1. การทาให้วัตถุตัวนาเกิดประจุไฟฟ้า
ครูสมพร เหล่าทองสาร
โรงเรียนดงบังพิสัยนวการนุสรณ์ สพม. เขต 26

2. 1. การขัดถู คือ การนาวัตถุต่างชนิดที่เหมาะสมมาถูกับ
อิเล็กตรอนในวัตถุทั้งสองมีพลังงานสูงขึน ทาให้เล็กตรอน จากวัตถุ
้
หนึ่งหลุดออกไปอยู่บนอีกวัตถุหนึ่ง วัตถุที่ได้รับอิเล็กตรอนเพิ่มเข้า
ไปจะมีประจุลบ ส่วนวัตถุทมีเสียอิเล็กตรอนไปจะมีประจุบวก เช่น
ี่
การถูแก้วด้วยผ้าไหม พบว่า แท่งแก้วจะเสียอิเล็กตรอนให้กับผ้า
ไหม ทาให้แท่งแก้วมีประจุบวก ส่วนผ้าไหมจะมีประจุลบ

3. การถูแท่งอาพันด้วยผ้าขนสัตว์ พบว่า ผ้าขนสัตว์แก้วจะเสีย
อิเล็กตรอนให้กับแท่งอาพัน ทาให้ผ้าขนสัตว์มีประจุบวก ส่วน
แท่งแก้วจะมีประจุลบ

4. 2. การสัมผัส (แตะ) คือ การนาวัตถุที่มีประจุอิสระอยู่แล้วมา
สัมผัสกับวัตถุที่เดิมเป็นกลาง จะทาให้วัตถุที่เป็นกลางนี้มีประจุ
ไฟฟ้าอิสระ ดังขันตอนในรูป
้
---- + -+ -+
ก. ก่อนแตะ A B -
--- - -+ +
พื้นฉนวน

5. 2. การสัมผัส (แตะ)
---- + - -+
+
ข. ขณะแตะ A B -
--- - -+ +
พื้นฉนวน

6. 2. การสัมผัส (แตะ)
- - -
ค. หลังแตะ - B -
- -
พื้นฉนวน

7. เงื่อนไขของการทาให้เกิดประจุไฟฟ้าโดยการสัมผัส
1. ประจุไฟฟ้าอิสระที่ตัวนาได้รับ จะเป็นประจุไฟฟ้าชนิดเดียวกัน
กับชนิดของประจุไฟฟ้าบนตัวนาที่นามาสัมผัสเสมอ
2. การถ่ายเทประจุเป็นการถ่ายเทอิเล็กตรอนเท่านั้น และการถ่ายเท
จะสิ้นสุดเมื่อศักย์ไฟฟ้า(ระดับไฟฟ้า)บนวัตถุที่แตะกันมีค่าเท่ากัน

8. เงื่อนไขของการทาให้เกิดประจุไฟฟ้าโดยการสัมผัส
3. ประจุไฟฟ้าอิสระบนตัวนาทั้งสองที่นามาแตะกัน ภายหลัง
การแตะจะมีจานวนเท่ากันหรืออาจไม่เท่ากันก็ได้ ทั้งนี้จะ
ขึ้นอยู่กับความจุไฟฟ้าของตัวนาทังสอง
้
4. ประจุไฟฟ้ารวมทั้งหมดบนตัวนาทั้งสองภายหลังการแตะ
จะมีจานวนเท่ากับประจุไฟฟ้าทั้งหมดก่อนแตะกัน

9. 3. การเหนี่ยวนาไฟฟ้า (Electric induction)
การนาวัตถุที่มีประจุไฟฟ้าเข้าไปใกล้วัตถุที่เป็นตัวนาไฟฟ้าจะทาให้เกิด
ประจุชนิดตรงกันข้ามบนตัวนาด้านที่อยู่ใกล้วัตถุ ดังรูป เป็นการทาให้เกิด
ประจุในลักษณะเช่นนี้เรียกว่า การเหนี่ยวนาไฟฟ้า
-- ++ -- - -
B+ - A
B - -- - -

10. การสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนามีขั้นตอนดังนี้
1. นาวัตถุ A ที่มีประจุไฟฟ้าอิสระ เช่น ประจุลบมาวางใกล้ๆ วัตถุตัวนา B
ที่เป็นกลาง จะเหนี่ยวนาประจุบนวัตถุ B ดังรูป
B --
+B -
++
พื้นฉนวน

11. การสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนามีขั้นตอนดังนี้
2. ใช้นิ้ว (หรือนาสายไฟที่ปลายหนึ่งต่อกับพื้นดินเรียกว่า การต่อสายดิน) แตะที่
วัตถุ B ดังรูป
ต่อสายดิน
-- -
+B -
++ -
-
พื้นฉนวน

12. การสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนามีขั้นตอนดังนี้
3. จะทาให้ประจุลบส่วนที่อยู่ตรงข้ามกับวัตถุที่นามาเหนี่ยวนา ไหลลงไปตาม
สายดิน ทาให้เหลือเฉพาะประจุบวกซี่งดึงดูดอยู่กับวัตถุ A ดังรูป
+B
++ นาสายดินออก
พื้นฉนวน

13. การสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนามีขั้นตอนดังนี้
4. ดึงนิ้วหรือนาสายดินออก แล้วนาวัตถุ A ออกห่าง วัตถุ B จะมีประจุไฟฟ้า
บวก ซึ่งเป็นชนิดตรงกันข้ามกับประจุบนวัตถุ A ดังรูป
นาสายดินออก นาวัตถุ A ออกห่าง
+B
++ + B+
+
พื้นฉนวน พื้นฉนวน

14. สรุป การสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนา
1. การเหนี่ยวนาไฟฟ้าทาให้วัตถุตัวนาที่เป็นกลางทางไฟฟ้า มีประจุไฟฟ้าอิสระ
ชนิดตรงกันข้ามกับประจุไฟฟ้าบนวัตถุที่ใช้เหนี่ยวนา
2. วัตถุที่ใช้เหนี่ยวนาไม่สูญเสียประจุไฟฟ้าเลย

15. รูปการสร้างประจุโดยวิธีเหนี่ยวนา