Κείμενο
Κείμενο είναιμια ολοκληρωμένη διαδοχή γλωσσικών μηνυμάτων που
πραγματοποιείται στα πλαίσια μιας επικοινωνίας.
Ως κείμενο σήμερα η γλωσσολογία, οι θεωρίες της λογοτεχνίας αλλά και η
εκπαιδευτική γλωσσολογία θεωρούν μία σύνθετη ποικιλία κοινωνικών
καταστάσεων ή συμβάντων (κινηματογραφικές ταινίες, video-clips, σχολικά
μαθήματα, πολιτικοί λόγοι, θεατρικές παραστάσεις ή θεατρικά δρώμενα,
γραπτά κείμενα, αφίσες, κ.ά.)
Κάθε κείμενο, λοιπόν, σύμφωνα με τη θεωρία της πολυτροπικότητας είναι
ένα πολλαπλό σύστημα τρόπων και μάλιστα πολύσημο. Η πολυσημία
είναι, εν μέρει, αποτέλεσμα και της πολυτροπικότητας του κειμένου
Επομένως, όταν θέλουμε να μελετήσουμε ένα κείμενο, δεν εστιάζουμε
μόνον στα γλωσσικά του στοιχεία αλλά εξίσου και στα μη-γλωσσικά.
3.
Μονοτροπικό Κείμενο
Μονοτροπικόείναι το κείμενο εκείνο το οποίο χρησιμοποιεί μόνο ένα
σημειωτικό τρόπο για τη μετάδοση μηνυμάτων, για παράδειγμα μόνο το
γλωσσικό σημειωτικό σύστημα (ή μόνο το οπτικό).
Μορφικά είναι συνεχές κείμενο, δηλαδή αποτελείται από λέξεις και
προτάσεις οργανωμένες σε παραγράφους. Οι παράγραφοι μπορεί να
εντάσσονται σε ακόμη μεγαλύτερες δομές, όπως οι ενότητες, τα κεφάλαια
και τα βιβλία (αφηγήσεις, εκθέσεις, περιγραφές, οδηγίες, έγγραφα,
πρακτικά κλπ).
4.
Πολυτροπικό Κείμενο
Πολυτροπικόείναι το κείμενο που χρησιμοποιεί συνδυασμό σημειωτικών
τρόπων για τη μετάδοση μηνυμάτων.
Τρόποι που μπορούν να συνδυάζονται είναι:
γραπτός λόγος, προφορικός λόγος, εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο,
σχεδιάγραμμα, χρώμα, γραμματοσειρά, κινούμενη εικόνα, μουσική, ήχος,
ρυθμός και χειρονομίες.
Μορφικά το πολυτροπικό κείμενο είναι μη συνεχές, αφού πρόκειται για
εικόνες, πίνακες, διαγράμματα, σχηματικές απεικονίσεις, χάρτες κ.α., τα
οποία είτε πλαισιώνουν ένα γραπτό κείμενο είτε από μόνα τους συνιστούν
ένα κειμενικό περιβάλλον πρόσφορο για αναζήτηση πληροφοριών και για
εξαγωγή συμπερασμάτων.
5.
Πολυτροπικό Κείμενο
Γιαπαράδειγμα, τα περισσότερα κείμενα των σχολικών βιβλίων, του
ημερήσιου τύπου ή της τηλεόρασης είναι πολυτροπικά, αφού συχνά
συνδυάζουν γλώσσα και εικόνα ή στην περίπτωση της τηλεόρασης και
μουσική.
Χωρίς αυτά τα στοιχεία τα κείμενα μερικές φορές δεν έχουν νόημα ή δε
μεταφέρουν αποτελεσματικά το μήνυμα τους.
Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος της εικόνας:
-συμπληρώνει το νόημα των λέξεων κάνοντας το μήνυμα πιο κατανοητό
-ενισχύει το μήνυμα επηρεάζοντας συναισθηματικά το δέκτη (διαφημίσεις ή
αφίσες ευαισθητοποίησης σε κοινωνικά ζητήματα)
-κάνει πιο ελκυστικό το κείμενο.
Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση οι λέξεις απλώς να επεξηγούν την εικόνα,
οπότε η εικόνα παίζει τον κύριο ρόλο, ενώ το κείμενο τον βοηθητικό.
6.
Η Πολυτροπικότητα
Οιεισηγητές του όρου της πολυτροπικότητας τη θεωρούν ως ουσιαστική
και θεμελιώδη παράμετρο κάθε κειμένου και όχι ως ένα επιπλέον στοιχείο
που πρέπει να επισυναφθεί στην ανάλυση της επικοινωνίας.
Η κατανόηση της πολυτροπικότητας μπορεί να μας βοηθήσει να
χειριζόμαστε ικανοποιητικά την πληθώρα κειμένων που προσλαμβάνουμε
καθημερινά από τον Τύπο, το Διαδίκτυο, τη Διαφήμιση, την Τηλεόραση, τις
Αφίσες αλλά και τα Σχολικά Βιβλία.
Όλα αυτά τα κείμενα είναι πολύσημα (έχουν πολλά νοήματα) και, για να τα
κατανοήσουμε σε βάθος, πρέπει να εστιάζουμε όχι μόνο στα γλωσσικά
αλλά και στα μη γλωσσικά τους στοιχεία.