Awiting-Bayan
Ang awiting-bayan (tinatawag ding kantahing-bayan) ay isang tulang
inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, karanasan,
pananampalataya, gawain o hanapbuhay ng mga táong naninirahan sa isang
pook. Maraming uri ang mga awitin-bayan. May mga awit tungkol sa pagdakila
sa kanilang Bathala, pag-awit sa pagsisisi sa kasalanan, pag-awit upang
sumagana ang ani, pag-awit sa pakikidigma, pag-awit sa tagumpay, pag-awit sa
pagpapatulog ng batà , pag-awit sa kasal, at pag-awit bÃlang papuri sa kanilang
mga ninuno. May mga awit namang malaswa ang sinasabi at may kagaspangan
ang mga pananalita.
Ang mga awiting-bayan ay isa sa mga matatandang uri ng panitikang
Filipino na lumitaw bago dumating ang mga Kastila. Ito’y naglalarawan ng mga
kalinangan ng ating tinalikdang panahon.
Karamihan sa mga ito ay may labindalawang pantig. Ito ay may tugma at
indayog. Sinasabing ito ay tula muna bago naging awit. Ang mga titik ng mga
awiting-bayan ay naglalarawan ng ugali ng mga Pilipino na may bakas ng
bagong kalinangan at kabihasnang dala rito ng mga Kastila.
Sa panahong ito, ang awiting-bayan lámang ang nakapagpapanatili sa
ating moral. Nanatiling paksa ng ating mga awiting-bayan ang ating katutubong
kultura, damdamin, at iba’t iba pang mga paksain.
Mga Uri ng Awiting-Bayan
1. Oyayi o ayayi. Ito ay awiting panghele o pampatulog sa bata.
2. Diyona. Ito ay awiting tungkol sa kasal.
3. Kundiman. Ito ay awit ng pag-ibig.
4. Kumintang. Ito ay awit ng pandigma.
5. Soliranin. Ito ay awit sa paggagaod.
2. PANAHON NGKATUTUBO
 Ayon sa pag aaral may sarili ng
sibilisasyon ang ating mga
ninuno, bago pa man dumating
ang mga kastila,
 MgaNegrito,Indones at Malay
ang mag pinaniniwalaan unang
mamamayan ng Pilipinas.
 Mayroon narin silang sariling
Alpabeto at Panitikan bago pa
man dumating ang mga kastila
3. ALIBATA
Alibata o baybayin
ang tawag sa
katutubong paraan
ng pagsulat ng mga
katutubo,Binubuo ito
ng labimpitong (17)
titik:tatlong (3) at
laping apat (14) na
katinig.
4.
5. PARAANNG PAGSULAT
Ang katinig ay
binibigkas na may
kasamang tunog na
patinig na /a/ kung
nais basahin o
bigkasin. Ang mga
kantig na kasama
ang tunog na /e/ at
/i/,nilalagyan ang
titik ng tuldok sa
itaas.
 Samantala, kung
ang tunog ng /o/ at
/u/ ang nais isama
sa pagbasa ng mga
katinig tuldok sa
ibaba nito ang
nilalagay
12.  1.Oyayi – awit sa panghele sa bata
 2.Diona – awit sa panliligaw
 3.Soliranin – awit ng manggagaod
 4.Talindaw – awit sa pamamangka
 5.Kumintang – noong una ay
ginamit sa digmaan at naging awit
naman sa pag-ibig
 6.Tagumpay – awit sa pagwawagi sa
digmaan
 7.Indolanin – awit sa panlansangan
 8.Hiliraw / Pamatbat – awit sa
inuman
13.  9. Balitaw / Kundiman – awit sa
pag-ibig
 10. Saloma / Tikam – awit ng
digmaan
 11. Bansal / Pagatin / Onsequep –
mga awit ng kasalan sa Pangasinan
 12. Holohorlo – awit sa panghele ng
bata, may pagkatulad sa oyayi
 13. Umbay – awit sa paglilibing
 14. Dalit – awit ng papuri sa diyos
 15. Duwang – awit na panrelihiyon
15. 1.SALAWIKAIN –
nagbibigay aral at
talinghaga
2.BUGTONG (Riddle) –
patulang pahayag na
naghahanap ng kasagutan
3.PALAISIPAN
(Brainteaser) – pahayag
na nangangailangan ng
kasagutan
4.BULONG – ginagamit na
pang-kulam
16. 6. Kasabihan –Kadalasang
tumatalakay sa mga
karanasan ng ating mga
ninuno at nakatatanda at
naglalayong ituwid ang ating
pamumuhay ng naaayon sa
kanilang mga naging
karanasan.
7. Kawikaan – laging
nagtataglay ng aral sa buhay,
kauri ng sawikain
18. 1. Mga Diyos at Diyosa
a. Bathala / Abba –
pangunahing diyos
b. Idionale – diyos ng
mabuting gawain
c. Anion Tabo – diyos ng
hangin at ulan
d. Apolaki – diyos ng
digmaan
e. Haman – diyos ng
mabuting pag-aani
19. f. Mapolan Masalanta – diyos
ng mang-iibig
g. Libongan – nagtatanod sa
pagsilang ng isang buhay
h. Libugan – nangangasiwa sa
pag-aasawa
i. Limoan – nangangasiwa kung
paano mamamatay ang isang
tao
j. Tala – diyos ng umagang
bituin
20. 2. Mga Mabubuting
Espirito
a. Patianak –
tagatanod ng lupa
b. Mamanjig –
nangingiliti sa mga
bata
c. Limbang –
tagatanod ng
kayamanan
21. 3. Masasamang Espirito
a. Tiktik – ibong kasama ng
aswang
b. Tanggal (Manananggal) –
sumisipsip sa dugo ng sanggol
c. Tama-Tama – kumukurot sa
sanggol
d. Kapre – maitim na higanteng
may tabako
e. Salot – nagsasabog ng sakit