1. ชื่อ เรื่อ ง การฝึก ทัก ษะกระบวนการทางวิท ยาศาสตร์
ชื่อ ผู้ว ิจ ัย นางสุด า พฤทธ์พ าณิช ย์
บทคัด ย่อ
จากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 /1จำานวน 45 คนเรียนเนื้อหาเรื่อง
เรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างไร พบว่านักเรียนบางส่วนไม่เข้าใจเรื่อง
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ก็ควรจะมีการฝึกทักษะฯ เพื่อ
ให้นักเรียนเกิดความเข้าใจในเนื้อหาให้มากยิ่งขึ้น และถ้า
นักเรียนไม่ได้รับการฝึกปฏิบัติที่ถูกต้องต่อไปนักเรียนก็จะขาด
ความสามารถ ในทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ผู้วิจัยจึง
สนใจศึกษาหาแนวทางฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ให้
แก่นักเรียน การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาการฝึกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1/1 จำานวน 45 คน
กำาลังศึกษา อยู่ในภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2553 โรงเรียนพรต
พิทยพยัต เขตลาดกระบัง กรุงเทพฯ ที่มีการฝึกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ในการดำาเนินการแก้ปัญหา ได้ใช้
สอนควบคู่กับหนังสือเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ ว21101 บทที่ 1
เรื่อง เรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างไร กำาหนดเป็นเวลา 5 สัปดาห์ ๆ 3
คาบ แล้วทำาการจดบันทึกผลการฝึกของนักเรียนก่อนเรียนและ
หลังเรียน เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เครื่องมือที่ใช้
ในการศึกษาครั้งนี้ เป็นแบบฝึกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลคือ การหาค่าร้อยละ
ผลการวิจัยสรุปดังนี้ ก่อนนักเรียนเรียนโดยการใช้แบบฝึกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ครูพบว่าในการเรียนเรื่องเรียนรู้
วิทยาศาสตร์อย่างไร นักเรียนมีคุณภาพก่อนการฝึกอยู่ในระดับ
ควรปรับปรุง จำานวน 41 คน มีคุณภาพอยู่ในระดับน่าพอใจ
จำานวน 4 คน หลังจากที่นักเรียนได้เรียนโดยใช้แบบฝึกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ มีผลการประเมินการฝึกทักษะฯ
ดังนี้คือ นักเรียนมีคุณภาพในระดับน่าพอใจ จำานวน 14 คน และ
มีคุณภาพในระดับน่าพอใจมาก จำานวน 31 คน ดังนั้นจะเห็นได้
ว่าเมื่อเปรียบเทียบผลการศึกษาแบบฝึกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ระหว่างก่อนและหลังการเรียนด้วย แบบฝึก นักเรียน
มีพัฒนาการที่ดีขึ้นทั้ง 45 คน
ข้อ เสนอแนะในการวิจ ัย ครั้ง นี้ คือ ครูควรจัดกิจกรรมที่หลาก
หลาย ควรใช้สื่อการสอนมาประกอบระหว่างการฝึกทักษะฯ การ

2. ช่วยเหลือนักเรียนที่เรียนอ่อน ครูควรจัดนักเรียนที่เรียนเก่ง เข้า
กลุ่มคละกับนักเรียนที่เรียนอ่อน เพื่อให้เพื่อนที่เรียนเก่งช่วยเหลือ
เพื่อนที่เรียนอ่อนขณะทำากิจกรรมแบบฝึก
ชื่อ เรื่อ ง การฝึก ทัก ษะกระบวนการทางวิท ยาศาสตร์
สภาพปัญ หา
จากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์
นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 จำานวน 45 คนเรียนเนื้อหาเรื่อง
เรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างไร พบว่านักเรียนบางส่วนไม่เข้าใจเรื่อง
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เพื่อให้นักเรียนเกิดความ
เข้าใจในเนื้อหาให้มากยิ่งขึ้นดังนั้นหากนักเรียนไม่ได้รับการฝึก
ปฏิบัติที่ถูกต้องต่อไปนักเรียนก็จะขาดความสามารถในทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ปัญ หาการวิจ ัย
มีแนวทางใดที่จะช่วยแก้ไขให้นักเรียนมีความสามารถใน
เรื่องทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
เป้า หมายการวิจ ัย
เพื่อศึกษาแนวทางแก้ไขให้นักเรียนเกิดทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์
วิธ ีก ารวิจ ัย
1. ออกแบบ กิจกรรมและแบบฝึกหัดทักษะฯ ที่ใช้ในการฝึกทักษะ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์
2. กำาหนดเกณฑ์การวัดและประเมินผลการฝึกทักษะกระบวนการ
ทางวิทยาศาสตร์ประเภท ร่วมกับ
นักเรียน
3. ดำาเนินการฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ตามแผนที่
กำาหนดเป็นเวลา 5 สัปดาห์ ๆ ละ
3 คาบ โดยใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
และแบบทดสอบ เพื่อดูความก้าวหน้า
4. สังเกตพฤติกรรมขณะฝึกในแบบฝึกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ต่าง ๆ ที่ตองการ
้

3. ศึกษาออกแบบทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
5. วัดและประเมินผลการฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ประเภท และบันทึกผลการประเมิน
ดูความก้าวหน้า
6. สอบถามหรือให้นักเรียนแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการฝึก
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
ประเภท และผลงาน การฝึกร่วมกัน
7. สรุปผลการใช้แบบฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ โดย
พิจารณาจากผลการประเมิน
ความสามารถในการจัด
ผลการวิจ ัย
รายการ ผลการประเมินการฝึก มีคุณภาพ
ระดับ (คน)
น่าพอใจ น่าพอใจ ควร
มาก ปรับปรุง
1. ก่อนฝึกทักษะ - 4 41
กระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์
2. หลังจากที่ครูได้ฝึก 31 14 -
ทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์
เมื่อเปรียบเทียบผลการฝึกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ประเภท ระหว่างก่อนและหลังการฝึกพบว่านักเรียนมี
พัฒนาการที่ดีขึ้นทั้ง 45 คน ดังนี้ ก่อนฝึกนักเรียนที่มีคุณภาพ
ระดับควรปรับปรุง 39 คน เปลี่ยนเป็นมีคุณภาพระดับควรปรับปรุง
ไม่มี มีคุณภาพระดับน่าพอใจ 4 คน เปลี่ยนเป็นมีคุณภาพระดับ
น่าพอใจ 14 คน และมีคุณภาพระดับน่าพอใจมาก ไม่มี คน ภาย
หลังได้รับการฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เปลี่ยนเป็นมี
คุณภาพระดับน่าพอใจมาก 31 คน

4. แผนภูม ิ แสดงจำานวนนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1/1 ตามระดับ
คุณภาพการฝึกทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
45
40
35
30
25 ก่อ นเรีย น
20 หลั งเรีย น
15
10
5
0
น่าพอใจมาก น่าพอใจ ควรปรับปรุง