийн худалдааны зах зээлийг бий
болгосон бол өнөөдөр мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн хөгжил нь дэлхийн
мэдээллийн зах зээлийг бий болгоод байна.
Мэдээллийн технологийн салбарын нэг онцлог нь түүний хөгжлийн хурд ихсэж
байгаад оршино. АНУ-ын Худалдааны яамнаас гаргасан судалгаанд 50,0 сая
хэрэглэгчтэй болохын тулд радионд 30 жил шаардагдсан бол телевизэд 13 жил,
интернетэд 4 жил тус тус шаардагдсан байна.
Хүн төрөлхтний олон зуун жилийн турш явагдсан харилцаа холбоо, мэдээллийн
технологийн хөгжил нь өнөөдрийг хүртэл хөгжиж ирсэн төдийгүй яагаад цаашид ч
хөгжсөөр байна вэ?
гэдэг асуулт гарч ирсэн. Үүнд эрдэмтэн судлаачид үндсэн 3
шалтгааныг тайлбарлаж байна. /13/
1. Хүн төрөлхтөн шинжлэх ухаан техникийн хөгжлийн явцад мэдээллийн
хувьсгал хийх зорилт тавьсан
2. Даяарчлал.
3. Дэлхий нийтээрээ мэдээллийн хөгжлийн чухал байдлыг мэдэрсэн.
Мэдээлэл харилцаа холбооны салбарт ажиглагдаж байгаа энэхүү хөгжил дэвшил нь
хувь хүн, байгууллага, нийгэмлэгүүдэд эдийн засаг, нийгмийн асуудлуудаа илүү үр
дүнтэй, бүтээлч шийдвэрлэхэд маш том боломжийг нээж өгч байна. Үүнээс дүгнэхэд
мэдээллийн салбарт гарч байгаа хувьсгалын шинж чанартай ололтууд нь ХXI зууны
нийгмийг цоо шинэ "мэдээллийн" хэлбэрт оруулах алхамууд юм. 1993 оны 12 дугаар
сард Европын холбооноос гаргасан "Өрсөлдөөний өсөлт, XXI зуун ба түүнд хүрэх арга
зам" тайланд мэдээллийн нийгэмлэг нь тогтвортой хөгжил, өрсөлдөх чадварын өсөлт,
ажлын байрны өсөлт, европ хүн бүрийн амьдралын түвшинг сайжруулах бодит
чадвартай юм хэмээн дүгнэсэн байна.
5

6. Мэдээллийн технологийн хөгжил нь өнөөгийн нийгэмд дараах өөрчлөлтүүдийг
авчирсан:2
 МТ-ийн хөгжил маш хурдацтай болсон
 "Холимог Технологи" бий болсоноор мэдээллийн технологийг хэрэглэж байгаа
талууд технологийг боловсруулагчидтай өрсөлдөх боломжгүй болгосон.
 Уламжлалт технологиудын үнэ цэнэ алдагдсан
 Технологи Мөнгөнөөс илүү үнэ цэнэтэй болсон тийм "мэдээллийн" нийгэм бий
болсон
ХХ зууны сүүл, ХХI зууны эхний үеийн мэдээллийн технологи байгууллагын
түвшний эдийн засгийн хөгжилд хүчтэй нөлөөлсөн. Мөн түүнчлэн МТ нь
байгууллагыг өөрчлөн зохион байгуулах үйл явцыг тайлбарладаг удирдлагын шинэ
чиглэлийг гаргаж ирсэн бөгөөд М. Хаммер, Ж.Чампи нар үүнийг байгууллагын бизнес
үйл явцын Реинжиниринг хэмээн нэрлэсэн байна. /19, х121/
Өнөө үед байгууллага өөрийн үйл ажиллагаагаа зохицуулах, тэр дундаа
төлөвлөхдөө
байгууллагад
сөрөг
болон
эерэг
нөлөө
үзүүлэх
гадаад
орчны
өөрчлөлтүүдийг ихээхэн судалдаг болсон. Гэхдээ удирдлага гадаад орчны хурдацтай
өөрчлөлт дундаас байгууллагад тааламжтай үр дүнд хүргэх боломжуудыг олж харж,
тодорхой хүрээнд хурдан шуурхай хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна.
Үүнтэй
холбогдуулан Кайзен системийн талаарх шинэ номын зохиолч Майкл Коленсын
хэлсэн үгнээс иш татвал: "Өнөөдөр өөрчлөлтийн хурд ихсэж байна хэмээн ярих нь
ердийн үзэгдэл болсон байна. Гэхдээ та энэхүү үзэгдэл, түүний үр дүнг маш сайтар
ухамсарлахгүй бол урт хугацаанд өрсөлдөх чадвараа хадгалж үлдэж чадахгүй болов уу.
Орчин үеийн байгууллагууд улам тодорхой бус нөхцөлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа
ба, зарим үзэгдлүүд нь үнэхээр санаанд оромгүй хурдан үүсэж байгаа тул байгууллага
зохион байгуулалттайгаар эдгээрт хариу үйлдэл үзүүлэх ёстой болно." 3
Мэдээллийн технологи гэдэг нь компанийг удирдах, харилцах, мэдээлэл
солилцохдоо ашигладаг тоног төхөөрөмж, программ хангамж ба бүтээгдэхүүн
2
Ìèõàèë Äåëÿãèí, ÎÁÙÀß ÒÅÎÐÈß ÃËÎÁÀËÈÇÀÖÈÈ «Ìèð äëÿ Ðîññèè: êàêèì îí íàì íóæåí è ÷òî ìû ñ íèì
ìîæåì ñäåëàòü» /www.ref.scn.ru/10.shtml
3
Êîëåíñî Ìàéêë. Ñòðàòåãèÿ êàéçåí äëÿ óñïåøíûõ îðãàíèçàöèîííûõ ïåðåìåí: Ïåð. Ñ àíãë. , ÈÍÔÐÀ-Ì, 2002
6

7. үйлчилгээний хослол юм. /23/ Монгол улсын "Шинжлэх ухаан технологийн тухай"
хуулинд "технологи" гэж оюуны бүтээлийг хэрэглээний бүтээгдэхүүн болгон
хувиргахад чиглэгдсэн хүн, техник, мэдээлэл, зохион байгуулалтын харилцан уялдаат
үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх аргуудын цогцыг хэлнэ хэмээн тодорхойлсон байдаг. /7/
Өнөө үед хэзээ хэзээнээс илүү бизнесийн үйл ажиллагааны амжилт мэдээллийн
технологиос хамаарч байна. Амжилттай ажиллаж буй пүүс компаниуд МТ-ийг
практикт өргөн ашигладаг бөгөөд түүнийг үр ашигтай ашиглаж, байнга шинэчилж
байх шаардлагатай гэж үздэг байна. АНУ-ын Худалдааны байгууллагын 2000 онд
хийсэн эдийн засгийн судалгааны дүнгээр Мэдээллийн технологи нь бүтээмжийн
өсөлтийн тал хувь, 1995-1999 оны эдийн засгийн өсөлтийн 30 хувьд нөлөөлсөн байна.
Түүнчлэн МТ нь компьютер тоног төхөөрөмж, программ хангамжинд суурилсан шинэ
эдийн засаг бий болгосон байна. Ихэнх бизнесийн байгууллагууд МТ-д чухалчлан
анхаардаг болсон бөгөөд үйл ажиллагааг үр ашигтай болгох, зардлаа бууруулах зэрэгт
ашиглаж байна.
Удирдлагын ухааны мэргэжилтэн Верников Г.Г. мэдээллийн технологийн
салбарт гарсан өөрчлөлтийг судалж ангилсан байна.4
•
1992 - 1994 он. Ихэнх удирдлагуудын хувьд компьютер ирээдүйн үндэс
болоод байгааг ойлгож үүнд маш их хэмжээний хөрөнгө оруулалт
хийж
эхэлсэн. Тусгай программ, хэвлэх төхөөрөмжүүд ашигласнаар Бичиг баримтууд
илүү өнгөлөг болж эхэлсэн. Гэхдээ гаднах үзэмж өөрчлөгдсөнөөс үндсэн
ажиллагаа өөрчлөгдөөгүй гэдэг нь ч ойлгомжтой байсан.
•
1994 - 1996 он. Компьютерийг илүү үр ашигтайгаар ашиглах арга олдсон.
Өөр өөр ажлын байрууд дээр хийгдэж байгаа ажиллагаануудад үйлчлэхийн
тулд компьютерүүдийг нэг сүлжээ болгох шаардлагатай болсон. Ажилтнууд
интернет ашиглах бололцоотой болсон бөгөөд хоорондоо электрон шуудангаар
харилцах болсон.
•
1996 - 2001 он. Энэ үед төрөл бүрийн мэдээллийн системүүдийг маш ихээр
сонирхох болсон. Зах зээл дээр төрөл бүрийн программууд гарч ирсэн.
ДҮГНЭЛТ
4
.
Êîðïîðàòèâíûå èíôîðìàöèîííûå ñèñòåìû, Ìåíåäæåìåíò â Ðîññè è çà ðóáåæîì, Ôèíïðåññ, 2003 ¹2, ñòð 52
7

8. Мэдээллийн талаарх ойлголт манай улсад ч өөрчлөгдөж ирсэнийг түүхээс
мэдэж болно. 1960 онд мэдээллийн цаасан дээрх боловсруулалтын техник ажиллагааг
хөнгөвчилж байсан бол 1970-аад онд мэдээлэл нь төлөвлөлт, удирдлагын ажлыг
сайжруулах, эдийн засаг, статистикийн шинжилгээний ажлын чанарыг дээшлүүлэхэд
ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж байв. 1980 оноос эхлэн мэдээлэл нь удирдлагын үйл
ажиллагааг түргэн шуурхай, оновчтой явуулах үндэс болсон юм. 1990 оноос дэлхийн
хөгжлийн чиг хандлага Монгол улсад нөлөөллөө олж мэдээллийг стратегийн нөөц гэж
үзэх болсоны зэрэгцээ мэдээллийн үйлдвэрлэлийн асуудал чухал тавигдах болсон.
Мэдээллийн хөгжлийн эдгээр онцлогууд нь Монгол улсад тооцоолох техник
нэвтрүүлсэн үе шатуудтай нарийн уялдаатай.
Манай оронд удирдлагын түвшинд ашиглагдах МТ харьцангуй удаан нэвтэрч
байна. Үүнд төрөл бүрийн шалтгаануудыг дурдаж болох боловч үндсэн 2 шалтгаанаар
тайлбарлагдаж болно.
1. Шинэ системийн талаарх сөрөг сэтгэгдэл.
2. Удирдах
багийн
ажилтнуудын
компьютерийн
технологийн
талаарх
хангалтгүй мэдлэгтэй байх явдал юм.
Үүнээс шалтгаалан хүний нөөцийн ажилтнууд программ боловсруулах процесст
оролцдоггүй, эсвэл зах зээл дээр байгаа боломжит программуудыг ашигладаггүй.
Сүүлийн жилүүдэд шинэ мэдээллийн технологиуд байгууллагын удирдлагын
шийдвэр гаргалтуудад нөлөөлж байгаа нь ажиглагдаж байгаа. Гэсэн хэдий ч энэхүү
хурдыг сааруулж байгаа хэд хэдэн хүчин зүйлүүдийг дурьдаж болно. Тухайлбал:
Эдийн засгийн тогтворгүй байдал, удирдах ажилтнуудын мэдээллийн технологийн
талаарх мэдлэг хангалтгүй, мэдээллийн мэргэжилтнүүд хомс, энэ чиглэлийн судалгаа
шинжилгээний ажил бага хийгддэг ба төрөөс бага дэмжигддэг.
Хэдий манай орон дэлхийн мэдээллийн орон зайд эрчимтэй орж байгаа хэдий ч
томоохон саад бэрхшээлүүд байгаагийн эхний, магад хамгийн том саад бол
байгууллагын удирдлагын төдийгүй энгийн ажилтнуудын хувьд автоматжуулалтын
талаарх мэдлэг хомс явдал юм. Тэдгээрийн ихэнх хувь нь удирдлагын томоохон хүнд
асуудлуудыг шийдвэрлэх бололцоотой нэмэлт программууд байдаг талаар зохих
8

9. ойлголт, төсөөлөлгүй байдаг. Харин компьютер нь зөвхөн өдөр тутмын тооцоолол
хийх, энгийн текст болон хүснэгтийн тусламжтайгаар шаардлагатай баримт бичиг
бэлтгэх хэрэгсэл болон ашиглагдаж байна. Мэдээж удирдлага нарийн зүйлсийг мэдэх
албагүй хэдий ч байгууллагад байгаа программууд тэдгээрийн боломжит хэрэглээ,
тэдгээрийн гарцын талаар мэдээлэгдсэн байх шаардлагатай.
Энэ
асуудлыг
бүх
удирдах
ажилтнуудын
сургалтын
тусламжтайгаар
шийдвэрлэж болно. Өнөөдрийг хүртэл удирдах ажилтнуудын олон тооны сургалтууд
явагддаг ба тэдгээр нь ихэвчлэн "хуулийн" ба "үйл ажиллагааг удирдан зохион
байгуулах" чиглэлд хандсан байдаг. Гэтэл удирдах ажилтан шийдвэр гаргах чадвартай
байхаас гадна хэрэглэгчийн түвшинд компьютерийн технологийн онцлогийн талаар
ойлголттой байх ёстой.
Өөр нэгэн саад болж буй зүйл бол байгууллагууд МТ-ийг сонгохдоо өөрийн
байгууллагын онцлог, бүтцэд тохируулахгүй байгаа бэлэн бүтээгдэхүүн худалдан авах
явдал болно.
Дээрх
асуудал
бизнесийн
байгууллагуудад
төдийгүй
боловсролын
байгууллагуудад ч хамааралтай. Өнөөдөр боловсролын байгууллагын удирдлагыг зах
зээлийн орчинд нийцүүлэн шинэчлэх шаардлага гараад байна. Монгол улсын 20002005 онд дээд боловсролыг хөгжүүлэх стратегиуд нь дээд боловсролын салбарын
шинэчлэлийг гүнзгийрүүлэх, чанар үр ашгийг дээшлүүлэх, өөрийгөө удирдах,
санхүүжүүлэх зарчимд шилжүүлэхэд чиглэгджээ. Эдгээр стратегийг хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагаанд дээд боловсролын хяналт-шинжилгээ, үнэлгээг шинэ шатанд гаргах, дээд
боловсролын мэдээллийн сүлжээг өргөжүүлэх, номын сангийн үйлчилгээг сайжруулах,
удирдлагын чадавхыг бэхжүүлэх, нягтлан бодох бүртгэлийн шинэ систем бий болгох
асуудлууд багтжээ.
Монгол улсын ХХI зууны тогтвортой хөгжлийн хөтөлбөрт "...Боловсролын
байгууллагын сургалтын агуулгын түвшинг олон улсын жишигт ойртуулсан дэвшилтэт
технологийг өргөнөөр нэвтрүүлэх..." ажлуудыг хэрэгжүүлж байна.
5
Боловсролын байгууллагын хувьд даяарчлал нь дэлхийн зах зээлд гарах нэгэн
том боломжийг олгож байна. Нөгөөтэйгүүр боловсролын систем нь дэлхийн хэмжээнд
даяарчлагдаж байгаа нь үндэсний боловсролын системийн өрсөлдөх чадавхийг
5
Ìîíãîë óëñûí òîãòâîðòîé XXI çóóíû òîãòâîðòîé õºãæëèéí õºòºëáºð, ÓÁ õîò, 1999 îí
9

10. нэмэгдүүлэхийг шаардаж байна. Даяарчлалын үндсэн дээр боловсролын хэлбэр
өөрчлөгдөж байгаа энэ үед сургалтын агуулга ба чанарыг өөрчлөн шинэчлэх бодит
шаардлага тавигдаад байна. Үүнийг хийх анхны алхам бол Сургалтын үйл явцыг
удирдах мэдээллийн систем, түүний удирдлагыг боловсронгуй болгон боловсруулах
явдал юм.
САНАЛ ЗӨВЛӨМЖ
.
Энэ сэдвээр хүмүүсийн хийсэн судалгааны ажил бараг байдаггүй. Судалгаагаа хийхэд урьд
энэ талаар хийсэн эрдэмтэн судлаачдын бүтээл хангалттай байгаагүйгээс санаа авах,
туршлага судлах боломж байгаагүйгээс алдаж, эндсэн зүйлүүд байгаа байх. Энэхүү
судалгааг цаашид хөгжүүлж, өргөжүүлэн нарийвчлан судлах боломж байгаа. Тухайлбал,
Бизнесийн байгууллагууд компьютержихгүй байгаа шалтгаан
нь юу байна вэ?,
комьпютержихгүй байгаа байгууллагуудад ямар нөхцөл, санал тавьбал комьпютер,
техник, программ хангамж, үйлчилгээг худалдан авах талаар судалж үзвэл илүү
нарийвчлалтай сонирхолтой судалгаа болох боломжтой юм. Энэхүү судалгааг комьпютер,
техник, программ хангамжийн чиглэлээр үйлчилгээ явуулдаг бизнесийн байгууллагуудын
үйл ажиллагаанд шууд авч хэрэглэж болно.
10