1. 11
รายวิชาสั งคมศึกษา (ส23101) ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม และจริยธรรม
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
โดย
นางสาวสุ จินต์ ตาละกาญจนวัฒน์
ตาแหน่ งครู วิทยฐานะชานาญการพิเศษ
โรงเรียนห้ วยสั กวิทยาคม
สานักงานเขตพืนทีการศึกษามัธยมศึกษา เขต 36
้ ่
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพืนฐาน
้
กระทรวงศึกษาธิการ

2. 12
คานา
บทเรี ยนการ์ตูน เรื่ อง วันธรรมสวนะ จัดทาขึ้น ่อนามาประกอบการจัดกิจกรรมการเรี ยนรู้
เพื
ในวิชาสังคมศึกษา ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3 สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม และจริ ยธรรม และยังเป็ น
คู่มือให้นกเรี ยนได้ใช้ศึกษาหาความรู้ดวยตนเองเพราะบทเรี ยนเล่มนี้ได้สรุ ปเนื้อหาตลอดจนวิธีการ
ั ้
จัดกิจกรรมที่เป็ นระบบ เรี ยนรู้จากง่ายไปหายากนักเรี ยนได้ปฏิบติจริ งย่อมทาให้นกเรี ยนเกิดความรู้
ั ั
ความเข้าใจอย่างถ่องแท้นนคือนักเรี ยนเกิดทักษะการเรี ยนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ
ั่
ผูจดทาหวังเป็ นอย่างยิงว่า บทเรี ยนเล่มนี้คงจะเป็ นประโยชน์ต่อนักเรี ยน ครู ผสอน และ
้ั ่ ู้
ผูที่สนใจได้เป็ นอย่างดี
้
สุจินต์ ตาละกาญจนวัฒน์

3. 13
สารบัญ
เรื่อง หน้ า
คานา ก
สารบัญ ข
ตัวชี้วด/จุดประสงค์การเรี ยนรู้
ั 1
เหตุผลในการสร้างบทเรี ยน 2
คาชี้แจงในการใช้บทเรี ยนสาหรับครู 3
คาชี้แจงในการใช้บทเรี ยนสาหรับนักเรี ยน 4
แบบทดสอบก่อนเรี ยน 6
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรี ยน 9
กรอบที่ 1 11
กรอบที่ 2 12
กรอบที่ 3 13
กรอบที่ 4 14
กรอบที่ 5 15
กรอบที่ 6 16
กรอบที่ 7 17
กรอบที่ 8 18
ตารางบันทึกคะแนนการทดสอบก่อนเรี ยน และหลังเรี ยน 19
แบบทดสอบหลังเรี ยน 20
เฉลยแบบทดสอบหลังเรี ยน 23
เอกสารอ้างอิง 24

4. 14
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
ตัวชี้วด
ั
ส 2.1 ม.3/5 อธิบายประวัติวนสาคัญทางศาสนาตามที่กาหนด
ั
และปฏิบติตนได้ถกต้อง
ั ู
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. นักเรี ยนอธิบายประวัติและความสาคัญของวัธรรมสวนะได้
น
2. นักเรี ยนวิเคราะห์ผลของการปฏิบติตนอย่างถูกต้องใน การ
ั
เข้าร่ วมพิธีกรรมในวันธรรมสวนะได้
3. นักเรี ยนปฏิบติตนเป็ นคนมีความรับผิดชอบ ใฝ่ รู้ใฝ่ เรี ยน
ั
มีความกตัญญูกตเวที มีจิตสาธารณะ และ รงเวลา
ต
4. นักเรี ยนสามารถปฏิบติงานร่ วมกับผูอื่นได้อย่างมีความสุข
ั ้

5. 15
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
เหต ุผลในการสร้างบทเรียนสาเร็จรูป
1. เพื่อนามาประกอบการจัดกิจกรรมการเรี ยนรู้ในรายวิชาสังคมศึกษา
รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3 สาระที่ 1 ศาสนา ศีลธรรม และจริ ยธรรม
2. เพื่อส่งเสริ มให้นกเรี ยนศึกษาหาความรู้ดวยตนเอง
ั ้
3. เพื่อส่งเสริ มให้นกเรี ยนมีความรับผิดชอบ ใฝ่ รู้ใฝ่ เรี ยมีความกตัญญูกตเวที
ั น
มีจิตสาธารณะ และตรงเวลา
4. เพื่อส่งเสริ มให้นักเรี ยนปฏิบติงานร่ วมกับผูอื่นได้อย่างมีความสุข
ั ้
5. เพื่อนามาใช้ในการสอนซ่อมเสริ มของนักเรี ยนกรณี ที่นกเรี ยนสอบไม่ผาน
ั ่
หรื ออาจใช้ในกรณี ที่ผสอนสอนไม่ทน
ู้ ั
ขอให้เรี ยนรู้อย่างมีความสุข
นะครับ

6. 16
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
1. ชี้แจงให้นกเรี ยนอ่านคาแนะนาการใช้บทเรี ยนอย่างละเอียด และ
ั
ปฏิบติตามขั้นตอนทุกกรอบจนจบ
ั
2. หากนักเรี ยนคนใดศึกษาบทเรี ยนแล้วยังไม่เข้าใจครู ตองชี้แนะ
้
และเสริ มให้นกเรี ยนได้ฝึกปฏิบติบ่อย ๆ ทั้งที่บานและที่โรงเรี ยน จะทาให้
ั ั ้
นักเรี ยนเข้าใจบทเรี ยนได้ดียงขึ้น
ิ่
3. ผลการปฏิบติกิจกรรมสามารถนาไปประกอบพิจารณาผ่าน
ั
จุดประสงค์โดยครู ผสอนเป็ นผูประเมิน
ู้ ้
ตั้งใจเรี ยนนะครับ

7. 17
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
1. ก่อนที่จะศึกษาบทเรี ยนให้นกเรี ยนทาแบบทดสอบก่อนเรี ยนโดยตอบตาม
ั
ความเข้าใจของตน ตรวจคาตอบด้วยตนเองจากเฉลยแบบทดสอบก่อนเรี ยนและ
บันทึกคะแนนสอบก่อนเรี ยนลงในแบบบันทึกคะแนนการทดสอบก่อนเรี ยน
และหลังเรี ยน
2. บทเรี ยนนี้เสนอเนื้อเรื่ องเป็ นส่วนย่อย ๆ บรรจุลงในกรอบต่อเนื่องกันไป
จานวน 10 กรอบ
3. ศึกษาเนื้อหาและทาความเข้าใจในแต่ละกรอบ ตอบคาถามของแต่ละกรอบ
ลงในสมุดรายวิชาสังคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ตรวจคาตอบด้วยตนเอง และ
บันทึกคะแนนลงในแบบบันทึกการทากิจกรรม
4. หากนักเรี ยนตอบคาถามถูกต้อง แสดงว่าเข้าใจดีแล้วให้อ่านกรอบต่อไป ได้
แต่ถาตอบคาถามผิดต้องกลับไปอ่านกรอบนั้นให้เข้าใจแล้วตอบตอบคาถามอีกครั้ง
้
จนตอบถูก จึงอ่านกรอบต่อไป
5. อย่าดูคาตอบก่อนตอบคาถามเป็ นอันขาดเพราะจะทาให้นกเรี ยนไม่เข้าใจ
ั
บทเรี ยนอย่างแท้จริ ง
6. เมื่อศึกษาบทเรี ยนสาเร็ จรู ปนี้เสร็ จแล้วให้นกเรี ยนทาแบบทดสอบหลังเรี ยน
ั
เพื่อวัดความรู้ความเข้าใจหลังการเรี ยน ตรวจคาตอบ และบันทึกคะแนนสอบ
หลังเรี ยนลงในแบบบันทึกคะแนนการทดสอบก่อนเรี ยนและหลังเรี ยน
7. นักเรี ยนตรวจคาตอบแบบทดสอบหลังเรี ยนจากเฉลยคาตอบด้วยตนเอง
นักเรี ยนสามารถตอบข้อทดสอบหลังการเรี ยนได้เกินกว่าร้อยละ 70 จึงถือว่า
นักเรี ยนสามารถผ่านจุดประสงค์ในเรื่ องที่เรี ยนนี้
8. เมื่อศึกษาครบทุกกรอบแล้ว ให้นาบทเรี ยนนี้ส่งครู ผสอน ู้

8. 18
ก่อนศึกษาบทเรียน
เรามาทา
แบบทดสอบก่อนเรียน
กันก่อนนะครับ

9. 19
แบบทดสอบก่ อนเรียน
ประจาบทเรียน
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
คาชี้แจง
1. แบบทดสอบก่อนเรี ยนเป็ นข้อสอบแบบปรนัยเลือกตอบ จานวน 10 ข้อ
2. ให้นกเรี ยนเลือกคาตอบที่ถกที่สุดเพียงข้อเดียว โดยนาไปตอบในกระดาษคาตอบที่แจกให้
ั ู
1. ข้อใดคือความหมายของวันธรรมสวนะ
ก . วันปฏิบติธรรม
ั
ข . วันสนทนาธรรม
ค. วันถวายผ้าพระกฐิน
ง . วันกาหนดประชุมฟังธรรมของพุทธบริ ษท
ั
2. เดือนหนึ่ง ๆ กาหนดวันธรรมสวนะไว้กี่วน ั
ก . 2 วันคือ ขึ้น 8 ค่า และ แรม 8 ค่า
ข. 2 วันคือ ขึ้น 15 ค่า และ แรม 15 ค่า
ค . 4 วันคือขึ้น 8 ค่า ขึ้น 15 ค่า แรม 8 ค่า และแรม 14 หรื อ 15 ค่า
ง . 4 วันคือขึ้น 7 ค่า ขึ้น 14 ค่า แรม 7 ค่า และแรม 13 หรื อ 14 ค่า
3. ก่อนวันธรรมสวนะ 1 วันคือวันใด
ก . วันพระ
ข . วันโกน
ค. วันมาฆบูชา
ง . วันวิสาขบูชา

10. 20
4. การปฏิบติตนของชาวพุทธในวันธรรมสวนะคือข้อใด
ั
ค. ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรื อนและสถานที่ราชการ
ข. ไปวัดเพื่อปฏิบติธรรม และฟังพระธรรมเทศนา
ั
ก. ทาบุญใส่บาตรถวายอาหารหวานคาว
ง. ปฏิบติตนตามทุกข้อที่กล่าวมา
ั
5. วันธรรมสวนะเกิดขึ้นได้เพราะเหตุใด
ก . เพราะพระเจ้าพิมพิสารได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ข . เพราะพระเจ้าอชาติศตรู ได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
ั
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ค . เพราะพระเจ้าสุทโธทนะได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ง . เพราะพระเจ้าอโศกมหาราชได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
6. ในวันธรรมสวนะพุทธศาสนิกชนควรปฏิบติในหลักธรรมใดมากที่สุดและก่อประโยชน์สูงสุด
ั
ก. ทาน
ข. ศีล
ค. ภาวนา
ง. จาคะ
7. ข้อใดช่วยอธิบายวันธรรมสวนะเป็ นวันที่สมานสัมพันธ์ชุมชนไว้เป็ นหนึ่งเดียวกันได้ตรงความ
จริ งมากที่สุด
ก. พระสงฆ์มีโอกาสเทศนาสังสอนชาวบ้าน
่
ข. กิจกรรมทุกอย่างจะนาไปจัดกันที่วด ั
ค. ชาวบ้านจะลดละเลิกทาสิ่งไม่ดี 1 วัน
ง. ศาสนิกชนมีโอกาสไปปฏิบติธรรมร่ วมกันที่วด
ั ั

11. 21
8. ในการเข้าร่ วมพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาในวันธรรมสวนะข้อใดเป็ นการปฏิบติตนที่ไม่
ั
เหมาะสม
ก. สารวมกายวาจาให้เรี ยบร้อย
ข. ปฏิบติตามขั้นตอนของพิธีอย่างถูกต้อง
ั
ค. สนทนากับเพื่อนขณะพระให้พร
ง. แสดงความเคารพพระสงฆ์อย่างน้อบน้อม
9. วันนี้เป็ นวันแรม 15 ค่าเดือน 6 คุณยายลุกขึ้นมาเตรี ยมอาหารไปวัดตั้งแต่เช้ามืดนักเรี ยนคิดว่า
วันนี้เป็ นวันอะไร
ก. วันมาฆบูชา
ข. วันอาสาฬหบูชา
ค. วันเข้าพรรษา
ง. วันธรรมสวนะ
10. ในวันพระ คุณแม่พาลูกไปวัดสิ่งที่ควรปฏิบติเมื่อไปพบพระสงฆ์ที่วดคือข้อใด
ั ั
ก. แต่งกายให้สุภาพเรี ยบร้อย
ข. แต่งกายตามสมัยนิยม
ค. นังบนอาสนะเสมอกับพระสงฆ์
่
ง. พูดคุยหยอกล้อด้วยความสนิทสนม
ตั้งใจทาข้อสอบนะครับ

12. 22
เฉลยแบบทดสอบก่ อนเรียน
ประจาบทเรียน
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
1. ตอบ ง. วันกาหนดประชุมฟังธรรมของพุทธบริ ษท ั
2. ตอบ ค. 4 วันคือขึ้น 8 ค่า ขึ้น 15 ค่า แรม 8 ค่า และแรม 14 หรื อ 15 ค่า
3. ตอบ ข. วันโกน
4. ตอบ ง. ปฏิบติตนตามทุกข้อที่กล่าวมา
ั
5. ตอบ ก. เพราะพระเจ้าพิมพิสารได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ
ประชุมสนทนาเกี่ยวกับหลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนา
่
พุทธยังไม่มี
6. ตอบ ข. ศีล
7. ตอบ ง. ศาสนิกชนมีโอกาสไปปฏิบติธรรมร่ วมกันที่วด
ั ั
8. ตอบ ค. สนทนากับเพื่อนขณะพระให้พร
9. ตอบ ง. วันธรรมสวนะ
10. ตอบ ก. แต่งกายให้สุภาพเรี ยบร้อย
อย่าลือตรวจคาตอบนะ

13. 23
ตั้งใจเรียนนะครับ
มีความรับผิดชอบ ใฝ่ รู้ใฝ่ เรียน
มีความกตัญญูกตเวที จิตสาธารณะ
มี
และตรงเวลา

14. 24
กรอบที่ 1
เจ้าจุก มาหาหลวงตาวันนี้มีเรื่ องอะไร
หรื อเปล่า
คุณครู ที่โรงเรี ยนให้ผมทารายงานเรื่ องวัน
สาคัญทางศาสนา และกลุ่มผมจับสลากได้
วันธรรมสวนะครับหลวงตา ผมเลยอยากจะ
รบกวนหลวงตามอีกครั้ง
ได้สิวนนั้นก็มีเพื่อนของเธอมาขอให้หลวงตาเล่า
ั
ประวัติความเป็ นมาของวันวิสาขบูชาเหมือนกัน
ครับหลวงตาคุณครู ให้ทารายงานวันสาคัญทาง
พระพุทธศาสนา 7 วัน คือวันวิสาขบูชา
มาฆบูชา อาสาฬหบูชา เข้าพรรษา ออกพรรษา
อัฏฐมีบูชา และวันธรรมสวนะ (วันพระ) ซึ่ง
กลุ่มของผมจับสลากได้วนวันธรรมสวนะ
ั
(วันพระ) ครับ

15. 25
กรอบที่ 2
แล้วเธอเอาสมุดมาจดความรู้
หรื อเปล่า
เอามาครับหลวงตา
เอาละขอให้พวกเธอตั้งใจฟังนะหลวงตาจะเริ่ ม
ตั้งแต่ความหมาย ประวัติ ความสาคัญ และ
การปฏิบติตนทั้งของฆราวาส และพระภิกษุสงฆ์
ั
ความหมาย
วันธรรมสวนะ(อ่านว่า วัน-ทา-มะ-สะ-วะ-นะ) คือ วันกาหนดประชุมฟังธรรมของ
พุทธบริ ษทที่เรี ยกเป็ นคาสามัญโดยทัวไปว่าวั"นพระ" " เป็ นประเพณี นิยมของพุทธบริ ษท ่ได้
ั ่ ั ที
ปฏิบติสืบเนื่องกันมาแล้วแต่ครั้งพุทธกาล โดยถือว่า การฟังธรรมตามกาลที่ กาหนดเป็ น
ั
ประจาไว้ย่อมก่อให้เกิดสติปัญญาและสิริมงคลแก่ผฟัง อย่างน้อยได้รับธรรมสวน สงส์อยู่
ู้ ะนิ
เสมอ วันกาหนดฟังธรรมนี้ พระพุทธเจ้าทรงปัญญัติไว้ ในเดือนหนึ่ง ๆ ทั้งข้างขึ้นและ
ข้างแรม รวม 4 วัน
คาถาม
การฟังธรรมในวันธรรมสวนะก่อให้เกิดประโยชน์อย่างไร
ในฐานะที่เราเป็ นชาวพุทธ
ของให้ต้งใจเรี ยนนะครับ
ั
อยากทราบคาตอบพลิกหน้า
ต่อไป

16. 26
กรอบที่ 3
เฉลย
ทาให้เกิดสติปัญญาและสิริมงคลแก่ผฟัง
ู้
หลวงตาครับเดือน ๆ หนึ่งมีวนพระ
ั
4 วัน คือวันใดบ้างครับ
ฟังต่อนะ
การกาหนดวันธรรมสวนะ
1. วันขึ้น 8 ค่า
2. วันขึ้น 15 ค่า
3. วันแรม 8 ค่า
4. วันแรม 14 หรื อ 15 ค่า
ของทุกเดือน วันทั้ง 4 นี้ ถือกันว่า เป็ นวันกาหนดประชุมฟังธรรมโดยปกติ และนิยมเป็ น
วันรักษาปกติอุโบสถสาหรับฆราวาสผูตองการอบรมกุศลอีกด้วย
้้ วันธรรมสวนะนี้
พุทธบริ ษท ได้ปฏิบติสืบเนื่องกันมาแต่ครั้งสมัยพุทธกาล จนกระทังปัจจุบน
ั ั ่ ั
คาถาม
กาหนดประชุมฟังธรรมโดยปกติเดือนหนึ่ง ๆ มีท้งหมดกี่
ั
วัน อะไรบ้าง
ในฐานะที่เราเป็ นชาวพุทธทราบ
หรื อเปล่าว่ามีกี่วน
ั
อยากทราบคาตอบพลิกหน้าต่อไป

17. 27
กรอบที่ 4
เฉลย
เดือนหนึ่งมี 4 วัน คือ วันขึ้น 8 ค่า
วันขึ้น 15 ค่า วันแรม 8 ค่า วันแรม 14 หรื อ 15 ค่า
หลวงตาครับ ้นวันพรุ่ งนี้ก็วนพระสิครับ
งั ั
ใช่ แต่วนนี้เราเรี ยกกันว่าวันโกน คือ วันขึ้น 7 ค่า กับ 14 ค่า
ั
และแรม 7 ค่า กับ แรม 13 หรื อแรม 14 ค่า ของทุก เดือนซึ่ง
เป็ นวันก่อนวัน พระ 1 วัน นันเอง ซึ่งเป็ นวันที่พระสงฆ์สารวจ
่
อินทรี ยของตนเองว่ามีสมณะรู ปเหมาะสมที่จะประกอบพิธีใน
์
วันพระที่จะมาถึง เช่น โกนผม หนวด เคราที่ยาว เพราะฉะนั้น
วันนี้จึงเรี ยกว่าวันโกนนันเอง
่
ประวัตความเป็ นมาของวันธรรมสวนะ
ิ
ในสมัยพุทธกาล พระเจ้าพิมพิสาร ได้เข้าเฝ้ า
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และกราบทูลว่า "นักบวชศาสนาอื่น
เขามีวนประชุมสนทนาเกี่ยวกับหลักธรรม คาสังสอน
ั ่
ในศาสนาของเขาแต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี"
พระพุทธองค์จึงทรงอนุญาตให้ภิกษุสงฆ์
ประชุมสนทนาและแสดงพระธรรมเทศนาแก่ประชาชน
ในวัน 8 ค่า 14 ค่า และ 15 ค่า พุทธศาสนิกชนจึงถือเอาวันดังกล่าวเป็ นวัน ธรรมสวนะ
เพื่อกาหนดให้มีการประชุมพร้อมเพรี ยงกันฟังธรรม
คาถาม วันธรรมสวนะก่อกาเนิดขึ้นเพราะ
พระมหากษัตริ ยพระองค์ใด
์
อยากทราบคาตอบ
พลิกหน้าต่อไป

18. 28
เฉลย กรอบที่ 5
พระเจ้าพิมพิสาร
แสดงว่าหลวงตาได้ทากิจกรรมของ
สงฆ์ในวันโกนแล้วใช่ไหมครับ
ใช่แล้ว เจ้าจุกฟังประวัติความเป็ นมาของ
วันธรรมสวนะต่อเลยนะ
ในสมัยพุทธกาล (พุทธกาล =สมัยที่พระพุทธเจ้ายังทรงพระชนม์อยู) นั้น
่
สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงประชุมพระสงฆ์สาวกเพื่อทรงสังสอนธรรม การ
่
ประชุมสงฆ์ซ่ ึงเป็ นสาวกของพระพุทธองค์น้ น ก็ได้นดหมายไปประชุมกัน และจะมี
ั ั
พระสงฆ์รูปหนึ่งเป็ นผูสวดพระปาฏิโมกข์ พระภิกษุทุกรู ปก็จะนังฟังด้วยอาการอัน
้ ่
สารวม และตั้งใจจนกระทังจบ ่
คาว่า "สวนะ" แปลว่า การฟัง, และคาว่า "ธรรมสวนะ" แปลว่า การฟังธรรม
นันคือ วันธรรมสวนะ ก็แปลว่า กาหนดประชุมฟังธรรม หรื อพูดตามภาษาชาวบ้าน
่
ทัวไปว่า วันไปฟังเทศน์กนนันเอง อนึ่ง วันพระ ในทางศาสนาก็ยงได้เรี ยกว่า วัน
่ ั ่ ั
อุโบสถ ซึ่งแปลว่า วันจาศีลของอุบาสกอุบาสิกาผูตองการบุญกุสลเป็ นกรณี พิเศษ
้้
คาถาม
วันพระเรี ยกอีกอย่างหนึ่งว่า วันอุโบสถ
วันอุโบสถ แปลว่าอะไร
อยากทราบคาตอบ
พลิกหน้าต่อไป

19. 29
เฉลย วันจาศีลของอุบาสกอุบาสิกาผูตองการ
้้ กรอบที่ 6
บุญกุสลเป็ นกรณี พิเศษ
เจ้าจุกพิธีกรรมที่นิยมปฏิบติในวันธรรมสวนะ
ั
มีอะไรบ้างอยากรู้ไหม
อยากทราบครับ
พิธีของชาวบ้าน โดยพุทธศาสนิกชนก็จะไปร่ วมทาบุญตักบาตร ถวายอาหาร
หวานคาวแด่พระสงฆ์ สมาทานศีล (รับศีล) และฟังพระธรรมเทศนาที่วด ั
ในวันธรรมสวนะนี้ ชาวบ้านก็จะพละเว้นการประพฤติกิจที่เป็ นบาปต่าง ๆ การ
สมาทานศีลในวันนี้ เช่น รับศีล 5 หรื อ ศีล 8 ซึ่งเรี ยกว่า อุโบสถศีล พระธรรมกถึกขึ้น
ธรรมาสน์ พระสงฆ์จะได้แสดงพระธรรมเทศนา หรื อ ธรรมสากัจฉา หรื อ สนทนา
ธรรมกัน ซึ่งนับว่าเกิดเป็ นประโยชน์แก่ผฟังเป็ นอย่างยิง
ู้ ่
คาถาม
ศีลของอุบาสก และอุบาสิกาคืออะไร
อยากทราบคาตอบ
พลิกหน้าต่อไป

20. 30
เฉลย ศีล 5 และ ศีล 8 กรอบที่ 7
หลวงตาครับคาว่าพระธรรมกถึกขึ้น
ธรรมาสน์ ธรรมกถึกหมายถึงอะไรครับ
พระสงฆ์ที่แสดงธรรมได้อย่างแจ่มแจ้ง เข้าใจง่าย
อธิบายธรรมได้อย่างละเอียดเหมือนพระอาจารย์สมปอง
ท่านว.วชิรเมธี เป็ นต้น เจ้าน้อยตั้งใจฟังต่อนะถึงพิธีที่
ชาวพุทธนิยมปฏิบติในวันพระซึ่งมีท้งหมด 7 ข้อ
ั ั
พิธีกรรมที่นิยมปฏิบัตในวันธรรมสวนะ
ิ
1. ในวันธรรมสวนะตอนเช้า ประมาณ 9.00 นาฬิกา พระภิกษุสามเณร
อุบาสกอุบาสิกา ประชุมพร้อมกันในสถานที่กาหนดแสดงธรรม ภายในวัด หรื อ
พุทธสถานสมาคม แห่งใดแห่งหนึ่งก็ได้ จัดให้นงกันตามที่เป็ นส่วนสัดเรี ยบร้อย
ั่
มีพระพุทธรู ปและที่บูชาประดิษฐานอยูเ่ บื้องหน้าจัดให้มีสง่าตามสมควร
2. เมื่อพร้อมกันแล้วภิกษุสามเณรเริ่ มทาวัตรเช้า
3. เมื่อภิกษุสามเณรทาวัตรจบเพียงนี้ อุบาสกอุบาสิกาเริ่ มทาวัตรตามบท
ซึ่งกล่าวแล้วในเรื่ องพิธีรักษาอุโบสถ
4. เสร็ จพิธีทาวัตร หัวหน้าอุบาสก หรื ออุบาสิกาประกาศอุโบสถ
พระธรรมกถึกขึ้นธรรมาสน์
คาถาม
ระหว่างพระภิกษุสงฆ์และอุบาสก อุบาสิกาใครทาวัตรก่อนกัน
อยากทราบคาตอบ
พลิกหน้าต่อไป

21. 31
เฉลย พระภิกษุสามเณร กรอบที่ 8
หลวงตาครับเมื่อกี้หลวงตาบอกว่าพิธีที่
ชาวพุทธนิยมปฏิบติมี 7 ข้อแต่หลวงตา
ั
อธิบายเพียง 4 ข้ออยูนะครับ
่
หลวงตามไม่ได้ลืมหรอกเจ้าน้อย
ตั้งใจฟังหลวงตาต่อนะ
5. เมื่อจบประกาศอุโบสถแล้ว อุบาสกอุบาสิกาทั้งหมด คุกเข่าประ นมมือ
กล่าวคาอาราธนาอุโบสถศีลพร้อมกัน พระธรรมกถึกให้ศีล 8 เป็ นอุโบสถศีลเต็มที่
แต่ถาผูใดมีอุตสาหะจะรักษาเพียงศีล 5 ซึ่งถือเป็ นศีลพื้นฐานที่พึงรักษาสาหรับ
้ ้
พุทธศาสนิกชน
6. ต่อจากรับศีลแล้ว พระธรรมกถึกแสดงธรรม ระหว่างแสดงธรรมพึง
ประณมมือฟังด้วยความตั้งใจจนจบ
7. เมื่อเทศน์จบแล้ว หัวหน้านากล่าวสาธุการตามแบบที่กล่าวในเรื่ องพิธี
รักษาอุโบสถ จบแล้วเป็ นอันเสร็ จ พิธีประชุมฟังธรรมตอนเช้า จะกลับบ้านหรื อจะ
อยูฟังธรรมในตอนบ่ายก็แล้วแต่อธยาศัย
่ ั
คาถาม ในฐานะที่นกเรี ยนเป็ นชาวพุทธพึงปฏิบติตามศีลพื้นฐานใด
ั ั
อยากทราบคาตอบ
พลิกหน้าต่อไป

22. 32
เฉลย ศีล 5 กรอบที่ 9
หลวงตาครับทุกวันนี้ผมก็
ปฏิบติตามศีล 5
ั
ดีมากเจ้าจุก หลวงตาขอสรุ ปด้วยภาพว่าชาวพุทธที่
ดีควรปฏิบติตนอย่างไรในวันพระ
ั
สรุปการปฏิบัตตนของชาวพุทธในวันธรรมสวนะ
ิ
1. ทาบุญใส่บาตร
2. ไปวัดเพื่อปฏิบติธรรม และฟังพระธรรมเทศนา
ั
3. ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรื อนและสถานที่ราชการ
คาถาม จากภาพดังกล่าวสอดคล้องกับคากล่าวใด
ระหว่างพระธรรมกถึกขึ้นธรรมาสน์ กับ
อุบาสกอุบาสิการับศีล 5 หรื อ 8
พลิกหน้าต่อไป

23. 33
เฉลย พระธรรมกถึกขึ้นธรรมาสน์ กรอบที่ 10
ผมขอขอบพระคุณหลวงตามมากเลยนะครับ กลุ่ม
ผมคงทารายงานได้คะแนนดีแน่ ๆ เลย
ไม่เป็ นไรขอให้จุกตั้งใจเรี ยนนะ
กราบลาหลวงตาเลยนะครับ
อย่าลืมทาข้อสอบหลังเรี ยนนะครับ

24. 34
แบบบันทึกการทากิจกรรม
ประจาบทเรียน เล่ มที่ 2 เรื่อง วันธรรมสวนะ
ชื่อ…………………………………………..ชั้น……………เลขที………. ่
คาชี้แจง เมื่อนักเรี ยนทากิจกรรมในแต่ละกรอบแล้วตรวจคาตอบ ถ้าตอบถูกต้องได้ 1 คะแนน
ถ้าตอบผิดได้ 0 คะแนน ให้กรอกคะแนนลงในช่องว่าง
ผลการทากิจกรรมกรอบที่
คะแนนเต็ม 8 คะแนน
2 3 4 5 6 7 8 9
คะแนนที่ได้
ลงชื่อ……………………………..
(ผูบนทึกคะแนน)
้ ั
เกณฑ์การตรวจให้ คะแนน
คะแนน เกณฑ์การให้ คะแนน
1 ตอบคาถามได้ถกต้องครบถ้วนสมบูรณ์ท้งหมด
ู ั
0 ตอบคาถามไม่ถกต้อง
ู
เกณฑ์การผ่าน นักเรี ยนได้คะแนนร้อยละ 70 หรื อ 6 คะแนนขึ้นไป ถือว่าผ่านเกณฑ์

25. 35
แบบทดสอบหลังเรียน
ประจาบทเรียน
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
คาชี้แจง
1. แบบทดสอบหลังเรี ยนเป็ นข้อสอบแบบปรนัยเลือกตอบ จานวน 10 ข้อ
2. ให้นกเรี ยนเลือกคาตอบที่ถกที่สุดเพียงข้อเดียว โดยนาไปตอบในกระดาษคาตอบที่แจกให้
ั ู
1. การปฏิบติตนของชาวพุทธในวันธรรมสวนะคือข้อใด
ั
ค. ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรื อนและสถานที่ราชการ
ข. ไปวัดเพื่อปฏิบติธรรม และฟังพระธรรมเทศนา
ั
ก. ทาบุญใส่บาตรถวายอาหารหวานคาว
ง. ปฏิบติตนตามทุกข้อที่กล่าวมา
ั
2. วันธรรมสวนะเกิดขึ้นได้เพราะเหตุใด
ก . เพราะพระเจ้าพิมพิสารได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ข . เพราะพระเจ้าอชาติศตรู ได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
ั
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ค . เพราะพระเจ้าสุทโธทนะได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่
ง . เพราะพระเจ้าอโศกมหาราชได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ ประชุมสนทนาเกี่ยวกับ
หลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนาพุทธยังไม่มี
่

26. 36
3. ข้อใดคือความหมายของวันธรรมสวนะ
ก . วันปฏิบติธรรม
ั
ข . วันสนทนาธรรม
ค. วันถวายผ้าพระกฐิน
ง . วันกาหนดประชุมฟังธรรมของพุทธบริ ษท
ั
4. เดือนหนึ่ง ๆ กาหนดวันธรรมสวนะไว้กี่วน ั
ก . 2 วันคือ ขึ้น 8 ค่า และ แรม 8 ค่า
ข. 2 วันคือ ขึ้น 15 ค่า และ แรม 15 ค่า
ค . 4 วันคือขึ้น 8 ค่า ขึ้น 15 ค่า แรม 8 ค่า และแรม 14 หรื อ 15 ค่า
ง . 4 วันคือขึ้น 7 ค่า ขึ้น 14 ค่า แรม 7 ค่า และแรม 13 หรื อ 14 ค่า
5. ก่อนวันธรรมสวนะ 1 วันคือวันใด
ก . วันพระ
ข . วันโกน
ค. วันมาฆบูชา
ง . วันวิสาขบูชา
6. ในการเข้าร่ วมพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาในวันธรรมสวนะข้อใดเป็ นการปฏิบติตนที่ไม่
ั
เหมาะสม
ก. สารวมกายวาจาให้เรี ยบร้อย
ข. ปฏิบติตามขั้นตอนของพิธีอย่างถูกต้อง
ั
ค. สนทนากับเพื่อนขณะพระให้พร
ง. แสดงความเคารพพระสงฆ์อย่างน้อบน้อม
7. วันนี้เป็ นวันแรม 15 ค่าเดือน 6 คุณยายลุกขึ้นมาเตรี ยมอาหารไปวัดตั้งแต่เช้ามืดนักเรี ยนคิดว่า
วันนี้เป็ นวันอะไร
ก. วันมาฆบูชา
ข. วันอาสาฬหบูชา
ค. วันเข้าพรรษา
ง. วันธรรมสวนะ

27. 37
8. ในวันพระ คุณแม่พาลูกไปวัดสิ่งที่ควรปฏิบติเมื่อไปพบพระสงฆ์ที่วดคือข้อใด
ั ั
ก. แต่งกายให้สุภาพเรี ยบร้อย
ข. แต่งกายตามสมัยนิยม
ค. นังบนอาสนะเสมอกับพระสงฆ์
่
ง. พูดคุยหยอกล้อด้วยความสนิทสนม
9. ในวันธรรมสวนะพุทธศาสนิกชนควรปฏิบติในหลักธรรมใดมากที่สุดและก่อประโยชน์สูงสุด
ั
ก. ทาน
ข. ศีล
ค. ภาวนา
ง. จาคะ
10. ข้อใดช่วยอธิบายวันธรรมสวนะเป็ นวันที่สมานสัมพันธ์ชุมชนไว้เป็ นหนึ่งเดียวกันได้ตรงความ
จริ งมากที่สุด
ก. พระสงฆ์มีโอกาสเทศนาสังสอนชาวบ้าน
่
ข. กิจกรรมทุกอย่างจะนาไปจัดกันที่วดั
ค. ชาวบ้านจะลดละเลิกทาสิ่งไม่ดี 1 วัน
ง. ศาสนิกชนมีโอกาสไปปฏิบติธรรมร่ วมกันที่วด
ั ั
ขอให้โชคดีนะครับ

28. 38
เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน
ประจาบทเรียน
รายวิชาสั งคมศึกษา รหัสวิชา ส 23101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เล่ มที่ 2
เรื่อง วันธรรมสวนะ
1. ตอบ ง. ปฏิบติตนตามทุกข้อที่กล่าวมา
ั
2. ตอบ ก. เพราะพระเจ้าพิมพิสารได้กราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่นมีการ
ประชุมสนทนาเกี่ยวกับหลักธรรม คาสังสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าในศาสนา
่
พุทธยังไม่มี
3. ตอบ ง. วันกาหนดประชุมฟังธรรมของพุทธบริ ษท ั
4. ตอบ ค. 4 วันคือขึ้น 8 ค่า ขึ้น 15 ค่า แรม 8 ค่า และแรม 14 หรื อ 15 ค่า
5. ตอบ ข. วันโกน
6. ตอบ ค. สนทนากับเพื่อนขณะพระให้พร
7. ตอบ ง. วันธรรมสวนะ
8. ตอบ ก. แต่งกายให้สุภาพเรี ยบร้อย
9. ตอบ ข. ศีล
10. ตอบ ง. ศาสนิกชนมีโอกาสไปปฏิบติธรรมร่ วมกันที่วด
ั ั
อย่าลืมตรวจคาตอบนะครับ

29. 39
แบบบันทึก
คะแนนการทดสอบก่ อนเรียน และ หลังเรียน
ประจาบทเรียน เล่ มที่ 2 เรื่อง วันธรรมสวนะ
ชื่อ…………………………………..สกุล……………………………….เลขที่………
แบบทดสอบ คะแนนเต็ม คะแนนที่ทาได้ หมายเหตุ
ก่อนเรี ยน 10
หลังเรี ยน 10
ผลการพัฒนา
ลงชื่อ……………………………..
(ผูบนทึกคะแนน)
้ ั
วันที่….เดือน………………..พ.ศ……....

30. 40
จรัส พยัคฆราชศักดิ์ และ กวี อิศริ วรรณ ทธศาสนา ม งเทพมหานคร: วัฒนาพานิช จากัด
. พระพุ .3.กรุ ,
2548.
วิทย์ วิศทเวทย์และเสถียรพงษ์ วรรณปก .พระพุทธศาสนา ม. กรุ งเทพมหานคร: อักษรเจริ ญทัศน์,
3.
2548.
http://www.dhammathai.org/day/pra.php ( 17 กรกฎาคม 2550)
http://www.dansangob.com/photos.shtml( 17 กรกฎาคม 2550)
http://www.heritage.thaigov.net/religion/daytime/index1.htm( 17 กรกฎาคม 2550)
http://www.med.cmu.ac.th/HOME/popup/490708asanlaha_kaopansa49.htm ( 17 กรกฎาคม 2550)
http://www.thaigoodview.com/library/teachershow/poonsak/budda/favorite.html( 17 กรกฎาคม 2550)