samenwerking in cultuur: over de regionale schaal en evoluties in het beleidskader

1. Samenwerken in cultuur:
over de regionale schaal en
evoluties in het beleidskader
EVI GILLARD, VVC (4 MEI 2015)

3. Vlaamse middelen voor lokaal cultuurbeleid, cultuurcentra,
bibliotheken integraal naar het gemeentefonds
- Voorontwerp van decreet vanuit Binnenlands bestuur past 7 sectorale decreten aan (jeugd,
sport, cultuur, ….) :
◦ Middelen LCB en CC’s worden niet herverdeeld maar behouden
◦ niet geoormerkt
◦ middelen intergemeentelijke samenwerking blijven behouden in decreet LCB
 uitvoering van Regeerakkoord
 evolutie decentralisatie en lokale verantwoordelijkheid
- Decreet LCB krijgt nog een tweede aanpassing, vanuit kabinet cultuur
◦ Intermediaire organisaties: LOCUS/Bibnet, VVC, VVBAD
◦ Intergemeentelijke samenwerking (art.38) mogelijks verbreding
 timing: voor de zomer duidelijkheid
 in voege vanaf 1 januari 2016

4. Advies van de SARC (Strategische Adviesraad Cultuur)
bij het voorontwerp van decreet tot wijziging van diverse
decreten houdende de subsidiëring van de lokale besturen
ALGEMEEN
De niet-indexering is de facto een verdoken besparing waarbij professionele omkadering en de
kwaliteit van het lokaal beleid onder druk komen te staan
Provinciale taken moeten overgeheveld worden met behoud van alle middelen
SCW
Stelt voor om met de bedragen van de niet-indexering een impulsbeleid uit te werken, waarvan
de subsidie niet geïntegreerd wordt in de algemene basisfinanciering.
Belang van de professionele omkadering
Belang van lokale inspraak en participatie
Kaders creëren om regionale samenwerkingsverbanden vorm te geven op maat

5. Voorontwerp van decreet tot wijziging van diverse decreten
houdende de subsidiëring van de lokale besturen
Vlaamse Regering 20 maart 2015: 2e goedkeuring
Na adviezen van VLABEST, de SAR CJSM, de SAR WGG, de VlOR en de SARiV hecht de Vlaamse
Regering opnieuw haar principiële goedkeuring aan het voorontwerp van decreet dat diverse
decreten wijzigt over de subsidiëring van de lokale besturen. Het is de bedoeling om,
overeenkomstig het regeerakkoord, verschillende subsidieregelingen aan lokale besturen te
integreren in het Gemeentefonds en over te gaan naar een meer onvoorwaardelijke
basisfinanciering (in plaats van een voorwaardelijke sectorale financiering). Over dit voorontwerp
van wijzigingsdecreet wordt het advies ingewonnen van de Raad van State.
Raad van State
Vlaams Parlement

6. Opinie VVC
We weten dat heel wat steden en gemeenten hun cultuurcentrum of gemeenschapscentrum sterk waarderen, dat bewijzen hun jarenlange
inspanningen en investeringen (het vijfvoudige van de Vlaamse subsidie). Ook de tevredenheid van burgers, van het publiek is erg hoog,
bevestigde recent onderzoek. Jaarlijks meer dan 3 miljoen bezoekers in 60 cultuurcentra alleen al. Of om nog een belangrijk segment
‘onder druk’ te benoemen: 4.000-tal kunst- en cultuuractiviteiten voor scholen met een bereik van 500.000 kinderen en jongeren.
Anderzijds mogen we met z’n allen niet naïef zijn. De verleidingen schuilen niet langer om de hoek, ze liggen nu vlak voor onze voeten.
Onder het mom van ‘efficiëntie’ besparen op personeel. De werkdruk in onze cultuurhuizen neemt toe. Onder het mom van ‘hogere
publiekscijfers’ en ‘rationalisering van budgetten’ riskeren we een doorgeslagen commerciële benadering van het cultuuraanbod. De
gelaagde diversiteit in activiteiten, in projecten en cultuurprogrammatie komt in het gedrang. Als lokale besturen de kracht van deze
cultuurplekken – bibs, cc’s en gc’s – erkennen, kunnen ze niet anders dan blijven investeren. In dialoog met politici, beleid, de minister van
cultuur, de cultuurschepenen en burgemeesters, kunstenaars, middenveld en burgers, gaan de lokale cultuurwerkers de uitdagingen van
morgen aan: digitalisering, verkleuring, vergrijzing, verarming, regionale samenwerking, enz… Er ligt werk op de plank, voor ons allemaal.
Lees de volledige tekst: http://www.cultuurcentra.be/opiniemaart2015.html

7. VVC-advies
1. Inzetten op regionale samenwerking – modellen?
◦ Art 38 decreet lokaal cultuurbeleid
◦ Deel van de provinciale middelen ?
◦ ENCE’s: expertise netwerken cultuureducatie
2. Inzetten op verbinden van functies – culturele ruimte
“CC’s en GC’s als unieke verbindingsplek van kunsten tot sociaal-cultureel werk”
◦ Kunstendecreet – visienota : afstemmen productie – spreiding (presentatie, educatie)
◦ Participatiedecreet : participatie, gemeenschapsvorming, kansengroepen
◦ Sociaal-cultureel werk
3. Vraag om deskundige begeleiding via steunpunten (LOCUS, FARO, DEMOS, KUNSTENPUNT, SOCIUS,…) en administratie
4. Een rol voor sectororganisaties als lerend netwerk - ‘verbinder’ tussen sectoren en domeinen
Lees het VVC-advies hier: http://www.cultuurcentra.be/telex-kan-de-minister-nog-iets-doen-zeker-volgens-vvc-advies-84.html

8. Contact minister Gatz
- constructief overleg VVC met minister op 23 maart
- Toelichting minister Gatz op VVC-dag, 25 maart:
“In mijn visienota kunsten, die bijna klaar is, krijgt het spreidingsverhaal een prominente plek. Ik
ga ervan uit dat dit een gedeelde verantwoordelijkheid inhoudt voor makers én spreiders.
Regionale, intergemeentelijke samenwerking blijft nog steeds mogelijk op basis van het decreet
lokaal cultuurbeleid. Cultuurcentra kunnen in deze tussenruimte natuurlijk een cruciale rol spelen
en niet alleen vanuit hun expertise inzake publieksbereik en cultuurspreiding maar net omwille
van die verbindingskracht t.a.v. andere sectoren en domeinen.”
Volledige speech minister Gatz:
http://www.cultuurcentra.be/telex-vvc-ledendag-opsteker-87.html

9. Wat staat er tot vandaag in Art. 38 Decreet Lokaal
Cultuurbeleid?
Met het oog op een structurele samenwerking voor een afstemming van het
cultuuraanbod en de cultuurcommunicatie kunnen gemeenten een intergemeentelijk
samenwerkingsverband met rechtspersoonlijkheid oprichten:
- 0,33 euro per inwoner, met een maximum van 82.500 euro
- 4 aangrenzende gemeenten, waarvan er één behoort tot de lijst van Steden en Gemeenten,
vermeld in artikel 10
- jaarlijks eigen inbreng van alle aangesloten gemeenten samen dat minstens gelijk is aan de
jaarlijkse subsidie van de Vlaamse Regering;
- een cultuurnota, voor de periode die loopt tot en met het eerste jaar van een nieuwe
gemeentelijke legislatuur

10. Art. 38 Decreet Lokaal Cultuurbeleid
Bron: http://www.sociaalcultureel.be/volwassenen/intergem_gesubsidieerd.aspx

11. Art. 38 Decreet Lokaal Cultuurbeleid -
vandaag
Mogelijke vormen van intergemeentelijk samenwerkingsverband:
- projectvereniging,
- een dienstverlenende vereniging
- een opdrachthoudende vereniging.
Dit zijn vormen die gereglementeerd zijn door het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking.
Website Binnenlands Bestuur:
http://binnenland.vlaanderen.be/verzelfstandiging-en-samenwerking/intergemeentelijke-
samenwerking

12. Heroriëntering van dit artikel 38?
- minister wil dit in overleg met de sector bespreken
- een ‘kleine’ hefboom die steden en gemeenten en hun culturele actoren ondersteund in hun
regionale samenwerking
- regionaal verhaal als hefboom voor spreiding, maar ook breder: bouwstenen leggen voor
andere functies: participatie, educatie, etc…

13. VVC maakte een aanzet tot inventarisatie van regionale samenwerkingen waar cc’s en/of gc’s in betrokken zijn:
http://www.cultuurcentra.be/img/uploads/regelgeving/regio/Regionale_samenwerking_cc-
gc_overzicht_maart_2015.pdf
3 rubrieken, vanuit het perspectief van een specifieke financiering of werking als belangrijke
hefboom voor de samenwerking:
1. de projectverenigingen die een subsidie ontvangen via het decreet lokaal cultuurbeleid, voor de afstemming van
cultuuraanbod en cultuurcommunicatie. ( - hier en daar link met erfgoedconvenanten – cfr. kaart Faro)
2. de regio-werkingen in de schoot van Vlabra’ccent en de provincie Vlaams-Brabant.
3. de ‘andere’ regiowerkingen, voornamelijk in de provincie Antwerpen en Limburg.
Overzicht regionale samenwerking

16. Motivatie voor samenwerking
o de afstemming van het aanbod of programmatie - complementariteit, rekening houdend
met de infrastructuur en met de ‘specialisatie’ (bepaalde programmator) of een profiel (imago
bij het publiek) van het centrum.
o betere afspraken met cultuurproducenten: samen onderhandelen en voorwaarden afspreken,
betere prijsafspraken, het mogelijk maken van een langere speelreeks (belangrijk voor artiest).
o het realiseren van grotere en/of duurdere voorstellingen en projecten, die voor een
individuele speler anders niet haalbaar zijn.

17. Motivatie voor samenwerking
o afstemmen van ticketprijzen in de regio (klantvriendelijk tav publiek + concurrentieslag tussen cc’s
vermijden), soms zelfs gekoppeld aan een gezamenlijke abonnementsformule, ticketacties of ticketverkoop
voor elkaars programma.
o een performantere publiekswerking en gezamenlijke cultuurcommunicatie, wat daarbij in het oog
springt:
◦ opnemen van (een deel van) het aanbod in elkaars seizoensbrochure
◦ een gezamenlijk tijdschrift en/of website voor de regio, met inhoudelijke artikels en verhalen (gelinkt aan
programmatie, interviews met artiesten,…) - publieksgericht
◦ het label ‘Uit in de regio’ gekoppeld aan de UitinVlaanderen-databank van CultuurNet Vlaanderen komt regelmatig
terug - voor de kalenderfunctie
◦ een gezamenlijk aanbod en toeleiding naar de scholen (gezamenlijke folder, afstemmen programmatie, de
omkadering bij voorstellingen afstemmen en/of samen organiseren)

18. Regio kent al een lange aanloop
- Regioscreening etc. sinds 2010 http://binnenland.vlaanderen.be/interne-staatshervorming/wat-regioscreening
> op welke manier lokale besturen aan bestuurskracht kunnen winnen door samen te werken
> in kaart brengen en beheren van de (veelheid aan) samenwerkingsverbanden
- VVC-dag maart 2014: http://www.cultuurcentra.be/activiteit-vvc-dag-69.html
Als hoofdthema zoomden we in op regionale / intergemeentelijke samenwerking.
Niet alleen op Vlaams beleidsniveau zijn er plannen voor verdere regionale screening en clustering, ook op het
terrein beweegt er heel wat om krachten te bundelen binnen een regio, tussen gemeenten en tussen culturele
spelers. We schetsten een overzicht van diverse ontwikkelingen.
- Dr. Koenraad De Ceuninck (Centrum voor lokale Politiek, Universiteit Gent): breder kader van de Vlaamse
staatshervorming en de recente regio-screeningen.
- presentatie cultuur- en regiowerking en enkele perspectieven voor cultuur- en gemeenschapscentra.
- als case: de regiowerking in de schoot van Vlabra’ccent (de Vlaams-Brabantse cultuur-en gemeenschapscentra)

19. Kunstendecreet
Kunstendecreet: heroriëntatie naar 5 functies (ipv disciplines):
ontwikkeling, productie, presentatie, participatie, reflectie
http://www.kunstenenerfgoed.be/nl/wat-doen-we/het-nieuwe-kunstendecreet
Landschapstekening van het Kunstenpunt
Landschapstekening en beleidsaccenten via VVSG, VVP en VGC
Protocol VVSG – VVP – Vlaanderen = afsprakenkader en overleg voor een complementair kunstenbeleid
Visienota minister van cultuur (1 april 2015) http://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2014-2015/g309-1.pdf
Tegen 15 september 2015 worden de eerste project- en beursaanvragen ingediend en op 1 oktober de aanvraagdossiers voor
werkingssubsidies.
beoordeling van aanvragen voor projectmatige ondersteuning vanaf 2016 zal met de nieuwe pool van beoordelaars gewerkt worden,
hetzelfde geldt voor de aanvragen voor vijfjarige ondersteuning vanaf 2017). - oproep kandidaten februari
eerste reeks infosessies – van 25 maart tot en met 3 april in Gent, Antwerpen, Brussel en Leuven – zijn in de eerste plaats gericht op
organisaties. Vanaf april: individuele kunstenaars

20. SARC (Strategische Adviesraad Cultuur)-advies afstemming
productie en spreiding van podiumkunsten in cultuurcentra
- Nood aan een overkoepelende visie:
◦ alle schakels evenwaardig in de keten tussen productie en spreiding
◦ Vraag om aandacht voor distributie en publieksbereik mee op te nemen in de beoordeling van
kunstenorganisaties
- Brug lokaal-Vlaams: het protocol tussen VVSG en Vlaamse regering voorziet in een voorafgaande
consultatie en inspraak van lokale besturen bij beoordeling kunstendecreet, maar enkel voor gemeenten
waar kunstenorganisaties gevestigd zijn. SARC vraagt om ook gemeenten met een cultuurcentrum te
betrekken.
- Samenwerking stimuleren: gezamenlijke tournees, intergemeentelijke samenwerkingen en een rol
voor steunpunt en belangenbehartiger
- Uniforme gegevensverzameling en –ontsluiting
- Financiële stimuli: aantal suggesties voor het veld + provinciale middelen
- Duurzame spreidingsmodellen
Lees het volledige advies hier: http://www.cjsm.vlaanderen.be/raadcjsm/adviezen/index.html

21. Visienota kunsten van de cultuurminister
De visienota wil een kader bieden en duidelijkheid creëren voor:
- de sector zelf, om zich te oriënteren in de subsidieaanvragen
- de beoordelingscommissie(s) die keuzes zullen moeten maken
Over de hele lijn is de nota geschreven vanuit een genegenheid voor de kunstensector en hoe deze
sector zo goed mogelijk door een budgettaire moeilijkere periode te loodsen.
Ook de rol van cultuurcentra en gemeenschapscentra als belangrijke partner in de spreiding van de
kunsten wordt geëxpliciteerd.
“Een bijzondere kracht van het aanbod van Vlaamse kunstenorganisaties is de fijnmazige spreiding
over Vlaanderen en Brussel (via o.a. cultuurcentra, festivals, kleine en grote podia, bibliotheken,
dienstencentra). Een aantal ontwikkelingen (o.a. nieuwe Kunstendecreet, bestuurlijke reorganisatie,
besparingen, overproductie) nopen tot een nieuw debat over de afstemming tussen productie en
spreiding en de rol van de verschillende culturele actoren hierbij.”

22. Visienota kunsten
“Naar een betere afstemming tussen productie en spreiding binnen het kunstenveld
Spreiding is een gedeelde verantwoordelijkheid van spreidende en producerende actoren, waarbij op innovatieve
wijze collectief aan publieksopbouw en -vernieuwing kan worden gewerkt, met een win-win voor beiden
Een complementair kunstenbeleid voeren
Naast het samenspel tussen publiek en privaat en tussen diverse domeinen, is ook het samenspel tussen
beleidsniveaus van belang. In het kader van het nieuwe Kunstendecreet werd (op 17/02/2015) voor een eerste
maal een protocol van akkoord gesloten tussen de Vlaamse Regering, de Vereniging van de Vlaamse Provincies
(VVP), de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC)
over de uitbouw van een complementair kunstenbeleid. Ik wil via de uitvoering van dit protocol werk maken van
een complementair kunstenbeleid met aandacht voor inhoudelijke dialoog en afstemming tussen het lokale en
Vlaamse niveau over doelstellingen, functies en instrumenten, rekening houdend met de verschillende
lokale/regionale contexten.
Ik wil bewaken dat alle functies (ontwikkeling, productie, presentatie, reflectie en participatie) complementair
gesteund kunnen worden op lokaal én Vlaams niveau.”

23. Visienota kunsten
Spreiding als gedeelde verantwoordelijkheid van de Vlaamse en lokale overheid
De afstemming tussen kunstproductie en -presentatie is een gedeelde verantwoordelijkheid van
het lokaal en Vlaams bestuursniveau, en is in het kader van een complementair kunstenbeleid
een belangrijk topic (zie ook 4.5.). Op lokaal niveau is het belangrijk om samenwerking tussen
cultuur- en gemeenschapscentra en andere cultuuraanbieders in een gemeente, stad en regio
te stimuleren. In deze samenwerkingsverbanden kan men naast afspraken over de
programmatie ook nadenken over gezamenlijke toeleiding.

24. VVC-bijdrage aan hoorzitting kunsten
Samen met oKo (overleg kunstenorganisaties), NICC, SARC, overleg Vlaamse kunstinstellingen, werd VVC
uitgenodigd op een hoorzitting nav de visienota kunsten in het Vlaams Parlement. (23 april 2015)
cc en gc : een onmisbare schakel in het ecosysteem van de kunsten
1. regionale samenwerking,
2. de ontwikkeling van discipline- of thema(/functie)gebonden overleg,
3. de participatie van bezoekers en niet-bezoekers,
4. het cultuurcentrum als (co-)producent,
5. de soms onterecht onderbelichte rol die cultuurcentra spelen wat betreft beeldende kunsten, de betere
film, en kunsteducatie
Lees de volledige bijdrage: http://www.cultuurcentra.be/telex-vvc-bijdrage-aan-hoorzitting-visienota-
kunsten-92.html

25. Provinciale middelen
Vanaf 2017 : geen ‘persoonsgebonden’ bevoegdheden
- behoud van middelen, personeel,… (geen besparing)
- naar Vlaanderen of lokale besturen ?
- Rapport VVC, vanuit perspectief cultuurcentra en gemeenschapscentra: bevraging bij de leden
lees hier

26. Impact inperking bevoegdheden provincies voor cc’s en gc’s
Tot 2013: structurele subsidies - 1.412.500 euro
=> deze kantelen mee in in het gemeentefonds, volgens wat men kreeg – niet geoormerkt.
Vanaf 2014: enkele nieuwe reglementen – niet meer specifiek voor cc’s en gc’s maar breder +
projectmatig of voor intergemeentelijke samenwerking
 bedragen opgevraagd bij de leden – niet volledig!
 in 2014: 143.000 euro | in 2015: 115.000 euro (dit zijn onderschattingen want niet volledig)
 meestal gaat het om bijzondere projecten (WOI, erfgoed, expo..), co-productie of co-spreiding
(samenwerking tussen culturele actoren van diverse gemeenten) , cultuurcommunicatie
(tijdschrift), co-financiering Europese projecten

27. 35%
69%
61%
43%
13%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
inhoudelijke steun of begeleiding bij het uitwerken
van projecten
regionaal overlegplatform met cc's, gc's of andere
organisaties, gesteund door de provincie
uitleendienst van technisch materiaal
provinciale of regionale publiekscommunicatie
Andere
Welke steun naast financiële kreeg jouw CC van de provincie ?

28. Is er nood aan bovenlokale ondersteuning na 2017?
61%
78%
67%
72%
22%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
financiële steun om regionale samenwerking te organiseren
tussen cultuur- en gemeenschapscentra (programmatie,
communicatie, delen van infrastructuur en personeel,…
financiële steun om regionale samenwerking te organiseren
tussen cultuur- en gemeenschapscentra, maar liefst ook met
andere partners: kunstenorganisaties, socio-culturele…
inhoudelijke en deskundige begeleiding bij het ontwikkelen
van regionale samenwerking
regionale overlegfora (tussen organisaties / thematisch /
sectoroverschrijdend / ...)
Andere

29. Met de voeten stevig verankerd in het lokale weefsel en de blik op
het regionale werkterrein. Met het hart in het Vlaamse
cultuurlandschap en het hoofd in internationale maatschappelijke
uitdagingen. De handen uitreikend naar tal van partners en andere
sectoren. Daar ligt de verbindingskracht van cultuurcentra en
gemeenschapscentra.