THẬN VÀ TIẾT NIỆU

1. 1
PHÔI THAI HỌC HỆ SINH DỤC NAM
Mục tiêu:
1. Xác định được nguồn gốc cơ quan sinh dục nam.
2. Mô tả được sự phát triển của các cơ quan sinh dục nam trong
tử cung.
3. Xác định được những yếu tố gây ra sự biệt hoá các cơ quan
sinh dục nam.
4. Giải thích được những phát triển bất thường về hình thái và về
giới tính của các cơ quan sinh dục nam.

2. 7/3/2017 2
HỆ SINH DỤC
HỆ SINH DỤC NAM HỆ SINH DỤC NỮ
TUYẾN SINH DỤC
- Các tế bào sinh
dục.
- Các tế bào có tính
chất biểu mô.
- Các tế bào nội tiết.
TINH HOÀN
- Các tế bào dòng
tinh.
- Tế bào Sectoli.
- Tế bào tuyến kẽ.
BUỒNG TRỨNG
- Các tế bào dòng
noãn.
- Tế bào nang.
- Tế bào vỏ.
ĐƯỜNG SINH DỤC
TRONG
ĐƯỜNG DẪN TINH
Ống thẳng, lưới tinh,
ống ra,ống mào
tinh,ống tinh, ống
phóng tinh.
VÒI TRỨNG , TỬ
CUNG , ÂM ĐẠO
CƠ QUAN SINH DỤC
NGOÀI
DƯƠNG VẬT ÂM HỘ

3. 7/3/2017 3
SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HỆ SINH DỤC
Gồm 2 giai đoạn:
- Giai đoạn trung tính.
- Giai đoạn có giới tính.
Mỗi giai đoạn :
- Sự tạo tuyến sinh dục.
- Sự hình thành đường sinh dục
- Sự tạo thành cơ quan sinh dục ngoài.

4. 7/3/2017 4
SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA HỆ SINH DỤC
Trong quá trình phát triển, xuất hiện 4 loại giới tính:
- Giới tính di truyền: do sự có mặt của NST giới tính
quyết định.
- Giới tính nguyên thuỷ: do sự có mặt của tuyến sinh
dục quyết định.
- Giới tính nguyên phát: do sự có mặt của đường sinh
dục trong và cơ quan sinh dục ngoài quyết định.
- Giới tính thứ phát : xuất hiện sau tuổi dậy thì.

5. 7/3/2017 5
1. Giai đoạn trung tính ( tuần thứ 3 -> 6)
1.1. Sự tạo tuyến sinh dục trung tính
Mầm tuyến sinh dục
Tb SD
nguyên
thuỷ
Túi noãn hoàng
Ống trung
thận
ngang
- Cuối tuần thứ 3, Tb SD
nguyên thuỷ xuất hiện ở
thành túi noãn hoàng gần
niệu nang.
- Tế bào SDNT có nhiều
Glycogen và giọt mỡ siêu vi
trong bào tương.
- Tế bào SDNT di cư theo
mạc treo ruột lưng đến
mầm tuyến SD.
- Mầm tuyến SD nằm phía
trước trung thận.

6. 7/3/2017 6
Dây SD
nguyên
phát
Mạc treo
ruột lưng
- Tế bào SDNT tác động cảm vào
các Tb trung mô của trung bì
trung gian -> các tế bào này tăng
sinh bao lấy các tế bào SDNT->
tạo ra dây sinh dục nguyên phát.
- Dây sinh dục nguyên phát dài ra.
- Xen giữa các dây SDNP là các tế
bào trung mô đứng thưa thớt.
- Những dây SDNP + Biểu mô phủ
-> tuyến sinh dục trung tính ( tuần
thứ 6)
Trung
thận

7. 7/3/2017 7
Dây chằng hoành
Trung
thận
Mạc treo
niệu SD
Tuyến SD
Mạc treo SD
Xoang
niệu SD
-Trung thận và tuyến SD
trung tính ( mào niệu –SD)
treo vào thành lưng bởi
mạc treo niệu - SD.
- Tuyến SD phát triển-> treo
vào trung thận bởi mạc
treo SD.
- Trung thận treo vào thành
lưng bởi mạc treo trung
thận.
- Mạc treo trung thận đầu
trên tạo dây chằng hoành,
đầu dưới tạo dây chằng
bẹn.
- Trung thận thoái hoá ->
tuyến SD trung tính treo vào
thành lưng.
Dây chằng bẹn
Phôi 6 tuần

8. 7/3/2017 8
Dây chằng bẹn
Củ Miiler
Xoang niệu
sinh dục
Màng niệu SD
Ống trung
thận ngang
Ống cận
trung thận
Ống trung
thận dọc
1.2. Sự hình thành đường sinh dục trung tính ( tuần thứ 6 – 7)
Dây SDNP
- Dây nối niệu sinh dục.
- Ống trung thận ngang.
- Ống trung thận dọc.
- Ống cận trung thận.
- Xoang niệu sinh dục

9. 7/3/2017 9
1.3. Sự hình thành cơ quan sinh dục ngoài trung tính
( Tuần thứ 5 – 8)
Tuần thứ 6 Đầu tuần thứ 7 Cuối tuần thứ 7
Màng
niệu SD
rách ra
Màng niệu
sinh dụcNếp niệu SD
Môi lớn
Đáy
chậu
Nếp hậu môn
Màng
hậu môn
Củ ổ
nhớp
Nếp ổ
nhớp
Màng
nhớp
Gờ ổ
nhớp
Trong tuần thứ 5, xuất hiên:
- Hai nếp ổ nhớp
- Củ ổ nhớp
- Hai gờ ổ nhớp
- Ổ nhớp bị ngăn thành
xoang niệu SD và ống
hậu môn TT.
- Màng nhớp chia thành
màng niệu SD và màng
hậu môn.
- Nếp ổ nhớp chia thành
nếp niệu SD và nếp hậu
môn
-Gờ ổ nhớp phát triển trùm
lên gốc củ ổ nhớp -> gờ SD.
- Củ ổ nhớp dài ra -> củ SD.

10. 7/3/2017 10
2. Giai đoạn có giới tính
2.1. Sự biệt hoá thành cơ quan sinh dục nam.
Ống
trung
thận
ngang
Dây nối
niêu SD
Ống trung
thận dọc
Vách xơ Màng trắng Dây tinh hoàn
Mạc
treo
ruột
lưng
Dây SD tuỷ
2.1.1. Sự hình thành
tinh hoàn ( tuần thứ 7).
- Dây SD tuỷ dài ra ->
dây tinh hoàn.
- Dây tinh hoàn tách
rời khỏi biểu mô phủ
tuyến SD.
- Trung mô tạo màng
trắng.
- Biểu mô phủ tinh
hoàn thoái hoá.
- Vách xơ chia tinh
hoàn thành các tiểu
thuỳ.

11. 7/3/2017 11
Thuỷ bào có cuống
Ống trung
thận dọc
Ống mào tinh
Ống ra
Lưới tinh
Ống thẳng
Ống
tinh
Dây
niệu
SD
Màng
trắng
ỐNg sinh
tinh
Dây
chằng
bẹn
-Dây tinh hoàn phân thành 3- 4
ống sinh tinh.
- Một số tế bào SDNT thoái hoá.
- Những tế bào còn lại biệt hoá
thành tinh nguyên bào.
- Những tế bào trung mô trong
dây SDNP biệt hoá thành tế bào
Sectoli.
- Ống sinh tinh chưa có lòng,
không có sự biệt hoá của tế bào
dòng tinh.
- Tuyến kẽ hình thành từ trung mô
xen giữa các dây SDNP.

12. 7/3/2017 12
Tế bào
Sectoli
Tinh nguyên bào
Sự phát triển của tinh hoàn Sự phát triển của buồng trứng

13. 7/3/2017 13
2.1.2. Sự hình thành đường dẫn tinh
Niệu quản
Túi bầu dục
Túi tinh
Tuyến hành niệu
đạo
Ống cận trung thận
thoái hoá
Ống mào tinh
Ống ra
Ống đẫn
tinh
Bìu
Thừng
tinh
Tuyến
tiền liệt
Niệu đạo
Ống
phóng
tinh
Thuỷ bào
có cuống
Tinh hoàn
* Dây nối niệu SD -> ống thẳng và lưới
tinh;
* Ống trung thận ngang:
-Phía trên tinh hoàn thoái hoá hoặc để
lại di tích ( tiểu quản lạc chỗ).
- Ngang tinh hoàn -> 10-12 đôi ống ra.
- Phía dưới tinh hoàn : thoái hoá ->
paradidymis
* Ống trung thận dọc:
-Phía trên tinh hoàn: thoái hoá ( túi
thưad tinh hoàn).
- Ngang tinh hoàn-> ống mào tinh.
- Phía dưới tinh hoàn-> ống dẫn tinh.
* Ống trung thận ngang: thoái hoá, còn
túi bầu dục.
* Xoang niệu SD: không tham gia

14. 7/3/2017 14
2.1.3. Sự hình thành dương vật
Nội bì
Rãnh
niệu
SD
Tấm
niệu
SD
Nếp
niệu
SD
Niệu
đạo
dương
vật
Lá biểu
mô qui
đầu
- Củ SD dài ra, kéo theo 2 nếp SD dài ra phía trước.
- Mặt dưới củ SD xuất hiện rãnh niệu SD
- Rãnh niệu SD được phủ bởi lá niệu SD( Có nguồn gốc là nội bì ).
- Xoang niệu SD tạo thành khe niệu SD
- Hai bờ khe và rãnh khép lại -> niệu đạo dương vật
- Hai nếp SD, hai mép củ SD sát nhập -> thân dương vật

15. 7/3/2017 15
Bìu
Quy đầu
Lá quy
đầu
Mào biểu mô
của quy đầu
Lá ngoại bì
của bao quy đầu
Nếp bao quy đầu
Da
Thể hang
Thể xốp
Niệu đạo
dương vật
- Đoạn đầu của củ SD biệt hoá
thành quy đầu.
- Trung mô mặt lưng chia ngoại bì
quy đầu thành 2 lá: lá quy đầu và
lá ngoại bì của bao quy đầu.
- Nếp quy đầu xen giữa 2 lá.
- Nếp quy đầu phát triển sang hai
bên và xuống dưới, sát nhập tạo
ra cái hãm của bao quy đầu.
- Lá quy đầu bị xẻ thành 2 lớp
biểu mô từ trước ra sau .
- Ngoại bì tăng sinh tạo mào biểu
mô của quy đầu.
- Mào biểu mô tạo niệu đạo quy
đầu.
- Thể hang và thể xốp do trung
ôm củ SD tạo thành.
- Hai gờ môi bìu sát nhập tạo ra
bìu.

16. 7/3/2017 16
Sự hình thành dương vật

17. 7/3/2017 17
2.1.4. Sự di cư của tinh
hoàn.
-Tháng thứ 5 , tinh hoàn
nằm gần bẹn.
- Khoang màng bụng tạo
ống màng bụng màng tinh,
kéotinh hoàn theo.
- Tháng thứ 6 nằm ở lỗ bẹn
sâu.
- Tháng thứ 7 đi qua ống
bẹn.
- Cuối tháng thứ 8 về đến
bìu.
- Phía đầu của ống âm đạo
và ống bẹn bị bịt kín.
Tháng thứ 5
Tháng thứ 6
Tháng thứ 8
Tháng
thứ 7
Màng bụng
Lớp đệm
Mạc ngang
Cơ ngang bụng
Cơ chéo bụng
trong
Cơ chéo bụng
ngoài
Ống màng bụng
màng tinh
( Ống âm đạo)
Lỗ bẹn sâu
Lỗ bẹn nông
Dây chằng bẹn

18. 7/3/2017 18
2.1.5.Sự phát triển bất thường.
*Dị tật bẩm sinh của tinh hoàn
-Tinh hoàn lạc chỗ
- Thoát vị bẹn bẩm sinh
- Thiếu tinh hoàn
- Thừa tinh hoàn
- Dính tinh hoàn
*Dị tật bẩm sinh của đường SD trong và cơ quan SD ngoài
- Ống dẫn tinh mở vào niệu quản
- Thiếu túi tinh, túi tinh nằm ở vị trí bất thường
- Thiếu ống phóng tinh
- Lỗ đái dưới (tỉ lệ 1/300)
- Lỗ đái trên ( tỉ lệ 1/30.000)
-Tịt niệu đạo
- Dương vật kép, dương vật nhỏ
-Hẹp bao quy đầu

19. 7/3/2017 19
Thoát vị bẹn
Ruột non
Đường dẫn
tinh
Tinh hoàn
Nang nước
Đầu ống âm đạo
đóng kín
Bao tinh hoàn
Dây chằng bẹn
Bao tinh hoàn
Màng bụng
Quai ruột
Ống âm đạo
không đóng
kín
Màng bụng
Ống âm đạo
không đóng
kín

20. 7/3/2017 20
Tật lỗ đái dưới ( tỉ lệ 1/300)

21. 7/3/2017 21
3. Sự biệt hoá của các cơ quan sinh dục theo giới tính
- Nhiễm sắc thể Y quyết định giới tính
+ Có nhiễm sắc thể Y -> nam giới
+ Không có NST Y -> nữ giới
- Yếu tố quyết định sự phát triển của tinh hoàn TDF( Testis determining factor)
+ Có TDF trên NST: tuyến sinh dục trung tính phát triển thành tinh hoàn.
+ Không có TDF: tuyến sinh dục trung tính phát triển thành buồng trứng.
- TDF nằm ở đoạn xa ngành ngắn NST Y
+ Gen ZFY( ZFX)( zinc finger code Y ) : liên quan đến sự có mặt của tế bào
SDNT ở mầm tuyến SD.
+ Gen SRY( Sex determining region of the Y chromosome): gen của vùng quyết
định giới tính trên NST Y
* Ở giai đoạn sớm, có SRY: phôi -> con trai
* Ở giai đoạn sớm, không có SRY: phôi -> con gái

22. 7/3/2017 22
Những yếu tố quyết định sự biệt hóa của
cơ quan sinh dục trung tính
• Ở phôi có giới tính di truyền nam:
SRY(+)
TDF
Tế bào Sectoli, tiết AMH( Anti Mulerian Hormone)
Tế bào Leydig Ống cận trung thận thoái hoá
5alpha redutase
Testosteron Dihydrotestosteron
- Dây nối niệu SD, ống trung thận
ngang và dọc biệt hoá và phát triển
thành đường dẫn tinh.
- Khi dậy thì: lòng ống sinh tinh xuất
hiện, giới tính thứ phát phát triển
- Củ SD, nếp SD, gờ SD phát triển
thành dương vật
- Các tuyến phụ thuộc phát triển

23. 7/3/2017 23
Phát triển giới tính bất thường
- Giảm sản buồng trứng :
+ Thấy trong hội chứng Turner ( 45,X ).
+ Tế bào SDNT có di cư đến mầm tuyến SD
+ Có nang trứng nguyên thuỷ nhưng thoái hoá dần.
+ Cơ quan SD ngoài nhi tính.
- Loạn sản tuyến SD đơn giản:
+ Kiểu nhân 46,XX hoặc 46,XY
+ Tuyến SD trung tính không biệt hoá.
+ Cơ quan SD ngoài nhi tính.
- Tinh hoàn nữ hoá:
+ Kiểu nhân 46, XY
+ Có tinh hoàn và thường lạc chỗ.
+ không có tử cung , âm đạo.
+ Cơ quan SD ngoài giống của nữ.

24. 7/3/2017 24
Phát triển giới tính bất thường
- Giảm năng tuyến SD:
+ Giảm năng tuyến SD nguyên phát: vùng dưới đồi và tuyến yên tiết
hormon bình thường , nhưng tuyến SD không đáp ứng tốt.Thường
gặp trong hội chứng Klinefelter và hội chứng Turner.
+ Giảm năng tuyến SD thứ phát: do thiểu năng vùng dưới đồi hoặc
thuỳ trước tuyến yên.
- Lưỡng tính:
+ Lưỡng tính giả:
* Lưỡng tính giả nam:
- Lưỡng tính giả nam do thiếu 5 alpha reductase
- Lưỡng tính giả nam do thiếu testosteron.
* Lưỡng tính giả nữ
+ Lưỡng tính thật.