Mabigyang kaalaman ukol sa pagsulat ng mga akdang pang-agham at teknolohiya. Mapaunlad ang antas ng pagsulat ng mga akdang pang-agham at teknolohiya sa pampaaralang pamamahayagan. Maipamalas ang kagalingan sa pagsusulat ng akdang pang-agham at teknolohiya. Ito ang pinakabagong uri ng pamahayagan sa Pilipinas. Naging isang pangangailangang dala ng imbensyon tungo sa pag-unlad ng teknolohiya at digital age. Mahalagang maitalastas ng mabuti upang maipabatid sa karaniwang mambabasa ang kahalagahan ng teknolohikal na pag-unlad ng bansa. Ang pagsulat nito ay isang anyo ng pagbibigay-kaalaman sa pamamahayag na kinabibilangan ng mga elemento sa pagsulat ng balita, pagsulat ng editoryal, at pagsulat ng lathalain. Pinagsasama nito ang mga siyentipikong katotohanan at malikhaing pagsulat upang ipaalam sa mga mambabasa ang pagkakaroon ng ilang mga penomena na maaaring ipaliwanag ng agham. Ito ay makatotohanan at ginagamitan ng pananaliksik. May mahusay na hawak ang mahigpit sa pagsulat ng balita, pagsulat ng editoryal, at pagsulat ng lathalain. Taglay ang malawak na kaalaman sa mga katotohanan sa larangan ng agham at ang mga epekto ng mga katotohanang ito sa mga tao at sa kapaligiran. Dapat ay isang malawak na mambabasa!

2. PAGSULAT NG AKDANG PANG-
AGHAM AT TEKNOLOHIYA
MAYO 5, 2021
JO-ANGELA IRISH B. LOZADA-MARAYA
PAGSANGHAN NHS

3. LAYUNIN:
1. Mabigyang kaalaman ukol sa pagsulat ng mga
akdang pang-agham at teknolohiya.
2. Mapaunlad ang antas ng pagsulat ng mga akdang
pang-agham at teknolohiya sa pampaaralang
pamamahayagan.
3. Maipamalas ang kagalingan sa pagsusulat ng
akdang pang-agham at teknolohiya.

4. PAGSULAT NG AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Ito ang pinakabagong uri ng pamahayagan sa Pilipinas.
Naging isang pangangailangang dala ng imbensyon tungo sa
pag-unlad ng teknolohiya at digital age.
Mahalagang maitalastas ng mabuti upang maipabatid sa
karaniwang mambabasa ang kahalagahan ng teknolohikal na
pag-unlad ng bansa.

5. PAGSULAT NG AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Ang pagsulat nito ay isang anyo ng pagbibigay-kaalaman sa
pamamahayag na kinabibilangan ng mga elemento sa pagsulat
ng balita, pagsulat ng editoryal, at pagsulat ng lathalain.
Pinagsasama nito ang mga siyentipikong katotohanan at
malikhaing pagsulat upang ipaalam sa mga mambabasa ang
pagkakaroon ng ilang mga penomena na maaaring ipaliwanag ng
agham.
Ito ay makatotohanan at ginagamitan ng pananaliksik.

6. PAGSULAT NG AGHAM AT TEKNOLOHIYA
• 1.) Science News
• 2.) Science Editorial
• 3.) Science Feature

7. BALITANG PANG-AGHAM AT TEKNOLOHIYA
• Balitang naglalaman ng pang-agham, pangkalusugan at pangteknolohiyang mga impormasyon.
EDITORYAL NA AKDANG PANG-AGHAM AT TEKNOLOHIYA
LATHALAING PANG-AGHAM AT TEKNOLOHIYA
• Akda o piyesang may kwentong nauukol sa agham, kalusugan at teknolohiya.
• Akdang nagbibigay ng kuru-kuro o opinyon ng patnugutan tungkol sa isyu o paksang pang-agham,
pangkalusugan at pangteknolohiya.

8. KATANGIAN NG MANUNULAT
May mahusay na hawak ang mahigpit sa pagsulat ng
balita, pagsulat ng editoryal, at pagsulat ng lathalain.
Taglay ang malawak na kaalaman sa mga
katotohanan sa larangan ng agham at ang mga epekto
ng mga katotohanang ito sa mga tao at sa kapaligiran.
Dapat ay isang malawak na mambabasa!

9. KATANGIAN NG MANUNULAT
May abilidad na maunawaan ang mga konseptong pang-
agham at teknolohiya.
Maging isang tulay sa siyentipiko at sa karaniwang
mambabasa o may kakayahang ipabatid ang mga konsepto
sa simpleng salita.
Malikhain at may interes o mahilig magtanong.

10. MGA GABAY:
Huwag gumamit ng gaano karaming “jargon”.
Manaliksik base sa naangkop na sanggunian o reperensya.
Isinusulong ang pagsusulat ng agham upang maipabatid ang
nangyayari sa ating kapaligiran mula sa inobasyon na nakakaapekto sa
kalikasan.
Iwasan ang plagiarism.

11. MGA SANGGUNIAN:
Ilan sa mga ito ay maaaring maging sanggunian ng isang akdang
pang-agham at teknolohiya:
1. Paaralan – maaaring maging eksperimento, pananaliksik
o bagong teknolohiya
2. Internet (Sciencedaily.com, Popsci.com, Livescience.com,
Sciencenews.org, Dost.gov.ph)
3. Sariling lungsod/siyudad
4. Science Fair
5. Makabagong produkto
6. Isyung pangkalusugan

12. MGA BAHAGI NG PAGSULAT NG AKDANG PANG-
AGHAM AT TEKNOLOHIYA:
1. PAKSA/PAMAGAT – simple, maikli at kaakit-akit.
2. INTRODUKSIYON – paninindigan sa mga isyu. Magsimula sa pamamagitan
ng pagbabatid sa iyong madla gamit ang mga pangunahing puntos ng iyong
papel at ang iyong mga layunin at mga resulta sa iyong papel pang-agham at sa
kanilang pagkakasunod-sunod.
3. STATISTIKS – suportado ng mga lehitimong mga mapagkukunan.
Kinakailangan na ang kinukuhang sanggunian ay maaasahan at wasto.
Maaaring gumamit ng mga numero na nag-uugnay sa iyong paksa o sinusulat.

13. MGA BAHAGI NG PAGSULAT NG BALITANG PANG-
AGHAM AT TEKNOLOHIYA:
4. MGA DETALYE – ito ay dapat sinusundan ng mga pahayag na
nagpapakita ng ‘word-for-word’ na impormasyon kung saan ay
hinuhusgahan para sa kawastuhan.
5. KONGKLUSYON – tiyakin na ang sinusulat ay alinsunod o may
koneksiyon sa panimula.

14. ANO ANG MAGANDANG ARTIKULO?
• Kaakit-akit na Headline
• Malinaw at Kawili-wili na Pagbubuod
• Higit pang pagdedetalye at pagpapaliwanag
• Panghinaharap/May Aplikasyon/Dalubhasa sa Pagbibigay ng Komento

16. PAGTATAYA:
Isulat ang B kung ang sumusunod ay balitang pang-agham, E kung akdang editoryal pang-agham, at
L kung ito ay lathalaing pang-agham, habang P naman kung angkop sa pangkalahatan.
1. Diretsahan ang pagkalahad ng datos at hindi maligoy.
2. Gawing mabisa at kawili-wili ang pamatnubay.
3. Ito ay nagbibigay ng kuru-kuro o opinion ng patnugutan ukol sa isyu.
4. Isinusulat tulad ng isang piyesa ng kwentong kathang-isip.
5. Laging batay sa katotohanan.
6. Isaayos ang mga datos ayon sa pababang kahalagahan.
7. Maging maawtoridad ngunit huwag mangaral o manermon.
8. May Kalayaan sa paksa at walang tiyak na haba.
9. Malinaw at mabisa ang pangangatwiran at may kapangyarihang umipluwensya.
10.Ang mga datos ay inilalahad nang walang labis at walang kulang.

17. • Ito ay nagdaragdag at nagpapatingkad ng kulay at buhay ng pahayagan.
• Taglay ang iba’t ibang makabuluhang akda na nagbibigay impormasyon.
MGA KASAGUTAN:
1. B 7. E
2. P 8. L
3. E 9. E
4. L 10. B
5. P 11. L
6. B 12. P

18. Sci-Tech News:
Biofuel mula sa pagkaing pananim, nakakasama sa sangkatauhan-UN
Ang mataas na antas ng paggawa ng mga pagkaing pananim sa biofuel ay isang krimen sa sankatauhan ayon sa
eksperto ng united nations. Ayon kay jean ziegler, eksperto ng un, ang gawaing ito ay nakapagpalikha ng mga kakapusan
at pagtaas ng mga presyo upang magutom ang milyun-milyong mga mahihirap.
Dahil dito, nanawagan si zeigler ng limang taong moratorium sa produksyon ng biofuel upang mapigil ang
lumalaking panganib sa mga nagdarahop na mga tao.Naniniwala ang eksperto ng un na dahil sa mabilis na pag-unlad ng
agham, sa loob ng limang taon ay maaari nang makalikha ng biofuel at biodiesel mula sa mga tapon o duming dulot ng
agrikultura at hindi mula sa mais, tubo, trigo, at iba pang mga pagkaing pananim.
Batay sa mga pag-aaral, ang paggamit ng biofuel sa mga sasakyan sa halip na gasolina ay nakakapagpabawas sa
paglabas ng carbon dioxide na nakakapagpataas ng init-global.
Sinabi ni zeigler na ang mga bansang nagsusulong ng produksyon ng ethanol tulad ng estados unidos at brazil ay
nakapagpapataas ng antas ng paggamit ng alternatibong panggatong, nakapagbibigay ng dagdag na trabaho, malinis na
kapaligiran at nakakabawas sa pagiging pag-asa na lamang sa kapritso ng pamilihan ng langis.
Ang pandaigdigang presyo sa trigo aniya ay dumodoble sa isang taon lamang at ang presyo ng mais ay apat na
beses ang pagtaas, lalo na sa africa na hindi na halos maabot ng mga taong mahihirap. (Amerjan Aguilar)

19. Sci-Tech Editorial:
Ang Tao sa Pagbabago ng Klima
Nakakatakot na posibilidad: paano kung may kakawalang gigantons ng carbon dioxide sa kalawakan at tuluyan nang
matunaw ang permafrost (permanenteng pagtigas ng lupa dahil sa yelo) sa siberia at ang mga ga-bundok na yelo sa
greenland? Nakikinita na ninyo ang paglubog ng mga pulo sa karagatang pasipiko tulad ng pulo ng kiribati?
Ngunit ang higit na nakakapangilabot sa lahat ay hindi ang pagkatunaw ng mga iceberg kundi ang mga tao- tayo at
ang konsepto natin sa pagbabago ng klima at ang ibubunga nito sa kapaligiran.
Sa ngayon, malaki ang agwat sa pagitan ng mga siyentipiko at ilang mga mamamayang seryosong sumusulong sa
sagarang pagbabago sa uri ng pamumuhay ng mga tao para sa kaligtasan ng mundo at ang nakararaming mga taong
kahit na abot ng pagbabago ng klima ay nagsasawalang kibo na lamang at pinaiiral ang ugaling “bahala na”. Kuyom ang
kanilang mga palad habang pinagmamasdan ang kakarampot na bilang ng mga taong nagmamalasakit at nagkukumahog
na iligtas ang inang kalikasan sa unti-unting pagkakasakal ng lumulubhang suliranin sa pagbabago ng klima.
Isa sa mga sumusulong na magkaroon tayo ng kaalaman sa ating kapaligiran ay si al gore, naging nobel prize winner ang
kanyang pelikula tungkol sa kasalukuyang klima sa mundo. Marami ang napahanga sa kanyang nagawa. Naging
tagapagsalita siya sa mga malalaking pagtitipon.
Ngunit hanggang paghanga na lamang ba ang kaya nating gawin?
Ayon sa survey noong 2007 ng united nations development program, 54 bahagdan ng mga amerikanong
sumusulong sa pagbabago ng uri ng pamumuhay para sa ikakaayos ng klima ay may pananaw na “hintayinn at tingnan
na lang natin.” hindi lamang sa mga amerikano ang may ganitong pananaw kundi sa buong mundo, sa mauunlad at
papaunlad pa lamang na mga bansa.
Ang patuloy na pagpapakita ng mga siyentipiko ng mga ebidensya ng mga nakaambang na panganib na dulot ng
pagbabago ng klima at ang kilos-pagong na aksyon ng mga kinauukulan lalong-lalo na sa panig ng mga pulitiko ay
nagdudulot ng kalituhan sa nakararaming mamamayan.
Mayroong malaking agwat, hindi ito maikakaila . Ang tanong, bakit? (Champion-editorial page)

20. Sci-Tech Feature:
Saging sa Kalusugan
“Iba na ang may saging.”
Bakit? Dahil sa dami ng mga sustansyang nakukuha rito, tiyak na ito ay hahanap-hanapin mo.
Una, taglay nito ang mas higit pa sa dobleng carbohydrates, sobra sa limang beses na Vitamin A at Iron
at sobra sa tripling taglay na phosphorus kaysa sa mansanas na sobrang mahal ang halaga.
Pangalawa, mayaman din ito sa potassium at natural na asukal, kaya ito ay mahalagang sangkap na
malusog na diet.
At dahil mayaman sa mga bitamina at mineral, ang saging ay mainam na mapagkukunan ng natural na
lakas. Ang dalawang saging ay sapat nang makapagbibigay ng lakas upang mapanatili ang kasiglahan ng
katawan at isipan sa isa at kalahating oras.
Dahil sa taglay nitong potassium, nakatutulong ang saging sa maayos na pagdaloy ng oxygen sa utak na
Gawain ng circulatory system, tumutulong sa pagpapanatili ng regular na pintig ng puso at tamang balance ng
tubig sa katawan. Nakakatulong din ang potassium sa pagpapababa ng insidente ng stroke at pagregulate ng
blood pressure.
Maaari ring makatulong ang saging sa pagpapatigil sa pananabako. Natuklasang ang bitamina nito at
ang iba pang likas na mga mineral ay nakapagpapababa sa epekto ng isipan at pangangatawan ng pagtitigil o
pagtatanggal sa nicotine.
Nakakatulong din ang saging sa pagpapababa ng acidity ng bituka dulot ng ibang mga pagkain.
Nagsisilbi itong takip sa palbot sa dinding ng panloob na bituka upang mapangalagaan ang malusog na
digestive system.
Ano pa’ng hinihintay mo? Magsaging ka na. (Marigel P. Alkuino)

21. KARTUNG EDITORYAL

22. GAWAIN:
Sumulat ng isang artikulo na naglalayong
ipabatid ang mga ibinunga ng pandemya sa
mga Pilipino sa kasalukuyan.

23. GINAMIT NA MGA SANGGUNIAN:
http://www.wfsj.org/course/index-e.html
http://boredomtherapy.com/nerd-science-jokes/
http://xkcd.com/
http://www.scidev.net/global/biotechnology/news/citizen-scientists-pitch-new-uses-for-paper-microscope.html
http://www.gmanetwork.com/news/story/401385/scitech/science/us-backed-uplb-graduate-program-focused-on-
marine-biodiversity
http://www.gmanetwork.com/news/story/293017/scitech/science/food-for-thought-adobo-and-the-filipino-genome
http://mypocketshurt90.tumblr.com/post/27495622491/i-sent-this-paper-to-jk-rowling-explaining-how-the
http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/oct/09/guardian-view-on-ebola-fighting-fear-as-well-as-infection
http://grammar.about.com/od/rs/g/Science-Writing-term.htm

24. MARAMING SALAMAT PO.