BUOD, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON Ayon kay Pagkalinawan,et al., (2007), ilan sa mga dapat isaalang-alang na limitasyon ay: WASTONG PARAAN NG PAGSUSULAT NG Bibliyograpiya:

1. • Buod. Pinagsama-sama ang mga datos at
impormasyong nakalap na mananaliksik.
• Kongklusyon. Mga hinuha, implisyon,
interpretasyon o mga paglalahat batay sa
mga napatunayan.
• Rekomendasyon. Maaring magmungkahi ng
pagpapatuloy sa dati nang naisagawang pag-
aaral.

2. MGA HAKBANG SA
PANANALIKSIK
PIGURA 1
Paghahanap ng paksa.
Paggamit ng silid-aklatan
Pagtatala ng mga Impormasyon
Pagtatala ng mga Sanggunian
Pagsulat ng Pananaliksik
Ayon kay John Lannon sa kanyang aklat na “The
Writing Process: A Concise Rhetoric” (1995), ang
pananaliksik ay binubuo ng mga sumusunod na
proseso:

3.  Dagdag pa ni Lannon, bawat hakbang ay
kinapapalooban ng proseso ng masinsin at
matalinong at paguusis. (Ventura)
 mahihinuha na ang pananaliksik ay hindi
madaliang ginagawa; hindi ito basta na lamang
isusulat at ipapasa kinabukasan.
Nangangailangan ito ng oras at
panahon;maging ng mapanuri at lohikal na
pag-iisip. Sadya ngang isa itong disiplina.

4. 1. Pamaraang Pangkasaysayan. Layon ng
pag pag-aaral na ito na tuklasin ang mga
puwang sa kasaysayan.
2. Pamaraang Eksperimental. Layon ng pag-
aral na ito na tuklasin ang ilang mga
katotohanan sa lipunan batay sa empirikal
na datos o impormasyon.
Ayon kay Pagkalinawan, et al., (2007), may iba’t
ibang metodo o pamamaraan ng pananaliksik na
maaaring mapagpilian ng mag-aaral sa kanyang
isasagawang pag-aaral. Ilan dito ay:

5. 3. Pamaraang Komparatibo. Layon ng pag-
aaral na tio na ipakita ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng dalawa o higit pang mga
ideya/ konsepto/ bagay/pangyayari na
sinasaliksik.
4. Pamamaraang Etnograpiya. Layon ng
pag-aaral na ito na malaman ang pang-araw-
araw na buhay, gawi, kilos, ugali ng isang
partikular na komunidad, populasyon, lahi sa
pamamagitan ng pagmamasid at / o aktuwal
na pakikisalamuha ng mananaliksik sa
kanyang mga pinag-aaralan.

6. 5. Pag-aaral ng Isang Kaso (case
Study). Layon ng pag-aaral na ito na
imbestigahan ang pang-araw-arwa
na buhay, gawi, kilos, ugali ng isa o
ilang partikular na tao sa
pamamagitan ng aktuwal na
pagbabasa, pagmamasid, at /o
aktuwal na pakikisalamuha ng
mananaliksik sa kanyang pinag-
aaralan.

7. Isang tanong ng isang nagsisimula
mananaliksik sa sarili ay kung ano
ang susulatin at kung saan
makakukuha ng paksa na susulatin.
Upang matugunan ang suliranin ito,
narito ang ilang mga mungkahi:
A.PAGPILI AT PAGLIMITA NG
PAKSA

8. 1. Paksang malapit sa sariling
karanasan. Di hamak na madaling
maglahad at maglarawan ng isang
bagay na pamilyar sa isang
mananaliksik.
2. Paksang napapanahon. Ang mga
paksang mainit at madalas pag-
usapan at pagtalunan sa
kasalukuyang panahon ay kawili-
wiling gawaing paksa.

9. 3. Paksang may sapat na malilikom na
impormasyon. Batay sa mga nagawang
paunang pagbabasa,pakikinig,panonood, at
pages-surf, maaaring matukoy ng
mananaliksik kung may sapat kung may
sapat na impormasyon siyang makukuha
ukol sa piniling paksa, sa loob ng
limitadong panahon ng pagsasaliksik.

10. Ayon kay Pagkalinawan,et al., (2007), ilan sa
mga dapat isaalang-alang na limitasyon ay:
1. Panahon at lugar. Hinihingi na magkaroon
ng tiyak na panahon (time frame) at
lokasyon ang paksa ng gagawing
pananaliksik.
2. Respondente. Hinihingi na magkaroon ng
pagpapangkat ng mga respondent batay sa
kanilang eded, kasarian, okasyon, at iba
pa.
3. Aspekto. Hinihingi na magkaroon ng tiyak
na larangan ang paksa.

11. Ayon kay Bisa (1999) ang pahayag na tesis ay
binubuo lamang ng isang pangungusap na
magiging gabay ng mananaliksik sa
patutunguhan ng kanyang papel na
sinusulat. Upang makabuo ng mahusay na
pahayag na tesis, kailangang ilahad ng
mananaliksik ang kanyang nilimitahang
paksa at dadagdagan ng komento.
B. PAGBUO NG PAHAYAG NA
TESIS

12. (1) Ipinapahayag ito gamit ang positibong
pangungusap;ibig sabihin, iniiwasan nito
ang paggamit ng mga salitang WALA at
HINDI; (2) iniiwasan ang mala-slogan na
pahayag; ibig sabihin iniiwasan ang mga
salitang DAPAT at KAILANGAN.
HAL:
Paksa: Nakaapekto ang musika sa pagtubo
ng mga halaman.
Tesis: Mas mabagal ang pagtubo ng mga
halamang tinutugtugan ng musikang
rock and Roll Kaysa sa mga halamang
tinutugtugan.

13. 1. Pakikipanayam. Ang mga dalubhasa sa
isang tiyak na larangan ng kaalaman ay
maaaring maging balon ng mga
impormasyon. Mahalaga na may-awtoridad
sa kanyang laranagan ang kakapanayamin
upang makakuha ng wastong datos. Hal:
maaaring kapanayamin ang abogado o
huwes sa mga usapin ng batas, nutritionist
para sa larangan ng wastong pagkain, at
iba pa.
C. PAGKUHA NG DATOS
Matapos makabuo ng pahayag ng pahayag na
tesis, handa na ang mananaliksik upang kumalap
at lumikom ng mga impormasyon ukol sa kanyang
pananaliksik.

14. BAGO ANG PANAYAM
a. Pumili ng mga tao na dalubhasa sa iyong paksa;
magpaiskedyal nang maaga. Gumawa ng liham,
kung kinakailangan;papirmahan ito sa guro at / o
iba pang kinauukulan.
b. Siguraduhing bibigyan ng panimulang kaalaman
ang kakapanayamin ukol sa iyong paksa, at
maging ang layon ng iyong panayam.
c. Itala ang lahat ng tanong na nais sagutin ng mga
kakapanayamin; siguraduhing ito ay mga tanong
na hindi lamang sumasagot sa oo at hindi,ayusin
ang pagkasunod-sunod ng mga tanong.
d. Magdala ng mga kinakailangang kagamitan para sa
panayam; hal: voice at /o video recorder, kamera,
papel, at iba pa; suguradohing puno ang baterya ng
mga elektronikong kagamitan.

15. e. Sanayin ang sarili sa pagtatanong;
maaaring mag-ensayo sa harap ng salamin.
f. Ihanda ang kasuotang angkop; kung may
uniporme ang paaralan, mas angkop na
gamitin ito.
g. Dumating nang maaga sa lugar-tagpuan;
huwag mahuhuli sa itinakdang oras.

16. HABANG NAKIKIPANAYAM
a. Ipakilala ang sarili sa taong kakapanayamin;
magpaalam kung maaaring gumamit ng
recorder o kamera upang idokumento ang
panayam.
b. Pakinggan ang mga tugon ng kinakapanayam;
maaari itong susugan ng dagdag pang mga
tanong na wala sa gingawang talaan.
c. Huwag lakimutang magtala.
d. Huwag kalimutan ang mga angkop na di-berbal
na komunikasyon- pagtingin sa mata ng
kinakapanayam, ekpersyon ng mukha, kilos at
galaw-habang nagsasalita atnakikinig.

17. PAGKATAPOS NG PANAYAM
a. Pasalamatan ang kinapanayam; maaaring
magbigay ng regalo o token matapos nito.
Maaari ring ipaalam sa kinapanayam na
bibigyan siya ng kopya ng gingawang
pananaliksik.
b. Isulat kaagad ang mga datos upang hindi ito
makalimutan; I transcribe ang mga
impormasyon kung kinakailangan.
c. Isulat ang wastong sanggunian;maaring sa
paraang APA o MLA.

18. 2. Silid-Aklatan. Ito ay ang pangunahing
takbuhan ng mga mananaliksik; balon ito ng
maraming mapa, aklat, pahayagan, magasin,
di nalimbag na mga tesis at disertasyon at
maging mga pelikula at palabas sa
telebisyong;dagdag pa rito ang ilang mga
koleksyon tulad ng liham, korespondensya,
talaarawan, at marami pang iba.
3. Internet. Maaari tayong makakuha ng
impormasyon sa isang klik lamang ng mouse o
tapik ng daliri sa monitor. Malulunod sa dami
ng impormasyon.

19. •Bahagi ng buhay ang wastong
dokumentasyon.
•Sa pamamagitan nito,maiwasan ang
akusasyon ng pangongopya o plagiariams.
•Nangangahulugan ng mga impormasyon, sipi
man ito o halw sa isang orihinal.
•Ginawa ito bilang pagkilala sa pagod,hirap at
talino ng taong pinagkunan.
D. PAGGAMIT NG IBA’T IBANG
SISTEMA NG DOKUMENTASYON

20. •American psychological association (APA).
Iot ay madalas na ginagamit sa mga
pananaliksik na may kinalamn sa agham at
agham-panlipunan.
•Modern Language Association (MLA). Ito ay
madalas na gingagamit sa mga pananaliksik
na may kinalaman sa humanidades.
DALAWANG PARAAN NG
DOKUMENTASYON

21. WASTONG PARAAN NG PAGSUSULAT
NG Bibliyograpiya:
•LIBRO NA MAY ISANG AWTOR
MLA: lacaba, Jose. Days of Disquiet,
Nights of Rage: the First Quarter Storm &
Related Events Maynila: Anvil, 1982.
APA: Lacaba, J. (1982). Days of Disquiet,
Nights of Rage: The Firs Quarte Storms &
Related Events.Maynila;anvil.

22. •LIBRO NA MAY DAWANG AWTOR
MLA: Akpedonu, Erik at Czarina Saloma.Casa
Boholana: Vintage Houses of Bohol. Lunsod Ng
Quezon: Ateneo De Manila University Press, 2011.
APA: Akpedonu, Erik at Czarina Saloma. Casa
Boholana: vintage Houses Bohol. Lunsod ng
Quezon: Ateneo de Manila University Press.
•LIBRO NA MAY TATLO O MAHIGIT PANG
AWTOR
MLA: Almario, Virgilio, et al. Patnubay sa
Pagsasalin. Maynila: Pambansang Komisyon sa
Kultura at mga Sining,1996.
APA: Almario, Virgilio, et al.(1990). Patnubay sa
Pagsasalin. Maynila: Pambansang Komisyon sa
Kultura at mga Sining.

23. w.p. – walang petsa
p. – pahina
m.p. – mga pahina
et al. – at iba pa
ed. – editor o edisyon ng aklat
Eds. – mga editor
KAHULUGAN NG DAGLAT: