1. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ن‬ ‫ﺊﮙ‬ ‫ا‬
‫ﻟﻴﮑﻚ ۽ ﻣﺮﺗﺐ‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﻮزﻧﮓ‬
‫ذوאﻟﻔﻘﺎرﻋﻠﻲ אﺑﮍو‬
‫ﻣﺌﻲ 6002‬
‫‪Voice of Sindh E-Book‬‬
‫‪editor@voiceofsindh.net‬‬
‫‪www.voiceofsindh.net‬‬
‫1‬

2. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺎﺋﻲ ﻣﻦ ۾‬
‫אڄ ﺟﻮ دور אﻧﻔﺎرﻣﻴﺸﻦ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ‪ ‬ﺟﻮ دور آﻫﻲ. אن دور ۾ ﺧﻮאﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر אﻫﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﮢﻬﻮ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻮ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭴﺎﮢﻲ ﭤﻮ ﻳﺎ ﻧﻪ. אن ﺿﺮورت ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﻻ‪ ‬دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻫﺮ ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬۾ אوﻫﺎن ﮐﻲ ﻛﺘﺎب‬
‫ﻣﻠﻨﺪא. ﭘﺮ אﻓﺴﻮس ﻛﻮ ﻛﺘﺎب ﺳﻨﮅي ۾ ﻧﭥﻮ ﻣﻠﻲ. אﻧﻬﻲ ﮐﻮٽ ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﻻ‪ ‬ﻫﻲ ﭘﻴﺎر ﺟﻮ ﭘﻮرﻫﻴﻮ ﻛﻴﻮ אﭤﻢ.‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﺎ ﭘﻬﺮﻳﺎن ﭨﻲ ﺑﺎب ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ، ۽ אن ﺟﻲ ﺣﺼﻦ ﺗﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ روﺷﻨﻲ وﺟﮭﻦ ﭤﺎ. ﺑﺎب‬
‫ﭼﻮﭤﻴﻦ ۾ وﻧﮉوز آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺟﺎ ﻋﺎم ﻛﻢ ﭔﮅאﻳﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ. ﺑﺎب ﭘﻨﺠﻴﻦ، ﺑﺎب ﮀﻬﻴﻦ، ۽ ﺑﺎب ﺳﺘﻴﻦ ۾ ﺗﺮﺗﻴﺒﻮאر ورڊ،‬
‫אﻳﻜﺴﻞ ۽ ﭘﺎورﭘﻮאﺋﻨﭧ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻛﻢ ﺳﻴﮑﺎرڻ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ورﺗﻲ אﭤﻢ. ﻳﺎد رﻫﻲ ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻦ ﺗﻲ ﻋﻠﺤﺪه‬
‫ﻛﺘﺎب ﻟﮑﻴﺎ وﻳﻨﺪא آﻫﻦ. אن ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻜﮍو אﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻛﺘﺎب آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ رﮘﻮ ﺿﺮوري ﻧﻜﺘﻦ‬
‫ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ.‬
‫آﺋﻮن ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻧﻮﺟﻮאن ﺳﺎﭤﻲ ﻣﻴﺮ آﻓﺘﺎب ﭨﺎﻟﭙﺮ ۽ دوﺳﺘﻦ ﺟﻮ ﭤﻮرאﺋﺘﻮ آﻫﻴﺎن، ﺟﻦ ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ﮐﻲ אي ﺑﻚ‬
‫ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﺳﻨﻮאري אوﻫﺎن ﺟﻲ آڏو ﭘﻴﺶ ﻛﻴﻮ آﻫﻲ.‬
‫ﭘﻴﺎرن ﭘﮍﻫﻨﺪڙن ﮐﻲ ﭘﺮﺧﻠﻮص وﻳﻨﺘﻲ آﻫﻲ، אﻫﻲ ﻏﻠﻄﻴﻦ ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻦ ﺟﻴﺌﻦ אﮘﺘﻲ ﺟﻲ אﻳﮉﻳﺸﻦ ۾‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ردوﺑﺪل ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺠﻲ.‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﺌﻲ 6002‬
‫‪sanaihabib@yahoo.com‬‬
‫2‬

3. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫3‬

4. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫• ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺎﺋﻲ ﻣﻦ ۾‬
‫• ﺑﺎب ﭘﻬﺮﻳﻮن: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫• ﺑﺎب ﭔﻴﻮ: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﻧﻤﻮﻧﺎ‬
‫• ﺑﺎب ﭨﻴﻮن: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﺴﭩﻢ ۽ אن ﺟﺎ ﺣﺼﺎ‬
‫• ﺑﺎب ﭼﻮﭤﻮن: آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ‬
‫• ﺑﺎب ﭘﻨﺠﻮن: ﻣﺎﺋﻜﺮﺳﺎﻓﭧ ورڊ‬
‫• ﺑﺎب ﮀﻬﻮن: ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ אﻳﻜﺴﻞ‬
‫• ﺑﺎب ﺳﺘﻮن: ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ﭘﺎورﭘﻮאﺋﻨﭧ‬
‫• ﺿﻤﻴﻤﻮ : ﻣﺘﻔﺮﻗﺎت‬
‫• ﻟﻐﺖ‬
‫4‬

5. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺑﺎب ﭘﻬﺮﻳﻮن: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻟﻔﻆ ”ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ“ ﻫﻚ ﭔﺌﻲ ﻟﻔﻆ ”ﻛﻤﭙﻴﻮٽ“ )‪ (Compute‬ﻣﺎن ورﺗﻞ آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ ”ﮘﮣﭗ‬
‫ٰ‬
‫ﻛﺮڻ، ﺷﻤﺎر ﻛﺮڻ، ﻟﻴﮑﻮ ﻳﺎ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﻛﺮڻ.“ ﮘﮣﭗ، ﻟﻴﮑﻲ ﭼﻮﻛﻲ ۽ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﻛﺮڻ وאرو ﻋﻤﻞ ڏאڍو‬
‫ﭘﺮאﮢﻮ آﻫﻲ. ﺳﮙﻮرو אﻧﺴﺎن ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ۽ ﮘﮣﭗ ﮐﻲ ﺗﻜﮍو ﺗﻜﮍو ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻳﮡ ﻻ‪ ‬ﺷﺮوع ﮐﺎن ﺋﻲ‬
‫ﮬﭥﻮرאڙﻳﻮن ﮬﮣﻨﺪو אﭼﻲ.‬
‫ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭼﻴﻨﻴﻦ ﭔﻦ ﮐﺎن ﭘﻨﺠﻦ ﮬﺰאر ﻗﺒﻞ ﻣﺴﻴﺢ وאري ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﮬﻚ ﮘﮣﭙﻲ אوزאر אﻳﺠﺎد ﻛﻴﻮ،‬
‫ﺟﻨﮭﻦ ﮐﻲ אﺳﺎن אﺋﺒﻜﺲ )‪ (Abacus‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﭹﺎﮢﻮن ﭤﺎ. אﮬﻮ אوزאر אڄ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭼﻴﻦ ﻣﻠﻚ ۾ ﻛﻢ ۾ آﻧﺪو‬
‫ﭘﻴﻮ وﭸﻲ. وﻳﮭﻪ ﭘﻨﺠﻮﻳﮭﻪ ﺳﺎل אڳ אﺳﺎﻧﺠﻲ ﭘﺮאﺋﻤﺮي אﺳﻜﻮﻟﻦ ۾ אﮬﻮ ﭘﻴﻞ ﮬﻮﻧﺪو ﮬﻮ.‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺎن ﭘﮅرو آﮬﻲ ﺗﻪ ﮬﻚ ﻓﺮﻳﻢ ۾ ﺷﻴﺨﻮن ﭜﭽﺎﻳﻞ آﮬﻦ، אﻧﮭﻦ ﺷﻴﺨﻦ ۾ ﮔﻮل دאﮢﺎ، ﻣﮣﻜﺎ‬
‫)ﭘﭥﺮن ﻳﺎ ﻛﺎٺ وﻏﻴﺮه وאرא( ﭘﻮﻳﻞ آﮬﻦ. ﭘﮭﺮﺋﻴﻦ ﺷﻴﺦ ﺟﻮ ﻣﮣﻜﻮ ﻳﺎ دאﮢﻮ אﻳﻜﻲ ﮐﻲ ﻇﺎﮬﺮ ﭤﻮ ﻛﺮي. ﭔﻲ ﺷﻴﺦ ﺟﻮ‬
‫َ َ‬
‫ﻣﮣﻜﻮ ﺳﻮ وﻏﻴﺮه وﻏﻴﺮه.‬
‫5‬

6. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫אﺋﺒﻜﺲ ﺟﻲ אﻳﺠﺎد ﮐﺎن ﭘﻮ‪ ‬ذري ﮔﮭﭧ ﮬﺰאرﻳﻦ ﺳﺎل ﭔﻴﻮ ﻧﺌﻮن אوزאر ﻳﺎ ﺗﻪ אﻳﺠﺎد ﻧﻪ ﭤﻴﻮ، ﻳﺎ ﭤﻴﻮ ﺑﻪ ﮐﮣﻲ،‬
‫ﭘﺮאﮬﻮ ﺗﺎرﻳﺦ ﺟﻲ ﺻﻔﺤﻦ ﻣﺎن ﻣﭩﺠﻲ وﻳﻞ آﮬﻲ.‬
‫ﻧﻴﭙﺌﺮ ﺟﺎ ﺑﻮﻧﺰ 7161ع‬
‫ﺳﺎل 7161ع ڌאري ﮬﻚ אﺳﻜﺎﭨﺶ رﻳﺎﺿﻲ دאن ﺟﺎن ﻧﻴﭙﺌﺮ ﮬﻚ ﻣﻘﺎﻟﻮ ﻟﮑﻴﻮ، ﺟﻨﮭﻦ ۾ ﮬﻦ ﻧﺸﺎﻧﻴﻞ‬
‫)‪ (Marked‬رאڊن )ﺷﻴﺨﻦ( ﮐﻲ ﺿﺮب ۽ وﻧﮉ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﻃﺮﻳﻘﻮ ﺳﻤﺠﮭﺎﻳﻮ. אﻧﮭﻲ‪ ‬אوزאر ﮐﻲ‬
‫ﻧﻴﭙﻴﺌﺮ ﺟﺎ ﺑﻮﻧﺰ )‪ (Napier’s Bones‬ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ. ﮬﻦ ﺟﻲ ﺑﻮﻧﺰ ﺟﻮ ﺳﻴﭧ ﻳﺎرﻧﮭﻦ رאڊن ﺗﻲ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﮬﻮ. ﮬﺮ رאڊ ﺗﻲ‬
‫ﮬﻚ אﻧﮓ אﮬﮍي ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻟﮑﻴﻞ ﮬﻮ، ﺟﻮ ﺟﻴﻜﺮ ﺗﻦ ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﻣﻼﺋﻲ رﮐﺒﻮ ﮬﻮ ﺗﻪ وڏن אﻧﮕﻦ ﺟﺎ ﺿﺮب אﭘﺖ‬
‫ُ‬
‫)‪ (Product‬ﻳﺎ وﻧﮉ אﭘﺖ )‪ (Quotients‬ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻲ وﻳﻨﺪא ﮬﺌﺎ. ﻧﻴﭙﻴﺌﺮ ﺟﻮ אﮬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻧﺎﻣﻮ ﻻﮔﺮدﻣﺰ )‪ (Logarithms‬ﺟﻲ‬
‫אﻳﺠﺎد ﮬﻮ. אﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﺑﺪوﻟﺖ وري ﮬﻚ ﭔﻴﻮ ﮘﮣﭙﻲ אوزאر ﺳﻼﺋﻴﮉ رول )‪ (Slide rule‬ﺟﻲ ﭠﺎﮬﻪ ﭠﻮﮬﻪ )‪ (Development‬۾‬
‫ﺳﮭﺎﺋﺘﺎ ﻣﻠﻲ.‬
‫آﭨﺮﻳﮉ ﺟﻮ ﺳﻼﺋﻴﮉ رول 2361‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ ﺳﺘﺮﮬﻴﻦ ﺻﺪي ۾ ﻳﻮرپ אﻧﺪر ﺳﻼﺋﻴﮉ رول ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻜﻠﻴﻦ ۾ ﻣﻮﺟﻮد ﮬﻮ، ﭘﺮ אن ﺟﻲ אﻳﺠﺎد‬
‫)۽ ﭘﮡ ﺿﺮب ﺟﻲ ﻧﺸﺎﻧﻲ )‪ (x‬ﺟﻲ אﻳﺠﺎد( ﺟﻮ ﺳﮭﺮو אﻧﮕﺮﻳﺰي رﻳﺎﺿﻲ دאن وﻟﻴﻢ آﭨﺮﻳﮉ ﺟﻲ ﺳﺮ ﺗﻲ ﺳﺠﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﭘﺎﺳﻜﻞ ﺟﻮ ﻛﻠﻜﻴﻮﻟﻴﭩﺮ 2461‬
‫ﻓﺮﻳﻨﭻ رﻳﺎﺿﻲ دאن ﺑﻠﻴﺰ ﭘﺎﺳﻜﻞ، 91 ورﮬﻴﻦ ﺟﻲ ﭴﻤﺎر ۾ ﺟﻮڙ ﻛﺮڻ وאري ﻣﺸﻴﻦ ﭠﺎﮬﮡ ﺟﻮ ﻛﺎرﻧﺎﻣﻮ‬
‫ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻧﻮ. ﮬﻦ ﺟﻲ ﭠﺎﮬﻴﻞ ﻛﻠﻜﻴﻮﻟﻴﭩﺮ ذرﻳﻌﻲ ﺟﻮڙ ﻛﭧ ﺗﻜﮍي ﻧﻤﻮﻧﻲ ۾ ﻛﺮي ﭘﺌﻲ ﺳﮕﮭﺠﻲ.‬
‫ﭼﺎرﻟﺲ ﺑﺎﺑﻴﺞ ﺟﻲ ڊﻓﺮﻧﺲ ﻣﺸﻴﻦ 3281‬
‫ﻛﺌﻤﺒﺮج ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ۾ رﻳﺎﺿﻲ ﺟﻲ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﭼﺎرﻟﺲ ﺑﺎﺑﻴﺞ )‪ 1823 (Charles Babbage‬ع ڌאري ڊﻓﺮﻧﺲ‬
‫אﻧﺠﻦ )‪ (Difference Engine‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن אڻ ﻣﻜﻤﻞ ﻣﺸﻴﻦ ﭠﺎﮬﻲ. ُאن ﻣﺸﻴﻦ ﺟﻮ آڌאر ﮬﻦ אﺻﻮل ﺗﻲ ﮬﻮ ﺗﻪ ﻛﻦ‬
‫ﻓﺎرﻣﻮﻟﻦ ۽ ‪ Values‬ﺟﻮ ﺗﻔﺎوت ﮬﻚ ﺳﺎرﻳﻜﻮ )‪ (Constant‬ﮬﻮﻧﺪو آﮬﻲ. אﮬﺎ ﻣﺸﻴﻦ אﮘﺘﻲ ﮬﻠﻲ אﻧﺸﻮرﻧﺲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻦ‬
‫ﮐﻲ ﻛﻢ ۾ آﺋﻲ. ﮬﻦ ﺻﺎﺣﺐ وري 3381 ۾ ﮬﻚ ﭔﻲ ﻣﺸﻴﻦ )‪ (Analytical Engine‬ﺟﻮ ﺧﺎﻛﻮ )‪ (Design‬ﺗﻴﺎر ﻛﻴﻮ. ﭘﺮ‬
‫ُ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ אن زﻣﺎﻧﻲ ۾ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ אﻳﺘﺮي ﺗﺮﻗﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻪ ﮬﺌﻲ، ﺳﻮ אﮬﺎ ﻣﺸﻴﻦ ﭠﮭﻲ ﻧﻪ ﺳﮕﮭﻲ. אڄ ﻛﻠﮭﻪ وאرو‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﺸﻴﻦ ﺟﻮ ﻧﻘﻞ )‪ (Prototype‬ﻗﺮאرﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫6‬

7. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫0981ع ﮐﺎن 4491ع ﺗﺎﺋﻴﻦ‬
‫ڊאﻛﭩﺮ ﻫﺮﻣﻦ ﻫﻮﻟﺮٿ )‪ ،(Dr. Herman Hollerith‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ۾ آدﻣﺸﻤﺎري وאري ﮐﺎﺗﻲ ۾ ﺷﻤﺎرﻳﺎت ﺟﻮ ﻣﺎﻫﺮ‬
‫ﻫﻮ. ﺳﺎل 7881ع ڌאري ﻫﻦ אﻫﮍي ﻣﺸﻴﻦ ﭠﺎﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻫﭣ ﺳﺎن ڊﻳﭩﺎ دאﺧﻞ ﭤﻲ ﻛﺌﻲ وﻳﺌﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ אن‬
‫ﻣﺸﻴﻦ ﮀﻨﮉي ﮀﺎﮢﻲ، ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭤﻲ ڏﻧﻮ. ﻫﻦ ﻣﺸﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن 0981 وאري آدﻣﺸﻤﺎري‪ ‬ﺟﺎ אﻧﮓ אﮐﺮ ﺻﺮف ﭨﻦ‬
‫ﺳﺎﻟﻦ ۾ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻧﺎ وﻳﺎ.‬
‫ﻣﺎرכ _ ‪1937 : (1944) I‬ع ڌאري ﻫﺎورڊ ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ ﺟﻲ ﭘﺮوﻓﻴﺴﺮ ﻫﺎورڊ ﺟﻲ אﻳﻜﻦ ‪(Howard G‬‬
‫)‪ Aiken‬ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﺷﺎﮔﺮدن ۽ אﻧﭩﺮﻧﻴﺸﻨﻞ ﺑﺰﻧﻴﺲ ﻣﺸﻴﻦ )‪ (IBM‬ﻛﻤﭙﻨﻲ ﺟﻲ אﻧﺠﻨﻴﺌﺮن ﺟﻲ ﺳﻬﺎﺋﺘﺎ ﺳﺎن ﻫﻚ ﻧﺌﻴﻦ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻨﺎم ﻣﺎرכ _‪ I‬ﺗﻲ ﻛﻢ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ. אﻫﻮ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ 4491ع ڌאري ﻣﻜﻤﻞ ﭤﻴﻮ. אﻫﻮ ﻛﻠﻜﻴﻮﻟﻴﭩﺮن‬
‫وאﻧﮕﺮ אﻟﻴﻜﭩﺮو_ﻣﻜﻴﻨﻴﻜﻞ ‪ Electro-Mechanical‬אوزאر ﻫﻮ. ﻫﻨﮑﻲ ﭘﺮوﺳﻴﺲ ‪ Process‬ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬رﻟﻲ )‪ :Relay‬ﺑﺠﻠﻲ‬
‫ِِ‬
‫ﻫﺌﺎ. ﻫﻦ ۾‬‫ﺟﺎ ﺳﺮﻛﭧ( ﻟﮙﻞ ﻫﺌﺎ. ﻫﻦ ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻴﺰ 15 ﺿﺮﺑﻴﺎن 8 ﻓﻮٽ ﻫﺌﻲ. ﻣﻨﺠﮭﺲ ﺳﺎڍא ﺳﺖ ﻟﮏ ﭘﺮزא ﭘﻴﻞ ُ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻞ وאﺋﺮﻳﺎ ﺗﺎر ﺟﻲ ڊﻳﮕﮫ 005 ﻣﻴﻞ ُ‬
‫ﻫﺌﻲ. دﻳﭩﺎ دאﺧﻞ ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﭘﻴﭙﺮ ﭨﻴﭗ )‪ (Paper Tape‬۽ ﻧﺘﻴﺠﻮ وﭠﮡ‬
‫ُ ُ‬
‫)آﺋﻮٽ ﭘﭧ( ﻻ‪ ‬ﭘﻨﭽﭧ ﻛﺎرڊ )‪ (Punched Card‬ﭤﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﺎ. ﻫﭣ ﺳﺎن ﮀﻬﻦ ﻣﻬﻴﻨﻦ ۾ ﭘﻮرو ﭤﻴﻨﺪڙ ﻛﻢ ﻫﻦ ﺟﻲ‬
‫ذرﻳﻌﻲ ﻫﻚ ڏﻫﺎڙي ۾ ﭘﻮرو ﭤﻲ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ.‬
‫‪GENERATIONS OF COMPUTER DEVELOPMENT‬‬
‫:‪First Generation‬‬ ‫1_ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ڏﻳﻨﻬﻮن ڏﻳﻨﻬﻦ ﺳﮅאرא אﻳﻨﺪא رﻫﻦ ﭤﺎ. ﭘﺮ ﺟﮇﻫﻦ אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﮅאرو ﻳﺎ وאڌ אﻳﻨﺪي آﻫﻲ، ﺗﻪ‬
‫ﺳﮅאري ۽ ﺗﺮﻗﻲ ﮐﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﻧﺌﻴﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﻛﺮي ﭜﺎﻧﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ.‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻋﺮﺻﻮ، ﻛﻲ ﺻﺎﺣﺐ 1591ع ﮐﺎن 9591ع ﺗﺎﺋﻴﻦ، ﺗﻪ ﻛﺠﮫ‬
‫ّ‬
‫ﺣﻀﺮאت אن ﮐﻲ 6491ع ﮐﺎن 9591ع ﺗﺎﺋﻴﻦ ﮘﮣﻴﻦ ﭤﺎ. ﻫﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﻣﮑﻴﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ دور ۾‬
‫ُ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ رﻟﻲ )‪ (Rely‬ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ وﺋﻜﻴﺌﻢ ﭨﻴﻮب )‪ (Vacuum Tube‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ وﻳﺎ.‬
‫ﭔﻲ ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺟﻨﮓ ﻫﻠﻨﺪي، אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ ﻧﻴﻮﻣﻴﺮﻳﻜﻞ אﻧﭩﻴﮕﺮﻳﭩﺮ אﺋﻨﮉ ﻛﻠﻜﻴﻮﻟﻴﭩﺮ ‪(ELECTRONIC‬‬
‫)‪ (ENIAC) NUMERICAL INTEGRATOR AND CALCULATOR‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ وאري ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﮐﻲ ﭘﻨﺴﻠﻮאﻧﻴﻪ‬
‫ُ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻣﻮر אﺳﻜﻮل آو אﻟﻴﻜﭩﺮﻳﻜﻞ אﻧﺠﻨﻴﺌﺮﻧﮓ ۾ ﺟﺎن ﻣﺎﺷﻠﻲ )‪ (John Mauchly‬۽ ﭘﺮﻳﺴﭙﺮ אﻳﻜﺮٽ‬
‫ِ‬
‫)‪ (Presper Eckert‬ﭠﺎﻫﮡ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ. אﻫﻮ 6491ع ۾ ﺟﮍي رאس ﭤﻴﻮ. ﻫﻦ ﮐﻲ ﭠﺎﻫﮡ ﭘﻮﻳﺎن ﭔﻪ ﻣﻘﺼﺪ ُ‬
‫ﻫﺌﺎ: )אﻟﻒ(‬
‫ﻣﻴﺰאﺋﻠﻦ ﺟﻲ ﺧﻂ ﭘﺮوאز )‪(Trajectory‬ﺟﻮ ﺗﻌﻴﻦ ﻛﺮڻ؛ )ب( ﻣﻮﺳﻢ ﺟﻲ אﮘﻜﭥﻲ ﻛﺮڻ. אﻟﻴﻜﭩﺮכ رﻟﻲ وאرن‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﻫﻲ‪ ‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﺰאر ﭜﻴﺮא وڌﻳﻚ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎر ﻫﻮ. ﻫﻲ‪ ‬ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻨﺪ ۾ ﭘﻨﺞ ﻫﺰאر ﺟﻮڙ،‬
‫ﺳﺎڍא ﭨﻲ ﺳﻮ ﺿﺮﺑﻮن ﻛﺮڻ ﺟﻮ אﻫﻞ ﻫﻮ. ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ אﮘﻮﮢﻦ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ 03 ڏﻳﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻛﻢ ﻫﻜﮍي ڏﻳﻨﻬﻦ‬
‫ُ‬
‫۾ ﻣﻜﻤﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻴﻮ ﭤﻲ. ﻫﻦ ﺟﻲ אﻧﺪر אرڙﻫﻦ ﻳﺎ אوﮢﻴﻬﻪ ﻫﺰאر وﺋﻜﻴﺌﻢ ﭨﻴﻮب، ﺳﺘﺮ ﻫﺰאر رزﺳﭩﺮ‬
‫ِ‬
‫7‬

8. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫)‪ ،(Resistors‬ڏﻫﻪ ﻫﺰאر ﻛﺌﭙﻴﺴﻴﭩﺮ )‪ ،(Capacitors‬ﺳﭟ ﻫﺰאر ﺳﻮچ ) ‪ ،(Switch‬۽ 5 ﻣﻠﻴﻦ ﺳﺎﻟﮉرڊ ﺟﺎﺋﻨﭩﺲ ‪(Soldered‬‬
‫ِ‬
‫ُ‬
‫)‪] Joints‬ﺳﻮﻟﻲ‪ ‬ﺳﻨﮅي ۾ ﭼﺌﺠﻲ ﮐﮣﻲ ﺗﻪ ﮘﻨﮃ[ ﻫﺌﺎ. ﻫﻦ ﺟﻮ وزن 72 ﭨﻦ ﻫﻮ ۽ ﺳﺎﺋﻴﺰ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﭨﻲ ﻫﺰאر‬
‫ﻛﻴﻮﺑﻚ ﻓﻮﭨﻦ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬وאﻻرﻳﻨﺪو ﻫﻮ.‬
‫0491ع وאري ڏﻫﺎﻛﻲ ﺟﻲ وچ ڌאري ﻣﺸﻬﻮر رﻳﺎﺿﻲ دאن ﺟﺎن وون ﻧﻴﻮﻣﺌﻦ )‪ ،(John Von Newman‬אﻳﭿ‬
‫אﻳﭿ ﮔﻮﻟﮉ אﺳﭩﺎﺋﻴﻦ ‪ H.H Goldstine‬۽ אي ڊﺑﻠﻴﻮ ﺑﺮﻛﺲ )‪ (A.W Burks‬ﺳﺎن ﮔﮇﺟﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم ﮐﻲ אﮘﻮאٽ ﺋﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ذﺧﻴﺮو )‪ (Store‬ﻛﺮڻ ﺟﻮ ﺗﺼﻮر ڏﻧﻮ. אن ﻧﺌﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ آﭘﺮﻳﺸﻦ ﮐﻲ ﻇﺎﺑﻄﻲ ۾‬
‫رﮐﮡ وאرو ﭘﺮوﮔﺮאم ﺑﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر رﮐﮣﻮ ﻫﻮ، ﺟﻴﻜﻮ ﭘﻮ‪ ‬ﭘﺎڻ ﻫﺮﺗﻮ ﻫﻠﻨﺪو رﻫﻲ. دﻧﻴﺎ ﺟﻮ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ۾ אﻫﻮ ﭘﺮوﮔﺮאم אﮘﻮאٽ ﺋﻲ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ، ﺳﻮ ﻫﻮ ”אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ ڊﻟﻴﮉ אﺳﭩﻮرﻳﺞ آﭨﻮﻣﻴﭩﻚ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ‬
‫)‪ (EDSAC) (ELECTRONIC DELAYED STORAGE AUTOMOTIC COMPUTER‬ﺟﻴﻜﻮ 6491ع ڌאري ﻛﺌﻤﺒﺮج‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻲ‪ ‬۾ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ. ﺳﺎﮘﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ وאرو ﭘﻬﺮﻳﻮن آﻣﺮﻳﻜﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻣﻮر אﺳﻜﻮل ۾ 2591ع ۾‬
‫”אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ ڊﺳﻜﺮﻳﭧ وﻳﺮﺋﻴﺒﻞ آﭨﻮﻣﻴﭩﻚ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ‪(ELECTORNIC DISCRETE VARIABLE AOTOMOTIC‬‬
‫)‪ (EDVAC) COMPUTER‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ. ﻫﻦ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﭘﺮوﮔﺮאم ﮐﻲ ﭘﻨﭽﭧ )‪(Punched‬‬
‫]ﺳﻮرאﺧﻴﻞ[ ﭘﻴﭙﺮ )‪ } (Paper‬ﭘﭩﻲ { وﺳﻴﻠﻲ אﺳﭩﻮرﻳﺞ ۾ رﮐﻴﻮ ﭤﻲ وﻳﻮ.‬
‫1591ع ڌאري ﻫﻚ ﭔﻴﻮ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻨﺎم ” ‪ ،“ UNIVAC-I‬ﺑﻴﻮرو آف ﺳﻴﻨﺴﺲ ۾ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺷﺮوع ﻛﻴﻮ.‬
‫ﻫﻲ‪ ‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺧﻮدرو ﭼﻜﺎس ﻛﻨﺪڙ ﻫﻮ. ﭔﻲ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﺗﻪ ﻫﻦ ۾ ڊﻳﭩﺎ دאﺧﻞ ﻛﺮڻ )‪ (Input‬۽ آﺋﻮٽ ﭘﭧ )‪ (Output‬ﻻ‪‬‬
‫ﻣﺌﮕﻨﻴﭩﻚ ﭨﻴﭗ )‪ (Tape Magnetic‬ﭤﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺌﻲ وﻳﺌﻲ.‬
‫ﺧﺎﻣﻴﻮن:‬
‫ﻫﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﺎ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ وزﻧﻲ ۽ وڏي ﺳﺎﺋﻴﺰ وאرא ﻫﺌﺎ.‬ ‫1.‬
‫ُ‬
‫ﻫﻨﻦ ۾ ﻟﮙﺎﻳﻞ وﺋﻜﻴﺌﻢ ﭨﻴﻮب ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ ﺗﻤﺎم ﮔﮭﮣﻲ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﻨﺪڙ ﻫﺌﺎ، ﺗﻪ ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺟﻠﺪ‬ ‫2.‬
‫ُ‬
‫ﻧﺎﻛﺎره ﺑﻪ ﭤﻴﻨﺪא ﻫﺌﺎ. ۽ אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﮔﮭﮣﻲ ﮔﺮﻣﻲ ﺟﻲ ﻛﺮي ﭨﻴﻮب ﺳﮍﻧﺪא ۽ ﻧﺎﻛﺎره ﭤﻴﻨﺪא رﻫﻨﺪא‬
‫ﻫﺌﺎ، ﺟﻦ ﮐﻲ ﺑﺪﻻﺋﮣﻮ ﭤﻲ ﭘﻴﻮ.‬
‫ﻫﻦ دور ﺟﺎ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ رﮘﻮ ﻣﺸﻴﻦ ﭔﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﭘﻮ‪ ‬وري אﺳﻴﻤﺒﻠﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۾ ﭤﻴﻞ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻨﮓ‬ ‫ّ‬ ‫3.‬
‫)‪ (Programming‬ﺳﻤﺠﮭﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﮭﻴﺎ. ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻫﻼﺋﮡ ﭼﻼﺋﮡ ﻫﺮﻣﺎﮢﻬﻮ ﺟﻲ وس ﻧﻪ ﻫﻮ.‬
‫ُ‬
‫ﻫﻨﻦ ۾ ﻣﻴﻤﺮي )‪ (Memory‬ﺟﻲ ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ ﮔﮭﭧ ﻫﺌﻲ.‬ ‫4.‬
‫ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﻫﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﮔﮭﮣﻲ ﺑﺠﻠﻲ ﭤﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻲ. ﭔﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﻫﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬אﻳﺌﺮﻛﻨﮉﻳﺸﻨﮓ‬ ‫5.‬
‫ُ‬
‫ﺿﺮوري ﻫﺌﻲ.‬
‫)2( ﭔﻲ ﭘﻴﮍﻫﻲ 5691_0691}‪{ Second Generation‬‬
‫ﻫﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﻣﮑﻴﻪ ﺳﭹﺎﮢﭗ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ وﺋﻜﻴﺌﻢ ﭨﻴﻮب ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ‬
‫[ ﻣﻮאد ﻣﺎن ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﺎ‬ ‫אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ وﻳﺎ. ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ ﺳﻴﻤﻲ ﻛﻨﮉﻛﭩﺮ )‪] (Semi-Conductor‬‬
‫8‬

9. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﭤﻲ ۽ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﺮﻛﭩﻦ )‪ (Circuits‬ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن ﺑﺠﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ وﻫﻜﺮي ﮐﻲ ﻇﺎﺑﻄﻲ ۾ رﮐﮡ ﻻ‪ ‬ﻛﻢ آﮢﺒﻮ آﻫﻲ.‬
‫ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ ﺳﺴﺘﺎ، ﺳﺎﺋﻴﺰ ۾ ﺑﻪ ﻧﻨﮃא، ﮔﮭﭧ ﺑﺠﻠﻲ ﮐﭙﺎﺋﻴﻨﺪڙ ۽ ﮔﮭﭧ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﻨﺪڙ، ﮔﮭﮣﻮ وﻗﺖ ﻫﻠﻨﺪڙ‬
‫ُ‬
‫۽ ﮔﮭﮣﻦ ﭨﻴﻮﺑﻦ ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﭤﻮري ﺗﻌﺪאد ۾ ﺳﺎﮘﻴﻮ ﻛﻢ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻳﻨﺪڙ ﭘﺮزא ﻫﺌﺎ. אﻧﻬﻦ ﺟﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﺎن ﻧﻪ‬
‫ﺻﺮف ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻴﺰ ۾ ﮔﮭﭩﺘﺎﺋﻲ ﭤﻲ، ﺑﻠﻚ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ رﻓﺘﺎر ۽ آڌאرﻳﺖ )‪ (Reliability‬۾ ﺑﻪ وאڌ آﺋﻲ.‬
‫ّ‬
‫ﻫﻦ ﻋﺮﺻﻲ ۾ אﺳﭩﻮرﻳﺞ ﻻ‪ ‬ﻣﺌﮕﻨﻴﭩﻚ ﻛﻮر )‪ (Magnetic Core‬ﺟﻮ אﺳﺘﻌﻤﺎل وڌﻳﻮ. ﻫﻦ دور ۾ ﻫﺎ‪ ‬ﻟﻴﻮل زﺑﺎﻧﻮن‬
‫ﻛﻮﺑﻮل )‪ (COBOL‬۽ ﻓﻮرﭨﺮאن )‪ (FORTRAN‬ﺑﻪ ﭠﻬﮡ ﺷﺮوع ﭤﻴﻮن. אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ۽ ﺷﻤﺎرﺟﮡ ﺟﻮ‬
‫ﻫﺪאﻳﺘﻮن ﻫﻚ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﺳﻴﻜﻨﮉ ۾ ﻣﻜﻤﻞ ﭤﻲ ﭤﻴﻮن. ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻨﮉ ۾ ﭔﻪ ﻟﮏ ﻫﺪאﻳﺘﻮن ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ﭤﻲ‬
‫ڏﻧﻴﻮن وﻳﻮن.‬
‫)07-5691(}‪{Third Generation‬‬ ‫)3( ﭨﻲ ﭘﻴﮍﻫﻲ‬
‫ّ‬
‫ﻫﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﻣﮑﻴﻪ ﺳﭹﺎﮢﭗ אﻫﺎ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ دور ﺟﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮن ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﺗﻲ‬
‫אﻧﭩﻴﮕﺮﻳﭩﻴﮉ ﺳﺮﻛﭧ )‪ (Integrated Circuit‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﺎ. آ‪ ‬ﺳﻲ ﻫﻚ אﻫﮍي ﭼﭗ )ﭘﭩﻲ( آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﺳﻮﻳﻦ‬
‫ُ‬
‫ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ، رﻳﺰﺳﭩﺮ ۽ ﻛﺌﭙﻴﺴﻴﭩﺮ رﮐﻴﺎ وﻳﺎ ﻫﺌﺎ. ﻫﻲ آ‪ ‬ﺳﻲ ﺑﻪ ﮔﮭﭧ ﮔﺮﻣﻲ ﭘﻴﺪא ﻛﻨﺪڙ، ﺗﮑﻲ رﻓﺘﺎر ﺳﺎن ﻛﻢ‬
‫ّ‬ ‫ﻛﻨﺪڙ، אﺳﭩﻮرﻳﺞ ﺟﻲ وڏي ﮔﻨﺠﺎﺋﺶ رﮐﻨﺪڙ، ۽ ﻧﻨﮃي ﺳﺎﺋﻴﺰ وאرא ۽ ﮔﮭﭧ ﻻﮘﺖ ۾ ﺗﻴﺎر ﭤﻴﮡ ﺟﻬﮍא ُ‬
‫ﻫﺌﺎ. ﻫﻦ دور ۾‬
‫ّ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻴﺰ۾ אﭸﺎن ﺑﻪ ﮔﮭﭩﺘﺎﺋﻲ آﺋﻲ. ﻫﻦ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻣﺎﺋﻜﺮوﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﭠﻬﻴﺎ. ﻫﻦ دور ۾ ﭠﻬﻴﻞ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﻫﻚ ﺳﻴﻜﻨﮉ ۾ 5 ﻣﻠﻴﻦ ﻫﺪאﻳﺘﻮن ﻫﻼﻳﻮن ﭤﻲ وﻳﻮن، ۽ 8 ﻣﻠﻴﻦ ﺣﺮف אﺳﭩﻮرﻳﺞ ۾ رﮐﺠﻲ ﭘﺌﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﻴﺎ.‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻲ ۽ ﻣﻨﻄﻘﻲ آﭘﺮﻳﺸﻦ ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﻴﻜﻨﮉ )ﺳﻴﻜﻨﮉ ﺟﻮ ڏﻫﻪ ﻟﮑﻮﮢﻮ ﺣﺼﻮ( ﻳﺎ ﻧﻴﻨﻮ ﺳﻴﻜﻨﮉ )ﺳﻴﻜﻨﮉ‬
‫ّ‬
‫ﺟﻮ ﻫﻚ אرﺑﻮن ﺣﺼﻮ( ۾ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻧﺎ ﭤﻲ وﻳﺎ. ﻫﻦ دور אﻧﺪر ﻧﻮאن אن ﭘﭧ אوزאر ‪ Input Devices‬ﺟﻬﮍوכ ﻛﻲ‬
‫ﺑﻮرڊ ۽ آﺋﻮٽ ﭘﭧ אوزאر ‪) Output Devices‬ﻣﺎﻧﻴﭩﺮ وﻏﻴﺮه( ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﺎ. ۽ ﭘﻬﺮﻳﻮن آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺑﻪ ﻫﻦ ﻋﺮﺻﻲ ۾‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﭤﻴﻮ. אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻫﻦ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﭔﻴﻮن وڌﻳﻚ ﻫﺎ‪ ‬ﻟﻴﻮل زﺑﺎن ﺑﻪ ﭠﺎﻫﻴﻮن وﻳﻮن.‬
‫)‪{Fourth Generation}(1970 to Present‬‬ ‫)4( ﭼﻮﭤﻴﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ.‬
‫ﻛﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﭘﭵﺎﮢﻲ 1891ع ۾ ﻛﻦ ﭤﺎ ﺗﻪ ﻛﻲ وري ﻫﻦ ﮐﻲ אﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻃﻮر‬
‫ﮘﮣﻴﻦ ﭤﺎ، ۽ ﺳﺎﮘﺌﻲ وﻗﺖ ﭘﻨﺠﻴﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﺷﺮوﻋﺎت ﮐﻲ ﻣﭹﻴﻦ ﭤﺎ. آ‪ ‬ﺳﻲ ﭼﭗ ۾ ﺗﺮﻗﻲ‪ ‬ﺟﻮ ﻋﻤﻞ ﺟﺎري‬
‫رﻫﻴﻮ. ﻻرج אﺳﻜﻴﻞ אﻧﭩﻴﮕﺮﻳﭩﮉ ﺳﺮﻛﭧ ﺟﻲ אﻳﺠﺎد ﺳﺎن ﻣﻤﻜﻦ ﭤﻴﻮ ﺗﻪ ﻫﻚ ﭼﭗ ﺗﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﺎ ﺳﭝﺌﻲ‬
‫אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ ﭘﺮزא ﮔﮇي رﮐﻴﺎ وﭸﻦ. אﻫﮍي ﭼﭗ ﮐﻲ ﻣﺎﺋﻜﺮوﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﭼﻴﻮ وﻳﻮ.‬
‫ﻫﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ آﻫﻲ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﭘﺮوﺳﻴﺮ )‪ .(Micro Processor‬ﻣﺎﺋﻜﺮوﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد‬
‫9‬

10. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺳﻠﻴﻜﺎن ﭼﭗ آﻫﻲ. ﺳﻠﻴﻜﺎن ‪ Silicon‬ﻫﻚ ﺳﻴﻤﻲ ﻛﻨﮉﻛﭩﺮ ﻋﻨﺼﺮ آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﭔﻴﻦ ﻛﻴﻤﻴﺎﺋﻲ ﺟﺰن ﺳﺎن‬
‫ﮔﮇي، אﻫﻮ ﺳﻴﻨﭩﺮل ﭘﺮوﺳﺴﻨﮓ ﻳﻮﻧﭧ )‪ (CPU‬ﭠﺎﻫﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﺳﻠﻴﻜﺎن אﻧﻜﺮي אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ ﭤﻮ وﭸﻲ ﺟﻮ ُאﻫﻮ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺠﻠﻲ ﺟﻲ وﻫﻜﺮي ﮐﻲ روﻛﮡ ﻳﺎ وڌאﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ آﻫﻲ.‬
‫ﻣﺎﺋﻜﺮو ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﭼﮣﻲ ﺟﻴﺘﺮو آﻫﻲ، ﭘﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ذאت ۾ ﻫﻚ ﭘﻮرو ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ آﻫﻲ، ﮀﻮ ﺗﻪ אﻫﻮﺋﻲ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻲ ۽ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻢ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﺋﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻫﻦ ﻋﺮﺻﻲ ۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﺳﺎﺋﻴﺰ אﻳﺘﺮي ﮔﮭﭩﻲ آﻫﻲ، ﺟﻮ ﻫﺎﮢﻲ ﻫﭣ ﺟﻲ ﺗﺮي ۾ ﺳﻤﺎﺋﺠﻲ وﭸﮡ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﻋﺎم ﺟﺎم آﻫﻦ. 1791ع ۾ 8 אﻧﭽﻦ وאري ﻓﻼﭘﻲ ۽ 3791ع ۾ ﻫﺎرڊ ڊﺳﻚ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺮאﺋﻲ وﻳﺌﻲ.‬
‫0891ع ۾ آﭘﭩﻴﻜﻞ ڊﺳﻚ ﭠﺎﻫﻲ وﻳﺌﻲ. 1891ع ۾ 1 ‪ Osborn‬ﻧﺎﻣﻲ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﮐﮣﻲ ﻫﻠﮡ ﺟﻮﮘﻮ ﭘﻮرٽ ﺑﻞ ]‪[Portable‬‬
‫ّ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ آﻧﺪو وﻳﻮ. אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻴﺎ ﻛﻴﻤﻴﺎﺋﻲ אوزאر ۽ ﭘﺮزא ﻫﻦ دور ۾ ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﺎ ۽ אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻛﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ. 1891ع ۾ ﺋﻲ ﻫﻚ ﻧﺌﻮن אﻧﻘﻼﺑﻲ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ אﻳﻢ אﻳﺲ ڊאس رאﺋﺞ ﭤﻴﻮ. 4891ع ۾ 5.3 אﻧﭽﻦ‬
‫وאري ﻓﻼﭘﻲ ڊﺳﻚ ۽ אﻧﭩﻴﻞ 68208 ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ آﻧﺪو. 5891ع ۾ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻛﻤﭙﺌﻜﭧ ‪Compact‬ڊﺳﻚ‬
‫)‪ (CD-Rom‬ﭘﺮ 68308 ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﭠﺎﻫﻴﻮوﻳﻮ. אن ﮐﺎن ﻋﻼوه 68408، ﭘﻴﻨﭩﻴﻢ )‪ (I, Pro, MMX, II, III, IV‬۽ אﭨﺎﻧﻴﻢ‬
‫ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﺎ آﻫﻦ.‬
‫)‪{Fifth Generation}(Present & Future‬‬ ‫)5( ﭘﻨﺠﻴﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ‬
‫ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﻴﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ﺟﻮ ﺑﻨﻴﺎد ﭘﺌﺠﻲ ﭼﻜﻮ آﻫﻲ. ﮀﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﺠﻴﻦ‪ ‬ﭘﻴﮍﻫﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﺳﭹﺎﮢﭗ‬
‫آرﭨﻴﻔﺸﻞ אﻧﭩﻠﻴﺠﻨﺲ )‪ (Artificial Intelligence‬ﺗﻲ ﻛﻢ ﺟﺎري آﻫﻲ. ﻫﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ‪ ‬۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺪאﺧﻠﺖ ﮐﺎن‬
‫ﺑﻐﻴﺮ ﭘﻨﻬﻨﺠﺎ ﻓﺮאﺋﺾ אدא ﻛﻨﺪو.‬
‫01‬

11. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺑﺎب ﭔﻴﻮ: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﻧﻤﻮﻧﺎ )‪(Types of Computers‬‬
‫ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﮐﻲ ﭔﻦ ﺣﻮאﻟﻦ ﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺴﻤﻦ ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻫﻚ ﺣﻮאﻟﻲ‬
‫ﺳﺎن אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﻛﻤﻦ ﻛﺎرﻳﻦ ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎن ورﻫﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אن ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﭨﻲ ﻧﻤﻮﻧﺎ آﻫﻦ: 1.‬
‫ڊﺟﻴﭩﻞ 2. אﺋﻨﺎאﻻگ 3. ﻫﺎﺋﺒﺮڊ‬
‫ﭔﻲ ﺣﻮאﻟﻲ ﺳﺎن ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﺳﺎﺋﻴﺰ )ﻧﻨﮃ وڏאﺋﻲ( ۽ ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﭘﺎور ﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﻮﻧﻦ ۾‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אن ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﭼﺎر ﻗﺴﻢ آﻫﻦ: )1( ﺳﭙﺮ ﻛﻤﭙﻴﻮ ﭨﺮ )2( ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ )3(‬
‫ﻣﻨﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ) 4( ﻣﺎ ﺋﻜﺮو ﻳﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻳﺎ ڊ ﻳﺴﻜﭩﺎپ ﻳﺎ ﭘﻮرﭨﺒﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ.‬
‫אﭼﻮ ﺗﻪ אول ﭘﻬﺮ ﺋﻴﻦ ﺣﻮאﻟﻲ وאرن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮﻳﻮن:‬
‫)1( ڊﺟﻴﭩﻞ ‪ Digital‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ: אوﻫﺎن אﻛﺜﺮ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ آﻓﻴﺴﻦ، ﮔﻬﺮن، ۽ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ אدאرن ۾ ﻛﻢ ﻛﻨﺪي‬
‫ڏﺳﻮ ﭤﺎ، ﺳﻲ ڊﺟﻴﭩﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ آﻫﻦ. ﻫﻲ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎر، ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﻠﮡ ﺟﻮﮘﺎ אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ אوزאر‬
‫آﻫﻦ، ﺟﻴﻜﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻨﺪא آﻫﻦ، ﻣﻠﻬﻦ )‪ (Values‬ﮐﻲ ﭜﻴﭩﻲ ﺳﮕﻬﻨﺪא آﻫﻦ، ۽ ﻧﺘﻴﺠﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ‬
‫אﻧﺪر ﻣﺤﻔﻮظ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻨﺪא آﻫﻦ. ﻫﻲ ڊﻳﭩﺎ )ﻛﭽﻮ ﻣﻮאد( ﮐﻲ ﺳﭹﺎﮢﮡ ﻻ‪ ‬ﺑﺠﻠﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻫﺠﮡ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻮدﮔﻲ‪ ‬ﺟﻲ‬
‫אﺷﺎرن )‪ (Signals‬ﮐﻲ ﮘﮣﻴﻨﺪא آﻫﻦ. אﺻﻞ ۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺻﺮف ﻣﺸﻴﻨﻲ زﺑﺎن ﺳﻤﺠﻬﻨﺪو آﻫﻲ، ﺟﻴﻜﺎ رﮘﻮ ﭔﻦ אﻧﮕﻦ 0‬
‫۽ 1 ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ. ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾ אﺋﻴﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﺗﻮﻫﺎﻧﺠﻲ ﻛﻬﮍي ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﻟﮑﻴﻞ ﮘﺎﻟﻬﻪ ﮐﻲ ﺟﮇﻫﻦ‬
‫ﺑﺎﺋﻨﺮي ﻛﻮڊ ﻳﻌﻨﻲ 0 ۽ 1 ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﭔﻮﻟﻲ ۾ ﺑﺪﻻﺋﺒﻮ آﻫﻲ، ﺗﮇﻫﻦ ﺋﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אن ﮐﻲ ﺳﻤﺠﻬﻨﺪو آﻫﻲ. אﻧﻬﻦ‬
‫אﻧﮕﻦ )‪ (Digits‬ﺟﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﺟﻲ ﻛﺮي ﺋﻲ ﻫﻦ ﮐﻲ ڊﺟﻴﭩﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ڊﺟﻴﭩﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﮐﻲ‬
‫ﻋﺎم ﻛﺎرج )‪ (General-Purpose‬وאرو ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫)2( אﺋﻨﺎﻻگ )‪ (Analogue‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ: ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﺧﺎص ﻛﺎرج وאرو )‪ (Special-Purpose‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ، ﮀﻮ‬
‫ﺗﻪ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﺧﺎص ﻛﺎرﺟﻦ ﺟﻲ ﭘﻮرאﺋﻲ ﻻ‪ ‬ﭠﺎﻫﻴﻮ ۽ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ. ﻫﻲ‪ ‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻟﮙﺎﺗﺎر‬
‫ﻫﻠﻨﺪڙ )‪ (Continuous‬ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﻗﺒﻮل ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻨﺪو آﻫﻲ. ﺳﭛ ﻣﺎپ ﻛﻨﺪڙ אوزאر ﺣﻘﻴﻘﺖ ۾ אﺋﻨﺎﻻگ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ‬
‫آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ﺟﻲ ﺳﻬﺎﺋﺘﺎ ﺳﺎن ﮔﺮﻣﻲ ﭘﺪ )‪ ،(Temperature‬دאٻ )‪ ،(Pressure‬رﻓﺘﺎر )‪ (Speed‬۽ ووﻟﭩﻴﺞ وﻏﻴﺮه ﺟﻬﮍﻳﻮن‬
‫ﻃﺒﻌﻲ )‪ (Physical‬ﻣﺎﭘﻮن وﭠﻲ ﺳﮕﻬﺒﻴﻮن آﻫﻦ. آﭨﻮﻣﻮﺑﺎﺋﻴﻞ אﺳﭙﻴﮉوﻣﻴﭩﺮ، ﭤﺮﻣﻮﻣﻴﭩﺮ ۽ ﻓﺮﻧﻴﺲ ﭤﺮﻣﻮﻣﻴﭩﺮ وﻏﻴﺮه‬
‫אﺋﻨﺎﻻگ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﺎ آﻫﻦ.‬
‫)3( ﻫﺎﺋﺒﺮڊ )‪ (Hybrid‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ: ﻫﺎﺋﺒﺮڊ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ آﻫﻲ ﮐﺎر، ﮔﺎڏوڙ ﻳﺎ ﭔﻦ ﺷﻴﻦ ﺟﻲ ﻣﻴﻼپ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ. ﻫﻲ‬
‫ٰ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﺧﺎص ﻛﻤﻦ ۽ ﻣﻘﺼﺪن ﺟﻲ ﺣﺎﺻﻼت ﻻ‪ ‬ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﻨﺪא آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ۾ ڊﺟﻴﭩﻞ ۽ אﺋﻨﺎﻻگ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن‬
‫وאرﻳﻮن ﺧﺼﻮﺻﺘﻴﻮن ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ۾ ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ אﺋﻨﺎﻻگ وאري ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎري ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ ﺗﻪ ﭔﻲ‬
‫ُ‬
‫ﭘﺎﺳﻲ وري ڊﺟﻴﭩﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن وאرو ﺗﺰﭘﮣﻮ )‪ (Accuracy‬ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ. ﻫﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻟﻴﺒﺎرﭨﺮﻳﻦ، دﻓﺎﻋﻲ‬
‫אدאرن، אﺳﭙﺘﺎﻟﻦ ﺟﻲ אﻧﺘﻬﺎﺋﻲ ﻧﮕﻬﺪאﺷﺖ وאرن ﺷﻌﺒﻦ )‪ (Intensive Care Units‬وﻏﻴﺮه ۾ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﺎ وﭸﻦ ﭤﺎ.‬
‫11‬

12. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺟﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎزن ﺟﻮ ﻛﺎכ ﭘﭧ )‪ (Cock Pit‬ﻫﺎﺋﺒﺮڊ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻮ ﻣﮑﻴﻪ ﻣﺜﺎل آﻫﻲ. אﺳﭙﺘﺎﻟﻦ ﺟﻲ آ‪ ‬ﺳﻲ ﻳﻮ ۾ ﻫﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻣﺮﻳﺾ ﺳﺎن ﺳﻠﻬﺎڙﻳﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ﺟﻮ אﺋﻨﺎﻻگ ﺣﺼﻮ ﻣﺮﻳﺾ ﺟﻲ ﻧﺒﺾ، ﺑﻠﮉ ﭘﺮﻳﺸﺮ ۽ ﭔﻴﻦ אﻫﮍن‬
‫אرﻛﺎﻧﻦ )‪ (Symptoms‬ﺟﻮ ﺣﺴﺎب ﻛﺘﺎب رﮐﻨﺪو آﻫﻲ، ۽ ﮔﮇ ﻛﻴﻞ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﭔﺌﻲ ڊﺟﻴﭩﻞ ﺣﺼﻲ ڏאﻧﻬﻦ אﻣﺎﮢﻴﻨﺪو‬
‫رﻫﻨﺪو آﻫﻲ. ڊﺟﻴﭩﻞ ﺣﺼﻮ אن ڊﻳﭩﺎ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن ﻣﺮﻳﺾ ﺟﻲ ‪ Case History‬ﮐﻲ ‪ update‬ﻛﻨﺪو رﻫﻨﺪو آﻫﻲ. אﮔﺮ ﻛﺎ‬
‫אﺋﺒﻨﺎرﻣﻞ ﻳﺎ אﮔﺮي رﻳﮉﻧﮓ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪي אﭤﺲ، ﺗﻪ ﭘﺎڻ ﻫﺮﺗﻮ ﻧﻤﻮﻧﻲ ڊאﻛﭩﺮن ۽ ﻧﺮﺳﻦ ﮐﻲ ﺧﺒﺮدאر ﻛﻨﺪو آﻫﻲ.‬
‫ﺳﺎﺋﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﺎ ﻧﻤﻮﻧﺎ‬
‫)1( ﺳﭙﺮ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ: ﻫﻲ دﻧﻴﺎ ﺟﺎ ﺗﻤﺎم وڏא، ﺳﮕﻬﺎرא ۽ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎر ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﺧﺎص ﻗﺴﻢ ﺟﻲ‬
‫ﺟﻬﺠﻬﻲ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﺗﻤﺎم ﺗﻜﮍو ۽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﻮﻧﻦ ﺳﺎن ﭘﺮوﺳﻴﺲ )‪ (Process‬ﻛﺮڻ ﻻ‪ ‬ﭠﺎﻫﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. دﻧﻴﺎ ۾ ﺳﭙﺮ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻮ ﺗﻌﺪאد ﺗﻤﺎم ﭤﻮرو آﻫﻲ. ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﺗﺮﻗﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻠﻜﻦ ۾ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ، دﻓﺎﻋﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻛﻴﻮ ﭘﻴﻮ وﭸﻲ. ﺳﭙﺮﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ﻫﻚ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻟﮙﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ، ۽ ﺳﺎﮘﺌﻲ وﻗﺖ ﻫﺰאرن ﮐﺎن‬
‫ﻣﭥﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ ﻫﻨﻦ ﮐﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻲ ﺳﮕﻬﻦ ﭤﺎ.‬
‫ُ‬
‫)2( ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ )‪ (Main Frame‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ : 0691ع ﺟﻲ ڏﻫﺎﻛﻲ ﺗﺎﺋﻴﻦ دﻧﻴﺎ ۾ ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﺌﺎ، ﺳﻲ وڏي‬
‫ُ‬
‫ﺳﺎﺋﻴﺰ ﺟﺎ ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﺌﺎ. )ﻛﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﭙﺮﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﮐﻲ ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻮ ﺋﻲ ﻫﻚ ﻗﺴﻢ‬
‫ﻗﺮאرﻳﻦ ﭤﺎ.( ﻫﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﺳﺎﺋﻴﺰ ۾ وڏא ۽ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎر ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ، ۽ ﻫﻨﻦ ۾ ﺑﻪ ﻫﻚ ﮐﺎن وڌﻳﻚ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻟﮙﻞ‬
‫ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ.‬
‫ﺑﺌﻨﻜﻮن، אﻧﺸﻮرﻧﺲ ﻛﻤﭙﻨﻴﻮن، ﺟﻬﺎزرאن ﻛﻤﭙﻨﻴﻮن، وڏא ﺳﺮﻛﺎري ۽ ﺻﻨﻌﺘﻲ אدאرא ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻨﺪא آﻫﻦ. ﻫﻨﻦ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻛﻢ آﻫﻦ: ﻣﻮﺳﻤﻦ ﺟﻲ אﮘﻜﭥﻲ، ﭘﻲ روﻟﺰ )‪ (Pay Rolls‬ﺟﻲ ﺗﻴﺎري‬
‫۽ ﺳﺎﺋﻨﺴﻲ ﺗﺠﺮﺑﺎ وﻏﻴﺮه. ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﻫﻼﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ ﮔﻬﮣﻦ ﻣﺎﮢﻬﻦ ﺟﻲ ﺿﺮورت رﻫﻲ ﭤﻲ، ﺗﻪ ﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻫﻨﻦ‬
‫وאﺳﻄﻲ ﺧﺎص ﻣﺎﺣﻮل ۽ אﻳﺌﺮ ﻛﻨﮉﻳﺸﻨﮓ ﺟﻲ ﺿﺮورت رﻫﻲ ﭤﻲ.‬
‫)3( ﻣﻨﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ )‪1960 :(Mini-Computer‬ع وאري ڏﻫﺎﻛﻲ ﺟﻲ وچ ڌאري ﻫﻚ ﻛﻤﭙﻨﻲ ﺑﻨﺎم ڊﺟﻴﭩﻞ אﻛﺌﭙﻤﻴﻨﭧ‬
‫ﻛﻤﭙﻨﻲ)‪ (Digital Equipment Company‬ﻣﻴﻦ ﻓﺮﻳﻢ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﮐﺎن ﭤﻮرא ﻧﻨﮃא ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ آﻧﺪא، ﺟﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻣﻨﻴﻤﻞ)‪ (Minimal‬ﻳﺎ ﻣﻨﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮﻛﻮﭠﻴﻮ وﻳﻮ. ﻫﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﺌﻨﻜﻦ ﺟﻲ ﺑﺮאﻧﭽﻦ، ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﭩﻴﻦ، אﺳﭙﺘﺎﻟﻦ ۽‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ אدאرن ۾ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪא رﻫﻴﺎ آﻫﻦ. وﻳﺠﻬﮍ ۾ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﻛﺮي אﻧﻬﻦ ﺟﻲ אﺳﺘﻌﻤﺎل ۾‬
‫ﮔﻬﭩﺘﺎﺋﻲ ﺿﺮور آﺋﻲ آﻫﻲ.‬
‫)4( ﻣﺎﺋﻜﺮو ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ )‪ :(Micro Computer‬ﻫﻨﻦ ﮐﻲ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻳﺎ ڊﻳﺴﻚ ﭨﺎپ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻳﺎ‬
‫َ‬
‫ﭘﻮرﭨﺒﻞ )‪ (Portable‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. 1891ع ۾ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﭘﻲ ﺳﻲ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ. ﺷﺮوع ۾ ﻫﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ‬
‫ﺳﻴﮑﮍאﭨﻦ ﻻ‪ ‬ﭠﺎﻫﻴﺎ وﻳﺎ. ﭘﺮ ﻫﻲ אﮘﺘﻲ ﻫﻠﻲ ﻛﺮي ﻧﻪ ﺻﺮف ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣﻴﺪאن، ﭘﺮ ﻫﺮ ﻫﻚ ﺷﻌﺒﻲ ۾ وڏي אﭤﻞ ﭘﭥﻞ‬
‫ﺟﻮ ﺳﺒﺐ ﺑﻨﻴﺎ آﻫﻦ. ﻫﻦ وﻗﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﺮ آﻓﻴﺲ ۽ ﮔﻬﺮ ۾ אوﻫﺎن ﮐﻲ ﭘﻲ ﺳﻲ ﻫﻜﻴﻮ ﺗﻜﻴﻮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻠﻨﺪو.‬
‫ﻟﺌﭙﭩﺎپ )‪ ،(Laptop‬ﻧﻮﭨﺒﻚ، ﭘﺎم ﭨﺎپ، ﭘﺮﺳﻨﻞ ڊﺟﻴﭩﻞ אﺳﺴﭩﻨﭧ )‪ (PDA‬ﮐﻲ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﻃﻮر‬
‫21‬

13. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﮘﮣﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫31‬

14. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺑﺎب ﭨﻴﻮن: ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﺴﭩﻢ ۽ אن ﺟﺎ ﺣﺼﺎ‬
‫‪Computer System and its Components‬‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ ﺳﺴﭩﻢ ﻳﺎ ﻧﻈﺎم آﻫﻲ. ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭔﻪ ﺣﺼﺎ آﻫﻦ: )1( ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ )2(‬
‫ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ.‬
‫ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﺎ אﻫﻲ ﭘﺮزא ﻳﺎ אوزאر، ﺟﻦ ﮐﻲ ڏﺳﻲ ﻳﺎ ﮀﻬﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ، ﺗﻦ ﮐﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﻃﻮر ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ‬
‫)‪ (Hardware‬ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ. ﺑﺎﻗﻲ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ )‪ (Software‬ﻣﺎن ﻣﺮאد آﻫﻲ אﻫﻲ ﻟﮑﺘﻲ ﻫﺪאﻳﺘﻮن )ﭘﺮوﮔﺮאﻣﺰ( ﺟﻴﻜﻲ‬
‫ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ ﮐﻲ ﻫﻼﺋﮡ ﭼﻼﺋﮡ ۾ ﻛﻢ אﭼﻦ. אن ﺣﺴﺎب ﺳﺎن אﺋﻴﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﺟﻴﻜﺮ אوﻫﺎن وٽ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﺴﭩﻢ‬
‫ﺟﻮ ﻫﻚ ﺣﺼﻮ ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ آﻫﻲ، ﭘﺮ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﻧﻪ آﻫﻲ، ﺗﻪ אﺋﻴﻦ ﭜﺎﻧﻴﻮ ﺗﻪ אﻫﻮ ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ ﺑﻲ ﻓﺎﻋﺪه آﻫﻲ.‬
‫ﻫﺎرڊوﻳﺌﺮ ﺟﺎ ﺣﺼﺎ‬
‫ﻫﺎرڊ وﻳﺌﺮ ﺟﻲ ﭘﺮزن، אوزאرن ﻳﺎ ﺣﺼﻦ ﮐﻲ ﻛﻲ ﻋﺎﻟﻢ ﭨﻦ ﻧﻤﻮﻧﻦ )1. ﺳﻴﻨﭩﺮل ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﻳﻮﻧﭧ، 2. אن‬
‫ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ، 3. آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ( ۾ ﺗﻪ ﻛﻲ وري ﭼﺌﻦ ﺣﺼﻦ )1. ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ، 2. אن ﭘﭧ ۽ آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ،‬
‫3. ﻣﻴﻤﺮي، 4. אﺳﭩﻮرﻳﺞ(، ﺗﻪ ﻛﻲ وري אﻧﻬﻦ ﮐﻲ ﭘﻨﺠﻦ ﺣﺼﻦ )1. ﺳﻴﻨﭩﺮل ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﻳﻮﻧﭧ، 2. ﻣﻴﻤﺮي، 3.‬
‫41‬

15. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫אﺳﭩﻮرﻳﺞ ڊوאﺋﻴﺴﺰ، 4. אن ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ، 5. آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ( ۾ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻦ ﭤﺎ.‬
‫ﭘﺎڻ ﭘﻮﺋﻴﻦ ورﻫﺎﺳﺖ ﺗﺤﺖ אﻧﻬﻦ ﺣﺼﻦ ﺟﻮ ذﻛﺮ ﻛﺮﻳﻮن ﭤﺎ.‬
‫1. ﺳﻴﻨﭩﺮل ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﻳﻮﻧﭧ )‪ :(Central Processing Unit‬ﻫﻦ ﮐﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻤﻮﻧﻲ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﺑﻪ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻮ ﻣﻐﺰ )ﻛﻲ ﺻﺎﺣﺐ دل ﻗﺮאر ڏﻳﻦ ﭤﺎ( ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻳﺎ ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ ‪ CPU‬آﻫﻲ. אﻫﻮ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ‬
‫ﺋﻲ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ، ﺟﻴﻜﻮ אﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴﻨﺪڙ )‪ (User‬۽ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﺟﻲ ﻫﺪאﻳﺘﻦ ﮐﻲ ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﻲ ﭤﻮ، ۽ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮي ﭤﻮ.‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ﻋﺎم ﻃﻮر ﻫﻜﮍو ﺋﻲ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻟﮙﻞ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ. )אﻧﮑﻲ ﻛﮇﻫﻦ ﭼﭗ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ‬
‫ﺳﺎن ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ.( ﻣﺎﺋﻜﺮو ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻫﻚ ﮘﺘﻴﻞ )‪ (Integrated‬ﺳﺮﻛﭧ )‪ (Circuit‬آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺳﻠﻴﻜﺎن‬
‫ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﭨﻜﺮي ﻣﺎن ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ، ۽ אن ۾ ﻟﮑﻴﻦ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮز )‪ (Transistors‬ﻟﮙﺎﻳﺎ وﻳﻨﺪא آﻫﻦ. ﭔﻴﻦ ﻟﻔﻈﻦ ۾‬
‫אﺋﻴﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﻣﺎﺋﻜﺮو ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﻫﻚ ﺳﻴﻤﻲ ﻛﻨﮉﻛﭩﺮ )‪ ،(Semi-Conductor‬ﺳﻠﻴﻜﺎن )‪ (Silicon‬ﻣﻮאد ﻣﺎن ﺟﮍﻳﻞ‬
‫ﻧﻨﮃي ﭘﺮ ڊﮔﻬﻲ ﭘﭩﻲ ﻳﺎ ﭨﻜﺮو آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ ﻟﮑﻴﻦ אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮز ﻟﮙﺎﻳﺎ وﭸﻦ ﭤﺎ. ﻛﻨﻬﻦ ﺑﻪ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ‬
‫ﭘﺮوﺳﻴﺲ ﻛﺮڻ ﻳﺎ ﻫﺪאﻳﺘﻦ ﮐﻲ ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﮡ ﻻ‪ ،‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﻬﻦ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮز ۾ ﺑﺠﻠﻲ אﻣﺎﮢﻴﻨﺪو آﻫﻲ. ﺑﺠﻠﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻫﺌﮡ אﻧﮓ 1 ﮐﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻨﺪو آﻫﻲ، ۽ אن ﺟﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺟﻮدﮔﻲ אﻧﮓ 0 ﮐﻲ ﭘﮅرو ﻛﻨﺪي آﻫﻲ. אﻧﻬﻦ ﭔﻨﻬﻲ אﻧﮕﻦ ﮐﻲ‬
‫ﺑﺎﺋﻨﺮي ڊﺟﭧ )‪ (Binary Digit‬ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ. ﺑﺎﺋﻨﺮي ڊﺟﭧ ﮐﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻛﺮي ﺑﭧ )‪ (Bit‬ﻃﻮر אﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﭔﻮﻟﻲ‪ ‬ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ אﮐﺮ ﻳﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﭔﺌﻲ אﻧﮓ ﻳﺎ ﻛﻨﻬﻦ ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ ‬وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻛﺮڻ ﻻ‪ 8 ‬ﺑﭧ ﻳﺎ ﻫﻚ ﺑﺎﺋﻴﭧ‬
‫)‪ (Byte‬ﺟﻮ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻞ آﻫﻲ. ﺷﺮوﻋﺎﺗﻲ دؤر ۾ אﻧﮕﺮﻳﺰي אﻟﻔﺎﺑﻴﭧ، אﻧﮕﻦ ۽ ﭔﻴﻦ ﺿﺮوري ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ﺟﻮ ﻧﻌﻢ‬
‫אﻟﺒﺪل ﺑﺎﺋﻨﺮي אﻧﮕﻦ ۾ ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ אﺋﺴﻜﻲ )‪ (ASCII‬ﻳﺎ آﻣﺮﻳﻜﻦ אﺳﭩﻴﻨﮉرڊ ﻛﻮڊ ﻓﺎر אﻧﻔﺎرﻣﻴﺸﻦ‬
‫אﻧﭩﺮﭼﻴﻨﺞ )‪ (American Standard Code for Information Interchange‬ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אﻫﻮ ﻛﻮڊ ﺻﺮف 652 ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻛﻨﺪڙ ﻫﻮ. אن ﮐﻲ ﺳﮅאري ﭘﻮ‪ ‬ﻳﻮﻧﻴﻜﻮڊ )‪ (Unicode‬ﭠﺎﻫﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﻫﺮ ﭔﻮﻟﻲ‪‬‬
‫ﺟﻲ אﻟﻔﺎﺑﻴﭧ ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﺑﺎﺋﻨﺮي ﻛﻮڊ آﻫﻲ. ﻫﻦ ﻛﺘﺎب ﺟﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻛﻤﭙﻮزﻧﮓ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﻮڊﻧﮓ ﺟﻮ ﺋﻲ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ. ﻳﺎد رﻫﻲ ﺗﻪ ﻳﻮﻧﻴﻜﻮڊ 63556 ﻧﺸﺎﻧﻴﻦ ﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ آﻫﻲ.‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﻟﮙﺎﻳﺎ وﻳﻨﺪڙ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ אﻛﺜﺮ ﻛﺮي אﻧﭩﻴﻞ ‪ Intel‬ﻛﻤﭙﻨﻲ ﭠﺎﻫﻴﻨﺪي آﻫﻲ، ﺳﻮ ﻋﺎم‬
‫ﻃﻮر ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﺑﻪ אﻧﻬﻦ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮن ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ورﺗﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻣﺜﺎل ﻃﻮر אﭴﻜﻠﻬﻪ‬
‫ﭘﻴﻨﭩﻴﻢ ﻓﻮر 4-‪ Pentium‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻠﻲ ﭤﻮ. אﺻﻞ ۾ ﭘﻴﻨﭩﻴﻢ ﻓﻮر ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﺟﻮ ﺋﻲ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ אﻧﭩﻴﻞ‬
‫ﻛﻤﭙﻨﻲ وאرن ﭠﺎﻫﻴﻮ آﻫﻲ. אﻧﭩﻴﻞ وאرن ﺳﻴﻠﺮאن )‪ (Celeron‬ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﭔﺌﻲ ﻧﻮع ﺟﻮ ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﭠﺎﻫﻴﻮ آﻫﻲ.‬
‫אﻧﭩﻴﻞ ﮐﺎن ﻋﻼوه )‪ (Advance Micro Devices - AMD‬۽ ﻣﻮﭨﺮوﻻ )‪ (Motorola‬ﻛﻤﭙﻨﻴﻮن ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ ﭠﺎﻫﻲ رﻫﻴﻮن آﻫﻦ.‬
‫אﻧﭩﻴﻞ ﭘﻬﺮﻳﻮن ﭘﺮوﺳﻴﺴﺮ 1791ع ۾ אﻧﭩﻴﻞ_4004 ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ آﻧﺪو ﻫﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺻﺮف‬
‫32 ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ ﻟﮙﻞ ﻫﺌﺎ، ۽ אڄ ﻛﻠﻬﻪ ﺟﻲ ﭘﻴﻨﭩﻴﻢ ﻓﻮر ۾ 55 ﻟﮑﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﭨﺮאﻧﺴﺴﭩﺮ ﻟﮙﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ.‬
‫ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ ).‪ (C.P.U‬ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭔﻪ ﺣﺼﺎ آﻫﻦ: )אﻟﻒ( ﻛﻨﭩﺮول ﻳﻮﻧﭧ )‪) ،(CU‬ب( אرﭤﻤﺌﭩﻚ ﻻﺟﻚ ﻳﻮﻧﭧ‬
‫)‪ . (ALU‬אن ﺟﻮ ﻣﺨﺘﺼﺮ אﺣﻮאل ﻫﻴﭟ ڏﺟﻲ ﭤﻮ.‬
‫)אﻟﻒ( ﻛﻨﭩﺮول ﻳﻮﻧﭧ: ﻫﻲ‪ ‬ﺣﺼﻮ ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ ﺟﻲ آﭘﺮﻳﺸﻦ )ﻫﻠﮡ ﭼﻠﮡ( ﮐﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮي ﭤﻮ، ۽ ﭔﻴﻦ ﺣﺼﻦ ﺳﺎن‬
‫51‬

16. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫رאﺑﻄﻲ ﻛﺎري ﻛﺮي ﭤﻮ. ﻫﻲ‪ ‬ﺣﺼﻮ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ ﻟﻴﮑﻲ ﻫﺪאﻳﺘﻦ ﺗﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﭥﻮ ﻛﺮي، ﭘﺮ ﭔﻴﻦ ﭘﺮزن ﮐﻲ אﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﮡ )‪ (Execute‬ﺟﻮن ﻫﺪאﻳﺘﻮن ڏﺋﻲ ﭤﻮ.‬
‫)ب( אرﭤﻤﺌﭩﻚ ﻻﺟﻚ ﻳﻮﻧﭧ )‪ : (Arithmetic Logic Unit‬ﻫﻦ ﺣﺼﻲ ۾، ﺟﻴﺌﻦ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎن وאﺋﮑﻮ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ، ﺣﺴﺎﺑﻲ ۽‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻢ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻧﺎ وﭸﻦ ﭤﺎ. ﺟﻮڙ، ﻛﭧ، ﺿﺮب، وﻧﮉ ﺑﻨﻴﺎدي ﺣﺴﺎﺑﻲ ﻛﻢ آﻫﻦ، ۽ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻤﻦ ۾ ﻣﻠﻬﻦ‬
‫ﻳﺎ رﻗﻤﻦ )‪ (Values‬ﮐﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﭜﻴﭩﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ אﻫﻲ ﭘﺎڻ ۾ ﺑﺮאﺑﺮ آﻫﻦ، ﻳﺎ ﮔﻬﭧ وڌ آﻫﻦ، ﻏﻴﺮه.‬
‫2. ﻣﻴﻤﺮي )‪ :(Memory‬ﻣﻴﻤﺮي، ﻫﻚ ﻃﺮح، ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر ﻛﻢ ﻛﺎر وאﺳﻄﻲ אﻟﻴﻜﭩﺮאﻧﻚ رف ﻧﻮﭨﺒﻚ آﻫﻲ.‬
‫אوﻫﺎن ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﭘﺮوﮔﺮאم ﮐﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر ﮐﻮﻟﻴﻨﺪא آﻫﻴﻮ، ﺗﻴﺌﻦ ﻫﻮ אﭼﻲ אوﻫﺎن آڏو ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ.‬
‫אﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﮡ وאري ﺟﺎ‪ ‬ﻣﻴﻤﺮي آﻫﻲ. אوﻫﺎن ﺟﻴﻜﺎ ڊﻳﭩﺎ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ﻣﻮﻛﻠﻴﻨﺪא رﻫﻨﺪא آﻫﻴﻮ، ﺳﺎ אول ﻣﻴﻤﺮي ۾‬
‫ذﺧﻴﺮو ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ. ﻫﻦ ﻣﻴﻤﺮي ﮐﻲ ﻣﮑﻴﻪ )‪ (Main‬ﻳﺎ אﺑﺘﺪאﺋﻲ )‪ (Primary‬ﻣﻴﻤﺮي ﺑﻪ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻫﻦ ﻣﻴﻤﺮي ﮐﻲ‬
‫ﭔﻦ ﺣﺼﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻫﻚ ﺣﺼﻲ ﮐﻲ رﺋﻢ ‪ (Random Access Memory) RAM‬ﺳﮇﻳﻦ ﭤﺎ ۽ ﭔﺌﻲ ﮐﻲ روم‬
‫‪ (Read Only Memory) ROM‬ﺳﮇﻳﻦ ﭤﺎ.‬
‫)אﻟﻒ( رﺋﻢ، ﻣﻴﻤﺮي ﺟﻮ אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺼﻮ آﻫﻲ. ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر ﺟﻴﻜﻮ אول אول ﻟﮑﻴﻮ ﭘﮍﻫﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ، ﺳﻮ אن‬
‫ﺟﻲ אﻧﺪر ﺋﻲ ﻟﮑﻴﻮ ﭘﮍﻫﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אن ﻛﺮي ﻫﻦ ﮐﻲ )‪ (Read/Write Memory‬ﺑﻪ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. رﺋﻢ ﻋﺎرﺿﻲ ﻳﺎ‬
‫ووﻟﻴﭩﺎﺋﻴﻞ )‪ (Volatile‬آﻫﻲ. ﺟﻴﺴﻴﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﮐﻠﻴﻞ آﻫﻲ، אوﺳﻴﺘﺎﺋﻴﻦ אن ۾ رﮐﻴﻞ ڊﻳﭩﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻔﻮظ آﻫﻲ. ﭘﺮ‬
‫ﺟﻴﺌﻦ ﺋﻲ אوﻫﺎن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺑﻨﺪ ﻛﻴﻮ، ﻳﺎ ﺑﺠﻠﻲ وﻳﺌﻲ ﺗﻪ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻣﻴﻤﺮي وאرو ﻣﻮאد ﺑﻪ ﺧﺘﻢ אﻟﻮپ ﭤﻲ وﻳﻨﺪو. ۽‬
‫وري ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﮐﻮﻟﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ،‬ﮔﻬﺮﺑﻞ ﭘﺮوﮔﺮאم ﻳﺎ ﺳﻴﻮ ﭤﻴﻞ ﻓﺎﺋﻴﻞ ﭔﻴﻬﺮ ﻣﻴﻤﺮي ۾ ﻟﻮڊ )‪ (Load‬ﻛﺮﮢﻮ ﭘﻮﻧﺪو.‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺗﻴﺰ رﻓﺘﺎري‪ ‬۽ ﺳﮕﻬﺎﺋﭗ ﺟﻮ دאروﻣﺪאر رﺋﻢ ﺟﻲ ﻣﻘﺪאر ﺗﻲ ﺑﻪ آﻫﻲ. ﻋﺎم ﻃﻮر ﺟﻴﺘﺮي‬
‫رﺋﻢ وڌﻳﻚ، אوﺗﺮي ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﺪאﻳﺘﻦ ﮐﻲ ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﻴﻨﺪو آﻫﻲ. ﺟﻴﺌﻦ אﮘ۾ ﭔﮅאﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻣﻴﻤﺮي‬
‫ﺟﻮ ﻋﺎم ﻣﺎﭘﻮ آﻫﻲ ‪ .Byte‬ﻛﻠﻮ ﺑﺎﺋﻴﭧ، ﻣﻴﮕﺎ ﺑﺎﺋﻴﭧ، ﮔﮕﺎﺑﺎﺋﻴﭧ ﻳﺎ ﭨﻴﺮאﺑﺎﺋﻴﭧ ﻣﻴﻤﺮي ﺟﻲ ﻣﻘﺪאر ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ אﺻﻄﻼح‬
‫آﻫﻦ. אڄ ﺟﻲ ﭘﻴﻨﭩﻴﻢ ﻓﻮر ﺟﻲ رﺋﻢ 821 ﻣﻴﮕﺎ ﺑﺎﺋﻴﭧ ﮐﺎن 652 ﻣﻴﮕﺎ ﺑﺎﺋﻴﭧ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ.‬
‫)ب( روم )‪ :(Read only Memory) (ROM‬ﻫﻦ ﻣﻴﻤﺮي ۾ ﻫﺪאﻳﺘﻮن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻃﻮر رﮐﻴﻞ ﻫﻮﻧﺪﻳﻮن آﻫﻦ. אﻧﻬﻦ ﻫﺪאﻳﺘﻦ‬
‫ﺟﻮ ﺗﻌﻠﻖ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ آﭘﺮﻳﺸﻦ ﺳﺎن ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ.‬
‫אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﻓﻠﺌﺶ ﻣﻴﻤﺮي )دﺟﻴﭩﻞ ﻛﺌﻤﻴﺮא وאﻧﮕﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﺧﻴﺮو ﻛﺮڻ ﻻ‪ ،(‬۽ ﻛﺌﺶ )‪(Cache‬‬
‫ﻣﻴﻤﺮي )ﻫﻦ ﺟﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ ﻫﺪאﻳﺘﻮن ۽ ڊﻳﭩﺎ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﻨﺪو آﻫﻲ( آﻫﻦ.‬
‫3. אﻧﭙﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ )‪ :(Input Devices‬ﺟﻦ אوزאرن وﺳﻴﻠﻲ ﻣﻮאد ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر دאﺧﻞ ﻛﺒﻮ آﻫﻲ، ﺗﻦ ﮐﻲ אﻧﭙﭧ‬
‫ڊوאﺋﻴﺴﺰ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻛﻲ ﺑﻮرڊ، ﻣﺎﺋﻮس، אﺳﻜﻴﻨﺮ، ﺟﻮא‪ ‬אﺳﭩﻚ، ﭨﺮﻳﻚ ﺑﺎل، אو ﺳﻲ آر ‪(Optical Character‬‬
‫)‪ ، Recognition‬אو אﻳﻢ آر )‪ ، (Optical Mark Recognition‬ﻻﺋﻴﭧ ﭘﻴﻦ، ڊﺟﻴﭩﻞ ﻛﺌﻤﻴﺮא، ﻣﺎﺋﻜﺮو ﻓﻮن وﻏﻴﺮه ﻣﮑﻴﻪ‬
‫אﻧﭙﭧ ڊوאﺋﺴﺰ آﻫﻦ.‬
‫61‬

17. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫4. آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﺴﺰ )‪ :(Output Devices‬אﻫﻲ אوزאر ﺟﻴﻜﻲ دאﺧﻞ ﭤﻴﻞ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ڏﻳﮑﺎرﻳﻦ ﻳﺎ ﭘﺮوﺳﻴﺲ ﭤﻴﮡ ﺑﻌﺪ אن‬
‫ﺟﻲ ﭘﻜﻲ ﺻﻮرت ﮐﻲ אوﻫﺎن ﮐﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ۾ ﻣﺪد ﻛﻦ، ﺗﻦ ﮐﻲ آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻣﺎﻧﻴﭩﺮ، ﭘﺮﻧﭩﺮ، ﭘﻼﭨﺮ )‪ ،(Plotter‬אﺳﭙﻴﻜﺮ وﻏﻴﺮه אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ آﺋﻮٽ ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺴﺰ آﻫﻦ.‬
‫ﻳﺎد رﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﺠﻬﻪ אوزאرن ۾ ﭔﺌﻲ ﺧﺼﻠﺘﻮن - אﻧﭙﭧ ۽ آﺋﻮٽ ﭘﭧ وאرﻳﻮن – ﭤﻴﻨﺪﻳﻮن آﻫﻦ. ﺟﻬﮍوכ‬
‫ﻣﻮڊﻳﻢ )‪ ،(Modulator-demodulator‬ﻓﻼﭘﻲ ڊﺳﻚ، ﻫﺎرڊ ڊﺳﻚ ۽ ﻣﺎﺋﻜﺮوﻓﻮن وﻏﻴﺮه. )ﻣﻮڊﻳﻢ אﺋﻨﺎﻻگ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ‬
‫ڊﺟﻴﭩﻞ ڊﻳﭩﺎ ۾ ۽ ڊﺟﻴﭩﻞ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ אﺋﻨﺎﻻگ ڊﻳﭩﺎ ۾ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪو آﻫﻲ.(‬
‫5. אﺳﭩﻮرﻳﺞ )‪ : (Storage‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر دאﺧﻞ ﭤﻴﻞ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻨﺎﺋﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺮزو ﻳﺎ ﺣﺼﻮ آﻫﻲ،‬
‫ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ אﺳﻴﻦ ﭠﻠﻬﻮ אﺳﭩﻮرﻳﺞ ﻳﺎ ﺑﺌﻜﻨﮓ אﺳﭩﻮرﻳﺞ )‪ (Backing Storage‬ﻳﺎ ﺳﻴﻜﻨﮉري ﻣﻴﻤﺮي ‪(Secondary‬‬
‫)‪ Memory‬ﺳﮇﻳﻮن ﭤﺎ. אﺋﻴﻦ ﺳﻤﺠﻬﻮ ﺗﻪ رﺋﻢ ﻫﻚ ﻣﻴﺰ ﻣﺜﻞ آﻫﻲ، ﺟﺘﻲ אوﻫﺎن ﻓﺎﺋﻴﻞ ﮐﻲ ﮐﻮﻟﻲ ﻛﻢ ﻛﺮﻳﻮ ﭤﺎ ۽‬
‫אﺳﭩﻮرﻳﺞ ﻓﺎﺋﻴﻞ ﻛﺌﺒﻴﻨﻴﭧ ﻳﺎ אﻟﻤﺎري ﻣﺜﺎل آﻫﻲ، ﺟﺘﻲ אﻧﻬﻦ ﻓﺎﺋﻴﻠﻦ ﮐﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ۽ ﺳﻨﭝﺎل وאﺳﻄﻲ رﮐﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﭘﻮ‪ ‬ﺟﮇﻫﻦ ﭔﻴﻬﺮ אﻧﻬﻦ ﺟﻲ ﮔﻬﺮج ﭘﻮي ﭤﻲ ﺗﻪ אﺗﺎن ﮐﮣﻲ وري ﻣﻴﺰ ﺗﻲ آﮢﻲ ﻛﻢ ﻛﺮﻳﻮ ﭤﺎ.‬
‫ﭤﻠﻬﻲ ﻟﻴﮑﻲ אﭴﻜﻠﻬﻪ ﭔﻦ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻴﻦ ﺟﺎ אﺳﭩﻮرﻳﺞ ڊوאﺋﻴﺴﺰ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ ﻣﻴﺴﺮ آﻫﻦ. ﻓﻼﭘﻲ، ﻫﺎرڊ‬
‫ڊﺳﻚ، ﭨﻴﭗ ڊرאﺋﻴﻮز وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﻣﺌﮕﻨﻴﭩﻚ ﻣﻴﮉﻳﺎ وאري ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﭔﺌﻲ ﻗﺴﻢ ﺟﻲ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ‬
‫ﮐﻲ آﭘﭩﻴﻜﻞ ڊرאﺋﻴﻮ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻛﻤﭙﻴﻜﭧ ڊﺳﻜﻴﭧ )ﺳﻲ ڊي(، ڊﺟﻴﭩﻞ ورﺳﭩﺎﺋﻴﻞ ڊﺳﻚ )‪ (DVD‬אﻧﻬﻲ‪‬‬
‫ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻣﺜﺎل آﻫﻦ.‬
‫אﺳﭩﻮرﻳﺞ ۾ ﻫﺎرڊ ڊﺳﻚ אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮزو آﻫﻲ، ﮀﻮﺗﻪ אن ۾ وڏي ﻣﻘﺪאر ۾ ڊﻳﭩﺎ ﻧﻪ ﺻﺮف ﻣﺤﻔﻮظ ﻛﺮي‬
‫رﮐﻲ ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻲ، ﭘﺮ אن ۾ ردوﺑﺪل ﺑﻪ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻲ.‬
‫ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ )‪(Software‬‬
‫ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻲ ﮐﻲ ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ. ﭘﺮوﮔﺮאم وري ﻟﮑﻴﻞ ﻫﺪאﻳﺘﻦ ﺟﻮ ﻣﻴﮍ آﻫﻲ. ﭔﻴﻦ‬
‫ﻟﻔﻈﻦ ۾ אﺋﻴﻦ ﭼﺌﺠﻲ ﺗﻪ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ אﻧﻬﻦ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ، ﺟﻴﻜﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﻫﺎرڊ وﻳﺌﺮ ﮐﻲ ﻫﺪאﻳﺘﻮن‬
‫ڏﻳﻨﺪא آﻫﻦ ﺗﻪ ﻛﻴﺌﻦ ﻛﻢ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﺟﻲ. ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﮐﻲ رﮐﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﻛﺮي ﺳﮕﻬﺠﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﻫﻦ: )אﻟﻒ( ﺳﺴﭩﻢ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ، )ب( אﺋﭙﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ، )ث( ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻨﮓ‬
‫ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺠﺰ.‬
‫)אﻟﻒ( ﺳﺴﭩﻢ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ )‪ :(System Software‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﭘﺮزن ﺟﻲ آﭘﺮﻳﺸﻦ ﺗﻲ ﻇﺎﺑﻄﻮ رﮐﻦ‬
‫ﭤﺎ، ﺗﻦ ﮐﻲ ﺋﻲ ﺳﺴﭩﻢ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﺳﺴﭩﻢ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﺟﺎ وري ﭨﻲ ﻗﺴﻢ آﻫﻦ: )1( آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ،‬
‫)2( ﭨﺮאﻧﺴﻠﻴﭩﺮ، )3( ﻳﻮﭨﻴﻠﻴﭩﻴﺰ .‬
‫)1( آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ )‪ :(Operating System‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﺟﻲ ﭘﺮزن وﭼ۾ ڊﻳﭩﺎ ﺟﻲ وﻫﻜﺮي ‪ Flow‬ﮐﻲ ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮڻ ۽‬
‫ﭘﺮزن وﭼ۾ رאﺑﻄﻲ ﻛﺎري ﻛﺮڻ وאرو ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻲ، ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אﮘﻲ‬
‫71‬

18. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ڊﺳﻚ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ )‪ (Disk Operating System‬ﻳﺎ ڊאس )‪ (DOS‬ﻣﮑﻴﻪ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻫﻮ. אن ﺟﻲ ﭘﺎرאن ﻛﻢ‬
‫ﻛﺎر وאﺳﻄﻲ ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﻴﻞ ﻣﺎﺣﻮل ﮐﻲ )‪ (Command Line Interface‬ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻳﻌﻨﻲ אن ۾ ﻛﻤﺎﻧﮉون ﻟﮑﻲ‬
‫אﻳﻨﭩﺮ ﻛﺒﻴﻮن ﻫﻴﻮن، ﭘﻮ‪ ‬ﺋﻲ ﻛﻮ ﻋﻤﻞ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ﭤﻴﻨﺪو ﻫﻮ. אﭴﻜﻠﻬﻪ ﺟﻮ אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ وﻧﮉوز‬
‫‪ Windows‬آﻫﻲ. وﻧﮉوز ﺟﺎ ﻫﻦ وﻗﺖ ﺑﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ورﺷﻦ )‪ (Versions‬ﻫﻠﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻦ. ﻛﻲ ﻣﺎﮢﻬﻮ אﭸﺎ ﺗﻮﮢﻲ وﻧﮉوز89،‬
‫ﺗﻪ ﻛﻲ وري وﻧﮉوز0002 ﻳﺎ وﻧﮉوز‪ XP‬ﭘﻴﺎ ﻫﻼﺋﻴﻦ. وﻧﮉوز ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻴﺎ ﺑﻪ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ ﻣﻮﺟﻮد‬
‫آﻫﻦ. אﻧﻬﻦ ﻣﺎن אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻻﺋﻨﻜﺲ ‪ ، Mac OS ، Linux‬ﻳﻮﻧﻴﻜﺲ وﻏﻴﺮه آﻫﻦ.‬
‫)2( ﭨﺮאﻧﺴﻠﻴﭩﺮز )‪ :(Translators‬ﻫﺎ‪ ‬ﻟﻴﻮل ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺠﺰ ۾ ﻟﮑﻴﻞ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ﮐﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺳﻤﺠﻬﮡ ﻻ‪ ‬אﻧﻬﻦ ﮐﻲ‬
‫ﻣﺸﻴﻦ ﻛﻮڊ ﻳﺎ ﺑﺎﺋﻨﺮي ﻛﻮڊ ۾ ﺑﺪﻻﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ. אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﻢ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺮوﮔﺮאم ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻳﻨﺪو آﻫﻲ، אﻧﮑﻲ‬
‫ﺋﻲ ﭨﺮאﻧﺴﻠﻴﭩﺮ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﭨﺮאﻧﺴﻠﻴﭩﺮ ﭨﻦ ﻧﻤﻮﻧﻦ ﺟﺎ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ؛ )1( אﺳﻴﻤﺒﻠﺮ )‪ (2) ،(Assemblers‬ﻛﻤﭙﺎﺋﻴﻠﺮ‬
‫)‪ (3) ،(Compilers‬אﻧﭩﺮﭘﺮﻳﭩﺮ )‪. (Interpreter‬‬
‫)3( ﻳﻮﭨﻴﻠﻴﭩﻴﺰ )‪ :(Utilities‬ﻫﻲ ﻫﻚ ﻃﺮح ﺟﺎ אﺿﺎﻓﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ، ﺟﻴﻜﻲ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﻲ ﺳﻬﺎﺋﺘﺎ ﻛﻨﺪא‬
‫آﻫﻦ. ﻓﺎﺋﻴﻠﻦ ﮐﻲ ﺳﻮڙﻫﻮ ﻳﺎ ﻛﻤﭙﺮﻳﺲ ﻛﺮڻ، ﻳﺎ وאﺋﺮس وﻏﻴﺮه ﻛﮃڻ ﻳﺎ روﻛﮡ، ڊﺳﻜﻦ ﺟﻲ ﺟﺎﻧﭻ ﭘﮍﺗﺎل ﻛﺮڻ‬
‫وﻏﻴﺮه ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم ﻛﻢ אﭼﻦ ﭤﺎ، ﺗﻦ ﮐﻲ ﻳﻮﭨﻴﻠﻴﭩﻴﺰ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫)ب( ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻨﮓ ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺠﺰ )‪ : (Programming Languages‬ﻫﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻃﻮر ﻃﺮﻳﻘﺎ آﻫﻦ، ﺟﻦ ﺗﺤﺖ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﻻ‪‬‬
‫ﻫﺪאﻳﺘﻮن ﻟﮑﺒﻴﻮن ۽ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﺑﻴﻮن آﻫﻦ. ﻫﻴﺴﻴﺘﺎﺋﻴﻦ 002 ﮐﻦ زﺑﺎﻧﻮن ﭠﺎﻫﻴﻮن وﻳﻮن آﻫﻦ. ﺷﺮوع ﺷﺮوع ۾ ﻳﺎ‬
‫زﺑﺎﻧﻦ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﭘﻴﮍﻫﻲ ﻳﺎ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ۾ ﺟﻴﻜﺎ زﺑﺎن ﭠﺎﻫﻲ وﻳﺌﻲ، ﺳﺎ 0 ۽ 1 אﻧﮕﻦ ﺗﻲ ﺋﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﻫﺌﻲ ۽ אﻧﮑﻲ‬
‫ﻣﺸﻴﻦ ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺞ ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻮ. אڄ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﭘﻨﻬﻨﺠﻲ زﺑﺎن ﻣﺸﻴﻦ ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺞ آﻫﻲ. ﺟﻴﺌﻦ אﮘ۾‬
‫ﻋﺮض ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ אوﻫﺎن ﮐﮣﻲ ﻛﻬﮍي زﺑﺎن ۾ ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﻟﮑﻮ، ﭘﺮ אﮘﻮ ﭘﻮ‪ ‬אﻫﺎ ڊﻳﭩﺎ ﻣﺸﻴﻦ ﻛﻮڊ ۾ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﭤﺌﻲ ﭤﻲ. ﻫﻮﻧﺌﻦ ﻫﺘﻲ אﻫﻮ ﻟﮑﮡ ﺑﻲ ﺟﺎ ﻧﻪ ﭤﻴﻨﺪو ﺗﻪ ﻫﺮ ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ ﺟﻲ ﻣﺸﻴﻦ ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺞ ﻣﻨﻔﺮد ﭤﻴﻨﺪي آﻫﻲ.ﭔﻲ‬
‫ﭘﻴﮍﻫﻲ ۾ ﻫﻚ ﭔﻲ زﺑﺎن ﭠﺎﻫﻲ وﻳﺌﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺑﺎﺋﻨﺮي אﻧﮕﻦ ﺟﻲ ﺑﺪرאن ﺳﻤﺒﺎﻟﻚ )‪ (Symbolic‬ﻛﻮڊ ﻳﺎ‬
‫‪ (Memory Aiding Alphabetic Codes) MNEMONICS‬אﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴﺎ وﻳﺎ. ﭔﻨﻬﻲ ﭘﻴﮍﻫﻴﻦ ﺟﻲ زﺑﺎﻧﻦ ﮐﻲ ﻟﻮ ﻟﻴﻮل ‪(Low‬‬
‫)‪ Level‬زﺑﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻛﻮﭠﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﭨﻴﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ۾ ﭠﺎﻫﻴﻞ زﺑﺎﻧﻦ ﮐﻲ ﻫﺎ‪ ‬ﻟﻴﻮل ﻟﺌﻨﮕﺌﻴﺠﺰ ﺑﻪ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אن دؤر ۾ ﻓﻮرﭨﺮאن ‪(Formula‬‬
‫)‪ ،Translation‬ﻛﺎﺑﻮل )‪ ،(Common Business Orientation Language‬ﺑﻴﺴﻚ ‪(Beginner’s All-purpose Symbolic‬‬
‫)‪ ،Instruction Code‬ﭘﺎﺳﻜﻞ، آرﭘﻲ ﺟﻲ )‪ ، (Report Programme Generator‬۽ ﺳﻲ ‪ ،C‬אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ زﺑﺎﻧﻮن آﻫﻦ.‬
‫ﭼﻮﭤﻴﻦ ﺟﻨﺮﻳﺸﻦ ۾ وزﻳﻮﺋﻞ ﺑﻴﺴﻚ، ﺳﻲ ﺷﺎرپ، ڊאٽ ﻧﻴﭧ، אورﻳﻜﻞ وﻏﻴﺮه אﻫﻢ زﺑﺎﻧﻮن آﻫﻦ.‬
‫)ث( אﺋﭙﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﻳﺎ ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ )‪ :(Application Software / Packages‬ﻫﻲ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﻳﺎ ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻦ ﺟﺎ ﻛﻢ ﺳﺮ אﻧﺠﺎم ڏﻳﮡ ﻻ‪ ‬ﭠﺎﻫﻴﺎ وﭸﻦ ﭤﺎ. ﻣﺸﻬﻮر אﺋﭙﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮن ۾ ورڊ ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ، אﺳﭙﺮﻳﮉ‬
‫ﺷﻴﭧ، ﮔﺮאﻓﻜﺲ، ڊﻳﭩﺎ ﺑﻴﺲ وﻏﻴﺮه آﻫﻦ.‬
‫81‬

19. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ورڊ ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮن ۾ אڄ ﻛﻠﻬﻪ ﮔﮭﮣﻮ ﻫﻠﻨﺪڙ ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ورڊ آﻫﻲ. ﻫﻦ ﺟﻲ ذرﻳﻌﻲ ﺧﻂ،‬
‫رﭘﻮرﭨﻮن، ۽ ﭔﻴﺎ ڊאﻛﻴﻮﻣﻴﻨﭧ ﭠﺎﻫﻴﺎ وﭸﻦ ﭤﺎ. ﭘﻬﺮﻳﻮن ورڊﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ورڊ אﺳﭩﺎر ﻫﻮ، אﻧﮑﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ورڊ‬
‫ﭘﺮﻓﻴﻜﭧ ﺟﻮ ﺑﻮل ﺑﺎﻻ ﭤﻴﻮ. אڄ ﻛﻠﻬﻪ ﮔﻬﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ورڊ אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﺌﻲ ﭤﻮ. ﭘﺮ ﭔﻴﺎ ﺑﻪ ورڊ‬
‫ﭘﺮوﺳﻴﺴﻨﮓ ﭘﺌﻴﻜﻴﺠﺰ ﺟﮭﮍوכ אﺋﭙﻞ وאرن ﺟﻮ رאﺋﻴﭧ، ﻟﻮﭨﺲ آﻓﻴﺲ ﺟﻮ ورڊ ﭘﺮو وﻏﻴﺮه ﻛﻢ ۾ آﻧﺪא ﭘﻴﺎ وﭸﻦ.‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻳﺎ ﺑﺠﻴﭩﻲ ﻛﻢ ﮐﻲ ﺗﺮﺗﻴﺒﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ ﭘﺌﻜﻴﺞ ﻛﻢ ۾ אﭼﻲ ﭤﻮ، ﺗﻨﻬﻨﮑﻲ אﺳﭙﺮﻳﮉ ﺷﻴﭧ‬
‫ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ. ﻟﻮﭨﺲ 321 אﺑﺘﺪאﺋﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم ﻫﻮ. אﭴﻜﻠﻬﻪ ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ אﻳﻜﺴﻞ، وﻧﮓ زﻳﮉ، ﻛﻮرل ﻛﺌﺎﭨﺮو ﭘﺮو‬
‫وﻏﻴﺮه ﻣﮑﻴﻪ אﺳﭙﺮﻳﮉﺷﻴﭧ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ.‬
‫ﮔﺮאﻓﻜﺲ ۾ ﺗﺼﻮﻳﺮون ﻳﺎ ﭔﻴﻮن ﺷﻜﻠﻴﻮن ﭠﺎﻫﻴﻮن وﭸﻦ ﭤﻴﻮن. אڊوب ﻓﻮﭨﻮﺷﺎپ، ﻛﻮرل ڊرא، ﻣﺎﻳﺎ‬
‫وﻏﻴﺮه ﻣﮑﻴﻪ ﮔﺮאﻓﻜﺲ ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ آﻫﻦ.‬
‫وڏي ڊﻳﭩﺎ ﮐﻲ ﻛﭡﻮ ﻛﺮڻ ﻳﺎ אن ﮐﻲ ﮘﻮﻟﮡ ﭰﻮﻟﻬﮡ ﻳﺎ אﻧﮑﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﻤﻮﻧﻲ ﺗﺮﺗﻴﺐ ڏﻳﮡ ﻻ‪ ‬ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﻛﻢ אﭼﻲ ﭤﻮ، ﺗﻨﻬﻦ ﮐﻲ ڊﻳﭩﺎﺑﻴﺲ ﺳﮇﻳﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ אﺋﻜﺴﻴﺲ، ﻟﻮﭨﺲ אﺋﭙﺮوچ، ﻓﺎﺋﻴﻞ‬
‫ﻣﻴﻜﺮ ﭘﺮو، ﻛﻮرل ﭘﺌﺮאڊوﻛﺲ ﻣﮑﻴﻪ ڊﻳﭩﺎﺑﻴﺲ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ.‬
‫ﭘﺮﻳﺰﻧﭩﻴﺸﻦ )‪ (Presentation‬ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ: אوﻫﺎﻧﮑﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻲ ﻛﭥﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ۽ دﻟﭽﺴﭗ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫ڏﻳﮣﻲ آﻫﻲ. אن ﻻ‪ ‬ﻫﻲ‪ ‬ﭘﺮﻳﺰﻧﭩﻴﺸﻦ وאرو ﭘﺌﻜﻴﺞ ﻛﻢ אﻳﻨﺪو آﻫﻲ. ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ﭘﺎورﭘﻮאﺋﻨﭧ، ﻛﻮرل‬
‫ﭘﺮﻳﺰﻧﭩﻴﺸﻦ، ﻟﻮﭨﺲ ﻓﺮي ﻻﻧﺲ وﻏﻴﺮه ﻣﮑﻴﻪ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ.‬
‫ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﭘﺒﻠﺸﻨﮓ )ﻧﻴﻮزﻟﻴﭩﺮ، ﭘﻮﺳﭩﺮ وﻏﻴﺮه ﺟﻲ ﺗﻴﺎري( ﻻ‪ ،‬ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ﭘﺒﻠﺸﺮ، ﺳﻴﺮف ﭘﻴﺞ‬
‫ﭘﻠﺲ، אڊوب ﭘﻴﺞ ﻣﻴﻜﺮ، ﻛﺌﺎرכ אﻳﻜﺴﭙﺮﻳﺲ آﻫﻦ.‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻧﻘﺸﻦ ﻳﺎ رﭤﺎﺋﻦ ﺟﻲ ﺗﻴﺎري ﻻ‪ (Computer Aided Designing – CAD) ‬ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ آﻫﻦ. אن ﺳﻠﺴﻠﻲ‬
‫۾ آﭨﻮﻛﺌﮉ، وﻳﺎﮔﺮאﻓﻜﺲ، ڊزאﺋﻴﻦ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ.‬
‫ﻛﺠﮭﻪ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ אﻫﮍא آﻫﻦ، ﺟﻦ ۾ ﺳﭛ ﻣﮑﻴﻪ ﭘﺌﻜﻴﺠﺰ ﺟﮭﮍوכ ورڊ ﭘﺮאﺳﻴﺴﻨﮓ، אﺳﭙﺮﻳﮉﺷﻴﭧ ۽ ڊﻳﭩﺎ‬
‫ﺑﻴﺲ ﮐﻲ ﻳﻜﺠﺎ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ. ﺗﻦ ﮐﻲ ﺟﺎﻣﻊ ﻳﺎ ﮘﺘﻴﻞ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ )‪ (Integrated Software‬ﺳﮇﻳﻦ ﭤﺎ. ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ‬
‫ورﻛﺲ، אﺋﭙﻞ ورﻛﺲ אن ﺳﻠﺴﻠﻲ ﺟﺎ אﻫﻢ ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻦ.‬
‫91‬

20. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺑﺎب ﭼﻮﭤﻮن: آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ )‪(Operating System‬‬
‫آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ، ﺟﻴﺌﻦ ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎن ﭘﮅرو آﻫﻲ، ﻫﻚ ﻃﺮح ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻮ ﻣﺎﺳﭩﺮ ﻛﻨﭩﺮول ‪Master Control‬‬
‫)ﻣﮑﻴﻪ ﻇﺎﺑﻄﻲ ﻛﺎر( ﭘﺮوﮔﺮאم آﻫﻲ. ﻫﻲ‪ ‬אوﻫﺎﻧﮑﻲ אﻫﮍو ﻣﺎﺣﻮل )‪ (Environment‬ﻣﻬﻴﺎ ﻛﺮي ﭤﻮ، ﺟﻨﻬﻨﺠﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن‬
‫אوﻫﺎن ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﻧﻈﺎم ﺳﺎن ﻟﻬﻪ وﭼﮍ ۽ ﺑﺎﻫﻤﻲ ﻋﻤﻞ )‪ (Interaction‬۾ אﭼﻮ ﭤﺎ. אﻫﻮ ﻣﺎﺣﻮل אﺻﻞ ۾ ﻛﺠﮭﻪ‬
‫آﺑﺠﻴﻜﭩﺲ )‪ ،(Objects‬ﻛﻤﺎﻧﮉز )‪ (Commands‬۽ آﺋﻜﻨﺰ )‪ (Icons‬ﺟﻮ ﮔﮇﻳﻞ ﻧﺎﻟﻮ آﻫﻲ. ﺟﮇﻫﻦ אوﻫﺎن ﻛﺎ ﻛﻤﺎﻧﮉ‬
‫אﺳﺘﻌﻤﺎﻟﻴﻮ ﭤﺎ ﺗﻪ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ אﻧﮑﻲ ﻣﺸﻴﻦ ﻛﻮڊ )ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﮐﻲ ﺳﻤﺠﮭﻪ ۾ אﻳﻨﺪڙ ﭔﻮﻟﻲ( ۾ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﺮي ﭤﻮ‬
‫۽ אﻫﮍو אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺮي ﭤﻮ ﺗﻪ ﺗﻮﻫﺎن ﺟﻲ ﻋﻤﻠﻦ ﺟﻮ ﻧﺘﻴﺠﻮ ﻣﺎﻧﻴﭩﺮ ﺟﻲ אﺳﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ ﻳﺎ ﭘﺮﻧﭩﺮ ﺗﻲ ﮀﭙﻴﻞ ﭘﻨﻲ ﺗﻲ‬
‫ﭘﮅرو ﭤﺌﻲ. آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﺎ ﻣﮑﻴﻪ ﻛﻢ ﻫﻴﭡﻴﺎن آﻫﻦ:‬
‫אوﻫﺎﻧﮑﻲ אﺳﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ אﻫﮍא ﻋﻨﺼﺮ )‪ (Elements‬ﻣﻬﻴﺎ ﻛﺮي ﭤﻮ، ﺟﻦ ﺟﻲ ﺳﻬﺎﺋﺘﺎ ﺳﺎن אوﻫﺎن‬ ‫)1(‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺳﺎن رאﺑﻄﻲ ۾ אﭼﻮ ﭤﺎ. אﺳﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ ﻣﻮﺟﻮد אﻧﻬﻦ ﻣﮍﻧﻲ ﻋﻨﺼﺮن ﮐﻲ ﮔﮇﻳﻞ ﻃﻮر‬
‫אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ )‪ (Interface‬ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻫﻨﺠﻲ ﻣﺪد ﺳﺎن אوﻫﺎﻧﺠﻮ ﮔﮭﺮﺑﻞ ﭘﺮوﮔﺮאم )ورڊ، אﻳﻜﺴﻞ وﻏﻴﺮه( ﻣﻴﻤﺮي ۾ ﻟﻮڊ ‪ Load‬ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ‬ ‫)2(‬
‫ﺟﻴﺌﻦ אوﻫﺎن אن ۾ ﭘﻨﻬﻨﺠﻮ ﻛﻢ ﻛﺎر ﺳﺮאﻧﺠﺎم ڏﺋﻲ ﺳﮕﮭﻮ.‬
‫ﺳﻲ ﭘﻲ ﻳﻮ، رﺋﻢ، ﻛﻲ ﺑﻮرڊ، ﻣﺎﺋﻮس، ﭘﺮﻧﭩﺮ ۽ ﭔﻴﻦ ﻫﺎرڊ وﻳﺌﺮ ﭘﺮزن ﺗﻮڙي ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ‬ ‫)3(‬
‫وﭼ۾ رאﺑﻄﻲ ﻛﺎري ﺳﺮאﻧﺠﺎم ڏﺋﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﮐﻲ ڊﺳﻚ אﻧﺪر ﻣﺤﻔﻮظ ﻛﺮڻ ﻳﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮڻ ﺟﻮ אﻧﺘﻈﺎم ﻛﺮي ﭤﻮ.‬ ‫)4(‬
‫אن ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺟﮇﻫﻦ אوﻫﺎن ﻛﻮ ﭘﺮوﮔﺮאم ﻫﻼﺋﻲ رﻫﻴﺎ آﻫﻴﻮ، ﺗﮇﻫﻦ ﺑﻪ אﻫﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺧﺪﻣﺘﻮن ﺳﺮאﻧﺠﺎم ڏﺋﻲ‬
‫ﭤﻮ، ﺗﻦ ﺟﻮ وﭼﻮرﻫﻴﭟ ڏﺟﻲ ﭤﻮ:‬
‫ﮔﮭﺮﺑﻞ ﻓﺎﺋﻴﻞ ﮐﻲ ﮐﻮﻟﮡ ۾ ﻣﺪد ﻛﺮي ﭤﻮ.‬ ‫)1(‬
‫ﻓﺎﺋﻴﻞ ﺟﻲ ﻣﻮאد )‪ (Contents‬ﮐﻲ ڊﺳﻚ ۾ ﺳﻴﻮ )‪ (Save‬ﻛﺮאﺋﻲ ﭤﻮ.‬ ‫)2(‬
‫ڊﺳﻚ ۾ ﺳﻴﻮ ﭤﻴﻞ ﻓﺎﺋﻴﻞ ﮐﻲ ﻣﻴﻤﺮي ۾ ﻟﻮڊ ﻛﺮאﺋﻲ ﭤﻮ.‬ ‫)3(‬
‫ڊאﻛﻴﻮﻣﻴﻨﭩﺲ ﻳﺎ ﭔﻲ ﻣﻮאد ﮐﻲ ﭘﺮﻧﭩﺮ ۾ אﻣﺎﮢﻲ ﭤﻮ، ۽ ﭘﺮﻧﭩﺮ ﮐﻲ ﻛﻢ ﻛﺎر ﻻﺋﻖ ﺑﻨﺎﺋﻲ ﭤﻮ.‬ ‫)4(‬
‫ﺗﻮﻫﺎن ﻛﻨﻬﻦ ﻓﺎﺋﻴﻞ، ﻓﻮﻟﮉر وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﻫﻚ ﺟﺎ‪ ‬ﮐﺎن ﭔﻲ ﺟﺎ‪ ‬ﮐﮣﻲ وﭸﮡ ﭤﺎ ﭼﺎﻫﻴﻮ ﻳﺎ אﻧﺠﻲ ﻛﺎﭘﻲ ﻧﻴﮡ‬ ‫)5(‬
‫ﭤﺎ ﮔﮭﺮو ﺗﻪ אن ﺳﻠﺴﻠﻲ ۾ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻣﺪدﮔﺎر ﭤﺌﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﻫﻠﻨﺪڙ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ۾ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﺋﻢ )‪ (RAM‬ﺟﻲ ورڇ ﻛﺮي ﭤﻮ.‬ ‫)6(‬
‫ﻣﺎﺋﻮس ﺟﻲ ﻛﻠﻚ ‪ Click‬ﻳﺎ ﻛﻴﺰ ‪ Keys‬ﺟﻲ אﺳﭩﺮوﻛﺲ )‪ (Strokes‬ﮐﻲ ﺳﭹﺎﮢﻲ، אن ﺳﺎن ﻻﮘﺎﭘﻴﻞ ﺣﺮﻓﻦ‬ ‫)7(‬
‫ﻳﺎ ﺷﻜﻠﻴﻦ وﻏﻴﺮه ﮐﻲ ﭘﮅرو ﻛﺮي ﭤﻮ.‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫02‬

21. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫)1( ﻳﻮﻧﻜﺲ ‪ Unix‬ﭘﻬﺮﻳﻮن آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻫﻮ، ﺟﻴﻜﻮ 0791 وאري ڏﻫﺎﻛﻲ ۾ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﻴﻮ وﻳﻮ. ﻫﻲ‪‬‬
‫אڄ ﻛﻠﻬﻪ ﺟﻲ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻤﺰ ﺟﻴﺎن ﮔﺮאﻓﻴﻜﻞ ﻳﻮزر אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ )‪ (GUI‬ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﻨﺪڙ ﻧﻪ ﻫﻮ. אن ﺟﻲ‬
‫אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﮐﻲ ﻛﻤﺎﻧﮉ ﻻﺋﻴﻦ אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ.‬
‫‪(Disk‬‬ ‫)2( ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ۽ آ‪ ‬ﺑﻲ אﻳﻢ ‪ IBM‬وאرن ﮔﮇﺟﻲ ﻫﻚ ڊﺳﻚ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ‬
‫)‪ Operating System – DOS‬ﭠﺎﻫﻴﻮ، ﺟﻴﻜﻮ 0891ع ۾ آ‪ ‬ﺑﻲ אﻳﻢ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ﻳﺎ אن ﺟﮭﮍو آرﻛﻴﭩﻜﭽﺮ‬
‫رﮐﻨﺪڙ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﻛﻢ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻴﻮ ﭤﻲ. אﻫﻮ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻧﮉ ﻻﺋﻴﻦ אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ڏﻳﻨﺪڙ ﻫﻮ.‬
‫)3( ﻣﺌﻜﻨﭩﻮش آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﭘﻬﺮﻳﻮن آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻫﻮ، ﺟﻨﻬﻦ ﮔﺮאﻓﻴﻜﻞ ﻳﻮزر אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﻣﻬﻴﺎ‬
‫ﻛﻴﻮ، ﭘﺮ אﻫﻮ رﮘﻮ אﺋﭙﻞ ﻛﻤﭙﻨﻲ ﺟﻲ ﭠﺎﻫﻴﻞ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﻫﻠﻲ ﭤﻲ ﺳﮕﻬﻴﻮ. אن ﻫﻮﻧﺪي ﺑﻪ אﭸﺎن ﺗﻮﮢﻲ‬
‫ﭘﺒﻠﺸﺮن، ﻣﻠﭩﻲ ﻣﻴﮉﻳﺎ ڊوﻟﭙﺮز، ﮔﺮאﻓﻜﺲ آرﭨﺴﭩﺲ ﺟﻲ ﭘﻬﺮﺋﻴﻦ ﭼﻮﻧﮉ ﻣﺌﻚ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ آﻫﻲ.‬
‫)4( ﺷﺮوع ۾ ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ ﻛﻤﭙﻨﻲ‪ ‬ﻫﻚ ﮔﺮאﻓﻴﻜﻞ ﻣﺎﺣﻮل ڏﻳﻨﺪڙ وﻧﮉوز ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ ﭠﺎﻫﻴﻮ، ﺟﻴﻜﻮ‬
‫ڊאس ﺟﻲ ﺳﻬﺎري ﻫﻠﻨﺪڙ ﻫﻮ. ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻫﻨﻦ ﺟﻮن ﻛﻮﺷﺸﻮن ﺟﺎري رﻫﻴﻮن. 3991ع ۾ ﻫﻨﻦ ڊאس ﺟﻮ‬
‫ﻧﻌﻢ אﻟﺒﺪل وﻧﮉوز אﻳﻦ ﭨﻲ )ﻧﻴﻮ ﭨﻴﻜﻨﺎﻻﺟﻲ( ﭠﺎﻫﻴﻮ، ﭘﺮ אﻫﻮ אﻳﺘﺮو ﺗﻪ وڏو ﻫﻮ ﺟﻮ אن زﻣﺎﻧﻲ ﺟﻲ אﻛﺜﺮ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮن ۾ ﻫﻠﮡ ﺟﻮﮘﻮ ﻧﻪ ﻫﻮ. ﺳﻮ אﻧﮑﻲ ﻋﺎم ﮐﭙﺘﻜﺎرن ﻻ‪ ‬ﺟﺎري ﻧﻪ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ. ﭘﺮ ﭘﻮ‪ ‬אن ۾‬
‫ﺿﺮوري ﺗﺒﺪﻳﻠﻴﻮن ﻛﺮي، ﻋﺎم ﮐﭙﺘﻜﺎرن وאﺳﻄﻲ وﻧﮉوز59 ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﻫﻚ ﻣﻜﻤﻞ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ‬
‫ﺟﺎري ﻛﻴﻮ وﻳﻮ. אﻧﻬﻲ‪ ‬آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ وڏي אﭤﻞ ﭘﭥﻞ ﭘﺌﺪא ﻛﺌﻲ. אﺻﻞ ۾ ڊאس وאرو‬
‫אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﺑﻲ روﻧﻖ ۽ ﻟﻔﻈﻲ ﻛﻤﺎﻧﮉن ﺳﺎن ﭜﺮﻳﻞ ﻫﻮ. ﭘﺮ ﻫﻦ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﻮ אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﻣﺌﻚ آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ‬
‫ﺳﺴﭩﻢ وאﻧﮕﺮ ﮔﺮאﻓﻴﻜﻞ ﻳﻮزر אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﻫﻮ. ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺎم ﻛﻤﺎﻧﮉن ۽ آﺑﺠﻴﻜﭩﺲ ﮐﻲ ﻧﻨﮃﻳﻦ ﺷﻜﻠﻴﻦ‬
‫)‪ (Icons‬۾ ﺳﻤﺎﺋﻲ אﺳﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ ﻓﺮאﻫﻢ ﻛﻴﻮ وﻳﻮ. אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻣﺎﺋﻜﺮوﺳﺎﻓﭧ وאرن ﭔﻴﻮ אﻧﺘﻈﺎم אﻫﻮ‬
‫ﻛﻴﻮ، ﺟﻮ אﺋﭙﻠﻴﻜﻴﺸﻦ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮن وאرو אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ﻳﺎ ﻣﺎﺣﻮل ﺑﻪ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻧﻮع ﺟﻮ ﺟﻮڙﻳﻮ. אﻧﻬﻲ‪ ‬ﺣﺴﺎب‬
‫ﺳﺎن، ﺟﻴﻜﺮﻫﻚ ﭘﺮوﮔﺮאم ﺟﻮ ﻣﺎﺣﻮل ﺳﻤﺠﮭﻪ ۾ אﭼﻲ وﻳﻮ ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﭘﺮوﮔﺮאم ﮐﻲ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ‪ ‬ﺳﺎن ﻫﻼﺋﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺠﻲ ﭤﻮ.‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻦ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬وﻧﮉوز آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﻮ ﻧﺌﻮن ورﺷﻦ ‪ Version‬وﻧﮉوز89 آﻳﻮ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﺑﻨﻴﺎدي‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺘﻮن ﺗﻪ אﮘﻮﮢﻲ ورﺷﻦ وﻧﮉوز59 ﺟﮭﮍﻳﻮن ﻫﻴﻮن، ﭘﺮ ﻫﻦ ۾ ﻧﻮאن ﻓﻴﭽﺮ ﺟﮭﮍوכ אﻧﭩﺮﻧﻴﭧ אﻳﻜﺴﭙﻠﻮرر،‬
‫אﺋﻜﭩﻮ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ وﻏﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻴﺎ وﻳﺎ.‬
‫ﺟﻴﺘﻮﮢﻴﻚ אن ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬وﻧﮉوز آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺟﺎ ﻧﻮאن ورﺷﻨﺰ ‪ Versions‬ﺑﻪ ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ آﻳﺎ آﻫﻦ. ﭘﺮ אﭸﺎن‬
‫ﺗﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ وﻧﮉوز89 ﮔﮭﮣﻮ ﻛﻢ ۾ آﻧﺪو ﭤﻮ وﭸﻲ. אﻟﺒﺖ אﺋﻴﻦ ﺿﺮور ﭤﻴﻮ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻛﻦ ﺟﺎﻳﻦ ﺗﻲ وﻧﮉوز89 ﺳﺎڻ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻪ وﻧﮉوز0002 ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ ﻳﺎ وﻧﮉوزאﻳﻜﺲ ﭘﻲ ﭘﮡ אﻧﺴﭩﺎل ﭤﻴﻞ ﻫﻮﻧﺪو آﻫﻲ. ﺑﻬﺮﺣﺎل، אﻛﺜﺮ ﻛﻢ ﻛﺎر وري‬
‫ﺑﻪ وﻧﮉوز89 ﺟﻲ ﺳﻬﺎري ﺳﺎن ﻛﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ.‬
‫وﻧﮉوز89 ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬آﻳﻞ وﻧﮉوزﻣﻠﻴﻨﻴﻢ ‪ Millennium‬אﻳﺘﺮو ﻛﺎﻣﻴﺎب ﻧﻪ ﭤﻴﻮ. وري ﺳﺎل 0002ع ۾ وﻧﮉوز0002‬
‫ﻣﺎرﻛﻴﭧ ۾ وאرد ﭤﻴﻮ. אن ورﺷﻦ ‪ Version‬۾ ﻫﻚ ﭘﺎﺳﻲ وﻧﮉوز89 وאرو אﻧﭩﺮﻓﻴﺲ ۽ ﻓﻴﭽﺮ ﻫﺌﺎ، ﺗﻪ ﭔﺌﻲ ﭘﺎﺳﻲ‬
‫وﻧﮉوز‪ NT‬ﺟﻮ ﻓﺎﺋﻴﻞ ﺳﺴﭩﻢ، ﻧﻴﭩﻮرﻛﻨﮓ ﺳﮕﮭﻪ ۽ אﺳﺘﺤﻜﺎم ﻫﻮ. ﺧﺎﺻﻴﺘﻦ ﺟﻲ אن ﻣﻴﻼپ אﻧﮑﻲ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺳﮕﮭﺎرو آﭘﺮﻳﭩﻨﮓ ﺳﺴﭩﻢ ﺑﻨﺎﻳﻮ آﻫﻲ. وﻧﮉوز0002 ﺟﺎ ﭼﺎر ﻧﻤﻮﻧﺎ آﻫﻦ: 1( وﻧﮉوز0002 ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ؛ 2( ﺳﺮور‬
‫אﺳﭩﻴﻨﮉرڊ؛ 3( אﺋﮉوאﻧﺴﮉ ﺳﺮور؛ ۽ 4( ڊﻳﭩﺎ ﺳﺴﭩﻢ ﺳﺮور.‬
‫12‬

22. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫آﻛﭩﻮﺑﺮ 1002 ۾ ﻧﺌﻮن ورﺷﻦ وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﺎري ﻛﻴﻮ وﻳﻮ. ﻫﻦ ﺟﺎ ﭔﻪ אﻳﮉﻳﺸﻦ آﻫﻦ. ﻫﻚ ﻫﻮم ۽ ﭔﻴﻮ‬
‫ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ. ﻫﻲ‪ ‬ورﺷﻦ אﻧﻜﺮي ﺑﻪ אﻧﻘﻼﺑﻲ آﻫﻲ، ﺟﻮ אن ۾ دﻧﻴﺎ ﺟﻲ ﺳﻮﻳﻦ ﭔﻮﻟﻴﻦ ﻻ‪ ‬ﺳﭙﻮرٽ ﺳﺴﭩﻢ آﻫﻲ.‬
‫ﻫﻦ وﻗﺖ ﺟﻴﻜﺮ אوﻫﺎن وٽ وﻧﮉوز‪ XP‬۽ آﻓﻴﺲ‪ XP‬آﻫﻲ، ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬ﻣﺤﺘﺮم ﻋﺒﺪאﻟﻤﺎﺟﺪ ﭜﺮﮘﮍي‪ ‬ﺟﻮ ﺳﻨﮅي‬
‫ﺳﭙﻮرٽ ﺳﺎﻓﭩﻮﻳﺌﺮ אﻧﺴﭩﺎل ﻛﺮي ﺳﻨﮅي ۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﻨﮓ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮﭤﺎ. ﻫﻲ‪ ‬ﻛﻤﭙﻮزﻧﮓ ﺑﻪ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﺟﻮ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻮ آﻫﻲ. وﻧﮉوز ﺟﻲ אﻳﻨﺪڙ ﻧﺌﻴﻦ ورﺷﻦ ۾ ﺳﻨﮅي ﻻ‪ ‬ﺑﺎﻗﺎﻋﺪه ﺳﭙﻮرٽ ﻫﻮﻧﺪي، ۽ ﭘﻮ‪ ‬ﺳﮅو ﺳﻨﺌﻮن ﺳﻨﮅي‪‬‬
‫۾ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﻨﮓ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﺒﻲ.‬
‫ﺑﻨﻴﺎدي ﻛﻢ ۽ ﻓﻴﭽﺮ ‪Basic Functions and Features‬‬
‫ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ‪Desktop‬‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﻣﻴﺰ ﺗﻲ אوﻫﺎن ﻟﮑﭙﮍه ﻛﻨﺪא آﻫﻴﻮ، ﺗﻨﻬﻨﮑﻲ ﭼﻮﻧﺪא آﻫﻦ ڊﻳﺴﻚ ‪ Desk‬۽ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻲ ﻋﺎم‬
‫ٰ‬
‫زﺑﺎن ۾ ﭤﻲ ”ﻣﻴﺰ ﺟﻮ ﻣﭥﻴﻮن ﺗﻬﻪ ﻳﺎ ﺣﺼﻮ“. ﭘﺮ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺗﻨﺎﻇﺮ ۾ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ אﻫﺎ אﺳﻜﺮﻳﻦ آﻫﻲ، ﺟﻴﻜﺎ‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﮐﻠﻴﻞ ﻫﺠﮡ ﺟﻲ ﺻﻮرت ۾ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪي آﻫﻲ. אﻫﺎ ﻫﻚ ﻃﺮح ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ۾ ﻛﻢ ﻛﺮڻ ﺟﻲ ﺟﺎ‪ ‬آﻫﻲ.‬
‫ﺷﻜﻞ ﻧﻤﺒﺮ 1.4: وﻧﺪوز‪ XP‬ﺟﻮ ﻛﻼﺳﻚ ﭤﻴﻢ وאرو ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ‬
‫ﻫﺘﻲ وאﺿﺢ ﻛﻨﺪو ﻫﻠﺠﻲ ﺗﻪ ﺿﺮوري ﻧﻪ آﻫﻲ ﺗﻪ אوﻫﺎﻧﺠﻲ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﺟﻲ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﻫﻮﺑﻬﻮ ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺟﮭﮍي ﻫﺠﻲ. אﻧﺠﻮ دאروﻣﺪאر אوﻫﺎﻧﺠﻲ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﺟﻲ ﺳﻴﭩﻨﮓ، ۽ ﻛﻨﻔﮕﺮﻳﺸﻦ ﺗﻲ آﻫﻲ.‬
‫ﻋﺎم ﻃﻮر ﺗﻲ وﻧﮉوز89، وﻧﮉوز0002 ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ، ۽ وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﻲ ﻛﻼﺳﻚ אﺳﭩﺎﺋﻴﻞ وאري ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ‬
‫ﺟﻲ ﮐﺎﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﺗﻲ ﻧﻨﮃڙﻳﻮن ﺗﺼﻮﻳﺮون )‪ (Icons‬۽ אﻧﻬﻦ ﻫﻴﭡﺎن ﻟﮑﻴﻞ ﻧﺎﻻ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ. אﻫﻲ آﺋﻴﻜﻨﺰ‬
‫22‬

23. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ אﻧﺪر ﭘﻴﻞ ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ، آﺑﺠﻴﻜﭩﺲ ۽ ﭔﻴﻦ وﺳﻴﻠﻦ )‪ (Resources‬ﺟﻲ ﻧﻤﺎﺋﻨﺪﮔﻲ ﻛﻦ ﭤﺎ. אﻫﻢ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫آﺋﻴﻜﻨﺰ ﺟﻮ אﺣﻮאل אﮘﻴﺎن אﻳﻨﺪو. ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﺟﻲ ﻫﻴﭡﺌﻴﻦ ﺗﺮي )‪ (Bottom‬۾ ﮐﺎﭔﻲ ﮀﻴﮍي ﺗﻲ ﻫﻚ ﺑﭩﮡ آﻫﻲ،‬
‫ﺟﻨﻬﻦ ﺗﻲ وﻧﮉوز ﺟﻮ ﻣﻮﻧﻮﮔﺮאم ۽ ﻟﻔﻆ ‪ Start‬ﻟﮑﻴﻞ آﻫﻲ. אن ﮐﻲ אﺳﭩﺎرٽ ﺑﭩﮡ ﭼﻴﻮ وﭸﻲ ﭤﻮ. אن ﺳﺎن ﻟﮙﻮﻟﮗ‬
‫ﺳﺎﭴﻲ ﮀﻴﮍي ﺗﺎﺋﻴﻦ وﻳﻨﺪڙ ﭘﭩﻲ ‪ Bar‬آﻫﻲ. אﻧﮑﻲ ﭨﺎﺳﻚ ﺑﺎر )‪ (Task Bar‬ﺳﮇﺟﻲ ﭤﻮ. אن ﺑﺎر ﺟﻲ ﮐﺎﭔﻲ ﺣﺼﻲ ۾‬
‫אﺳﭩﺎرٽ ﺑﭩﮡ ﮐﺎﻧﭙﻮ‪ ‬ﻫﻚ ﺣﺼﻮ אﻫﮍو آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ۾ ﻛﺠﮭﻪ آﺋﻴﻜﻨﺰ )ﺟﮭﮍوכ אﻧﭩﺮﻧﻴﭧ אﻳﻜﺴﭙﻠﻮرر، ﺷﻮ‬
‫ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ‪ Show Desktop‬ﺑﭩﮡ، وﻏﻴﺮه( ﻟﮙﻞ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ، ﺟﻦ ﮐﻲ ﻫﻚ ﻛﻠﻚ ﺳﺎن ﻋﻤﻞ ۾ آﮢﺒﻮ آﻫﻲ. אن‬
‫ﺣﺼﻲ ﮐﻲ אﻧﻬﻲ‪ ‬ﻛﺮي ‪ Quick Launch Bar‬ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ. ﺳﺎﭴﻲ ﮀﻴﮍي وאري ﭘﺎﺳﻲ ۾ وري ﭔﻴﺎ آﺋﻴﻜﻨﺰ‬
‫)ﭨﺎﺋﻴﻢ، وאﻟﻴﻮم، ‪ ،MSN Messenger‬وﻏﻴﺮه( ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ. אن ﺣﺼﻲ ﮐﻲ ﺳﺴﭩﻢ ﭨﺮي ‪ System Tray‬ﻳﺎ‬
‫ﻧﻮﭨﻴﻔﻜﻴﺸﻦ אﻳﺮﻳﺎ ‪ Notification Area‬ﺳﮇﺑﻮ آﻫﻲ.‬
‫אن אﺳﻜﺮﻳﻦ ﺗﻲ אوﻫﺎﻧﮑﻲ ﻣﭥﻲ ڏאﻧﻬﻦ وﻳﻨﺪڙ ﮐﺎﭔﻲ ﭘﺎﺳﻲ ﻟﮍﻳﻞ ﺗﻴﺮ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪو آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﻣﺎﺋﻮس‬
‫ِِ ُ ُ ِ‬
‫ﭘﻮאﺋﻨﭩﺮ ‪ Mouse Pointer‬ﭼﻮن ﭤﺎ. ﻣﺎﺋﻮس ﻫﻚ אن ﭘﭧ ڊوאﺋﻴﺲ ‪ Input Device‬آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﭥﺌﻴﻦ ﺣﺼﻲ ۾‬
‫אﻛﺜﺮ ﭔﻪ ﺑﭩﮡ ﻫﻮﻧﺪא آﻫﻦ. ﺟﻦ ﮐﻲ ﻛﻨﻬﻦ آﺑﺠﻴﻜﭧ ﮐﻲ ﭼﻮﻧﮉڻ ‪ ،Select‬۽ ﮐﻮﻟﮡ ﻻ‪ ‬ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن دﭔﺎﺋﺒﻮ آﻫﻲ،‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻠﻚ ‪ Click‬ﻛﺒﻮ آﻫﻲ. )ﺑﭩﮡ ﮐﻲ ﺗﻴﺰي‪ ‬ﺳﺎن دﭔﺎﺋﻲ ‪ Press‬ﻛﺮي، وري אن ﮐﻲ آزאد ﮀﮇڻ وאري ﻋﻤﻞ‬
‫ﮐﻲ ﻛﻠﻚ ﭼﻮﻧﺪא آﻫﻦ.( אﻛﺜﺮ آﺋﻴﻜﻨﺰ ﮐﻲ ڊﺑﻞ ﻛﻠﻚ ‪ Double Click‬ﻛﺮي ﺳﺮﮔﺮم ‪ Active‬ﻛﺒﻮ آﻫﻲ.‬
‫ﭘﻬﺮﻳﻮن ﻛﻠﻚ ﭼﻮﻧﮉڻ )‪ (Select‬ﻻ‪ ،‬۽ ﭔﻴﻮ ﻛﻠﻚ ﮐﻮﻟﮡ )‪ (Open‬ﻻ‪ .‬ﮔﮭﮣﻲ ﭜﺎﮜﻲ ﻟﻴﻔﭧ ﺑﭩﮡ ﺋﻲ ﻛﻠﻚ ﻳﺎ ڊﺑﻞ‬
‫ﻛﻠﻚ ﻻ‪ ‬אﺳﺘﻌﻤﺎل ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ. ﺳﺎﭴﻲ ﺑﭩﮡ ﮐﻲ ﻛﻠﻚ ﻛﺮڻ وאري ﻋﻤﻞ ﮐﻲ رאﺋﻴﭧ ﻛﻠﻚ ‪ Right Click‬ﺟﻲ‬
‫ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﻳﺎد ﻛﻴﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ. אﻛﺜﺮ ﺣﺎﻟﺘﻦ ۾ رאﺋﻴﭧ ﻛﻠﻚ ﺟﻲ ﻛﺮي ﻫﻚ ﻣﻴﻨﻮ ‪) Menu‬ﻛﻤﺎﻧﮉز ۽‬
‫آﭘﺸﻨﺰ ﺟﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ( ﻇﺎﻫﺮ ﭤﻴﻨﺪو آﻫﻲ، ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ ﺷﺎرٽ ﻛﭧ ‪ Short Cut‬ﻣﻴﻨﻮ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﭩﻴﻜﺴﭧ ‪ Context‬ﻣﻴﻨﻮ‬
‫ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ.‬
‫وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﻲ ڊﻳﻔﺎﻟﭧ ﭤﻴﻢ ‪ Default Theme‬۾ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪڙ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﺗﻲ رﮘﻮ ‪ ،Recycle Bin‬ﭨﺎﺳﻚ ﺑﺎر،‬
‫ُ‬
‫אﺳﭩﺎرٽ ﺑﭩﮡ ۽ ﺳﺴﭩﻢ ﭨﺮي ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ. ﻣﺎ‪ ‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ، אﻧﭩﺮﻧﻴﭧ אﻳﻜﺴﭙﻠﻮرر، ﻧﻴﭩﻮرכ ﻧﻴﺒﺮﻫﮉ وאرא‬
‫آﺋﻴﻜﻨﺰ )‪ (Icons‬ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ ﺑﺠﺎ‪ ‬אﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ ۾ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ. وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﻮאﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ ﭘﮡ وﻧﮉوز89 ﻳﺎ‬
‫وﻧﮉوز0002 ﺟﻲ ﭜﻴﭧ ۾ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ آﻫﻲ. ﻫﻲ‪ ‬ﻣﻴﻨﻮ ﭔﻦ ﺗﺎﻛﻦ ‪ Panes‬۾ ورﻫﺎﻳﻞ آﻫﻲ. ﻋﺎم אﺳﺘﻌﻤﺎل وאرن‬
‫ﭘﺮوﮔﺮאﻣﻦ ﺟﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺎﭔﻲ ﺗﺎכ ۾ ﻫﻮﻧﺪي آﻫﻲ، ۽ ﻣﺎ‪ ‬ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ، ﻣﺎ‪ ‬ﭘﻜﭽﺮز، ﻣﺎ‪ ‬ڊאﻛﻴﻮﻣﻴﻨﭩﺲ،‬
‫ﻛﻨﭩﺮول ﭘﻴﻨﻞ، رن ﻫﻴﻠﭗ אﺋﻨﮉ ﺳﭙﻮرٽ وﻏﻴﺮه ﺟﺎ آﺋﻴﻜﻨﺰ ﺳﺎﭴﻲ ﺗﺎכ ۾ ﻧﻈﺮ אﻳﻨﺪא آﻫﻦ.‬
‫32‬

24. ‫‪www.voiceofsindh.net‬‬ ‫ﺣﺒﻴﺐ ﺳﻨﺎﺋﻲ‬ ‫אﭼﻮ ﺗﻪ ﻛﻤﭙﻴﻮﭨﺮ ﻫﻼﺋﮡ ﺳﮑﻮن‬
‫ﺷﻜﻞ ﻧﻤﺒﺮ 2.4: وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﻲ ڊﻳﻔﺎﻟﭧ ﭤﻴﻢ وאرو אﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ‬
‫ﺟﻴﻜﮇﻫﻦ אوﻫﺎﻧﮑﻲ ﭘﺮאﮢﻲ ڍﻧﮓ ۾ ﻛﻢ ﻛﻨﺪي آﺳﺎﻧﻲ ﻟﮙﻲ ﺗﻪ ﭘﻮ‪ ‬אوﻫﺎن ﻛﻼﺳﻚ ﭤﻴﻢ )وﻧﮉوز89 ﻳﺎ‬
‫وﻧﮉوز0002 ﭘﺮوﻓﻴﺸﻨﻞ ﺟﮭﮍو( ﻻﮘﻮ ﻛﺮي ﺳﮕﮭﻮ ﭤﺎ. אﻧﮑﻲ ﻻﮘﻮ ‪ Apply‬ﻛﺮڻ ﺳﺎن وﻧﮉوز‪ XP‬ﺟﻮ ڊﻳﺴﻜﭩﺎپ‬
‫ﺗﻮڙي אﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ ﭘﺮאﮢﻲ ﻧﻮع ﺟﮭﮍو ﻟﮙﻨﺪو.‬
‫ﻛﻼﺳﻚ ﭤﻴﻢ ﮐﻲ ﻛﻴﺌﻦ ﻻﮘﻮ ﻛﺠﻲ؟‬
‫1. אوﻫﺎن אﺳﭩﺎرٽ ﺑﭩﮡ ﺗﻲ رאﺋﻴﭧ ﻛﻠﻚ ﻛﺮﻳﻮ، ﻳﺎ ﭨﺎﺳﻚ ﺑﺎر ﺟﻲ ﻛﻨﻬﻦ ﺣﺼﻲ ﺗﻲ رאﺋﻴﭧ ﻛﻠﻚ ﻛﺮي،‬
‫אن ﺟﻲ ﻧﺘﻴﺠﻲ ۾ אﭜﺮﻳﻞ ﺷﺎرٽ ﻛﭧ ﻣﻴﻨﻮ ۾ ﭘﺮאﭘﺮﭨﻴﺰ ‪ Properties‬آﭘﺸﻦ ﮐﻲ ﻛﻠﻚ ﻛﺮﻳﻮ. אن ﺳﺎن ﭨﺎﺳﻚ‬
‫ﺑﺎر אﺋﻨﮉ אﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ ﭘﺮאﭘﺮﭨﻴﺰ ڊאﺋﻴﻼگ ﺑﺎﻛﺲ אﭜﺮي אﻳﻨﺪي.‬
‫2. אﻧﻬﻲ‪ ‬ڊאﺋﻴﻼگ ﺑﺎﻛﺲ ) ﺷﻜﻞ ﻧﻤﺒﺮ 3.4 ( ۾، ﺟﻴﻜﺮ ﺿﺮوري ﻫﺠﻲ ﺗﻪ אﺳﭩﺎرٽ ﻣﻴﻨﻮ ﺟﻲ ﭨﺌﺐ ‪Tab‬‬
‫ﮐﻲ ﻛﻠﻚ ﻛﺮﻳﻮ.‬
‫3. ﻛﻼﺳﻚ ﻣﻴﻨﻮ آﭘﺸﻦ ﮐﻲ ﺳﻠﻴﻜﭧ ﻛﺮﻳﻮ. ﭘﻮ‪ OK ‬ﮐﻲ ﻛﻠﻚ ﻛﺮﻳﻮ.‬
‫42‬