SlideShare a Scribd company logo
หลักธรรม นิโรธ มรรค
SOC.SU.EP2
โดย คุณครูศุภวดี มนต์เนรมิตร
กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
โรงเรียนเขาสมิงวิทยาคมฯ
นิโรธ (ธรรมที่ควรบรรลุ)
คือ ความดับทุกข์ ความหลุดพ้น
1.ภาวนา 4
2.วิมุตติ 5
3. นิพพาน
1.ภาวนา 4
คือ การเจริญ การทาให้เป็นให้มีขึ้น ประกอบด้วย
1.1 กายภาวนา หมายถึง การเจริญทางกาย
1.2 ศีลภาวนา หมายถึง การเจริญศีล
1.3 จิตภาวนา หมายถึง การเจริญจิต
1.4 ปัญญาภาวนา หมายถึง การเจริญปัญญา
2.วิมุตติ 5
วิมุตติ คือ ความดับกิเลส
ประกอบด้วย
2.1 ตทังควิมุตติ คือ ดับด้วยธรรมที่เป็นคู่ปรับ เช่น ความอิจฉาดับด้วย การชื่นชม
2.2 วิกขัมภนวิมุตติ คือ ดับด้วยการข่ม สะกดไว้
2.3 สมุจเฉทวิมุตติ คือ ดับด้วยการตัดขาด
2.4 ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ คือ ดับด้วยสงบระงับ
2.5 นิสสรณวิมุตติ คือ ดับด้วยสลัดออกได้
3. นิพพาน
นิพพาน คือ สภาพที่ดับแล้ว ไร้กิเลส
ไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา
และต้องมีภาวะทางปัญญา คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
กิเลส ประกอบด้วย
ราคะ คือ ความโลภ
โทสะ คือ ความโกรธ
โมหะ คือ ความหลง ไม่รู้ผิดชอบชั่วดี
มรรค (ธรรมที่ควรเจริญ)
1. มรรค หนทางการดับทุกข์
2. วุฒิธรรม 4 ธรรมเป็นเครื่องเจริญ
3. พละ 5 ธรรมอันเป็นกาลัง
4. ปาปณิกธรรม 3 คุณสมบัติของพ่อค้า แม่ค้า
5. ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 ธรรมที่เป็นประโยชน์ในปัจจุบัน
6. อริยวัฑฒิ 5 ความเจริญอย่างประเสริฐ
7. มงคล 38 สิ่งที่ทาให้โชคดี
พละ 5
หลักธรรมพละ 5
1. ศรัทธา การเชื่อมั่นในหลักพระพุทธศาสนา
2. วิริยะ ความพยายาม ความเพียร
3. สติ ความระลึกได้สามารถระงับใจตนเอง
4. สมาธิ มีพลังจิตที่แน่วแน่ ตั้งมั่น
5. ปัญญา ความรอบรู้
ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4
ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 คือ ธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์ในปัจจุบัน ได้แกก
1) อุฏฐานสัมปทา ความขยันหมั่นเพียร
2) อารักขสัมปทา ความพร้อมด้วยการรักษา
3) กัลยาณมิตร คบเพื่อนดี
4) สมชีวิตา ความเป็นอยูเหมาะสม
ปาปณิกธรรม 3
ปาปณิกธรรม 3 ซึ่งเป็นหลักการทางานของผู้ประกอบอาชีพค้าขาย ได้แกก
1) จักขุมา คือ ตาดี รู้จักสินค้า
2) วิธูโร คือ จัดเจนธุรกิจ รู้ความเคลื่อนไหวของตลาด
3) นิสสยสัมปันโน คือ พร้อมด้วยแกหลงลงทุน
อริยวัฑฒิ 5
อริยวัฑฒิ 5 เป็นหลักธรรมเพื่อการพัฒนาชีวิตที่ดีงาม
1) ศรัทธา ความเชื่อมั่นในการทาความดี
2) ศีล เป็นผู้ที่รักษาศีล
3) สุตะ การศึกษาเล่าเรียน ค้นหาความรู้
4) จาคะ ความเอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่
5) ปัญญา ความรอบรู้

More Related Content

What's hot

สามัคคีเภทคำฉันท์Pdf
สามัคคีเภทคำฉันท์Pdfสามัคคีเภทคำฉันท์Pdf
สามัคคีเภทคำฉันท์PdfMind Candle Ka
 
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
Krusupharat
 
กัณฑ์มัทรี2๕๗
กัณฑ์มัทรี2๕๗กัณฑ์มัทรี2๕๗
กัณฑ์มัทรี2๕๗Milky' __
 
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดงเอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
ครูเย็นจิตร บุญศรี
 
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรี
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรีเอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรี
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรีพัน พัน
 
สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์Sudarat Makon
 
อิเหนา
อิเหนาอิเหนา
อิเหนา
Warodom Techasrisutee
 
สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์Sp'z Puifai
 
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
Sherry Srwchrp
 
สำนวน สุภาษิต คำพังเพย
สำนวน สุภาษิต คำพังเพยสำนวน สุภาษิต คำพังเพย
สำนวน สุภาษิต คำพังเพย
Rattana Dumsakul
 
การจัดทัพของอิเหนา
การจัดทัพของอิเหนาการจัดทัพของอิเหนา
การจัดทัพของอิเหนา
enksodsoon
 
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรีถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
Warodom Techasrisutee
 
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
Kornfern Chayaboon
 
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
พัน พัน
 
ประวัติศาสตร์สุโขทัย
ประวัติศาสตร์สุโขทัยประวัติศาสตร์สุโขทัย
ประวัติศาสตร์สุโขทัย
chatsawat265
 
Key of 5 การสถาปนาธนบุรี
Key of 5 การสถาปนาธนบุรีKey of 5 การสถาปนาธนบุรี
Key of 5 การสถาปนาธนบุรี
Pracha Wongsrida
 
Key of sheet 8 56x
Key of sheet 8 56xKey of sheet 8 56x
Key of sheet 8 56x
Pracha Wongsrida
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาprimpatcha
 
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
Padvee Academy
 
มหาเวสสันดรชาดก
มหาเวสสันดรชาดกมหาเวสสันดรชาดก
มหาเวสสันดรชาดก
ณรงค์ศักดิ์ กาหลง
 

What's hot (20)

สามัคคีเภทคำฉันท์Pdf
สามัคคีเภทคำฉันท์Pdfสามัคคีเภทคำฉันท์Pdf
สามัคคีเภทคำฉันท์Pdf
 
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
พระพรหมมังคลาจารย์ (ปัญญานันทภิกขุ)51
 
กัณฑ์มัทรี2๕๗
กัณฑ์มัทรี2๕๗กัณฑ์มัทรี2๕๗
กัณฑ์มัทรี2๕๗
 
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดงเอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
เอกสารประกอบการเรียน ชุดที่ 1-ประวัติบุคคลสำคัญในนาฏศิลป์และการแสดง
 
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรี
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรีเอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรี
เอกสารประกอบการเรียน อาณาจักรธนบุรี
 
สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์
 
อิเหนา
อิเหนาอิเหนา
อิเหนา
 
สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์สามัคคีเภทคำฉันท์
สามัคคีเภทคำฉันท์
 
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
เหตุการณ์สำคัญในยุโรปสมัยกลาง
 
สำนวน สุภาษิต คำพังเพย
สำนวน สุภาษิต คำพังเพยสำนวน สุภาษิต คำพังเพย
สำนวน สุภาษิต คำพังเพย
 
การจัดทัพของอิเหนา
การจัดทัพของอิเหนาการจัดทัพของอิเหนา
การจัดทัพของอิเหนา
 
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรีถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
ถอดคำประพันธ์มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
 
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
พินิจวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ตอน ศึกกุมภกรรณ(part 1)
 
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ(อินเดีย)
 
ประวัติศาสตร์สุโขทัย
ประวัติศาสตร์สุโขทัยประวัติศาสตร์สุโขทัย
ประวัติศาสตร์สุโขทัย
 
Key of 5 การสถาปนาธนบุรี
Key of 5 การสถาปนาธนบุรีKey of 5 การสถาปนาธนบุรี
Key of 5 การสถาปนาธนบุรี
 
Key of sheet 8 56x
Key of sheet 8 56xKey of sheet 8 56x
Key of sheet 8 56x
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
 
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
อริยสัจ ๔ (ตอน ๒)
 
มหาเวสสันดรชาดก
มหาเวสสันดรชาดกมหาเวสสันดรชาดก
มหาเวสสันดรชาดก
 

Similar to หลักธรรม นิโรธ มรรค

นวโกวาท
นวโกวาทนวโกวาท
นวโกวาท
Prachyanun Nilsook
 
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
niralai
 
หลักธรรมพุทธศาสนา
หลักธรรมพุทธศาสนาหลักธรรมพุทธศาสนา
หลักธรรมพุทธศาสนาkruudompcccr
 
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
Nopporn Thepsithar
 
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมคุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมhuloo
 
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมคุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมhuloo
 
ศาสนาสากล โดย ครูอัมพร
ศาสนาสากล                โดย ครูอัมพรศาสนาสากล                โดย ครูอัมพร
ศาสนาสากล โดย ครูอัมพรampy48
 
080จิตภาวนา
080จิตภาวนา080จิตภาวนา
080จิตภาวนา
niralai
 
ศาสนาพุทธ
ศาสนาพุทธศาสนาพุทธ
ศาสนาพุทธreemary
 
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
niralai
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
เพ็ญลักษณ์ สุวรรณาโชติ
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒ หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
เพ็ญลักษณ์ สุวรรณาโชติ
 
Seangdhamma february 13
Seangdhamma february 13Seangdhamma february 13
Seangdhamma february 13
khumtan
 
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูJani Kp
 
แผ่นพับวันมาฆบูชา
แผ่นพับวันมาฆบูชาแผ่นพับวันมาฆบูชา
แผ่นพับวันมาฆบูชา
thanaetch
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาmagicgirl123
 

Similar to หลักธรรม นิโรธ มรรค (20)

นวโกวาท
นวโกวาทนวโกวาท
นวโกวาท
 
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
ความรู้เรื่องศาสนาแผ่นพับ
 
หลักธรรมพุทธศาสนา
หลักธรรมพุทธศาสนาหลักธรรมพุทธศาสนา
หลักธรรมพุทธศาสนา
 
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
2014-07-04 การบริหารงานแนวพุทธ
 
ปฏิจจสมุปบาท
ปฏิจจสมุปบาท ปฏิจจสมุปบาท
ปฏิจจสมุปบาท
 
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมคุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
 
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหมคุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
คุณเคยสวดมนต์ก่อนนอนไหม
 
ศาสนาสากล โดย ครูอัมพร
ศาสนาสากล                โดย ครูอัมพรศาสนาสากล                โดย ครูอัมพร
ศาสนาสากล โดย ครูอัมพร
 
080จิตภาวนา
080จิตภาวนา080จิตภาวนา
080จิตภาวนา
 
ศาสนาพุทธ
ศาสนาพุทธศาสนาพุทธ
ศาสนาพุทธ
 
บทความ (สังขาร)
บทความ (สังขาร)บทความ (สังขาร)
บทความ (สังขาร)
 
บทความ (สังขาร)
บทความ (สังขาร)บทความ (สังขาร)
บทความ (สังขาร)
 
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
074หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.2 ภาคเรียนที่ 1
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒ หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ม.๒
 
Seangdhamma february 13
Seangdhamma february 13Seangdhamma february 13
Seangdhamma february 13
 
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดูศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
ศาสนาพราหมณ์ ฮินดู
 
แผ่นพับวันมาฆบูชา
แผ่นพับวันมาฆบูชาแผ่นพับวันมาฆบูชา
แผ่นพับวันมาฆบูชา
 
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา
 
ปรัชญาเบื้องต้น
ปรัชญาเบื้องต้นปรัชญาเบื้องต้น
ปรัชญาเบื้องต้น
 

หลักธรรม นิโรธ มรรค

  • 1. หลักธรรม นิโรธ มรรค SOC.SU.EP2 โดย คุณครูศุภวดี มนต์เนรมิตร กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม โรงเรียนเขาสมิงวิทยาคมฯ
  • 2. นิโรธ (ธรรมที่ควรบรรลุ) คือ ความดับทุกข์ ความหลุดพ้น 1.ภาวนา 4 2.วิมุตติ 5 3. นิพพาน
  • 3. 1.ภาวนา 4 คือ การเจริญ การทาให้เป็นให้มีขึ้น ประกอบด้วย 1.1 กายภาวนา หมายถึง การเจริญทางกาย 1.2 ศีลภาวนา หมายถึง การเจริญศีล 1.3 จิตภาวนา หมายถึง การเจริญจิต 1.4 ปัญญาภาวนา หมายถึง การเจริญปัญญา
  • 4. 2.วิมุตติ 5 วิมุตติ คือ ความดับกิเลส ประกอบด้วย 2.1 ตทังควิมุตติ คือ ดับด้วยธรรมที่เป็นคู่ปรับ เช่น ความอิจฉาดับด้วย การชื่นชม 2.2 วิกขัมภนวิมุตติ คือ ดับด้วยการข่ม สะกดไว้ 2.3 สมุจเฉทวิมุตติ คือ ดับด้วยการตัดขาด 2.4 ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ คือ ดับด้วยสงบระงับ 2.5 นิสสรณวิมุตติ คือ ดับด้วยสลัดออกได้
  • 5. 3. นิพพาน นิพพาน คือ สภาพที่ดับแล้ว ไร้กิเลส ไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา และต้องมีภาวะทางปัญญา คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา กิเลส ประกอบด้วย ราคะ คือ ความโลภ โทสะ คือ ความโกรธ โมหะ คือ ความหลง ไม่รู้ผิดชอบชั่วดี
  • 6. มรรค (ธรรมที่ควรเจริญ) 1. มรรค หนทางการดับทุกข์ 2. วุฒิธรรม 4 ธรรมเป็นเครื่องเจริญ 3. พละ 5 ธรรมอันเป็นกาลัง 4. ปาปณิกธรรม 3 คุณสมบัติของพ่อค้า แม่ค้า 5. ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 ธรรมที่เป็นประโยชน์ในปัจจุบัน 6. อริยวัฑฒิ 5 ความเจริญอย่างประเสริฐ 7. มงคล 38 สิ่งที่ทาให้โชคดี
  • 7. พละ 5 หลักธรรมพละ 5 1. ศรัทธา การเชื่อมั่นในหลักพระพุทธศาสนา 2. วิริยะ ความพยายาม ความเพียร 3. สติ ความระลึกได้สามารถระงับใจตนเอง 4. สมาธิ มีพลังจิตที่แน่วแน่ ตั้งมั่น 5. ปัญญา ความรอบรู้
  • 8. ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 คือ ธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์ในปัจจุบัน ได้แกก 1) อุฏฐานสัมปทา ความขยันหมั่นเพียร 2) อารักขสัมปทา ความพร้อมด้วยการรักษา 3) กัลยาณมิตร คบเพื่อนดี 4) สมชีวิตา ความเป็นอยูเหมาะสม
  • 9. ปาปณิกธรรม 3 ปาปณิกธรรม 3 ซึ่งเป็นหลักการทางานของผู้ประกอบอาชีพค้าขาย ได้แกก 1) จักขุมา คือ ตาดี รู้จักสินค้า 2) วิธูโร คือ จัดเจนธุรกิจ รู้ความเคลื่อนไหวของตลาด 3) นิสสยสัมปันโน คือ พร้อมด้วยแกหลงลงทุน
  • 10. อริยวัฑฒิ 5 อริยวัฑฒิ 5 เป็นหลักธรรมเพื่อการพัฒนาชีวิตที่ดีงาม 1) ศรัทธา ความเชื่อมั่นในการทาความดี 2) ศีล เป็นผู้ที่รักษาศีล 3) สุตะ การศึกษาเล่าเรียน ค้นหาความรู้ 4) จาคะ ความเอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่ 5) ปัญญา ความรอบรู้