Gabay sa Pagsulat ng Balita

1. GODOFREDO S. GILE II, LPT
College Instructor
godogile284@gmail.com
ST. LOUISE DE MARILLAC COLLEGE OF SORSOGON, INC.
Higher Education Department

2. • Ito ay mga ulat ng mga napapanahong pangyayari sa lipunan.
• Ito ay pangangalap ng impormasyon na may kaugnayan sa kabuhayan,
politika, relihiyon, kalusugan, palakasan, at iba pa.
• Ayon kay Turner Catledge (tagapangasiwang editor ng The New York
Times) “anumang bagay na hindi mo alam nang nagdaang araw ay isang
balita, anumang kapaki-pakinabang sa iba ay mahalagang maipaalam sa
ibang tao.”
• Ayon kay Rufino Alejandro (dating katuwang na direktor ng Surian ng
Wikang Pambansa) “ang balita ay isang ulat na nailalathala tungkol sa
mga ginagawa ng mga tao na inaakalang pananabikan, maiibigang
mabatid, at mapaglilibangan ng mambabasa.”

3. 1. Napapanahon
2. Kalapitan
3. Tunggalian
4. Katanyagan
5. Di-karaniwan
6. Pagbabago at Pag-
unlad
7. Bilang
8. Pangalan
9. Mga hayop
10.Sex

4. 1. Kawastuhan
2. Timbang
3. Makatotohanan
4. Maikli at malinaw

6. 1. Ito ang panimulang bahagi ng unang talata
ng balita.
2. Itinatampok ang kapana-panabik na
pangyayari na humihikayat sa kawilihan at
interes ng mga mambabasa.

7. 1. Pamatnubay na kombensyonal – kadalasang ginagamit ito
sa mga nakakalap na balita sapagkat ang detalye ay
sumasagot sa mga tanong na sino, ano, saan, kailan at paano
(5Ws at 1H).
2. Pamatnubay na di-kombensiyonal o makabagong
pamatnubay – ginagamit ito upang makatawag pansin sa
mga mambabasa, kadalasang ang panimula ay nakakaakit at
nakapupukaw interes sa mga mambabasa.

8. Pamatnubay
na Sino
(WHO Lead)
Kung higit na
pinakatampok
ang tao o
organisasyong
kasangkot sa
pangyayari.
Binawi ni Nueva Vizcaya Rep.
Rodolfo Agbayani, kasapi ng
LDP ang kaniyang pirma sa
impeachment complaint na
inihain ng oposisyon, kahapon,
matapos itong katayin sa
komite.

9. Pamatnubay
na Ano
(WHAT Lead)
Pinakamatuwid
na pamatnubay
na naghahayag
ukol sa balita.
Isang lindol ang yumanig sa
lalawigan ng Sorsogon at
Masbate na ikinamatay ng
tatlong tao at ikinsira ng mga
bagay at gusali kahapon ng
madaling araw.

10. Pamatnubay na
Saan
(WHERE Lead)
Kung higit na
pinakamahalaga
ang lugar na
pinangyarihan
kaysa sa gawain
o tao na
kasangkot dito.
Sa Naga City ginanap ang
2009 National Schools Press
Conference na dinaluhan ng
mga batang manunulat sa
buong bansa.

11. Pamatnubay na
Kailan
(WHEN Lead)
Kung ang higit na
mahalaga ang
petsa kaysa sa
iba pang aspekto
ng mga
pangyayari.
Hanggang sa October 14 na
lamang ang palugit na ibinigay
ng BIR para sa pagbabayad ng
buwis sa taunang kita.

12. Pamatnubay na
Bakit
(WHY Lead)
Nagsasad hinggil
sa pinagmulan o
sanhi ng
tinatampok na
pangyayari.
Upang mapalawak at madaling
maipaabot sa mga mamamayan
ang mga serbisyo ng pamahalaan,
inilunsad ng Sangguniang
Panlunsod ng Quezon sa
pamumuno ni Mayor Sonny
Belmonte ang “City Hall sa
Barangay.”

13. Pamatnubay na
Paano
(HOW Lead)
Kung ang
kaparaanan ng
pangyayari ang
pinakamabisang
anggulo na dapat
itampok.
Nagkunwaring naghahanap ng
mapapasukan, isang babae ang
tumangay ng malaking halaga ng
salapi at mga alahas ng isang
ginang sa Lunsod ng Baguio,
pagkatapos itong tanggapin bilang
katulong.

14. Sa pagpapasya kung aling uri ng kombensyonal
na pamatnubay ang itatampok, dapat munang
alamin ng manunulat kung aling anggulo ng
balita ang higit na mahalaga.
Kapag parehong matimbang ang Ano at Sino,
unang itatampok ang Sino dahil higit na
mahalaga ang tao kaysa sa mga bagay at
pangyayari.

15. 1.Quotation Lead
2.Question Lead
3.Descriptive Lead
4.Narrative Lead
5.Exclamatory Lead

16. QUOTATION
LEAD
Nakalahad
ang sipi o
sinabi ng
taong
ibinabalita.
“Lahat ng sumuporta sa aking
administrasyon ay inaanyayahan
kong magsuot ng yellow ribbon sa
ika-28 ng Hulyo.” Ito ay ang
panawagan ni Pangulong Ninoy
Aquino sa kabila ng isyung kanyang
kinasasangkutan sa Dispercement
Accelaration Program o DAP.

17. QUESTION
LEAD
Nakalahad
ang isang
katanungan
Makakamit ba ng Pilipinas
ang hamon ng MDG 2015?
Ito ang katanungan ng mga
kinatawan ng United
Nations (UN).

18. DESCRIPTIVE
LEAD
Nakalahad
ang tiyak na
paglalarawan
Masikip, marumi at hindi
matitirahan. Iyan ang komento
ng marami sa mga nasalanta
ng Bagyong Yolanda kaugnay
sa mga Bunk Houses na
ibinigay ng gobyerno.

19. NARRATIVE
LEAD
Layunin ng
pamatnubay
ang
maglahad
Saksi ang maraming
Pilipino sa pagsuko ng
Diktaturang Marcos at
pagpapalit ng
Administrasyong Aquino.

20. EXCLAMATORY
LEAD
Ang
pamatnubay
ay may isa or
higit pang
salita na
naglalahad
ng matinding
damdamin.
Hustisya! Iyan ang
panawagan ng mga
mamamayang Pilipino
kaugnay sa isyung PDAF
Scam na kinasangkutan ni
Janet Lim-Napoles at tatlo
pang senador.

21. 1. Isulat kaagad ang balita matapos makalap ang mga
mahahalagang datos o impormasyon.
2. Gamiting patnubay ang baligtad na piramide sa
pagsulat ng balita, unahin ang pinakamahalagang
tala hanggang sa di-gaanong mahalaga.
3. Isulat ang buong pangalan ng pinagkunan ng datos
at ng kaniyang katungkulan.

22. 4. Iwasang magbigay ng sariling opinyon o kuro-
kuro.
5. Isulat lamang ang mga tumpak na datos na nakalap,
huwag magdadagdag o magkakaltas nang wala sa
mga datos o impormasyong nakuha.
6. Maging maikli at payak lamang ang mga
pangungusap.

23. 7. Iwasang gumamit ng unang panauhan sa balita.
8. Ilahad ang panig ng dalawang taong sangkot sa
balita.
9. Iwasang simulan ang balita sa tambilang,
gawing pasalita.
10.Gawing pasalita ang bilang isa hanggang siyam
at tambilang naman ang 10 pataas.