1. ฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์
ประเภท “กำพย์”
ครูไทยรัฐ โพธิ์พันธุ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

2. ฉันทลักษณ์ “กำพย์”
• ลักษณะคำประพันธ์ประเภทกำพย์มีท้งหมด ๓ ชนิด ได้แก่
ั
– กำพย์ยำนี ๑๑
– กำพย์ฉบัง ๑๖
– กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘
ซึ่งมีระเบียบวิธีกำรแต่ง และข้อบังคับแตกต่ำงกันออกไป

3. ฉันทลักษณ์ “กาพย์ยานี ๑๑”
๑. กาพย์ยานี ๑๑ หนึงบทมี ๔ วรรค วรรคหน้ า ๕ คา วรรคหลัง ๖ คา
่
๒ วรรคเป็ น หนึงบาท
่
บาทแรก เรี ยกว่า บาทเอก
บาทที่สอง เรี ยกว่า บาทโท
๒. สัมผัสคล้ ายกับกลอนสุภาพ

4. แผนผัง“กาพย์ยานี ๑๑”
บาทที่ ๑
บาทที่ ๒

5. ตัวอย่าง“กาพย์ยานี ๑๑”
๏ ขึ ้น กก ตกทุกข์ยาก แสนลาบากจากเวียงไชย
มันเผือกเลือกเผาไฟ กินผลไม้ ได้ เป็ นแรง
๏ รอนรอนอ่อนอัษฎงค์ พระสุริยงเย็นยอแสง
ช่วงดังน ้าครั่งแดง แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร
กาพย์พระไชยสุริยา

6. ฉันทลักษณ์ “กาพย์ฉบัง ๑๖”
กาพย์ ฉบัง ๑๖
หนึงบทมี ๓ วรรค วรรคที่หนึงมี ๖ คา
่ ่
วรรคที่สองมี ๔ คา และวรรคที่สาม มี ๖ คา
รวมหนึงบทมี ๑๖ คา
่

7. แผนผัง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
บทที่ ๑
บทที่ ๒

8. ตัวอย่าง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
๏ เห็นกวางย่างเยื ้องชาเลืองเดิน เหมือนอย่างนางเชิญ
พระแสงสาอางข้ างเคียง
๏ เขาสูงฝูงหงส์ลงเรี ยง เริ งร้ องซ้ องเสียง
สาเนียงน่าฟั งวังเวง
๏ กลางไพรไก่ขนบรรเลง
ั ฟั งเสียงเพียงเพลง
ซอเจ้ งจาเรี ยงเวียงวัง
กาพย์พระไชยสุริยา

9. ภาพบรรยาย“กาพย์ฉบัง ๑๖”

10. ฉันทลักษณ์ “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”
กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ บทหนึ่งมี ๒๘ คำ
แบ่งเป็น ๗ วรรค วรรคละ ๔ คำ

11. แผนผัง
“กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”

12. ตัวอย่าง“กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”
๏ ขึ ้นใหม่ในกน
ก กา ว่าปน ระคนกันไป
เอ็นดูภธร
ู มานอนในไพร
มณฑลต้ นไทร แทนไพชยนต์สถาน
๏ ส่วนสุมาลี
วันทาสามี เทวีอยูงาน
่
เฝาอยูดแล
้ ่ ู เหมือนแต่ ก่อนกาล
ให้ พระภูบาล สาราญวิญญาณ์
กาพย์พระไชยสุริยา