Open Source Software กับการบูรณาการการเรียนการสอน

1. OpenFeature : Edu
บุญเลิศ อรุญพิบูลย์
ศูนย์บริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (STKS)
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)
boonlert@nstda.or.th
Open Source Software
กับการบูรณาการการเรียนการสอน
ซอฟต์แวร์โอเพนซอร์ส (Open Source Software) หลากหลายโปรแกรมสามารถนำมาประยุกต์ใช้
ในการเรียนการสอน ทดแทนโปรแกรมที่มีการใช้ในปัจจุบันได้ แต่ครู-อาจารย์ในสถานศึกษาต่างๆ อาจ
จะมองภาพการนำมาใช้ไม่ได้ ศูนย์บริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จึงได้จัดทำตัวอย่างการ
ประยุกต์ใช้ซอฟต์แวร์ต่าๆ ในกลุ่ม OSS กับการเรียนการสอนให้ผู้อ่านได้เห็นภาพมากยิ่งขึ้นครับ
ตัวอย่างที่ 1 คาบที 2 เรียนรูคำสังการสร้างสรรค์ภาพด้วยโปรแกรม
่ ้ ่
แผนการเรียนรู้ เรื่อง สนในเมืองไทย Project DogWaffle
วิชา ชีววิทยา
บูรณาการวิชา สังคมศาสตร์ ศิลปะ คอมพิวเตอร์ คาบที่ 3 ฝึกปฏิบัติวาดภาพกิ่งของต้นสน 2 ใบและกิ่ง
ระยะเวลาเรียน 4 คาบ ของต้นสน 3 ใบ โดยการปรับแต่งค่าของ โปรแกรม Project Dog
Waffle
สาระการเรียนรู้
สน เป็นพืชที่พบตามภูเขา หรือพื้นที่สูงของประเทศไทย คาบที่ 4 สร้างสื่อนำเสนอที่ประกอบด้วยข้อความและ
โดยเฉพาะภาคเหนือ สนที่รู้จักกันดี ได้แก่ สน 2 ใบ และสน 3 ใบ ภาพทีวาดด้วยโปรแกรม Project DogWaffle แล้วนำเสนอผลงาน
่
แต่ก็มีคนอีกจำนวนมากที่ไม่ทราบความแตกต่างของสน 2 ใบและ อธิบายขั้นตอนการทำงาน พร้อมทั้งช่วยกันวิเคราะห์ สรุปผล
สน 3 ใบ รวมทั้งประโยชน์ที่แท้จริงของสน การศึกษาเรียนรู้การ กิจกรรมต่อเนื่อง
เจริญเติบโต ลักษณะเฉพาะของต้นสนจะช่วยให้ผู้เรียน
สามารถจำแนกได้ง่าย จดจำได้นาน กิจกรรมต่อเนื่อง
ผู้เรียน ประยุกต์ใช้กับการออกแบบต้นไม้อื่นๆ ที่มีถิ่น
วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม เฉพาะในแต่ละพื้นที่
เพื่อให้ผู้เรียนสามารถ
สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับ ต้นสน 2 ใบ และสน 3 ใบจากอิน- สื่อการเรียนการสอน
เทอร์เน็ตได้ สื่ออินเทอร์เน็ต
ระบุและบอกความแตกต่างระหว่างสน 2 ใบ และ สน 3 โปรแกรม OpenOffice.org Impress
ใบได้ โดยอาศัยการวาดภาพจากโปรแกรม Project DogWallfe โปรแกรม Project DogWaffle
ระบุและอธิบายการเจริญเติบโต ลักษณะ ประโยชน์และ ตัวอย่างภาพต้นสน 2 ใบ และสน 3 ใบ
ข้อควรระวังเกี่ยวกับต้นสนได้ การประเมิน
สร้างสื่อนำเสนอข้อมูลต่างๆ ของสนได้
การประเมิณผล
กิจกรรมการสอนและการเรียนรู้ ผู้เรียนสามารถบอกถึงความแตกต่างของสน 2 ใบ และ
การเรียนรู้เกี่ยวกับ “สนในเมืองไทย” แบ่งออกเป็น 4 สน 3 ใบได้
คาบ ดังนี้ ผูเ้ รียนสามารถปรับแต่งค่าควบคุมของโปรแกรม Project
คาบที่ 1 เรียนรู้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับต้นสนจากคู่มือ DogWaffle ในการออกแบบกิ่งของสน 2 ใบ และสน 3 ใบได้
วิชาชีววิทยา ตัวอย่างภาพ และศึกษาค้นคว้า ข้อมูลเพิ่มเติมจาก ประเมินจากชินงาน ตามเกณฑ์ทกำหนด (Scoring Rubric)
้ ่ี
อินเทอร์เน็ต พร้อมบันทึกข้อมูลด้วย OpenOffice.org Impress
http://www.opensource2day.com : OpenSource2day 37

2. OpenFeature : Edu : OSS
ตัวอย่างที่ 2 กิจกรรมต่อเนื่อง
แผนการเรียนรู้ เรื่อง บัว ผูเ้ รียนประยุกต์ใช้กบการออกแบบพันธุไม้อนทีมถนเฉพาะ
ั ์ ่ื ่ ี ่ิ
วิชา เกษตร ในแต่ละพื้นที่
บูรณาการวิชา สังคมศาสตร์ ศิลปะ คอมพิวเตอร์ ภาษาไทย
ระยะเวลาเรียน 4 คาบ สื่อการเรียนการสอน
สื่ออินเทอร์เน็ต
สาระการเรียนรู้ โปรแกรม OpenOffice.org Writer
ชาวพุทธทุกคน คงไม่มีใครไม่รู้จัก “บัว” มีการกล่าวถึง โปรแกรม OpenOffice.org Impress
“บัว” มาตั้งแต่พุทธกาล และปัจจุบันก็มีการนำ “บัว” เป็นเครื่อง ภาพบัว
สักการบูชาทางศาสนา โดยเฉพาะคนไทยและประเทศไทยมีความ
ใกล้ชิดกับ “บัว” เป็นอย่างมาก มีการนำคำที่หมายถึง “บัว”ไปใช้ การประเมินผล
กันอย่างหลากหลาย มีการประดิษฐ์งานศิลป์ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับ ผู้เรียนสามารถอภิปรายได้ว่า บัวมีความสำคัญกับคนไทย
“บัว” และชาวพุทธอย่างไร
ผู้เรียนสามารถจำแนกบัวพันธุ์ต่างๆ ได้
วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม ผู้เรียนสามารถสืบค้นเนื้อหาตามหัวข้อที่ระบุได้
เพื่อให้ผู้เรียนสามารถ ผู้เรียนสามารถสร้างสื่อนำเสนอได้น่าสนใจ
ระบุความเป็นมาของ “บัว” กับชีวิตของชาวไทยพุทธได้
รวบรวมคำต่างๆ ที่เกี่ยวกับ “บัว” ได้
บอกได้ว่า มีการนำ “บัว” ไปประยุกต์ใช้งานกับศิลป์ ตัวอย่างที่ 3
ลักษณะใด แผนการเรียนรู้ เรื่อง เครื่องดนตรีไทย
ระบุและบอกความแตกต่างของบัวพันธุ์ต่างๆ ได้ วิชา สังคม
ระบุและอธิบายการเจริญเติบโต ลักษณะ ประโยชน์และ บูรณาการวิชา คอมพิวเตอร์ ภาษาไทย ดนตรี
ข้อควรระวังเกี่ยวกับการปลูกบัวได้ ระยะเวลาเรียน 4 คาบ
สร้างสื่อนำเสนอข้อมูลต่างๆ ของบัวได้
สาระการเรียนรู้
กิจกรรมการสอนและการเรียนรู้ ดนตรีไทยเป็นมรดกทางวัฒนธรรม ซึ่งบรรพบุรุษของเรา
การเรียนรู้เกี่ยวกับ “บัว” แบ่งออกเป็น 4 คาบ ดังนี้ ได้สร้างสมไว้และเป็นเครื่องหมายอย่างหนึ่งที่แสดงลักษณะเฉพาะ
คาบที่ 1–3 แบ่งกลุ่มนักเรียน และช่วยกันค้นคว้าข้อมูล ของชาติไทย เช่นเดียวกับ ภาษา และศิลปวัฒนธรรม ด้านอื่นๆ
ต่างๆ เกียวกับบัวพร้อมบันทึกข้อมูลด้วย OpenOffice.org Writer สมควรที่เราจะภาคภูมิใจ และช่วยกันทำนุบำรุงส่งเสริมและรักษา
่
พันธุ์บัว การเพาะปลูก ไว้ให้ดำรงคงอยู่สืบไป ในเบื้องต้นนี้ เราควรจะต้องมีความรู้ ความ
บัวกับพุทธศาสนา เข้าใจเกี่ยวกับดนตรีไทย อันอาจจะก่อให้เกิดความรักและ ความ
บัวกับวัฒนธรรมไทย สนใจ ดนตรีไทยขึ้นมาได้
วรรณคดีไทยที่เกี่ยวกับบัว
สุภาบิตคำพังเพยที่เกี่ยวกับบัว วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม
ชื่อต่างๆ ที่แปลว่าบัว เพื่อให้ผู้เรียนสามารถ
ชื่ออำเภอ จังหวัดที่มีชื่อเกี่ยวข้องกับคำว่าบัว ระบุความหมายและความเป็นมาของ“เครื่องดนตรีไทย”
อาชีพเกี่ยวกับบัวของคนไทย ได้
รวบรวมความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับ “เครื่องดนตรีไทย” ได้
คาบที่ 4 สร้างสื่อนำเสนอที่ประกอบด้วยข้อความและ สร้างสื่อนำเสนอข้อมูลต่างๆ ของเครื่องดนตรีไทยได้
ภาพด้วยโปรแกรม OpenOffice.org Impress แล้วนำเสนอ
ผลงาน อธิบายขั้นตอนการทำงาน พร้อมทั้งช่วยกันวิเคราะห์ สรุป
ผล
38 OpenSource2day : OS D 2.13.08 ISSUE 13 Aug 2009
2

3. OpenFeature : Edu : OSS
กิจกรรมการสอนและการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้
การเรียนรู้เกี่ยวกับ “เครื่องดนตรีไทย” แบ่งออกเป็น 4 การประหยัด และรูจกออม ควรเป็นลักษณะนิสยทีตดตัว
้ั ั ่ิ
คาบ ดังนี้ นักเรียนทุกคน อันจะช่วยให้เกิด การบ่มเพาะนิสัยที่ดีในอนาคต
คาบที่ 1–2 แบ่งกลุ่มนักเรียน และช่วยกันค้นคว้าข้อมูล จุดเริ่มต้นของการประหยัด และรู้จักออมมาได้จากการรู้จักบันทึก
ต่างๆ เกี่ยวกับเครื่องดนตรีไทย พร้อมบันทึกข้อมูลด้วย Open รายได้ และ รายจ่ายประจำวัน ทั้งที่อยู่ในโรงเรียน และที่บ้านเพื่อ
Office.org Impress จะได้เห็นพฤติกรรมการใช้จ่าย การเก็บออมของตนเอง
ความเป็นมาของเครื่องดนตรีไทย
ประเภทเครื่องดนตรีไทย วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม
ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวกับเครื่องดนตรีไทย เพื่อให้ผู้เรียนสามารถ
บอกได้ว่ารายการประเภทใดเป็นรายได้ หรือรายจ่าย
คาบที่ 3 แบ่งกลุ่มรวบรวมเทปเสียงเกี่ยวกับ“เสียง”ของ สามารถบันทึกข้อมูลรายได้ และรายจ่ายประจำวันได้
เครืองดนตรีไทยแต่ละชิน หรือบันทึก “เสียง” ของเครืองดนตรีไทย
่ ้ ่ สร้างคำนวณผลรายได้ และรายได้ประจำสัปดาห์ และ
แต่ละชิ้น แล้วนำมาแปลงเป็นไฟล์เสียงดิจิทัล ตามชิ้นของเครื่อง ประจำเดือนได้ด้วยโปรแกรม OpenOffice.org Calc
ดนตรีไทย ด้วยโปรแกรม Audacity
กิจกรรมการสอนและการเรียนรู้
คาบที่ 4 สร้างสื่อนำเสนอที่ประกอบด้วยข้อความ ภาพ การเรียนรู้เกี่ยวกับ “บัญชีของฉัน” แบ่งออกเป็น 3 คาบ
และเสียงเครื่องดนตรีไทยรายชิ้นด้วยโปรแกรม OpenOffice.org ดังนี้
Impress แล้วนำเสนอผลงาน อธิบายขันตอนการทำงาน พร้อมทัง
้ ้ คาบที่ 1 เรียนรู้เกี่ยวกับระบบการทำบัญชีอย่างง่าย และ
ช่วยกันวิเคราะห์ สรุปผล ความรู้เกี่ยวกับ “รายได้” และ “รายจ่าย” จากครู และศึกษาจาก
ตัวอย่าง พร้อมทั้งเริ่มจดบันทึกรายได้ และรายจ่ายของนักเรียน
กิจกรรมต่อเนื่อง เองในแต่ละวัน
ผูเ้ รียนประยุกต์ใช้กบการจัดทำสือนำเสนอด้านภูมปญญา
ั ่ ิ ั
ท้องถินในตามแต่ละพืนที เช่น อาหารท้องถิน, ขนมหวาน, ของเล่น
่ ้ ่ ่ คาบที่ 2 ศึกษาการสร้างบัญชีรายได้ และรายจ่ายด้วย
จากไม้, เพลงบอก, ลำตัด เป็นต้น โปรแกรม OpenOffice.org Calc
สื่อการเรียนการสอน คาบที 3 ศึกษาการสรุปผลบัญชีรายได้และรายจ่ายประจำ
่
สื่ออินเทอร์เน็ต สัปดาห์ และประจำเดือน ด้วยฟังก์ชัน SUM และการสร้างสูตร
เครื่องดนตรีไทย หรือเทปเสียงเครื่องดนตรีไทย คำนวณด้วย OpenOffice.org Calc
โปรแกรมแปลง/บันทึกเสียง Audacity
โปรแกรม OpenOffice.org Impress กิจกรรมต่อเนื่อง
ผู้เรียนสามารถแนะนำการจัดทำบัญชีครัวเรือน ให้กับผู้-
การประเมินผล ปกครอง
ผู้เรียนสามารถอภิปรายได้ว่า เครื่องดนตรีไทยเกี่ยวข้อง
กับภูมิปัญญาท้องถิ่นไทยอย่างไร สื่อการเรียนการสอน
ผู้เรียนสามารถจำแนกเครื่องดนตรีไทยแต่ละชิ้นได้ ตัวอย่างบัญชีของฉัน
ผู้เรียนสามารถสืบค้นเนื้อหาตามหัวข้อที่ระบุได้ โปรแกรม OpenOffice.org Calc
ผูเ้ รียนสามารถแปลงเสียงเพลงจากเทปเสียงเป็นไฟล์เสียง
ดิจิทัลได้ การประเมินผล
ผู้เรียนสามารถสร้างสื่อนำเสนอได้น่าสนใจ ผู้เรียนสามารถอภิปรายได้ว่า “บัญชี”ของฉันมีประโยชน์
อย่างไร
ผู้เรียนสามารถบอกได้ว่า รายการใดเป็นรายได้ รายการ
ตัวอย่างที่ 4 ใดเป็นรายจ่าย
แผนการเรียนรู้ เรื่อง บัญชีของฉัน ผู้เรียนสามารถสร้างสูตรคำนวณที่เกี่ยวข้องได้
วิชา บัญชี
บูรณาการวิชา คอมพิวเตอร์ คณิตศาสตร์
ระยะเวลาเรียน 3 คาบ แล้วกลับมาพบกันใหม่นะครับ สวัสดีครับ
http://www.opensource2day.com : OpenSource2day 39