∆ιδακτική µεθοδολογία
Στηδιδακτική µεθοδολογία του µαθήµατος
ενδείκνυται η συνέρευνα και η εφαρµογή της
οµαδοσυνεργατικής µάθησης µε τη µέθοδο
σχεδίων εργασίας/project, καθώς η γλώσσα είναι
κατεξοχήν διαθεµατικό και διεπιστηµονικό
αντικείµενο και προσφέρεται στη συνολική
ανάγνωση. Συγχρόνως οι µαθητές αξιοποιούν τις
µεταγλωσσικές και µεταγνωστικές τους δεξιότητες,
ασκούνται γλωσσικά, ευαισθητοποιούνται στη
χρήση της γλώσσας και καλλιεργούν το λεξιλόγιό
τους.
3.
Επιπλέον, κάποιοι διστακτικοίκαι συνεσταλμένοι
μαθητές παρακινούνται να εργάζονται στο πλαίσιο
της ομάδας και έτσι αφυπνίζονται κρυμμένες
δεξιότητες, γλωσσικές, κοινωνικές, καλλιτεχνικές κ.ά.
Παρατηρώντας και αποκωδικοποιώντας εικόνες,
σκίτσα, λεκτικά και οπτικά μηνύματα - κώδικες
επικοινωνίας-, οι μαθητές/τριες ασκούνται στη βαθιά
δομή της γλώσσας, συνειδητοποιούν τη λειτουργία
της μητρικής τους γλώσσας και αποκτούν γλωσσική
και πολιτισμική ταυτότητα.
4.
Σκοπός και στόχοι
Σκοπόςτου γλωσσικού
μαθήματος είναι η σωστή
χρήση της γλώσσας και η
συνειδητοποίηση ότι έχει
σχέση με την πολιτιστική μας
ταυτότητα, άρα απαιτείται
σεβασμός.
Ειδικοί στόχοι που
επιδιώκονται μέσα από αυτή
την ενότητα είναι οι
μαθητές/τριες:
5.
Να κατανοήσουν ότιόλες οι μορφές Τέχνης
είναι κοινωνικά και πολιτιστικά προϊόντα και
ότι συγκροτούν ειδική γλώσσα για όλους.
Να κατανοήσουν μέσα από τη μελέτη των
κειμένων το ρόλο των αποτελεσματικών και
εναντιωματικών προτάσεων στο λόγο και τη
συγκρότηση του νοήματος.
Να αντιληφθούν με αφορμή τα
ανθολογημένα κείμενα, αλλά και άλλα
κείμενα από τον καθημερινό λόγο, το ρόλο
των σχημάτων λόγου και κυρίως της
μετωνυμίας.
Να ευαισθητοποιούν στη χρήση της
μητρικής τους γλώσσας και να εκτιμήσουν
τα έργα τέχνης.
Να εκφραστούν δημιουργικά, με αφορμή την
ενότητα, παράγοντας προφορικό και γραπτό
λόγο.
6.
Προαπαιτούµενες γνώσεις καιενέργειες
του/της καθηγητή/τριας
Ο/η καθηγητής/ τρια ετοιμάζει στο σπίτι το
πλάνο μαθήματος, που συμβάλλει στο δικό
του αναστοχασμό για επαγγελματική
βελτίωση και αξιοποιείται ως αρχείο
προσωπικό για αξιολόγηση των βιβλίων (τι
και πού εντοπίζονται δυσκολίες). Στο
πλάνο μαθήματος καταγράφονται κάποιες
ερωτήσεις σύνδεσης του μαθήματος με τα
προηγούμενα ως προαπαιτούμενες γνώσεις
και προέκτασης. Καλό είναι το πλάνο
μαθήματος ή οι στόχοι του να
γνωστοποιούνται στους μαθητές.
Διδακτική αρχή είναι η συμμετοχή των
μαθητών/τριών και η αξιοποίηση των
κεκτημένων γνώσεων.
7.
Στην 7η ενότηταµε θεµατολογία
την Τέχνη µπορεί να γίνει
διασύνδεση µε εµπλοκή των
βιωµάτων των µαθητών µε
αφορµή τα εισαγωγικά κείµενα
και µε ανάκληση στη µνήµη
θεµάτων σχετικών µε τις
δευτερεύουσες προτάσεις και τα
σχήµατα λόγου, που είναι θέµατα
για διδασκαλία σε αυτή την
ενότητα. ∆ίνεται ο πρώτος ρόλος
στους µαθητές µε έµφαση στην
ικανότητα του εκφράζεσθαι και του
γράφειν, που πρέπει διαρκώς να
βελτιώνεται.
8.
Τα θέµατα τηςενότητας:
ΤΕΧΝΗ, ΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΓΙΑ
ΟΛΟΥΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ»,
ΔΕΥΤΕΡΕΟΥΣΕΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ
ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ,
Η ΜΕΤΩΝΥΜΙΑ
Τα θέματα δίνουν αφορμή για
συζήτηση και αξιοποίηση
βιωμάτων και μεταγλωσσικών
δεξιοτήτων.
9.
Η μέθοδος διδασκαλίαςλαμβάνει υπόψη τα
πορίσματα της σύγχρονης γλωσσολογίας, που
υποστηρίζει τη λειτουργική χρήση της
γλώσσας σε διάφορες περιστάσεις
επικοινωνίας. Μελετώνται τα κείμενα με
εναλλασσόμενες τεχνικές (συνερευνητική,
συμμετοχική, ομαδοσυνεργατική, κ.ά.) και με
πορεία από το κείμενο στην πρόταση και από
την πρόταση στη λειτουργική χρήση της λέξης.
10.
Αξιο οιούνται τα βιώµατα των µαθητών,
χρησιµο οιούνται τα βιβλία αναφοράς, ενώ οι ασκήσεις
των µαθητών διορθώνονται και γίνεται ανώνυµη
συζήτηση στην τάξη. Οι µαθητές ασκούνται τόσο στον
ροφορικό όσο και στον γρα τό λόγο, καθώς και στην
οργάνωση και τη συνοχή του σε κάθε µάθηµα. Στο τέλος
κάθε ενότητας δεν αραλεί ονται οι διαθεµατικές
δραστηριότητες ως µικρές ή µεγαλύτερες εργασίες ή
µόνον ως ροφορική άσκηση. Όλο το χρόνο µ ορούν να
υλο οιηθούν δύο ευρύτερες και άντα ανάλογα µε τη
δυνατότητα της τάξης.
11.
Πορεία διδασκαλίας, εο τικό υλικό,
δραστηριότητες και ασκήσεις
• Μετά τη συναισθηματική
προετοιμασία, μελέτη των
κειμένων ακολουθεί ο
εντοπισμός των γραμματικών
φαινομένων. Οι μαθητές για 7΄-
10΄ εργάζονται σε μικρές ομάδες
ανά δύο θρανία πάνω σε
συγκεκριμένα κείμενα και
φαινόμενα. Για παράδειγμα η
πρώτη πτέρυγα σε ομάδες των
δύο θρανίων εργάζεται στα
κείμενα 1 έως και 6 και στις
αποτελεσματικές προτάσεις.
12.
Η δεύτερη πτέρυγαμε αντίστοιχες ομάδες εργάζεται
στα κείμενα 7 και 8 στις εναντιωματικές προτάσεις
και τη μετωνυμία.
Η τρίτη πτέρυγα, αν υπάρχει, μελετάει τις
δραστηριότητες παραγωγής λόγου.
Μπορεί, επίσης, η ενότητα να διδαχθεί με τον
χωρισμό της τάξης σε ομάδες, όπου η κάθε ομάδα
μελετάει από ένα κείμενο.
Ακολουθεί η γλωσσική εξομάλυνση κατά ομάδες, αν
υπάρχουν λέξεις ή φράσεις που δεν κατανοούνται
(π.χ. άφατο, ορχούμενος, χορηγός, σκωπτικός,
ανατρεπτικός). Καλό είναι να αξιοποιείται το
Ερμηνευτικό Λεξικό και να δίνεται η ετυμολογία των
λέξεων, οι οποίες δύσκολα κατανοούνται σε
ορθογραφία και σημασιολογία.
13.
• Στη συνέχειαδιερευνώνται τα κείμενα, πρώτα ως
προς το περιεχόμενο και μετά ως προς τα γραμματικά
φαινόμενα, με αξιοποίηση των ερωτήσεων και του
εποπτικού υλικού (εικόνες, σκίτσα, λεζάντες, τα οποία
μπορούν να εμπλουτιστούν με άλλο υλικό που θα
αντληθεί από το διαδίκτυο ή το σχετικό λογισμικό, αν
υπάρχει). Προέχει οι μαθητές/τριες να
επικοινωνήσουν και να κατανοήσουν τα
ανθολογούμενα κείμενα, διότι έτσι θα
συνειδητοποιήσουν και τη λειτουργία της γλώσσας.
Συμμετέχουν όλοι οι μαθητές, καθώς η κάθε ομάδα
παρουσιάζει την εργασία της και γίνεται συζήτηση με
όλους/ες στην τάξη.
14.
Έτσι, εμπλουτίζουν τιςγνώσεις τους
για την Τέχνη, ενώ συγχρόνως
συνειδητοποιούν τον ρόλο στο λόγο των
αποτελεσματικών και εναντιωματικών
προτάσεων (σχέση αιτίου και
αποτελέσματος, σχέση αντίθεσης) και
τους τρόπους με τους οποίους εκφέρεται
η μητρική τους γλώσσα για να εκφράσει
διάφορες σχέσεις.
15.
Η μετωνυμία καιτα σχήματα λόγου
εμπλουτίζονται με αναφορές στη Λογοτεχνία,
τα Θρησκευτικά και άλλα μαθήματα. Μέσα
από τη χρήση τους κατανοούν οι μαθητές την
οικονομία, τη δυναμική της γλώσσας, το
επιλεγμένο σε κάθε περίπτωση λεξιλόγιο και
το συναίσθημα που μεταφέρουν τα σχήματα
λόγου με τις λεπτές αποχρώσεις σημασίας.
16.
Γίνεται συζήτηση γιατη
γλώσσα ως κοινωνικό και
πολιτιστικό προϊόν, ως
κοινωνική ποικιλία-
επαγγελματική γλώσσα-,
καθώς η κάθε τέχνη έχει την
ορολογία της και τη γλωσσική
της ιδιαιτερότητα.
Συγχρόνως, με τις
ανακοινώσεις των
μαθητών/τριών καταγράφονται
τα κύρια σημεία στον πίνακα,
τα οποία σταδιακά
συστηματοποιούνται και
εμπεδώνονται με τα
συμπληρωματικά κείμενα και
τις ασκήσεις από το τετράδιο
των εργασιών των μαθητών.
17.
Ακολουθεί η διαθεµατικήεργασία ως
µετακειµενική δραστηριότητα
προέκτασης. Οι µαθητές µπορούν να
επιλέξουν µια διαθεµατική εργασία από
το βιβλίο, π.χ. για το τραγούδι ή να
συζητήσουν προφορικά κάποιο
σχετικό θέµα και να οργανώσουν τους
άξονες µελέτης εκ των οποίων
αναπτύσσουν ατοµικά έναν για το
επόµενο µάθηµα. Επίσης, µπορούν να
οργανώσουν κάποια δική τους εργασία
µε αφορµή το κείµενο 2 που αναφέρεται
σε όλες τις Τέχνες ή από κάποιο βίωµά
τους, π.χ. από την κινηµατογραφική
ταινία Πολίτικη Κουζίνα ή για το θέατρο
σκιών ή για τον κινηµατογράφο.
18.
6. Αξιολόγηση
Σύµφωνα µετο Π.∆. 319/2000 µαθητές
απαντούν σε πέντε ερωτήσεις µε τις
οποίες ελέγχεται η ικανότητά τους: α)
στην κατανόηση του κειµένου-
περιεχόµενο ή περίληψη σε 50-80 λέξεις,
β) στη δοµή ή οργάνωση του κειµένου-
παράγραφοι, διαρθρωτικές λέξεις,
πλαγιότιτλοι και δοµή παραγράφου, γ)
στα µορφοσυντακτικά φαινόµενα σε
σχέση µε τους επικοινωνιακούς σκοπούς
και δ) στο λεξιλόγιο. Μονάδες 10,
4Χ2,5. Η 5η ερώτηση αφορά τη σύνταξη
κειµένου 2-3 παραγράφων σε σχετικό µε
την ενότητα θέµα (µονάδες 10). Σύνολο
µονάδων 20.
19.
Ενδεικτικές ερωτήσεις γιατην 7η ενότητα είναι:
α) Να δοθεί μια συνθετική πληροφοριακή περίληψη των
κειμένων 1-8.
β) Να δοθεί η δομή των κειμένων 3 και 7, να σχολιαστεί
συγκριτικά και να παρουσιαστεί η δομή της 2ης παραγράφου
του κειμένου 7 με τους πλαγιότιτλους.
γ) Στα κείμενα 1, 3 και 7 να μετατραπούν οι αποτελεσματικές
και εναντιωματικές προτάσεις σε άλλες με αλλαγή των
διαρθρωτικών λέξεων.
δ) Να σταχυολογήσετε 10 παραδείγματα μετωνυμίας από τα
μαθήματά σας - Λογοτεχνία, Αρχαία από μετάφραση, Ιστορία,
Θρησκευτικά, κ.ά.
ε) Να συντάξετε σε τρεις παραγράφους ένα δικό σας κείμενο
για την προσφορά των τεχνών στην καθημερινή σας ζωή.
20.
ΣΧΕ∆ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ,
∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ/
∆ΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ
∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗ
ΜΕΘΟ∆Ο PROJECT
«ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙ Ν»
21.
Το σχέδιο εργασίας
ενταγµένοστη διδασκαλία
του µαθήµατος θα
µπορούσε να δοθεί για
επεξεργασία σε οµάδες
µαθητών/τριών από την
αρχή µε αφορµή τη
µελέτη του κειµένου 7
που αναφέρεται στον
Καραγκιόζη και την
απήχησή του στο κοινό.
22.
Κριτήρια επιλογής
Η επιλογήτου θέµατος έγινε µε κριτήριο την
απόλαυση, την πληροφόρηση, τον εµπλουτισµό
του λεξιλογίου και γενικά την ωφέλεια που θα
αποκοµίσουν οι µαθητές/ τριες από µια τέτοια
συνθετική εργασία, αλλά και από την άσκηση
στη συλλογική εργασία, το διάλογο και την
αλληλοµάθηση µεταξύ των µελών της οµάδας,
προσεγγίζοντας και µελετώντας µια µορφή
τέχνης, όπως είναι το θέατρο σκιών του
Σπαθάρη ή άλλων δηµιουργών. Με αυτό το
σχέδιο εργασίας, οι µαθητές θα µπορούσαν να
«διασκευάσουν» ή να οργανώσουν το δικό τους
θέατρο σκιών.
23.
Σκοπός του σχεδίου
εργασίαςείναι να
εμπλουτισθεί σε βάθος η
γνώση των μαθητών
σχετικά με την ιδιαίτερη
φύση αυτής της τέχνης
ώστε να ανακαλύψουν την
πηγή έμπνευσης, αλλά και
τη διαθεματική της
διάσταση (σενάριο, λόγος
ως φωνολογία και
ιδιόλεκτα, μουσική, ένδυση,
χαρακτήρες, κίνηση κ.ά.).
24.
Στόχοι
Οιεπιμέρους στόχοι του συγκεκριμένου
σχεδίου εργασίας είναι:
• Η ενδυνάμωση της αισθητικής αντίληψης, η
διεύρυνση της φαντασίας και η καλλιέργεια
δεξιοτήτων των μαθητών.
• Η ελεύθερη και η συλλογική συμμετοχή των
μαθητών σε όλες τις φάσεις της εκπόνησης
του σχεδίου εργασίας.
• Η κατανόηση της πολυπολιτισμικότητας και
της συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμικά
και θρησκευτικά λαών, όπως και η κατανόηση
των σχέσεων εξουσίας.
25.
• Η ευαισθητοποίησηστο θέμα του γέλιου και
του αστείου ως στοιχείου αγωγής.
• Η ενεργοποίηση της κριτικής σκέψης μέσα
από κάθε έργο τέχνης.
• Η άσκηση στην παραγωγή προφορικού και
γραπτού λόγου (παραγωγή δικού τους
σεναρίου ή δρώμενου).
• Η εμπέδωση των γραμματοσυντακτικών
φαινομένων της συγκεκριμένης ενότητας ως
στοιχείων ποιοτικών του λόγου και η
αξιοποίησή τους στο δικό τους κείμενο.
26.
• Εμπλεκόμενα γνωστικάαντικείμενα
:Αισθητική αγωγή, Λογοτεχνία, Ιστορία,
Μουσική, Θρησκευτικά, Κοινωνική και
πολιτική αγωγή, Πληροφορική.
• Μεθοδολογικό πλαίσιο. Η εκπόνηση του
σχεδίου εργασίας στηρίζεται στην
ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Κάθε ομάδα
μαθητών εργάζεται σε μία παράμετρο της
διαθεματικής δραστηριότητας και στο τέλος
όλες οι ομάδες παρουσιάζουν τη συνολική
εργασία τους. Τα μέλη των ομάδων
πραγματοποιούν μικρά διαλείμματα
ενημέρωσης κατά την εργασία, ανταλλάσσουν
πληροφορίες και συντονίζονται με τη
διακριτική καθοδήγηση του εκπαιδευτικού.
27.
Παράµετροι-άξονες µελέτης
1) Μίαομάδα αναλαμβάνει να παρουσιάσει την
ιστορική εξέλιξη του θεάτρου σκιών, τους
δημιουργούς του και τις κύριες φιγούρες-ήρωες.
2. Άλλη ομάδα βλέπει μια παράσταση του
Σπαθάρη και συντάσσει σύντομο κριτικό
σημείωμα για το τι και το πώς, για το σενάριο,
για τη χρήση της γλώσσας, για τους χαρακτήρες
κ.ά.
3. Μια άλλη ομάδα παρουσιάζει εκδοχές του
καραγκιόζη από καραγκιοζοπαίχτηδες και
σχολιάζει τα ευρήματά της.
4. Μια άλλη ομάδα διερευνάει τη σχέση του
θεάτρου σκιών με τα κινούμενα σχέδια, με τη
μουσική και το χορό.
28.
5. Μια άλληομάδα παρουσιάζει το δικό της σενάριο
και δρώμενο με επίκεντρο τον χαρακτήρα του
καραγκιόζη και με προέκταση σε σύγχρονα επίκαιρα
θέματα.
6. Μια άλλη ομάδα συλλέγει το σχετικό με το θέατρο
σκιών λεξιλόγιο και το εμπλουτίζει με ό,τι αντλήσει
από ειδικές μελέτες και από το διαδίκτυο.
7. Άλλη ομάδα παίρνει συνεντεύξεις από ανθρώπους
διαφόρων ηλικιών από τους οποίους αντλεί
πληροφορίες για παραστάσεις καραγκιόζη που έχουν
δει, αν τους άρεσε και γιατί και τι τους συγκινεί
ιδιαίτερα σε αυτό το είδος τέχνης.
29.
Αφού ετοιμαστούν οι
επίμέρους ενότητες,
παρουσιάζονται
στην τάξη, γίνεται
συζήτηση και τέλος
συντάσσεται το
τελικό κείμενο που
γράφεται στον
υπολογιστή και
εμπλουτίζεται με
εικαστικό υλικό.
Αυτό μπορεί να
δημοσιευτεί στον
τοπικό τύπο ή στη
σχολική εφημερίδα.
30.
Αξιολόγηση
Αξιολογείται η συµµετοχήόλων των µαθητών, ιδιαίτερα
η συµµετοχή µαθητών που θεωρούνται «αδύνατοι» ή είναι
αλλοδαποί ή παιδιά οικονοµικών µεταναστών και οι
οποίοι µπορεί να συµβάλλουν σε πολλούς τοµείς, π.χ.
εικαστική επένδυση, συλλογή και επιλογή πληροφοριών
από βιβλιοθήκες ή το διαδίκτυο, πληροφορίες για το δικό
τους θέατρο σκιών κ.ά. Αξιολογείται το συνολικό
αποτέλεσµα και ο βαθµός ικανοποίησης των µαθητών
που πηγάζει από τη συµµετοχή τους. Εξετάζεται αν τους
άρεσε που εργάστηκαν οµαδοσυνεργατικά και αν έµαθαν
ο ένας από τον άλλον (αλληλοδιδακτική, peer learning).
31.
Ο καθηγητής αξιολογείτο αποτέλεσμα της
μικροέρευνας, την άσκηση των μαθητών σε
ερευνητικές εργασίες, την κοινωνικοποίησή τους,
τη σύνδεση με τη ζωή, την καλλιέργεια της
γλώσσας, την κριτική τους ικανότητα στην
επιλογή των πληροφοριών και τη συγκρότηση
του γραπτού τους λόγου στο τελικό κείμενο.
Δηλαδή, όλοι οι μαθητές αξιολογούνται με βάση
την εργασία τους και τη συμμετοχή τους στο
σχέδιο εργασίας. Στο τελικό κείμενο εστιάζεται η
προσοχή στη γλώσσα και στην αξιοποίηση όλων
όσων έχουν διδαχθεί οι μαθητές. Μέσα από αυτή
την εργασία αυτοαξιολογείται και ο ίδιος ο
εκπαιδευτικός για τον τρόπο με τον οποίο
οργάνωσε την εργασία.
