Ang dokumento ay naglalaman ng impormasyon tungkol sa pangungusap, ang mga bahagi nito, at iba't ibang uri ng pangungusap ayon sa anyo, kayarian, at gamit. Tinalakay nito ang mga halimbawa ng payak, tambalan, hugnayan, at langkapan na pangungusap pati na rin ang mga uri nito tulad ng paturol, pautos, patanong, at padamdam. Bukod dito, inilahad din ang mga patakaran sa pag-aangkop ng mga salita sa pangungusap upang mas maging epektibo ang pahayag.

1. PANGUNGUSAP
Isang salita o lipon ng mga salita na nagsasaad ng
isang buong diwa.
Ito ay binubuo ng simuno at panaguri.
Simuno – ay siyang pinaguusapan sa pangungusap.
Panaguri – ay ang mga salitang nagsasabi tungkol sa
simuno, kung ano ang ginagawa ng simuno, o kung
ano ang nangyayari sa simuno.

2. Pangungusap
Kumakatawan ito sa bawat pahayag o pagsasalita
ng isang tao na nagdudulot o nagbibigay ng
kahulugan.
Halimbawa ng lipon ng mga salita:
Ang pagpapataas ng ekonomiya ay patuloy na
isinasagawa ng gobyerno natin.
Masarap matulog nang walang alalahanin.
Halimbawa ng isang salitang Pangungusap:
Takbo; Lakad; Inom

3. Ang bawat pangungusap ay may paksa na siyang
pinag-uusapan sa loob ng pangungusap.
Sintaks – ay pag-aaral o pag-uugnay-ugnay ng mga
salita para makabuo ng mga parirala, sugnay at
pangungusap.
Semantika – ang tawag sa mensaheng ipinaaabot
nito.
May mga pangungusap na nakalantad ang paksa at
mayroon namang di lantad ang paksa.

4. Nauuri ang pangungusap ayon sa anyo/ayos nito. Sa
pangungusap may malaking kinalaman ang gamit ng ay
dahil inilalalantad ng ay ang ayos ng pangungusap kung
ito’y;
1. Karaniwan – ang ayos ng pangungusap ay
karaniwan kung nauuna ang Panaguri at
sinusundan ng Simuno kaya’t di litaw ang ay. Ika
nga’y P – S ang balangkas ng pangungusap.
Halimbawa: P S
a. Binangungot siya kagabi kaya namatay.
P S
b. Ikinagitla ko ang balita sa televisyon.

5. 2. Kabaligtaran – kung litaw o nakalantad ang ay sa loob
ng pangungusap ang balangkas ay S – P o nauuna ang
Simuno sinusundan ng Panaguri.
Halimbawa: S P
a. Ang balita sa telebisyon ay ikinagitla ko.
S P
b. Ang ekonomiya ng ating bansa ay patuloy na
nagbabago.

6. Uri ng Pangungusap ayon sa Kayarian
1. Payak – ito ang pangungusap na may iisang pinag-
uusapan na kumakatawan sa iba’t ibang anyo. Bagamat
payak may inihahatid itong mensahe.
Mga anyo ng payak na pangungusap.
a. PS – PP – payak na simuno at payak na panaguri.
Halimbawa:
Masipag na magaaral si Jose.
Matalinong bata si Jay.

7. b. PS – TP – payak na simuno at tambalang panaguri.
Halimbawa:
Matalino at masipag na mag-aaral si Jose.
Mabait at mapagkakatiwalaan ang
kaibigan ko.
c. TS – PP – tambalang simuno at payak na panguri.
Halimbawa:
Kapwa Matulungin sina Jun at Lito.
Ang karukhaan at kalinisan ng loob ay
kailangan ninuman.

8. d. TS – TP – tambalang simuno at tambalang panguri.
Halimbawa:
Mapagkandili at maalalahanin sina mama at
papa.
Sina Pangulong Arroyo at Estrada ay mga
haligi ng bansa at magulang ng bayan.
2. Tambalan – ito ay pangungusap na may dalawang kaisipan
na pinag-uugnay o pinagdudugtong sa tulong ng pangatnig.

9. Halimbawa:
Si Luis ay mahilig mang-asar samantalang si
Loreng ay mapagmahal.
Unang kaisipan – Si Luis ay mahilig mang-asar.
Ikalawang kaisipan – Si Loreng ay mapagmahal.
Pangatnig – samantalang
3. Hugnayan – ito ay pangungusap na binubuo ng isang
sugnay na makapag-iisa at sugnay na di makapag-iisa. Ang
diwa ng dalawang sugnay ay makarugtong at pinaguugnay
o pinagsasama ng pangatnig.

10. Halimbawa:
Di malayong umunlad ang Pilipinas kung ang mga
mamamayan ay magtutulong-tulong.
Sugnay na makapag-iisa – Di malayong umunlad
ang Pilipinas.
Sugnay na di makapag-iisa – kung ang mga
mamamayan ay
magtutulong-tulong
Pangatnig - kung

11. 4. Langkapan – ito ay pangungusap na binubuo ng isa o
mahigit pang sugnay na makapag-iisa o sugnay na di
makapag-iisa. Ang dalawang sugnay ay may magkaugnay
diwa.
Halimbawa:
Makapapasa talaga siya at makatatamo ng
diploma kung magsisipag sa pag-aaral at
magtitiis ng hirap.
Ang 2 sugnay na makapag-iisa – Makapapasa
talaga siya at makatatamo ng diploma.
Ang 2 sugnay na di makapag-iisa – kung magsisipag
sa pag-aaral at magtitiis ng hirap.

12. Uri ng Pangungusap ayon sa Gamit/Tungkulin
1. Paturol – ipinahahayag ng uring ito ng pangungusap ang isang
katotohanan o kalagayan ayon sa paraan ng pagkakapahayag.
Palagiang sa tuldok tinatapos ang pangungusap na nagsasaad ng
katotohanan.
Halimbawa:
Napakagandang pamana ang edukasyon.
Totoong masaya ang buhay, may lungkot man o
ligaya.
2. Pautos – may himig ng pag-uutos ang diwa ng pangungusap.
Ang pag-uutos ay nauuri sa dalawa:
a. May paggalang sa kapwa sa tulong ng unlaping
paki o maki.
b. Pag-uutos ng walang paggalang o pasintabi.

13. Halimbawang A.
1. Pakiabot bg aking sapatos.
2. Makikuha ng gamit ko.
Halimbawang B.
1. Abutin mo nga ang sapatos ko.
2. Kunin mo ang gamit ko.
3. Patanong – pangungusap na may himig ng pagtatanong. Tanong

14. 4. Padamdam – ginagamitan ng tandang padamdam (!) ang
bawat pangungusap na may himig ng matinfing emosyon.
Ang tandang padmdam ay maaaring ilagay sa una o sa
hulihan ng pangungusap.
Halimbawa:
Naku po! Magilawgaw, naluluha tuloy ako.
Ayun! Siya nga ang magnanakaw!

15. Pangungusap na Walang Paksa
Anumang salita o lipon ng mga salita na walang simuno at panaguri
basta’t may diwa o mensaheng ipinaaabot. Ang mensaheng
ipinaaabot ay maaaring magpakilos sa kapwa dahil nauunawaan ito.
Uri ng pangungusap na walang paksa
1. Eksistensyal – may bagay na umiiral sa himig/tono ng
pangungusap sa tulong ng katagang may o mayroon. Na kahit
dalawa o tatlong mga salita ang ginagamit may diwang
ipinaaabot.
Halimbawa:
May tumatakbo.
May dumating.
Mayroong panauhin.
Mayroong napapaayon.

16. 2. Sambitla – ito’y isa o dalawang pantig ng salita na
nagpapaabot ng diwa/kaisipan. Kadalasan isang ekspresyon
ang pahayag.
Halimbawa:
Yehe!
Yahoo!
Wow!
Walastik!
3. Penomenal – Nagsasaad ng panahon na kahit ito lamang
ang banggitin, may diwa nang ipinaaabot na sapat upang
mabigyang kahulugan ang pahayag.
Halimbawa:
Samakalawa; Bukas; Sa linggo; Mayamaya

17. 4. Pagtawag – ang pagbanggit o kaya’y pagtawag sa pangalan
ng isang tao ay may sapat na kahulugang ipinaabot. Ang
tinawagan ay agad lalapit dahil baka may iuutos ang
tumawag.
Halimbawa:
Luis!; Maria!; bunso!
5. Paghanga – ito’y parang ekspresyon na nagpapahayag ng
paghanga.
Halimbawa:
Ang ganda nya!
Ang talino mo!
Galing!

18. 6. Pautos – Salitang pautos na kahit nag-iisa ay may ipinaaabot na
diwa o mensahe kaya’t di pwedeng di sundin lalo na kung ang
pagkakasabi ay medyo madiin.
Halimbawa:
Kunin mo. ; Lakad na. ; Takbo. ; Sayaw.
7. Pormularyong Panlipunan – ito ang mga salitang sadyang
itinakda sa sitwasyon: umaga, tanghali, gabi.
Halimbawa:
Magandang umaga.
Magandang gabi.
Magandang tanghali.
Paalam.
Adyos.
Tao po.

19. Pag-aangkop ng Salita sa pangungusap
Nagiging malinaw at epektib ang pahayag kung iniaangkop
ang salitang gagamitin sa loob ng pangungusap sa
pamamagitan ng mga salitang piling-pili.
Kailan Tiyak o angkop ang Salita sa Loob ng Pangungusap?
1. Kung mismong ang salitang ginagamit ay sadyang
dapat sa loob ng pangungusap.
Mali: Maamong humapon ang ibon sa bintana
ng silid ko.
Tama: Maamong dumapo ang ibon sa bintana
ng silid ko.

20. 2. Tiyakin ang panlaping gagamitin sa loob ng
pangungusap.
Mali: Nagsidapo sa puno ang maamong ibon.
Tama: Dumapo sa puno ang maamong ibon.
3. Bawasan ang dami ng salitang dayuhan sa loob ng
pangungusap.
Mali: Nag-study kami ng aking friends sa library.
Tama: Nag-aaral kami ng aking mga kaibigan sa
library.

21. 4. Timbangin ang ideya ng pahayag sa pangungusap.
Mali: Ang tulog at naghihilik na bata ay himbing na
himbing.
Tama: Ang natutulog at naghihilik na bata ay
himbing na himbing.
5. Huwag haluan ng balbal n pahayag/salita ang pormal na
pahayag.
Mali: Sa mga bagets ng bulwagang ito, hinihiling ko
ang inyong pakikiisa sa isang maayos at
napapanahong layunin.
Tama: Sa kabataan ng bulwagang ito, hinihiling ko
ang inyong pakikiisa sa isang maayos at
napapanahong layunin.

22. 6. Tiyaking nasa tamang aspekto ng pandiwa ang diwa ng
pangungusap.
Mali: Magsilabasan ang mga maligno tuwing
undas.
Tama: Naglalabasan ang mga maligno tuwing
undas.
7. Tiyaking tamang salita ang gagamitin sa sitwasyon.
Mali: Matangos ang bahay naming sa burol.
Tama: Matangos ang ilong ng kaibigan ko.

23. 8. Gamitin ang angkop na salita sa bagay o tao.
Mali: Ang ganda niya gusto kong bilhin.
Tama: Ang ganda nito, gusto kong ganyan ang
bilhin.
9. Huwag gamitin ang katagang sa kung ang sinusundang salita ay
mayroon.
Mali: Mayroon sa bahay mga panauhing taga-
Amerika.
Tama: Mayroong panauhin sa bahay na taga-
Amerika.
10. Huwag nang gamitin ang salitang dayuhan kung may
katumbas sa sariling wika.
Mali: Kitang-kita ang skills ng mga estudyante sa
paglalaro.
Tama: Kitang-kita ang kasanayan ng mga estudyante
sa paglalaro.

24. Maraming Salamat Po!