1. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
АГУУЛГА
хуудас
1. Оршил хэсэг ……………………………………………………………………...
2
1.1 Илтгэлийн үндсэн зорилго ……………………………………………………..
2
1.2 Өнгөрснөөс эдүүгээг хүртэл .......................................................................
3
1.3 Судалга шинжилгээний хэсэг ......................................................................
4
1.4 Албан бус өмчийн секторыг улсын бүртгэлд оруулах болон өмчийн
харилцааг зохицуулах байгууллагуудын мэдээллийн технологийг
сайжруулах зорилгоор төр засгаас авч хэрэгжүүлж буй бодлого..............
2. Үндсэн хэсэг ..................................................................................................
5
6
2.1 Гадаадын орнуудад эд хөрөнгө өмчийг бүртгэх
системийн туршлагаас ...............................................................................
6
2.2 Эд хөрөнгө өмчийг бүртгэх үйл явцыг мэдээллийн
технологитой холбох нь ............................................................................... 6
2.3 Мэдээллийн баазыг бий болгоход тавигдах шаардлага ..................................
2.4 Мэдээллийн нэгдсэн системийн ач холбогдол ..........................................
9
9
Дүгнэлт ........................................................................................................... 10
Ашигласан ном, сэтгүүл ............................................................................... 12
-1-

2. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
1. Оршил хэсэг
“Хөгжиж буй улс орнууд өндөр хөгжилд хүрэхийн тулд шинжлэх ухааны шинэ нээлт гэхээсээ
илүү хүн төрөлхтөнд хэдийнээ буй болсон шинжлэх ухааны онолуудыг амьдрал практикт хэр
зэрэг нэвтрүүлж чадаж байна тэр чадвараараа богино хугацаанд зардал багатай хөгжих
боломжтой.”
А.Кельдиш
Дэлхийн улс орнуудад аж үйлдвэржсэн эринээс мэдээлэлжсэн эринд
шилжих үйл явц улам эрчимжин мэдлэгт тулгуурласан нийгмийг цогцлон
байгуулж нийгмийн баялаг, үнэт зүйлсийг бүтээх эх сурвалж нь мэдлэг, мэдээлэл
гэдгийг дэлхий нийтээр хүлээн зөвшөөрч улс төр, эдийн засаг, нийгмийн бүхий л
хүрээнд мэдээлэл технологийг өргөнөөр нэвтрүүлэн хэрэглэж байна1. Мөн үүний
зэрэгцээ манай улсын хувьд зайлшгүй шийдвэрлэх тулгамдсан асуудлын нэг
бол, өдөр ирэх тусам хүрээгээ өрөгтгөн тэлсээр байгаа албан бус өмчийн
секторыг тойрсон асуудал билээ. Өнөөдөр маш хязгаарлагдмал байдалтай зах
зээлийн эргэлтэнд орж байгаа эдгээр албан бус секторын хөрөнгийг албан
секторт нэгтгэснээр нийгэм, эдийн засагт гарах эерэг нөлөө маш их байх болно.
Үүний тулд бид өмчийг улсын бүртгэлд бүртгэж, өмчийн гэрчилгээ олгоход саад
тотгор болж буй хүнд суртал бүхий олон шат дамжлагын үйл явцыг багасгах
болоод өмчийн талаарх мэдээллийн нэгдсэн бааз байгуулахад мэдээллийн
технологи ашиглан хэрхэн хялбархан шийдэж болох арга замыг хайж олохыг
зорилоо.
1.1 Илтгэлийн үндсэн зорилго :
1. Монгол улсын хувьд мэдээллийн технологийг ашиглан албан бус секторын
эзлэх
хэмжээг
бууруулах,
тэдгээрийг
улсын
бүртгэл
болон
өмчийн
мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэх
2. Төрийн
байгууллагуудын
мэдээллийн
баазыг
мэдээллийн
технологийн
тусламжтайгаар нэгдсэн системд оруулах замаар эд хөрөнгө, өмч бүртгэх
үйлчилгээг түргэн шуурхай, зардал багатайгаар зохион байгуулах
3. Эд хөрөнгө, өмчөө бүртгүүлэхийг хүсэгчдэд вэб
-2-
хуудсаар дамжуулан

3. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
шаардлагатай мэдээллийг өгөх замаар “эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй
холбоотой эд хөрөнгийн улсын бүртгэлийн алба”-ны ажлын ачааллыг
багасган, үйлчилгээг түргэн шуурхай болгох
1 - “цахим монгол” үндэсний хөтөлбөр
4. Өмчийн талаарх мэдээллийг нэгдсэн баазад оруулж, олон нийтэд нээлттэй
болгосноор тухайн хөрөнгийн талаарх мэдээлийг олж авах зардлыг үлэмж
хэмжээгээр багасган, хөрөнгийг өөр бусад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд хэрхэн
ашиглаж болох талаар хэлэлцэх өргөн боломжийг олгох явдал юм.
1.2 Өнгөрснөөс эдүүгээг хүртэл
“Хүн өөрөө бүтээсэн, үйлдвэрлэсэн буюу эсвэл түүнд бусдаас хүртээсэн
ямар нэгэн эд хөрөнгөтөй байна. Тэр нь түүний өмч, өмчлөх эрхийг шар’у-гийн
үндсэн дээр бичсэн, эрхийн үнэмлэх ба шүүхийн баримтаар баталсан байдаг”2
хэмээн Монголын эзэнт гүрний үеийн Хасан хааны тунхагласан хуулинд заасан
байдаг ажээ.
Угаас малынхаа ашиг шимийг хүртэн нүүдэллэн явдаг байсан
бидэнд саяхныг болтол үйлдвэр болон үл хөдлөх хөрөнгө гэхээр зүйлс бараг
байсангүй гэж хэлэхэд нэг их хилсдэхгүй бизээ.
Үүнтэй холбоотой бид капитал гэгч чухам юу гэсэн үг болохыг ч сайтар
танилгүй, капиталист нийгмийг алгасан социалист нийгэмд шилжин орсон улс
хэмээн өөрсдөөрөө бахархан явсан цаг саяхан. Социализмыг байгуулснаар улс
ардын аж ахуйн бүх салбарыг хамарсан социалист нэгдмэл систем тогтож,
хувийн өмч ч үндсэндээ үгүй болсон билээ. Социалист бүтээн байгуулалтын үр
дүнд цаашилбал орос ах нарын хөрөнгөөр жар гаруй жилийн хугацаанд бид
бүхэн чамгүй капиталжаад амжсан.
Гэвч 1990-ээд оноос нийтийн өмчид тулгууралсан социалист нийгэм
цаашид амьдрах чадваргүй болох нь харагдаж ихэнх социалист орнууд хувийн
өмч дээр тулгууралсан капиталист нийгэмд шилжицгээснийг та бүхэн сайн санаж
байга байх. Дээрх үйл явдал нь Австрийн сургууийг тэргүүлж байсан Людвиг фон
Мизэсь, Фридрих фон Хаек болон Чикагогийн их сургуулийг тэргүүлж байсан
Мильтон Фридман нарын урьдчилан бодож, бичиж байсанчлан капитализм нь
орчин үеийн эдийн засгийг оновчтой зохион байгуулах цорын ганц боломжит
хувилбар гэдгийг баталсан үйл явдал болсон билээ. Манай улс орон ч “алгассан”
нийгмийн систем рүүгээ буцаж орохоос өөр гарцгүй болсон билээ.
-3-

4. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Харамсалтай нь бид капитализм, ардчилал, чөлөөт зах зээлийн системд шилжин
орж өрнөдийнхний замаар 15 гаруй жил явсан ч өнөөдөр манай улс дэлхийн
буурай орнуудын нэгд тооцогдож, нийт хүн амын тавны дөрөв нь жилд 500
ам.доллараас бага цалин авдаг улс
оронд
тооцогдсоор байна. Гэвч эдгээр
ядуус гээд байгаа бидний олонхи өөрсдийн байр сууц, унаа машин, мал сүргээс
2 -Рашид Ад Дин “Судрийн чуулган” 3-р боть
өгсүүлээд нарийн тооцож судалвал өч төчнөөн хөрөнгө хуримтлуулсан байх
бөгөөд
эдгээр
хөрөнгө
нь
нүдэнд
харагдах
боловч
баримт
бичгээр
баталгаажаагүй байсаар байна.
1.3 Судалга шинжилгээний хэсэг
Нээлттэй Нийгэм Форумаас санаачлан явуулсан “Монгол улсын албан бус
секторын хамрах хүрээ, төлөв байдал”-ын судалгаанаас харвал зөвхөн
Улаанбаатар хотын хувьд 2005 оны байдлаар албан бус секторын нэмэгдэл
өртгийн үйлдвэрлэлийг авч үзвэл 186669.1 тэрбум төгрөгтэй тэнцэж байна.
Өөрөөр хэлбэл энэ нь 2003 оны нийт хөрөнгө оруулалтаас 545.1 дахин, монгол
улсын хөрөнгийн зах зээлийн нийт үнэлгээнээс даруй 3393.9 дахин их байнга
гэсэн үг юм.
Анх удаа эд хөрөнгө, өмчөө бүртгүүлэх гэж байгаа хүмүүс өмчийн шинж
чанараас хамаараад 10-15 бичиг баримт бүрдүүлдэг ба Иргэний Бүртгэл
Мэдээллийн Төв, Цагдаагийн Ерөнхий Газар, Газрын Албадууд, Эд хөрөнгө
өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн улсын бүртгэлийн алба, Хот
дүүргийн захиргаа болон татварын хэлтэсүүд
зэрэг 5-8 байгууллагын босгыг
элээх шаардлагатай болдог байна. Хууль эрх зүйн хүрээнд өмчид гэрчилгээ
олгох үйл явц нь 14 хоногийн дотор шийдвэрлэгдэх ёстой хэмээн заасан байдаг
боловч бодит амьдрал дээр энэхүү үйл явц хэдэн сар, тэр бүү хэл хэдэн жилээр
ч үргэлжлэн сунжрах явдал ч олонтой тохиолддог.
Эд Хөрөнгө Өмчлөх Эрх, Түүнтэй Холбоотой Эд Хөрөнгийн Улсын
Бүртгэлийн Албанд өдөрт дунджаар 500-700 хүн ирж үйлчлүүлдэгээс тэдний
ихэнхи нь мэдээлэл болон маягт, бичиг баримт авах зорилготой ирдэг байна.
Өмч бүртгэлийн газрын хэрэглэж буй системүүд нь хөрөнгийн план зураг,
байрлал, арилжааг бүртгэдэг данс маягаар ажиллаж байгаа бөгөөд активуудад
капиталын зэрэгцээ “амьдрал” олгодог мэдээллийн сүлжээг байгуулах нэмэлт
механизмуудыг хэрэгжүүлэхгүй байна.
-4-

5. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Бид “Эд Хөрөнгө Өмчлөх Эрх, Түүнтэй Холбоотой Эд Хөрөнгийн Улсын
Бүртгэлийн Алба”-нд өмчөө бүртгүүлэхийг хүсэгчдээс 50 хүнийг санамсаргүй
түүвэрлэн ярилцлагын аргаар судалгаа авсан бөгөөд тэднээс өмчөө бүртгүүлхэд
хүндрэлтэй байгаа асуудлуудыг тодруулж асуухад хариулсан хариултуудыг доор
нэгтгэн харвал:
 Тэдний ихэнхи буюу 52% нь төрийн байгууллагуудын хүнд суртал ихтэй
байдал гэж хариулсан бөгөөд ялангуяа Газрын албадын хүнд суртал
маш ихтэйг онцлон тэмдгэлцгээж байсан.
 Өмчөө бүртгүүлэхэд саад болж буй удаах хүчин зүйлээр тэдний 34%-н
үзэж байгаачлан олон шат дамжлага дамжих явдлыг нэрэлсэн юм. Мөн
үүнтэй холбоотой тэд Мэрэгжлийн хяналт, цагдаа, татвар, хэмжил зүй
зэрэг
байгууллагуудын
ач
холбогдолгүй
мөртлөө
олон
шат
дамжлагатай бичиг баримт бүрдүүлдэг журмыг цэгцэлэх шаардлгатай
байгааг дурьдацгасаан юм.

Нийт судалгаанд хамрагдагсдын 48% нь 3 дээш удаа уг бүртгэлийн
албан дээр тухайн нэг л өмчөө бүртгүүлхээр ирж байсан нь тухайн
байгууллагын үйлчилгээний ажилчид ажлын ачаалал хэт ихтэй
байдгийн улмаас тэдэнд шаардлагатай бүрэн хэмжээний мэдээлэл өгч
чаддаггүйтэй холбоотой ажээ.
Мөн “Эдийн засаг, бизнесийн шинжилгээ үнэлгээний төв”-өөс 2005 онд
гаргасан Төрийн үйлчилгээний
байгууллагуудын хүнд суртлын зэрэглэл буюу
Red Tape Perception Index-ээс харвал Газрын албад хамгийн өндөр хүнд
сурталтай буюу 110.4, Хот дүүргийн захиргаа 107.5, Татварын байгууллага 101.3,
ИБМУТ 99.5 гэж гарсан нь бусад азийн улс оронтой харьцуулахад харицангуй
өндөр гарсан байна.
1.4 Албан бус өмчийн секторыг улсын бүртгэлд оруулах болон өмчийн
харилцааг зохицуулах байгууллагуудын мэдээллийн технологийг
сайжруулах зорилгоор төр засгаас авч хэрэгжүүлж буй бодлого
Өнөөдөр манай улсад өмчийн харилцааг зохицуулахтай холбоотой 20
гаруй холбогдох хууль, журам байдаг боловч албан бус сектор болон албан бус
секторыг албан секторт нэгтгэх асуудлаар тодорхой заасан хуулийн зохицуулалт
“үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн тухай” хуулийг эс тооцвол өнөөг хүртэл
-5-

6. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
байхгүй
байна. Хүмүүс өөрийн хөрөнгөндөө хууль ёсны өмчийн гэрчилгээтэй
болох хүсэл их байдаг боловч мэдээллийн дутмаг байдал, хүнд суртал бүхий
олон шат дамжлага зэрэг нь тэдний хүсэл бодит амьдралд хэрэгжихэд нэгэн том
саад тотгор болж өгдөг.
Манай төр засаг “Мэдээлэл Технологийн Үндэсний Парк” байгуулан,
“Цахим-Монгол” үндэсний хөтөлбөрийг боловсруулан хэрэгжүүлж буй зэрэг нь
мэдээллийн үнэ цэнэ, мэдээллийн технологийн үр ашгийг хэдийнээ хүлээн
зөвшөөосөн болох нь харагдаж байна. Мөн Цахим-Монгол” үндэсний хөтөлбөрт
төрийн байгууллагуудыг цахим системд оруулах тухай асуудал “Цахим дэд
бүтэц”-д тусгагдсан байгаа нь сайшаалтай хэрэг билээ.
2. Үндсэн хэсэг
2.1 Гадаадын орнуудад эд хөрөнгө өмчийг бүртгэх системийн туршлагаас
Өрнөдийн өндөр хөгжил бүхий ихэнхи улс орнууд энэхүү албан ёсны
өмчийн нэгдсэн системийн ашиг тусыг хүртсэний үндсэн дээр өнөөгийн
өндөрлөгт хүрч чадсан гэж хэлэхэд бүрэн болно. Тэдгээр улс орнуудад хэсэгхэн
газар, барилга байгууламж, тоног төхөөрөмжийн эд анги хүртэл бүгд хөрөнгийн
дансны бүртгэлд бүртгэгдсэн байдаг. Мэдээллийн технологийн тусламжтайгаар
энэхүү төлөөлөх үйл ажиллагаа нь хөрөнгүүдийг материаллаг оршихуйнхаа
зэрэгцээгээр материаллаг бус шинж чанарт зэрэгцэн оршиход нь тусалдаг.
Тэдгээр хөрөнгийг аливаа санхүүгийн эх үүсвэр олж авахын тулд ашиглахад маш
хялбар болгосон байдаг ажээ.
Өмчийг бүртгэх процесс тэдгээр орнуудад түргэн шуурхай явагддаг нь
тухайн байгууллагуудын мэдээллийн баазууд хоорондоо нягт холбогдсон
байдагтай
холбоотой.
Мэдээллийн
баазуудын
өгөгдөл
хүлээн
авах,
боловсруулах, дамжуулах үйл явц нь маш хурдан бөгөөд тэдгээрийн найдвартай
байдлыг дээд зэргээр хангасан байдаг байна. Төр засгийн газраас нь ч
мэдээллийн технологийг амьдралд өргөн нэвтрүүлэх тал дээр ихээхэн анхаарал,
халамж тавьдаг ажээ.
Европын зарим хөгжингүй орнуудын 2004 онд зөвхөн цахим–засагийг
хөгжүүлэх хөтөлбөрт зориулж төсөвт тусгагдсан хөрөнгийн хэмжээг 2008 он гэхэд
хэрхэн өсгөхөөр төлөвлөж буйг хүснэгт 1-т үзүүлэв.
-6-
Õ¿ñíýãò 1

7. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Их Британи
0.828
1.2
2004 он
2008 он
Франц
0.980
1.3
Герман
0.985
1.3
Итали
0.371
0.520
Испани
0.200
0.300
(òýðáóì àì.äîëëàð)
2.2 Эд хөрөнгө өмчийг бүртгэх үйл явцыг мэдээллийн технологитой
холбох нь
Дээр дурьдсанчлан хүнд суртал бүхий олон шат дамжлага дамжих нь
ихээхэн цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө шаардсан ажил болдог бөгөөд ихэнхи
гэрчилгээ хүсэгчид энэхүү процессын шатанд шантарч үлддэг. Мөн үүн дээр
нэмээд мэдээллийн дутмаг байдал, хээл хахууль авилгалын асуудлууд энэхүү
үйл ажиллагааны өөр нэг томоохон бэрхшээлийг бий болгодог.
Эдгээр бэрхшээлийг даван туулах хамгийн боломжит хувилбар нь
өнөөгийн өндөр хөгжилд хүрээд буй мэдээллийн технологийг улс орны хэмжээнд
нэвтрүүлэх явдал болоод байна. Мэдээллийн технологийг тухайн өмч бүртгэх
процесст ашгилсанаар өмч бүртгэгч байгууллага болон өмчөө бүртгүүлхийг
хүсэгч аль алинд нь түргэн хугацаанд, хамгийн зардал багатайгаар тухайн
процессийг гүйцэтгэх болно.
Бид
технологийн
төрийн
байгууллагуудын
тусламжтайгаар
нэгдсэн
мэдээллийн
системд
баазыг
оруулан,
мэдээллийн
хэрэглэгчдэд
шаардлагатай мэдээллэл түгээх сүлжээний хоёр хувилбар боловсруулан
гаргасан билээ.
1.
Шинээр төрийн байгууллагуудыг
холбосон сүлжээг бий болгон,
хэрэглэгчдэд шаардлагатай мэдээллийг онлайн хэлбэрээр түгээх. Зураг-1
2.
Шинээр сүлжээ байгуулахгүйгээр нэгэнт бий болсон сүлжээг ашиглан,
тухайн байгууллагуудын үйл ажилгааг холбон, хэрэглэгчдэд шаардлагатай
мэдээллийг түгээх. Зураг-2
Хувийн сүлжээнд суурилсан интранетийн схем
Зураг-1
Õàìãààëàëòûí
ñèñòåì /firewall/
¯éë÷ë¿¿ëýã
÷
Ãàçðûí àëáà
Ñåðâåð 1
-7-

8. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ,
ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä
õºðºíãèéí óëñûí
á¿ðòãýëèéí àëáà
Õîò, ä¿¿ðãèéí çàõèðãàà
Òàòâàðûí àëáàäóóä
Èðãýíèé Á¿ðòãýë
Ìýäýýëëèéí Óëñûí Òºâ
Ñåðâåð 2
Дээрх сүлжээ нь хувийн сүлжээн
дээр
үндэслэгдсэн
учир
Öàãäààãèéí Åðºíõèé
Ãàçàð
санаатай
болон самсаргүй халдалгуудад өртөх нь бага бөгөөд мэдээллийг найдвартай
хадгалах магадлал өндөртөй юм. Сервер 1 болон Сервер 2 нь
минут тутам
мэдээллээ солилцож байхаар мөн мэдээлэл давхцуулахгүй, зөрчилдүүлэхгүй
байлгах үүднээс тухайн ижил мэдээллийн талаар аль эхэлж серверт хандсан
компьютерийн мэдээллийг бүртгэх эсвэл тухайн зэрэг хандсан компьютерүүдэд
анхааруулга өгдөг байхаар програмчлагдах шаардлагатай. Хоёр сервертэй байх
нь зардал ихтэй мэт боловч аюулгүйн үүднээс зайлшгүй байх зүйл юм. Хэрвээ
аль нэг серверт аюул тохиолдсон нөхцөлд нөгөө сервер мэдээллийг хадгалах ба
дахин мэдээллийг буцааж шилжүүлэх боломж олгоно. Гэвч өнөөдөр энэхүү
хамгаалагдсан сүлжээний дэд бүтэц манай улс оронд төлийлөн хөгжөөгүй байгаа
бөгөөд шинээр үүсгэн байгуулахад их хэмжээний хөрөнгө хүч шаардагдах юм.
Интернэтийн сүлжээнд суурилсан интранетийн схем
Ñåðâåð
1
¯éë÷ë¿¿ëýã
÷
Зураг 2
Ýä õºðºí㺠ºì÷ëºõ ýðõ,
ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä
õºðºíãèéí óëñûí
á¿ðòãýëèéí àëáà
Õîò, ä¿¿ðãèéí
çàõèðãàà
Òàòâàðûí àëáàäóóä
-8-

9. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Öàãäààãèéí Åðºíõèé
Ãàçàð
Ãàçàð àëáàä
Èðãýíèé Á¿ðòãýë
Ìýäýýëëèéí Óëñûí Òºâ
Ñåðâåð 2
Õàìãààëàëòûí нь бэлэн байгаа сүлжээг ашиглаж байгаа учраас үүнийг
Энэхүү систем ñèñòåì /firewall/
байгуулах
зардал
бага
байх
болно.
Харин
санаатай
болон
самсаргүй
халдалгуудад өртөх, мэдээллийг найдвартай хадгалах магадлал эхний сүлжээг
бодвол харицангуй бага байна. Үүнээс улбаалан хамгаалатын шаардлага нэн
өндөрт байх ёстой болж байгаа юм.
2.3 Мэдээллийн баазыг бий болгоход тавигдах шаардлага:
♦ Мэдээллийн бааз хялбар, ойлгомжтой байх,
♦ Өөрчлөлт оруулахад хялбар байхаас гадна хатуу хяналттай байх,
♦ Мэдээллийн баазыг байгуулах, хандахад хамгийн бага зардалтай байх,
♦ Мэдээллийн баазад хайлт хийхэд хурдан байх,
♦ Мэдээлэл хамгаалалтанд байх,
♦ Мэдээлэл давхцуулахгүй, зөрчилдүүлэхгүй байлгах үүднээс тухайн ижил
мэдээллийн талаар аль эхэлж серверт хандсан компьютерийн мэдээллийг
бүртгэх эсвэл тухайн зэрэг хандсан компьютерүүдэд анхааруулга өгдөг байх,
♦ Мэдээлэл болгон нэмэлт мэдээлэлтэй байх:
-
Мэдээлэл оруулсан хүний нэр, огноо
-
Дахин өөрчлөлт оруулсан хүнийг баталгаажуулах, огноо
-
Хаанаас оруулсан
Серверүүд нь эдгээр шаардлагуудыг хангасан байх шаардлагатай.
2.4 Мэдээллийн нэгдсэн системийн ач холбогдол
-9-

10. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Өргөн агуулгаараа мэдээллийн нэгдсэн систем нь маш их ач холбогдолтой
билээ. Компьютерийн сүлжээг үүсгэгч, эфирийн стандарт зохион бүтээсэн Боб
Меткалфийн хуульд зааснаар : Хүн амд үйлчлэх хэрэгцээгээрээ сүлжээний үнэ
цэнэ тогтоогдох бөгөөд хэрэглэгчийн тооны квадраттай пропорционал гэжээ.
Жишээ нь телефон утасны сүлжээ. Нэг утас ашиггүй. Хэнтэй ярих вэ дээ. Хоёр
утас арай дээр, гэхдээ л бас дутмаг. Харин хүн амын ихэнхи утастай болох үед
сүлжээний хүчин чадал нийгмийг өөрчлөх бүрэн потенциалдаа хүрдэг байна.
Албан ёсны өмчийн нэгдсэн систем ч мөн дээрх хуулинд захирагддаг
бөгөөд бид өнөөдөр албан бус секторын ихэнхи хувийг энэхүү нэгдсэн системдээ
нэгтгэсэн
нөхцөлд
л
сүлжээний
хүчин
чадал
нийгмийг
өөрчлөх
бүрэн
потенциалдаа хүрэх болно гэдгийг сайтар санах хэрэгтэй. Мэдээллийн нэгдсэн
системийг бий болгосноор:
 Өмч бүртгэлийн процессийг түргэн шуурхай болгохоос гадна төрийн
байгууллагуудын
мэдээлэл
дамжуулах
харилцаа
холбоог
сайжруулана,
 Төрийн
албадууд
болон
тэдгээрээр
үйлчлүүлэгчдийн
зардлыг
бууруулана,
 Эд Хөрөнгө Өмчлөх Эрх, Түүнтэй Холбоотой Эд Хөрөнгийн Улсын
Бүртгэлийн Алба болон бусад төрийн албадуудын ажлын ачааллыг
бууруулана,
 Улсын хэмжээнд хээл хахууль, хүнд суртлын асуудлыг багасгана,
 Татварын системийг улам боловсронгуй болгож, хувь хүмүүсийн
хариуцлагыг өндөрсгөнө,
 Нийт татвар төлөгчдийг нэмэгдүүлсэнээр, нэгжид ноогдох татварын
дарамтыг бууруулана,
 Тухайн өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаалан, арилжаа наймаагаа ах
дүү, хөрш хооронд, жалга довондоо хийцгээхээ болин илүү өргөн
боломж нээгдэхээс гадна төрөл бүрийн санхүүгий эх үүсвэр олж авах
нөхцлийг бүрдүүлэнэ,
 Жижиг дунд үйлдвэрлэл жинхэнэ утгаараа хөгжих боломжтой болох
бөгөөд үүнийг дагаад ажилгүйдэл, ядуурал үлэмж хэмжээгээр багасан
дотоодын нийт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл өсөх боломжтой болно,
- 10 -

11. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
 Тухайн хөрөнгийн талаарх мэдээллийг олж авах зардлыг үлэмж
хэмжээгээр
үйлдвэрлэхэд
багасгана,
хэрхэн
хөрөнгийг
ашиглаж
өөр
болох
бусад
талаар
бүтээгдэхүүн
хэлэлцэх
өргөн
боломжийг олгоно.
Дүгнэлт
Энэхүү илтгэлээрээ нэг талаас нийгэмд тулгараад байгаа албан бус
секторыг бууруулах, нөгөө талаас эд хөрөнгө, өмчийг бүртгэхтэй холбоотой
мэдээллийн нэгдсэн системийг бий болгох талаар судаллаа.
Эд хөрөнгө, өмчөө бүртгүүлэхийг хүсэгчидийн хувьд хүнд суртал бүхий
олон шат дамжилга дамжих явдлыг бууруулах мөн эдийн засгийн үүднээс зах
зээлийн идэвхигүй капиталуудыг зах зээлийн идэвхитэй капитал болгон хувиргах
хэрэгцээ шаардлага өндөр байгаа бөгөөд энэхүү асуудлыг бид мэдээллийн
технологийн тусламжтайгаар хэрхэн шийдэж болохыг харуулхаар зорисон билээ.
Дээр үзүүлсэн хоёр интранетээс бид зардал бага шаардах, бэлэн байгаа сүлжээг
ашиглах боломжтой гэдэг үүднээс интернэтэд суурилсан интранетийн сүлжээг
санал болгож байна. Мөн бид
манай улсын хувьд мэдээллийн технологийг
ашиглан албан бус өмчийн секторын эзлэх хэмжээг бууруулах, тэдгээрийг улсын
бүртгэл болон өмчийн мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэснээр улс орны нийгэм,
эдийн засгийн хөгжилд өндөр хувь нэмэр оруулах бүрэн боломжтой юм гэсэн
ерөнхий дүгнэлтэнд хүрсэн билээ.
Анхаарал тавьсан Та бүхэнд баярлалаа.
- 11 -

12. Мэдээллийн технологийн тусламжтай өмч бүртгэлийг хялбарчилан, албан бус өмчийн секторын хэмжээг багасгах нь
Ашигласан ном, сэтгүүлүүд:
1. Эрнандо дэ Сото “ Капиталын нууц”, 2004 он, Улаанбаатар хот
2. Б.Сүхбаатар “Мэдээлэл холбооны технологийн дэлхийн хөгжлийн
хандлага”
3. Цахим Монгол ” үндэсний хөтөлбөр
4. “Монгол улсын албан бус секторын хамрах хүрээ, төлөв байдал” 2005 он,
Улаанбаатар хот
5. “Монгол улсын статистикийн эмхтгэл” 2004 он, Улаанбаатар хот
6. МҮХАҮТ “Далд эдийн засаг” 2003 он, Улаанбаатар хот
7. МХБ “Хөрөнгийн зах зээл” 2005 он, Улаанбаатар хот
Бусад эх сурвалж
1. www.informationtechnology.kor
2. www.gdrc.org/informal
- 12 -