ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ -Α ΛΥΚΕΙΟΥ

1. Αλεξάνδρα Γερακίνη, ΠΕ02 Σελίδα 1
ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ(ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ-ΞΕΝΟΦΩΝ)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Τι είναι η ιστοριογραφία;
Ιστοριογραφία είναι η επιστήμη που καταγράφει σε χρονολογική σειρά την
πορεία των γεγονότων, τα οποία αναφέρονται σ' ένα ανθρώπινο σύνολο
μιας ορισμένης χρονικής περιόδου.
2. Σε ποιες χώρες της Ανατολής συντάχθηκαν ιστορικές επιγραφές και
ιστορικά βιβλία;
Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι και Ασσύριοι :κατέστησαν τα κατορθώματα τους
αθάνατα σε μνημειώδεις επιγραφές.
Παλαιά Διαθήκη : επιλεκτική παρουσίαση ιστορικών γεγονότων (1.300-
400 π.Χ.) ως «ομολογία πίστεως».
Κίνα : γραπτά στοιχεία για ιστορικά γεγονότα από τις αρχές της 1ης
χιλιετίας π.Χ. .Η ιστορία έχει νόημα μόνο αν προσφέρει πρακτικές
συμβουλές για τη ζωή.
3. Ποια είναι η πρωτοτυπία της ελληνικής ιστοριογραφίας;
 Διάκριση πραγματικών από τα φανταστικά γεγονότα και τους μύθους.
 Επιστημονική μέθοδος.
 Καταγραφή ιστορικών γεγονότων με ιδιαίτερη φροντίδα στη γλώσσα και
στην έκφραση.
4. Ποιες αλλαγές συντελέστηκαν κατά την αρχαϊκή εποχή στις ελληνικές
πόλεις της Μ. Ασίας;
 Οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές αλλαγές.
 Ανάπτυξη γεωγραφίας, φιλοσοφίας, ιστορίας.
5. Ποιοι είναι οι γνωστότεροι λογογράφοι της αρχαϊκής εποχής και ποια τα
επιστημονικά τους ενδιαφέροντα;
 Διονύσιος ο Μιλήσιος, Χάρων ο Λαμψακηνός, Ξάνθος ο Λυδός, Εκαταίος
ο Μιλήσιος.
 Καταγραφή προφορικών παραδόσεων.
 Ταξιδιωτικές περιγραφές, τοπικά έθιμα λαών.
 Μυθογραφία, γενεαλογία, σύνταξη καταλόγων με ονόματα αρχόντων και
αξιωματούχων.
6. Ποια ιστορική περίοδο καλύπτει με το έργο του ο Ηρόδοτος, ποια είναι η
κεντρική γραμμή του έργου του και ποιος ο στόχος του;
 Ιστορία των Περσικών πολέμων ως το 479 π.Χ
 Στόχος του: καταγράφει «τα γενόμενα εξ ανθρώπων» για να μη
λησμονηθούν «έργα μεγάλα τε και θωμαστά».

2. Αλεξάνδρα Γερακίνη, ΠΕ02 Σελίδα 2
 Κεντρική γραμμή: η συνεχής ανάπτυξη της περσικής κυριαρχίας στην
Ασία και οι τρεις περσικές εκστρατείες στην Ελλάδα.
 Αξιολογεί την αξιοπιστία των πηγών και εκθέτει τη δική του άποψη για
τα αίτια των πολέμων.
7. Ποια ιστορική περίοδο καλύπτει με το έργο του ο Θουκυδίδης και ποιος ο
στόχος του;
 Κατέγραψε τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου(431-404 π.Χ.).
Το έργο του σταματάει απότομα το 411 π.Χ.
 Στόχος του: να δώσει στους μελλοντικούς αναγνώστες του ένα «κτημα ες
αεί» για να μάθουν τι έγινε στον Πελοποννησιακό πόλεμο και νη μην
επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος.
8. Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισε ο Θουκυδίδης στην προσπάθεια του να
συγκεντρώσει υλικό για το έργο του;
 Οι μάρτυρες παρουσίαζαν διαφορετικές εκδοχές για τα γεγονότα.
 Δυσκολία στην καταγραφή παλαιότερων συμβάντων.
 Χρησιμοποίησε τη μέθοδο της αυτοψίας και της διερεύνησης των πηγών.
9. Ποια ήταν, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η βαθύτερη αιτία του
Πελοποννησιακού πολέμου;
Ο φόβος που προκαλούσε στους Λακεδαιμονίους η συνεχής οικονομική και
στρατιωτική ανάπτυξη των Αθηναίων.
10. Ποια ιστορική περίοδο καλύπτει με το έργο του ο Ξενοφών και ποιος ο
στόχος του;
 Καλύπτει τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π.Χ.
 Στόχος του: να συνεχίσει το έργο του Θουκυδίδη
11. Ποια χαρακτηριστικά του έργου του Ξενοφώντα τον φέρνουν κοντά στους
μεταγενέστερους ιστορικούς;
 Η απομάκρυνση από την πόλη και από το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός.
 Νέες τάσεις: απομνημονευματογραφία, ιστορικό εγκώμιο,
μυθιστορηματική βιογραφία.
12. Ποιος είναι ο σημαντικότερος ιστορικός της ελληνιστικής εποχής, ποια
χρονική περίοδο καλύπτει το έργο του και ποιο είναι το βασικό γνώρισμα
του;
 Πολύβιος Μεγαλοπολίτης, κάλυψε την περίοδο 200-168 π.Χ.
 Γράφει παγκόσμια ιστορία, θέλει να δείξει τον τρόπο με το οποίο
κυριάρχησε η Ρώμη σε όλο τον κόσμο.
 Πρότυπο του: ο Θουκυδίδης
13. Τι γνωρίζετε για την καταγωγή ,τη μόρφωση του Ξενοφώντα, τη συμμετοχή
του στην εκστρατεία του Κύρου και την εξορία του;

3. Αλεξάνδρα Γερακίνη, ΠΕ02 Σελίδα 3
 Η ζωή του:431 /429 -354π.Χ . Γεννήθηκε στην Αττική από εύπορη
οικογένεια και είχε καλή μόρφωση.
 Έζησε τον Πελοποννησιακό πόλεμο.
 Συμμετείχε στην εκστρατεία του Κύρου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη
Β', βασιλιά της Περσίας. Μετά το θάνατο του Κύρου (401 π.Χ.), ηγήθηκε
της επιστροφής των 10.000 Ελλήνων μισθοφόρων στην πατρίδα.
 Ακολούθησε τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο και εξορίστηκε από τους
Αθηναίους.
14. Ποιες προσωπικότητες ήταν τα πρότυπα του Ξενοφώντα και ποια
προσόντα τους θαύμαζε;
Ο Σωκράτης για το πρότυπο ζωής που πρόβαλε και ο Αγησίλαος για τα
ηγετικά του προσόντα και την απλότητα της συμπεριφορά του.
15. Σε πόσες κατηγορίες χωρίζεται το συγγραφικό έργο του Ξενοφώντα και
ποιες είναι αυτές;
Ιστορικά
Κύρου Ανάβασις: Η συμμετοχή των «μυρίων», δέκα χιλιάδων Ελλήνων
μισθοφόρων στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδελφού του βασιλιά
Αρταξέρξη του Β' και η περιπετειώδης περιπλάνησή τους ως τον Εύξεινο
Πόντο και από κει στη Θράκη, το 401 π.Χ.
Ελληνικά: Τα γεγονότα της περιόδου 411-362 π.Χ. ,Αγησίλαος,
Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Κύρου Παιδεία
Σωκρατικά
Απολογία Σωκράτους, Απομνημονεύματα Σωκράτους, Συμπόσιον,
Οικονομικός
Διδακτικά
Περί ιππικής, Ιππαρχικός, Ιέρων, Πόροι ή Περί Προσόδων
16. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία της συγγραφικής ικανότητας του
Ξενοφώντα;
 Σαφήνεια και ακρίβεια στην έκφραση
 Ακρίβεια της περιγραφής των χώρων στους οποίους
διαδραματίστηκαν τα γεγονότα,
 Ζωντάνια της αφήγησης
 Ιδεολογική συνέπεια.
 Ζωντανεύει με δραματική ένταση μεμονωμένες εντυπωσιακές
σκηνές.
17. Ποιες αξίες κυριαρχούν στη σκέψη του και στη κρίση του για τα ιστορικά
γεγονότα;
 Εντιμότητα, δικαιοσύνη, ευσέβεια στους θεούς.
 Πίστη σε υψηλές αξίες και ιδανικά.

4. Αλεξάνδρα Γερακίνη, ΠΕ02 Σελίδα 4
 Επικρίνει τις ακρότητες της αθηναϊκής δημοκρατίας.
 Περιγράφει τις αγριότητες του καθεστώτος των τριάκοντα τυράννων
και καταδικάζει την αυθαιρεσία και την ανηθικότητα της εξουσίας
 Θαυμάζει τη Σπάρτη, αλλά αποδοκιμάζει την κατάληψη της
Ακρόπολης της Θήβας, από τους Σπαρτιάτες (382 π.Χ.)
18. Πότε άρχισε και πότε τελείωσε ο Πελοποννησιακός πόλεμος;
431-404 π.Χ
19. Ποια είναι τα αίτια και ποιες οι αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου;
Αίτια
 Η αντίθεση της Αθήνας και της Σπάρτης, σε πολλούς τομείς
(πολιτικό, στρατιωτικό, κοινωνικό, ιδεολογικό, πολιτιστικό)
 Η σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στην Αθήνα και σε συμμάχους της
Σπάρτης στην περιοχή του Ιονίου και της κάτω Ιταλίας .
 Ο φόβος που προκαλούσε στους Σπαρτιάτες η συνεχής ανάπτυξη της
οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης της Αθήνας
Αφορμές
 Η επέμβαση των Αθηναίων στη διένεξη Κορινθίων και Κερκυραίων
(433 π.Χ.)
 Η επέμβαση των Κορινθίων στη Χαλκιδική υπέρ των κατοίκων της
Ποτείδαιας που αποστάτησε από την αθηναϊκή συμμαχία.
 Το «Μεγαρικό ψήφισμα»· οι Αθηναίοι απαγόρευσαν στους Μεγαρείς να
διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αθηναϊκή αγορά και να
χρησιμοποιούν τα λιμάνια της αθηναϊκής συμμαχίας.
 Η κατάληψη της Αίγινας από τους Αθηναίους.
 Η επέμβαση των Θηβαίων στις Πλαταιές.
20.Ποιες είναι οι φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου και πώς έληξε η κάθε
μία;
 Ο δεκαετής ή Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π. Χ.): τελειώνει με
τη Νικίειο ειρήνη
 Η εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415-413 π.Χ.):
καταστροφικές συνέπειες για την Αθήνα
 Ο πόλεμος στο Ανατολικό Αιγαίο (413-405 π.Χ.): κατάληψη της
Αθήνας από τους Σπαρτιάτες και επιβολή της τυραννίας των
τριάκοντα.