Spss программын хэрэглээ

1. Судалгааны
мэдээлэлд
шинжилгээ хийх
SPSS программын
хэрэглээ

2. Сургалтын Агуулга
-Энэ программ нь математик статистикийн үндсэн аргуудын тооцоо,
судалгааны ажлыг компьютер ашиглан хийхэд зориулагдсан.
WINDOWS 95-аас хойших системд ажилладаг олон хувилбар гарч
одоо 22 дахь хувилбар нь арилжаанд гарсан байна.
Онцлог нь математик статистикийн арга, үндэсийг сайн мэддэг,
WINDOWS-ийн орчны программуудыг ашиглаж сурсан хүн хялбар
аргаар эзэмшиж болохоор асуулгаар харилцаж (диалог горим,
зөвлөгчийн WIZARD горимтой) ажилладаг систем юм. Энэ программ
нь үндсэн мэдээлэл оруулах, өөр программ, файлд хөрвүүлэх, бусад
систем программтай (ACCESS, EXCEL, DBASE, …г.м) холбогдох
боломжоор сайн хангагдсанаас гадна, судалгааны зориулалттай
хялбар таблиц бүрдүүлэх, бичихэд тохиромжтойгоороо өмнөх
хувилбаруудаасаа илүү болсны дээр орох мэдээллийн
тодорхойлолтыг хийх (VALUES), мэдээлэл дотор хувиргалт
хийх(RECODE), боловсруулалт хийх мэдээллийг сонгон авах(SELECT
CASE), файлуудыг нэгтгэх, агрегац хийх, бүтцийг өөрчлөх, задлах
зэрэг олон сайн үүрэг функцүүдтэйгээрээ онцлог систем юм.

3. SPSS- ¿íäñýí системийн çàðчèì ба Data Editor
программ
Ýíý ïðîãðàìì íü File, Edit, View, Window, Help
çýðãýýðýý EXCEL ïðîãðàììòàé òºñòýé ¿íäñýí ìåíþíèé
¿ëäñýí õýñýã íü ýíý ïðîãðàììûí îíöëîã ¿éë àæèëëàãààã
õýðýãæ¿¿ëýõýä çîðèóëàãäñàí áîëíî. ¯íäñýí öýñèéí
¿¿ðã¿¿äýýñ çàðèì îíöëîã ç¿éëèéã òîâчëîí
òàéëáàðëàâàë:

4. • SPSS Data Editor ïðîãðàìì íü áîëîâñðóóëàëòàä îðæ
áàéãàà ìýäýýëëèéã òîäîðõîéëîõ, îðóóëàõ, èìïîðòëîõ,
ýêñïîðòëîõ, õóâèðãàõ á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíä
¿éëчèëíý. SPSS Data Editor–ûã õàðàõàä äîòðîî Data
View, Variable View ãýñýí õ¿ñíýãт (Sheet) áàéõ
áºãººä ýõíèé Data View-ä үндсэн ìýäýýëëèéí ìºð¿¿ä,
äàðààчийн Variable View-ä ìýäýýëëèéí ¿ç¿¿ëýëò
бүрийг òîäîðõîéëох ìºð¿¿ä áàéäàã

5. • Data View äîòîð áàéãàà ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéí ìºð¿¿ä òîäîðõîéëîëòûíõîî
äàãóó áàãàíà áàãàíààð äàðààëñàí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ òîãòîõ áºãººä ò¿¿íèéã
EXCEL-èéí sheet-òýé àäèëààð áîäîæ àøèãëàæ áîëîõ судалгааны
үзүүлэлтийг агуулсан (sheet) ýíãèéí ìàòðèö áîëíî.
• Variable View äîòîð ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëò áàéðëàõ áºãººä òàáëèö
áîëîâñðóóëàлтад øààðäàãäàõ үндсэн òîäîðõîéëîлтóóä áàéðëàíà. ¯¿íä:
• Name Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýðèéã (программд ашигладаг íýð) çààñàí
¿ñýã òîîí èëýðõèéëýë (8 тэмдэгт)
• Type ¯ç¿¿ëýëòèéí òºðºë, õýëáýðèéã çààãч, ãîë òºëºâ Numeric-òîî, String-òåêñò
áàéäëààð ä¿ðñëýãäýíý.
• Width үç¿¿ëýëòèéí ºðãºí áóþó õýäýí тэмдэгтээс òîãòîõûã çààíà.
• Decimal òîîí ¿ç¿¿ëýëò áîë òàñëàëûí àðààð õýäýí îðîíòîé áàéõûã çààíà.
• Label òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýð (òàâëèöàä áè÷èãäýæ ãàðàõ íýðшил)

6. • Values ¿ç¿¿ëýëòèéí òóõàéí óòãàíä õàðãàëçóóëàí îíîîæ ºãñºí íýðèéã øààðäëàãàòàé
ãýæ ¿çâýë îðóóëæ ºã÷ áîëíî. Íýðèéã îðóóëàõäàà òýð ¿ç¿¿ëýëòèéí values áàãàíàíä
äàðàõàä óòãà, îíîîæ ºãºõ íýð 2-ûí öîíõíóóäûã áºã뺺ä íýìýõ (Add) òîâ÷ëóóðûã
àøèãëàí îðóóëæ ºãºõ áàñ õàñàõ áîëîìæòîé. Àíõààðàõ íü: èíãýæ îðóóëñàí íýð äàðàà
íü òàáëèö áè÷èæ ãàðãàõàä óòãà á¿ðòýý энэхүү îíîãäñîí íýðòýéãýý ãàð÷ èðäýã. ̺í
äýýð äóðäñàí Recode-ã àøèãëàí òóõàéëáàë íàñíû óòãóóäûã íàñíû àíãèëàë áîëãîí
õºðâ¿¿ëýýä Label-ä àøèãëàæ óëìààð òàáëèöàä àíãèëàëààð íü ãàðãàæ áîëîõûã àíхààð
÷ àâч авч болно. Åð íü òàáëèöä Label-ä çààãäñàí íýð ò¿¿íèé äîð Values –ä çààñàí
íýð¿¿äýýð çàäàð÷ áè÷èãäýõ íºõöºë á¿ðýëäýíý.
• Missing Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí çàðèì óòãûã àëäààòàé /áóðóó/ óòãà ãýæ çààæ ºã÷
áîëäîã. ¯¿íèéã ìºí ¿ç¿¿ëýëòèéí Missing áàãàíàä äàðàõàä àëäààòàé óòãà áè÷èõ áîëîìæ
ãàð÷ èðíý. Ýíý íü òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéã îðîëöóóëñàí òàбëèö áîëîâñðóóëàõàä ò¿¿íèé
Missing óòãûã òîîöîæ òîîëæ ä¿ãíýæ àâäàãã¿é áîëîõûã àíõààðах хэрэгòýé. Missing
– óòãà 2 төрөл: ñèñòåìèéí ãýäýã íü áºãëºã人ã¿é áîë öýãýýð ä¿ðñëýãäñýí áàéíà,
õýðýãëýã÷èéí ãýäýã íü õýðýãëýã÷ийн тодорхойлж өãñºí буруу утгыг õýëäýã.

7. • Columns Òóõàéí ¿ç¿¿ëýëòèéí áàãàíûí íèéò ºðãºíèéã çààæ ºãäºã. Width -ýýñ
ºðãºí îéëãîëò þì.
• Align үç¿¿ëýëò ººðèéí öîíõîíäîî õýðõýí баруун зүүн тийш, төвд гэх
мэтчилэн áàéðëàõûã ýíãèéíýýð çààæ ºãäºã.
• Measure ¿ç¿¿ëýëòèéí õýìæýýñèéã ãîë òºëºâ òîîí áîë Scale, ¿ñýã òîîí
áîë /String/, шинж чанар, зэрэглэлийг ангилсан бол nominal, төвшнийг
тодорхойлсон тоогоор хэлж илэрхийлдэггүй баян, ядуу, чинээлэг гэх
мэтийн бол ordinal гэж хэлдэг.
Ìýäýýëëèéã õýðõýí îðóóëàõ
• Øóóä SPSS системийн Data Editor-ийг ашиглан õ¿ñíýãòýä мэдээлэл
îðóóëах гэвэл ýõýëæ äýýð çààñíû äàãóó ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëòîî
Variable View –ä тодорхойлж өгөөд äàðàà íü Data View-ä ¿íäñýí
ìýäýýëëýý îðóóëæ ºãíº.

8. • Гаднаас импорт хийж оруулах гэвэл тухайн тохиолдолд EXCEL-ýýñ
îðóóëàõäàà EXCEL-èéí ôàéëûíõàà çºâõºí 1-ð ìºðºíä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéíõýý
íýðèéã áèчèæ õàäãàëààä SPSS-ò îðæ OPEN data õèéãýýä ôàéëûí /type/
òºð뺺 *.xls ãýæ çààãààä õàäãàëñàí ôàéëàà íýýíý. Ýíý ÿâöàä 1-р ìºðèéã
¿ç¿¿ëýëòèéí íýð ãýæ àâàõ óó ãýõýä íü òèéì ãýæ õàðèóëààä îðóóëæ èðýõýä
Variable View-ä ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, Data View –ä ¿ç¿¿ëýëòèéí íýðñ îðñîí
áàéíà. ¯¿íèé äàðàà Data View-ä îðæ ¿ç¿¿ëýëòèéí òîäîðõîéëîëòîî øààðäëàãûí
äàãóó íýìæ çàñч òîäîðõîéëæ áîëíî.
• ªºð áóñàä системээс оруулах бол: EXCEL-ýýñ ôàéë îðóóëàõтай àäèë
DBASE, ACCESS çýðãýýñ îðóóëæ àâч áîëîõ þì. ̺í урьдчилан
тодорхойлогдсон òîäîðõîéëîëò бүхий SPSS файл äýýð EXCEL-ýýñ
нэргүй дан тоогоо сонгон идэвхжүүлээд Variable View-ä Copy, Paste –
ààð ¿íäñýí òîîã îðóóëæ àâч áîëíî.

9. • 1. File
• New - ¿íäñýí ìýäýýëëийгшинээр îðóóëж эхлэх гэж байгаа áîë øèíý ãýæ
íýýãýýä àæèëëàíà. Òýгэõäýý àæèëëàõ файлын төрөл, õóóäàñ íü áóñàä
åðäèéí ñèñòåì¿¿äèéíõýýñ îíöëîã áîëîõûã öààøäûí òàéëáàðóóäààñ ¿çýõ áîëíî.
• Open: data - çºâõºí áîëîâñðóóëàëò õèéãäýæ áàéñàí SPSS-ийн өөрийнх
нь ìýäýýëëèéã íýýíý (*.sav-ºðãºòãºëòýé ôàéë байх ёстой.)
• Output – áîëîâñðóóëàлт судалгаа хийгээд ãàðñàí ¿ð ä¿íãèéí (òàáëèö,
график бүхий) ôàéë. (*.spo-ºðãºòãºëòýé ôàéë)
• Read text data – åðäèéí òåõò ôàéëûã îðóóëæ ¿íäñýí ìýäýýëýë áîëãîí
àøèãëàõ òîõèîëäîëä хэрэглэнэ. (EXCEL-èéí OPEN text file øèã)
• Recently used data – ñ¿¿ëèéí ¿åä àøèãëàæ áàéñàí áîëîâñðóóëàëòûí
ìýäýýëýë¿¿äèéí íýðñ õàäãàëàãäàæ áàéäàã òóë òýäíèé àëü íýãèéã øóóä íýýæ
áîëíî
• Recently used file – ñ¿¿ëèéí ¿åä àøèãëàæ áàéñàí áîëîâñðóóëàëòûí áóñ
OUTPUT ã.ì ôàéëóóäûã íýýæ áîëíî.

10. 2-3. EDIT, VIEW
Ýäãýýð ìåíþí¿¿äèéã áóñàä (EXCEL, WORD ã.ì) ïðîãðàììûí àäèëààð îéëãîæ
áîëíî.
4. DATA Мэдээлэлтэй ажиллах
Ýíý õýñýãò ôàéëòàé àæèëëàõàä ìàø чóõàë õýðýã áîëäîã õýä õýäýí àøèãòàé
äýä ìåнþ áàéäàã. Äýä ìåíþí¿¿äèéí àæèëëàãààíû çàðчìûã òàéëáàðëàâàë:
Define dates îãíîîã ÿàæ òîäîðõîéëîõûã çààæ ºãíº.
Insert variable àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëëèéí äîòîð øèíý ¿ç¿¿ëýëò íýìæ îðóóëàõ
Insert Case àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëýëä íýã øèíý ìºð (àæèãëàëò) îðóóëàõ
Goto case àøèãëàæ áàéãàà ìýäýýëëèéí òîäîðõîé ìºðä ò¿¿íèé äóãààðûã òàâüæ
õ¿ðýõ

11. Thank You
Kingsoft Office
Make Presentation much more fun