Ảnh hưởng của chất kích thích IBA (Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây Lộc vừng.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐỖ THỊ TRANG
NGHIÊN C ỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CHẤT KÍCH THÍCH
IBA(Idolbutylic acid) ĐẾN KHẢ NĂNG RA RỄ CỦA HOM CÂY L ỘC
VỪNG(Barringtonia acutangula (L.) Gaertn) TẠI TRƯỜNG
ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
KHÓA LU ẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào t ạo : Chính quy
Chuyên ngành : Quản lí tài nguyên rừng
Khoa : Lâm nghi ệp
Khoá học : 2011-2015
THÁI NGUYÊN –

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
ĐỖ THỊ TRANG
NGHIÊN C ỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CHẤT KÍCH THÍCH
IBA(Idolbutylic acid) ĐẾN KHẢ NĂNG RA RỄ CỦA HOM CÂY L ỘC
VỪNG(Barringtonia acutangula (L.)Gaertn) TẠI TRƯỜNG
ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN
KHÓA LU ẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào t ạo
Chuyên ngành
Khoa
: Chính quy
: Quản lí tài nguyên rừng
: Lâm nghi ệp
Khoá học : 2011-2015
Giảng viên ướhng dẫn: ThS. Lương Thị Anh
Khoa Lâm nghi ệp – Tr ường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
THÁI NGUYÊN –

i
LỜI NÓI ĐẦU
Thực tập tốt nghiệp là m ột khoảng thời có ý ngh ĩa rất quan trọng trong
quá trình học tập của mỗi sinh viên. Thực tập tốt nghiệp là m ột giai đoạn
chuyển tiếp giữa môi tr ường học tập lý thuy ết với môi tr ường xã h ội thực
tiễn. Mục tiêu ủca đợt thực tập này nh ằm tạo điều kiện cho sinh viên có cơ
hội cọ sát với thực tế, gắn kết những lý thuy ết đã h ọc trên ghế giảng đường
với môi trường thực tiễn bên ngoài, đồng thời giúp sinh viên ệh thống hóa và
c ủng cố những kiến thức đã h ọc.
Để đạt được mục tiêu trên,được sự đồng ý c ủa Ban chủ nhiệm Khoa
Lâm nghi ệp-Ttrường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên tôi đã ti ến hành đợt
thực tập tốt nghiệp với nội dung: “ Ảnh hưởng của chất kích thích
IBA( Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây L ộc vừng
(Barringtonia acutangula (L.) Gaertn) tại Trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên.”
Trong suốt quá trình thực tập, bằng niềm say mê, nhiệt tình cố gắng của
bản thân, cùng v ới sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong khoa lâm nghiệp đặc
biệt là cô giáo Lương Thị Anh Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên,đã giúp
đỡ tôi trong su ốt quá trình thực tập để hoàn thi ện bản khóa lu ận này.
Nhân d ịp này cho phép tôi bày t ỏ long biết ơn chân thành và sâu s ắc
tới tất cả sự giúp đỡ quý báu đó.
Mặc dù đã có nhi ều cố gắng nhưng do thời gian và trình độ chuyên môn
có h ạn nên chắc chắn bản khóa lu ận không tránh khỏi những thiếu sót nhất
định. Rất mong nhận được sự góp ý c ủa các thầy cô và các bạn để đề tài của
tôi được hoàn thi ện hơn.
Tôi xin chân thành c ảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 06ămn 2015
Sinh viên
Đỗ Thị Trang

ii
LỜI CAM ĐOAN
Đề tài t ốt nghiệp “ Ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích IBA
(Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây L ộc vừng (Barringtonia
acutangula (L.) Gaertn) tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.”là
công trình nghiên cứu của bản thân tôi, đề tài đã s ử dụng thông tin t ừ nhiều
nguồn khác nhau, các thông tin có sắn đã được trích rõ ngu ồn gốc.
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và k ết quả nghiên ứcu đã đưa trong đề tài
này là trung th ực và ch ưa được sử dụng trong bất cứ một công trình nghiên
cứu khoa học nào khác. Cácốs liệu trích dẫn trong đề tài đều đã được ghi rõ
nguồn gốc.`
Thái Nguyên, tháng ă6mn 2015
XÁC NH ẬN CỦA GVHD Người viết cam đoan
Ths.Lương Thị Anh Đỗ Thị Trang
XÁC NH ẬN CỦA GV CHẤM PHẢN BIỆN

iii
DANH MỤC CÁC B ẢNG
Bảng 4.1: Tỷ lệ sống của hom cây L ộc vừng của các công thức thí nghiệm
theo định kì theo dõi...................................................................................................33
Bảng 4.2 Kết quả ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích đến khả năng ra rễ
hom Lộc vừng ở cuối đợt thí nghiệm...............................................................35
Bảng 4.3: Bảng tổng hợp kết quả chỉ số ra rễ của hom cây L ộc vừng đợt cuối
thí nghiệm.........................................................................................................................38
Bảng 4.4 Bảng phân tích ph ương sai 1 nhân t ố đối với chỉ số ra rễ của hom
cây L ộc vừng.................................................................................................................39
Bảng 4.5: Phân tích sai d ị từng cặp xi xj cho chỉ số ra rễ để tìm công th ức
trội cho tỷ lệ ra rễ của hom.....................................................................................40
Bảng 4.6 Kết quả ảnh hưởng nồng độ chất kích thích đến khả năng ra chồi của
hom Lộc vừng qua các công thức thí nghiệm.............................................41
Bảng 4.7: Bảng tổng hợp kết quả chỉ số ra chồi của hom cây L ộc vừng đợt
cuối thí nghiệm..............................................................................................................44
Bảng 4.8 Bảng phân tích ph ương sai 1 nhân t ố đối với chỉ số ra chồi của hom
cây l ộc vừng..................................................................................................................44
Bảng 4.9: Phân tích sai d ị từng cặp xi xj cho chỉ số ra chồi để tìm công th ức
trội cho tỷ lệ chồi của hom cây L ộc vừng....................................................45

iv
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1: Ngâm hom trong dung dich Viben-c 50wp tr ước khi ngâm thu ốc
kích thích...........................................................................................................................24
Hình 2. Giâm hom..............................................................................................................................25
Hình 3. Giàn che.................................................................................................................................25
Hình 4.1: Tỉ lệ (%) sống trung bình của hom cây L ộc vừng ở các công thức
thí nghiệm.........................................................................................................................34
Hình 4.2 Tỷ lệ hom ra rễ ( Tỉ lệ %) của hom cây L ộc vừng ở các CTTN......... 36
Hình 4.3 Chỉ số ra rễ của hom cây L ộc vừng ở các CTTN........................................ 36
Hình 4.4. Tỉ lệ ra chồi ( tỉ lệ %) của hom cây L ộc vừng ở các công thức thí
nghiệm về nộng độ chất kích thích ..................................................................41
Hình 4.5 Chỉ số ra chồi của hom cây L ộc vừng qua các công thức về nồng độ
chất kích thích................................................................................................................43

v
DANH MỤC CÁC T Ừ VIẾT TẮT
CTTN : Công th ức thí nghiệm
CT : Công th ức
Tb : Trung bình
Cd : Chiều dài
IBA : Axit Indol butyric

vi
MỤC LỤC
PHẦN 1. MỞ ĐẦU.............................................................................................................................1
1.1. Đặt vấn đề...............................................................................................................................1
1.2 Mục đích nghiên cứu.........................................................................................................2
1.3. Mục tiêu nghiênứcu ..........................................................................................................2
1.4. Ý ngh ĩa của đề tài.............................................................................................................2
1.4.1. Ý ngh ĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...........................................2
1.4.2. Ý ngh ĩa trong thực tiễn sản xuất...........................................................................3
PHẦN 2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN C ỨU....................................................4
2.1 Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên ứcu ..................................................................4
2.1.1. Cơ sở tế bào h ọc.............................................................................................................5
2.1.2. Cơ sở di truyền học........................................................................................................5
2.1.3. Sự hình thành r ễ bất định..........................................................................................6
2.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng ra rễ của hom.................................8
2.2. Những nghiên ứcu trên Thế giới............................................................................15
2.3. Những nghiên ứcu ở Việt Nam....................................................................................17
2.4. Đặc điểm chung của Lộc vừng................................................................................17
2.5. Tổng quan khu vực nghiên ứcu...............................................................................18
2.5.1. Đặc điểm - vị trí địa hình, đất đai khu vực nghiên ứcu.........................18
2.5.2. Đặc điểm khí hậu, thời tiết.....................................................................................19
PHẦN 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PH ƯƠNG PHÁP NGHIÊN C
ỨU... 20
3.1. Đối tượng và ph ạm vi nghiên ứcu........................................................................20
3.2. Địaz điểm vài th ời gian nghiên ứcu....................................................................20
3.3. Nội dung nghiên ứcu.....................................................................................................20
3.4. Phương pháp nghiênứcu..............................................................................................20
3.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm..........................................................................20
3.4.2. Phương pháp thu thập số liệu...............................................................................22

vii
3.4.3. Phương pháp xử lí số liệu .......................................................................................27
3.4.4. Phương pháp kế thừa................................................................................................32
PHẦN 4. KẾT QỦA VÀ PHÂN TÍCH K
ẾT QUẢ ..................................................33
4.1. Kết quả Ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích đến tỉ lệ sống của
hom Lộc vừng.............................................................................................................................33
4.2. Kết quả tỷ lệ ra rễ của hom Lộc vừng ở các công thức thí nghiệm . 35
4.3. Ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích ra rễ đến khả năng ra chồi
của hom Lộc vừng....................................................................................................................40
PHẦN 5. KẾT LUẬN VÀ KI ẾN NGHỊ.........................................................................47
5.1. Kết luận.................................................................................................................................47
5.2. Kiến nghị..............................................................................................................................48
TÀI LI ỆU THAM KHẢO........................................................................................................49

1
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Việt nam có s ố loài th ực vật vô cùng đa dạng và phong phú, trong đó có r
ất nhiều loài quý hi ếm, có giá trị kinh tế cao. Bên ạcnh những cây d ược liệu,
nước ta còn có m ột số những cây mà tác dụng của chúng có thể làm d ược
phẩm, hương liệu hay làm c ảnh ... Lộc vừng là m ột trong số những loài cây có
giá tr ị cao, không ch ỉ được sử dụng làm c ảnh, cây bóng mát do cây có thân g
ốc lưu niên, có tuổi thọ hàng tr ăm năm, hoa đỏ rực, cây th ế rất đẹp và t ạo được
vẻ tự nhiên. Gỗ dùng tương tự nhóm g ỗ nhóm VI có th ể dùng để đóng đồ đạc,
xây d ựng nhà, lá non ăn được. Ngoài ra cây còn có giá tr ị về y học như:chữa
chàm ho ặc ngâm r ượu trị nhức rang, tiêu chảy, đau bụng… Do có r ất nhiều
tác dụng có giá trị cao cây l ộc vừng thu hút sự quan tâm c ủa rất nhiều người,
việc khai thác ửs dụng ở mức rất cao trong những năm qua.
Chính vì vậy việc bảo tồn và phát triển loài cây có giá tr ị này là r ất cần
thiết. Những năm qua việc gây tr ồng Lộc vừng phát triển trong nhiều vùng
trong cả nước. Để có nhi ều cây con ph ục vụ cho công tác trồng trên diện tích
rông cây l ộc vừng, có r ất nhiều cách ạto giống bằng nhiều phương pháp khác
nhau như nuôi c ấy mô t ế bào trong môi tr ường nhân t ạo, nhân gi ống sinh
dưỡng… Trong đó nhân gi ống bằng hom là m ột trong những công c ụ hiệu
quả nhất:
Phương pháp giâm hom (cutting propagation): Là ph ương pháp dùng
một phần lá, một đoạn thân, đoạn cành ho ặc đoạn rễ để tạo nên cây mới gọi là
cây hom, cây hom có đặc tính di truyền được giữ nguyên ừt cây m ẹ. Nhân gi
ống bằng hom là ph ương pháp nhân giống nhanh và có h ệ số nhân gi ống cao
nên được dùng phổ biến trong nhân gi ống cây r ừng, cây c ảnh và cây ăn quả.

2
Nhân gi ống bằng phương pháp giâm hom phụ thuộc nhiều yếu tố như:
các yếu nội tại( xuất xứ, tuổi cây m ẹ lấy cành, v ị trí lấy cành, tu ổi cành, độ
dài hom), các yếu tố ngoại cảnh( nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, chất kích thích ra
rễ….), trong đó các chất kích thích ra rễ cũng ảnh hưởng rất lớn đến khả năng
ra rễ của cây L ộc vừng .
Xuất phát ừt thực tế tôi ti ến hành th ực hiện đề tài: “ Ảnh hưởng của
chất kích thích sinh trưởng IBA( Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của
hom cây L ộc vừng (Barringtonia acutangula (L.) Gaertn) tại Trường Đại
học Nông Lâm Thái Nguyên.”
1.2 Mục đích nghiên ứcu
Đề tài góp ph ần tạo giống cây con c ủa cây L ộc vừng cung cấp cho
trồng rừng, cho nghiên ứcu khoa học, bảo vệ môi tr ường sống.
1.3. Mục tiêu nghiênứuc
Xácđịnh được nồng độ chất kích thích ra rễ IBA phù hợp cho khả năng
ra rễ, ra chồi của cây L ộc vừng. Từ đó tìm ra n ồng độ thích hợp nhất cho
công thức giâm hom.
1.4. Ý ngh ĩa của đề tài
1.4.1. Ý ngh ĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Là tài li ệu trong học tập, cho những nghiên ứcu tiếp theo và là c ơ sở
trong những đề tài nghiên cứu trong các ĩlnh vực có liên quan.
- Giúp cho sinh viên kiểm chứng lại những kiến thức lý thuy ết đã h ọc
biết vận dụng kiến thức đã h ọc vào th ực tế, và có th ể tích lũy được những
kiến thức thực tiễn quý giá phục vụ cho quá trình công tác trongươtng lai.
- Qua quá trình nghiênứcu sẽ giúp sinh viên ắnm vững những kiến
thức trong lĩnh vực lâm sinh: K ỹ thuật đóng b ầu, chọn hom giâm, x ử lý
hom… đồng thời biết được quá trình sinh trưởng của cây hom t ừ lúc cắm
hom cho đến lúc cây hom ra rễ. Trong quá trình nghiênứcu còn được bổ xung

3
thêm kiến thức qua một số tài
dụng khoa học kỹ thuật vào th
làm vi ệc sau khi ra trường.
li ệu, sách báo thông tin trên ạmng. Từ đó áp ực
tế sản xuất, và t ạo cho sinh viên tác phong
1.4.2. Ý ngh ĩa trong thực tiễn sản xuất
- Sự thành công c ủa đề tài này có ý ngh ĩa rất lớn trong thực tiễn sản xuất
vì tìm ra được nồng độ thuốc và lo ại thuốc phù hợp trong phương pháp nhân
giống bằng hom với loài cây L ộc vừng. Đồng thời xây d ựng được quy trình
tạm thời giâm hom cây L ộc vừng. Từ đó có th ể phổ biến kỹ thuật này áp
dụng tạo ra lượng lớn cây con v ới chất lượng tốt nhất.

4
PHẦN 2
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN C ỨU
2.1 Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên ứcu
Bảo tồn nguồn gen cây r ừng là b ảo tồn cácđa dạng đi truyền cần thiết
cho các loài cây rừng nhằm phục vụ công tác cải thiện, duy trì giống trước
mắt hoặc lâu dài, t ại chỗ hoặc nơi khác. Một trong nhiều phương phápđang
được sử dụng nhiều hiện nay là ph ương pháp giâm hom.
Giâm hom là ph ương pháp nhân giống cây tr ồng bằng cơ quan sinh
dưỡng. Cơ sở khoa học của phương pháp là sau khi tiến hành giâm hom, d ưới
ảnh hưởng của các chất nội sinh trong tế bào nh ư auxin, cytokinin khi gặp
những điều kiện nhiệt độ, độ ẩm thích hợp thì rễ được hình thành và ch ọc
thủng biểu bì đâm ra ngoài.
Thực vật có hai hình th ức sinh sản chủ yếu là sinh s ản hữu tính (bằng
hạt) và sinh s ản sinh dưỡng (bằng giâm hom, chi ết ghép, nuôi cấy mô…).
Sinh sản bằng hạt tạo được cây kh ỏe mạnh nhưng lâu có qu ả và khó gi
ữ được đặc tính di truyền tốt của cây m ẹ. Để duy trì được đặc tính tốt của cây
giống người ta thường dùng các phương thức nhân gi ống sinh dưỡng. nhân
giống sinh dưỡng là ph ương pháp dựa trên ơc sở phân bào nguyên nhiễm.
Đây là ph ương thức phân bào v ề cơ bản không có s ự tái ổt hợp của chất liệu
di truyền cho nên các cây mới dược tạo ra (thực chất là m ột phần cây m ẹ)
vẫn giữ được đặc tính vốn có c ủa cây m ẹ lấy vật liệu giống.
Nhân gi ống bằng hom (cutting propagation): Là ph ương pháp dung
một phần lá, một đoạn thân, đoạn cành ho ặc đoạn rễ để tạo nên cây mới gọi là
cây hom, cây hom có đặc tính di truyền như của cây m ẹ. Nhân gi ống bằng
hom là ph ương pháp có hệ số nhân gi ống cao nênđược dùng phổ biến trong
nhân gi ống cây r ừng, cây c ảnh và cây ăn quả.

5
2.1.1. Cơ sở tế bào h ọc
Theo viện sĩ Maximop, mỗi bộ phận của cây, ngay đến mỗi tế bào, đều
có tính độc lập về mặt sinh lí rất cao. Chúng có khả năng khôi ph ục lại các ơc
quan, bộ phận không đầy đủ và tr ở thành m ột cá thể mới hoàn ch ỉnh. Trong cơ
thể thực vật, nước và các chất khoáng hoà tan được vận chuyển từ rễ lên lá theo
mạch gỗ, còn các sản phẩm hữu cơ sản xuất ở láđược chuyển xuống gốc (rễ, củ,
…) theo m ạch rây. Khi ta c ắt đứt con đường vận chuyển theo mạch rây, các
sản phẩm hữu cơ sẽ tập trung ở các ết bào v ỏ của phần bị cắt. Các chất hữu cơ
này cùng với chất điều hoà sinh tr ưởng Axin nội sinh (được tổng hợp ở ngọn
cây chuyển xuống) sẽ kích thích sự hoạt động của tượng tầng và hình thành mô
s ẹo, rồi sau đó hình thành r ễ từ mô s ẹo ở chỗ bị cắt, khi gặp điều kiện thuận
lợi. Quá trình hình thành r ễ bất định này có th ể chia làm ba giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Tái phân chia tượng tầng.
- Giai đoạn 2: Xuất hiện mầm rễ.
- Giai đoạn 3: Sinh trưởng và kéo dài c ủa rễ, rễ đâm qua v ỏ ra ngoài
Năm 1902 Nhà sinh lý th ực vật người đức Haberladt, đã ti ến hành nuôi
cấy mô t ế bào th ực vật dể chứng minh tế bào là toàn n ăng. Tế bào có tính toàn
năng thể hiện như sau: Bất cứ tế bào nào ho ặc mô t ế bào nào thu ộc cơ quan như
rễ, thân, lá đều chứa hệ gen giống như tất cả các ết bào sinh d ưỡng khác trong cơ
thể, đều có kh ả năng sinh sản vô tính để tạo thành cây hoàn ch ỉnh.
2.1.2. Cơ sở di truyền học
Sinh vật bậc cao được phát triển từ một tế bào h ợp tử qua nhiều lần
phân bào liên tiếp cùng với quá trình phân hóa các cơ quan. Đặc trưng của hình
thức phân bào trên là s ố lượng NST của tế bào kh ởi đầu và t ế bào m ới được
phân chia nh ư nhau nênđược gọi là phân bào nguyên nhi ễm hay nguyên phân.
Phân bào nguyên nhi ễm là quá trình phân chia tế bào mà k ết quả từ một tế
bào ban đầu cho ra hai tế bào con có s ố lượng NST cũng như cấu trúc và

6
thành ph ần hóa h ọc của nó gi ống như tế bào ban đầu. Nhờ có quá trình
nguyên phân mà các NSTđược phân ph ối đồng đều, chính xác cho cácế tbào
con. Ở kỳ đầu của quá trình nguyên phân, NST ựt tái bản trước tiên theo
chiều dọc rồi tách theo chiều ngang, sau đó qua các kỳ tiếp theo NST phân
chia về các ết bào con đảm bảo cho các ết bào con đều có b ộ NST như nhau
và gi ống tế bào ban đầu. Nhờ có quá trình nguyên phân mà khối lượng cơ thể
tăng lên, sauđó nh ờ có quá trình phân hóa các cơ quan trong quá trình phát
triển cá thể mà t ạo thành m ột cây con hoàn ch ỉnh. Đây là m ột quá trìnhđảm
bảo cho cây con duy trì tính tr ạng của cây m ẹ.
Hom của các loài cây thân g ỗ đều được lấy từ thân cây non ho ặc cành
non của cây (bao g ồm cả chồi vượt). Các loại cành giâm th ường gặp là cành
non, cành hóa g ỗ chủ yếu, cành n ửa hóa g ỗ và cành hóa g ỗ. Tùy thuộc vào
các yếu tố như đặc tính loài cây, điều kiện thời tiết lúc giâm hom… mà ch ọn
cành có kh ả năng ra rễ cao nhất.
2.1.3. Sự hình thành r ễ bất định
Nhân gi ống bằng hom dựa trên khả năng tái sinh hình thành rễ bất định
của một đoạn thân ho ặc cành trong điều kiện thích hợp để tạo thành c ơ thể mới.
Rễ bất định là nh ững rễ được hình thành v ề sau này c ủa các ơc quan
sinh dưỡng như cành, thân lá... Rễ bất định có th ể được hình thành ngay trên
cây nguyên vẹn (cây đa, cây si...), nh ưng khi cắt cành kh ỏi cơ thể mẹ là điều
kiện kích thích sự hình thành r ễ và ng ười ta vận dụng để nhân b ản vô tính.
Rễ bất định của hầu hết thực vật được hình thành sau khi c ắt cành kh ỏi
cây mẹ, nhưng cũng có m ột số loài r ễ bất định được hình thành t ừ trước dưới
dạng các mầm rễ ở trong phần vỏ và chúng nằm yênđến khi cắt cành thì ngay l
ập tức đâm ra khỏi vỏ. Với cácđối tượng như vậy thì cành giâm, cành chi ết ra
rễ một cách dễ dàng. Nh ưng đa số trường hợp rễ bất định được hình thành
trong quá trình con người có tác động đến nó nh ằm mục đích nhân gi ống.

7
Có hai lo ại rễ bất định gồm: rễ tiềm ẩn và r ễ mới sinh.
- Rễ tiềm ẩn: Là lo ại rễ có ngu ồn gốc từ trong thân cây, cành cây nh
ưng chỉ phát triển khi bộ phận của thân được tách ra khỏi cây m ẹ.
- Rễ mới sinh: Là r ễ được hình thành sau khi c ắt hom và giâm hom. Khi
đó các tế bào ch ỗ bị cắt, bị phá hủy, bị tổn thương và các tế bào d ẫn chuyền đã
ch ết của mô g ỗ được mở ra, dẫn đến dòng nh ựa được dẫn từ phần lá xuống đây
b ị dồn lại khiến cho các ết bào phân chia hình thành nên mô s ẹo,
đây là c ơ sở hình thành r ễ bất định.
Sự hình thành r ễ bất định có th ể được phân chia làm ba giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Các ết bào b ị thương ở các vết cắt chết đi và hình thành
lên một lớp tế bào b ị thối trên bề mặt.
- Giai đoạn 2: Các ết bào s ống ngay dưới lớp bảo vệ bắt đầu phân chia
và hình thành l ớp mô m ềm gọi là mô s ẹo.
- Giai đoạn 3: Các ết bào vùng t ượng tầng hoặc lân c ận và libe b ắt
đầu hình thành r ễ.
Mô s ẹo là kh ối tế bào nhu mô có m ức độ ligin hóa khác nhau. Thông
thường trước khi xuất hiện rễ thấy xuất hiện một lớp mô s ẹo nên thường tin rằng
sự xuất hiện của mô s ẹo là s ự xuất hiện của rễ hom. Nhưng ở nhiều loài cây, s ự
xuất hiện của mô s ẹo là m ột dự báo ốtt về khả năng ra rễ. Mức độ hóa gỗ cũng
ảnh hưởng tới sự ra rễ của hom. Hom hóa g ỗ nhiều, hay phần gỗ chiếm nhiều thì
khả năng ra rễ kém. Hiện tượng cực tính là hi ện tượng phổ biến trong giâm
hom, do v ậy khi giâm hom ph ải đặt cho cho đúng chiều [11].
Rễ bất định thường được hình thành bên cạnh và sát sát vào lõi trong tâm
c ủa mô m ạch, ăn sâu vào trong thân cành t ới gần ống mạch, sát bên ngoài. Th
ời gian hình thành r ễ của các loại hom giâm ở các loài cây khác nhau biến động
rất lớn từ vài ngày v ới các loài dễ hình thành t ới vài tháng đối với các loài khó
ra rễ.

8
2.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng ra rễ của hom
Kết quả của hom giâm được xácđịnh bởi thời gian ngắn và t ỷ lệ ra rễ cao.
Có nhi ều yếu tố ảnh hưởng đến kết quả của việc giâm hom, nh ưng phụ thuộc
bởi ba yếu tố chính là: Kh ả năng ra rễ của hom giâm (cá thể, giai đoạn và v ị trí
của hom), môi tr ường giâm hom và các chất kích thích ra rễ. Cơ bản thuộc 2
nhóm nhân t ố gồm nhóm nhân t ố ngoại sinh và nhóm nhân t ố nội sinh.
- Nhân t ố ngoại sinh: gồm đặc điểm của di truyền của từng xuất xứ, từng
cá thể cây, tu ổi cành, pha phát triển của cành và các chất điều hòa sinh tr ưởng.
- Nhân t ố nội sinh: các loại hóa ch ất kích thích ra rễ và các nhân tố
ngoại cảnh (nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng,…)
* Nhân t ố ngoại sinh
Các nhân tố ngoại sinh ảnh hưởng đến ra rễ của hom giâm: Điều kiện
sinh sống của cây m ẹ lấy cành, nhân t ố ảnh hưởng đến quá trình giâm hom:
Mùa vụ, điều kiện ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, giá thể giâm hom.
Điều kiện sinh sống của cây m ẹ lấy cành: Điều kiện sinh sống của cây m
ẹ lấy cành có ảnh hưởng đến tỷ lệ ra rễ của hom giâm, đặc biệt là c ủa cây non.
Điều kiện ánh sáng cho cây mẹlấy cành ảnh hưởng đến khả năng ra rễ
của hom giâm.
- Thời vụ giâm hom :
Thời vụ giâm hom là m ột trong những nhân t ố quan trọng nhất ảnh
hưởng tới sự ra rễ của hom giâm. T ỷ lệ ra rễ của hom giâm ph ụ thuộc vào th ời
vụ lấy cành và th ời vụ giâm hom. M ột số loài có th ể giâm hom quanh n ăm
song cũng có nh ững cây có mùa v ụ rõ r ệt. Theo Frison (1967) và Nesterow
(1967) thì mùa mưa là mùa giâm hom có t ỷ lệ ra rễ nhiều nhất ở nhiều loài cây,
trong khi đó có một số loài khác thì lại có t ỷ lệ ra rễ cao hơn ở mùa xuân.
Thời vụ giâm hom đạt kết quả cao hay thấp thường gắn với điều kiện
thời tiết, khí hậu trong năm, thường sinh trưởng mạnh vào mùa xuân - hè,

9
sinh trưởng chậm vào th ời kỳ cuối thu và mùa đông. Vì v ậy thời gian giâm
hom tốt nhất vào mùa xuân, hè và đầu thu. Thời vụ giâm hom có ý ngh ĩa
quyết định đến sự thành công hay th ất bại của nhân gi ống bằng hom cành.
Đối với loài cây nghiên cứu là cây g ỗ cứng và r ụng lá thì nênấ yl cành
lúc cây bắt đầu vào th ời ngủ nghỉ, còn đối với loài cây g ỗ mềm nửa cứng
không r ụng lá thì nênấ yl hom vào mùa sinh tr ưởng để có k ết quả giâm hom
tốt nhất và cho hi ệu quả cao nhất.
- Ánh sáng:
Ánh sáng đóng vai trò quan tr ọng trong quá trình ốsng của cây vì đó là
nhân t ố cần thiết cho quá trình quang hợp và trong quá trình ra rễ của hom
giâm và nh ất là ánh sáng tánạ.xÁnh sáng có ảnh hưởng đến quá trình quang
hợp tạo nên các chất đồng hóa tham gia vào v ận chuyển trong mạch libe và
ánh sáng có tác ụdng kích thích dòng v ận chuyển các chất hữu cơ ra khỏi lá,ở
ngoài sáng tốc độ vận chuyển các chất đồng hóa trong libe nhanh h ơn trong
tối. Nhưng trong hom giâm không có lá thì quá trình quang hợp không di ễn ra
do đó không th ể có ho ạt động ra rễ, trừ một số loại cây đặc biệt có th ể ra rễ
trong bóng t ối. Hầu hết các loài cây không th ể ra rễ trong điều kiện tối hoàn
toàn. Trong điều kiện nhiệt đới, ánh sángự tnhiên mạnh và nhi ệt độ cao làm
cho quá trình ra rễ giảm. Vì vậy trong quá trình giâm hom phải che bóng thích
h ợp cho từng loài cây khác nhau với độ tàn che khác nhau.Trên thực tế ảnh
hưởng của ánh sángđến sự ra rễ của hom giâm th ường mang tính chất tổng
hợp: Ánh sáng - nhiệt - ẩm mà không ph ải là t ừng nhân t ố riêng ẻl.
Ngoài ra tùy t ừng loại cây mà m ức độ yêu ầcu ánh sáng là khác nhau.
Mức độ này còn ph ụ thuộc vào ch ất dinh dưỡng có trong hom.
- Nhiệt độ:
Nhiệt độ ảnh hưởng tới quá trình quang hợp, hô h ấp và quá trình vận
chuyển chất. Vì thế nhiệt độ không khí là m ột yếu tố quyết định đến tốc độ

10
phát triển và hình thành nên rễ của hom. Các loài cây nhiệt đới thường có yêu
cầu cao hơn các loài cây ôn đới. Đối với cây nhi ệt đới:
- Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp: Nhiệt độ tối thấp từ 5 -
7°C cây b ắt đầu quang hợp, nhiệt độ tối ưu mà cây đạt hiệu quả quang hợp
tốt nhất là 25 - 30°C và n ếu duy trì nhiệt độ tối cao lâu thì cây s ẽ bị chết.
- Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp: Nhiệt độ tối thấp từ 10-0°C
cây b ắt đầu hô h ấp, nhiệt độ tối ưu là 35 - 40°C và nhi ệt độ tối cao 45 - 55°C
cây s ẽ bị phá hủy.
- Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình traođổi chất, vận chuyển các chất
trong cây: Nhi ệt độ thấp làm t ăng độ nhớt của các ợsi protein, cản trở tốc độ
dòng v ận chuyển chất và làm gi ảm hô h ấp của mô libe đặc biệt của tế bào
kèm làm thiếu năng lượng cung cấp cho sự vận chuyển; nhiệt độ quá cao làm
cho quá trình thoátơhi nước ở lá diễn ra mạnh đẫn đến mất nước gây ra héo;
nhiệt độ tối ưu 25 - 30°C.
Vì vậy nhiệt độ là nhân t ố quyết định tốc độ ra rễ của hom giâm. Ở
nhiệt độ quá thấp hom nằm ở trạng thái tiềm ẩn và không ra r ễ, ở nhiệt độ quá
cao ătng cường hô h ấp và hom b ị hỏng từ đó làm gi ảm tỷ lệ ra rễ của hom
giâm. Nhi ệt độ không khí trong nhà giâm hom thích h ợp cho ra rễ là t ừ 28 -
33°C và nhi ệt độ giá thể thích hợp là 25 - 30°C. Nhi ệt độ trên 35°C làm tăng
tỷ lệ héo của cành giâm hom. Nhiệt độ không khí trong nhà trong nhà giâm
hom nên cao h ơn nhiệt độ giá thể là 2 - 3°C.
Cũng như nhân t ố ánh sáng,để có kh ả năng ra rễ cao cần có đầy đủ các
điều kiện thích hợp như sau:
- Độ ẩm:
Độ ẩm không khí và độ ẩm giá thể là nhân t ố không th ể thiếu là thành
phần hết sức quan trọng trong quá trình giâm hom. Các hoạt động quang hợp, hô
hấp, phân chia t ế bào và chuy ển hóa các chất cần đến nước. Thiếu nước thì hom

11
bị héo, thừa nước thì hoạt động của men thủy phân t ăng lên, quá trình
quangợhp bị ngừng trệ. Vì vậy khi gặp thời tiết bất lợi như độ ẩm quá cao
hoặc quá thấp thì cần phải có bi ện pháp bổ xung hợp lý. Khi giâm hom m ỗi
loài cây đều cần một độ ẩm thích hợp,ví dụ như đối với cây lá rộng thì yêu cầu
độ ẩm cao hơn cây lá kim, hom có di ện tích lá ớln thì yêu cầu độ ẩm cũng cao
hơn. Khi làm m ất độ ẩm của hom 15% thì hom không có kh ả năng ra rễ.
Yêu ầcu độ ẩm của hom giâm thay đổi theo loài, theo m ức độ hóa g ỗ
của hom. Phun sương là yêu cầu bắt buộc khi tiến hành giâm hom, giúp làm
tăng độ ẩm, giảm nhiệt độ không khí và gi ảm sự thoát hơi nước ở lá. Vào
từng thời điểm mà m ức độ phun khác nhau: Trong mùa nóng thời gian phun
sương và th ời gian ngắt quãng có th ể ngắn hơn trong mùa lạnh.
Để duy trì độ ẩm của giá thể thích hợp cho hom ra rễ cần lựa chon vật
liệu làm giá thể có kh ả năng thông thoáng tốt, thoát nước song phải giữ được
độ ẩm thích hợp.
Giá thể và môi tr ường giâm hom:
Giá thể cũng góp ph ần quan trọng vào thành công c ủa giâm hom, giá thể
không ph ải là n ơi cung cấp chất dinh dưỡng mà ph ần dinh dưỡng đó t ừ ngay
trong chính bản thân cành được giâm hom vì th ế nó ch ỉ cần đápứng yêu ầcu về
nhiệt đô, độ ẩm, ánh sáng thíchợhp rất nhiều giá thể được sử dụng trong giâm
hom hiện nay tùy thuộc vào m ục đích nghiên cứu, điều kiện, thời vụ, khí hậu và
loài cây mà thành ph ần giá thể có th ể là khác nhau. Các giáểththường được
dùng hiện nay là cát tinh, mùn cưa, xơ dừa, bầu đất hay đất vườn. Khi giâm hom
chỉ tạo ra rễ sau đó m ới cho cây vào b ầu thì giá thể thường là mùn c ưa để mục,
cát tinh, xơ dừa băm nhỏ hoặc đất vườn ươm trộn lẫn với nhau.
Một giá thể giâm hom t ốt là m ột giá thể có độ thoáng khí ốtt và duy trì
độ ẩm trong một thời gian dài mà không ứ nước, không b ị nhiễm nấm bệnh.

12
- Giá thể cắm hom:
Giá thể cắm hom là n ơi cắm hom sau khi đã x ử lí chất kích thích ra
rễ.Giá thể được dùng làm thí nghi ệm này là đất trong vườn ươm. Một giá thể
cắm hom tốt là thoát khí tốt và duy trì được độ ẩm trong thời gian dài mà
không ứ nước, tạo điều kiện cho rễ phát triển tốt, đồng thời làm s ạch không b
ị nhiễm nấm, không có ngu ồn sâu b ệnh, độ Ph thích hợp.
* Nhân t ố nội sinh:
- Đặc điểm di truyền của loài: Các nghiên ứcu cho thấy không ph ải tất
cả các loài đều có kh ả năng ra rễ như nhau. Nanda (1970) đã d ựa theo khả
năng ra rễ để chia các loài cây thành 3 nhóm chính:
+ Nhóm d ễ ra rễ gồm 29 loài. Các loài này không c ần sử lý b ằng chất kích
thích ra rễ mà v ẫn ra rễ với tỉ lệ rất cao, gồm các loài thuộc các chiFicus sp.
+ Nhóm khó ra r ễ gồm 26 loài. Lo ại này h ầu như không ra r ễ hoặc là
phải sử dụng chất kích thích ra rễ nhưng tỉ lệ ra rễ rất thấp thuộc các chi
Manlus sp,Prunus sp,… thuộc họ Rosaceae và m ột số chi khác.
+ Nhóm có kh ả năng ra rễ trung bình gồm 65 loài. Tuy v ậy sự phân
chia này ch ỉ có ý ngh ĩa tương đối.
Vì thế theo khả năng giâm hom thì chia thành 2 nhóm:
+ Nhóm sinh s ản chủ yếu bằng hom cành là nhi ều loài cây thu ộc họ
Dâu t ằm (Moraceae): dâu t ằm, đa, sung... Một số loài thu ộc họ Liễu, một số
loài nông nghi ệp như sắn, mía, khoai lang… Đối với loài cây này thì khi
giâm hom không c ần xử lý b ằng thuốc chúng vẫn ra rễ bình thường.
+ Nhóm sinh s ản chủ yếu bằng hạt thì khả năng ra rễ của hom bị hạn chế
bởi các mức độ khác nhau: Tuổi cây m ẹ, chất kích thích, yếu tố ngoại cảnh…
- Đặc điểm di truyền và xu ất xứ, từng cá thể:
Do đặc điểm biến dị mà các xuất xứ và cá thể khác nhau ũcng có kh ả
năng ra rễ khác nhau. Ngay ảc những loài cây có cùng xu ất xứ, cùng dòng,
nhưng các cá ểthkhác nhau ũcng cho tỉ lệ ra rễ khác nhau

13
- Vị trí lấy cành và tu ổi cành :
Hom lấy từ các phần khác nhau thì ẽs có t ỷ lệ ra rễ khác nhau. Thông
thường thì hom lấy từ các cành dưới dễ ra rễ hơn ở cành trên, cành cấp 1 dễ ra
rễ hơn cành c ấp 2, 3…
- Cành ch ồi vượt dễ ra rễ hơn cành l ấy trong tán cây. Cho nênở một số
loài cây ng ười ta xử lý sao cho cây ra ch ồi vượt để lấy hom giâm. Tuy nhiên
khả năng ra rễ của cành ch ồi vượt cũng phụ thuộc vào v ị trí lấy hom.
Tuổi cành c ũng ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ ra rễ. Thông th ường thì cành
nửa hóa g ỗ có t ỷ lệ ra rễ lớn nhất, cành hóa g ỗ thường cho tỷ lệ kém hơn.
Như vậy cành non và cành n ửa hóa g ỗ cho tỷ lệ ra rễ cao nhất.
- Tuổi cây m ẹ lấy cành hom và th ời gian lấy hom:
Khả năng ra rễ do tính di truyền quy định mà còn ph ụ thuộc vào tu ổi cây
m ẹ lấy cành. Hom l ấy từ cây ch ưa sinh sản bằng hạt dễ nhân gi ống bằng hom
hơn cây đã sinh s ản bằng hạt. Hom lấy từ cây tu ổi còn non d ễ ra rễ hơn cây tu
ổi già. Cây còn non không nh ững ra rễ tốt hơn mà còn ra r ễ nhanh hơn.
Sự tồn tại của lá trên hom: Lá làơ cquan hấp thụ ánh sáng trong quang
phổ tạo ra chất cần thiết cho cây. Vì th ế khi chuẩn bị hom giâm ph ải có 1 - 2 lá
và phải cắt bớt một phần phiến lá chỉ để lại 1/3 - 1/2 diện tích lá là tốt nhất.
- Kích thước hom:
Đường kính và chi ều dài hom ảnh hưởng tới tỷ lệ ra rễ của hom giâm.
Tùy từng loài cây kích th ước hom có th ể khác nhau.
- Các chất điều hòa sinh tr ưởng:
Các chất điều hòa sinh tr ưởng chia theo hoạt tính sinh lý g ồm hai
nhóm tác dụng là nhóm kích thích sinh tr ưởng và nhóm kìm hãm sinh tr
ưởng. Một số chất kích thích sinh trưởng như Auxin, Giberellin và Xytokinin.
Trong các chất điều hòa sinh tr ưởng thì Auxin được coi là ch ất quan trọng
nhất trong quá trình ra ễr của cây hom.

14
Rhizocalin bản chất là axit được coi là ch ất đặc biệt cần thiết trong quá
trình hình thành r ễ nhiều loài cây.
Một số nhóm ch ất điều hòa sinh tr ưởng: Nhóm Auxin g ồm NAA (a.
Naphthalene acetic acid), IAA (Indol-3acetic acid), IBA (Indol butyric acid),
IPA (Indol-3yl-Acetonitrile) và m ột số chất khác; nhóm Cytokinin gồm Zeatin,
Kinetin; nhóm Giberellin g ồm: GA3 (Giberellic acid), GA8 (Giberellin - Lije
Substances) và nhi ều chất giống Giberellin khác; nhóm chất có kh ả năng kìm
hãm sinh tr ưởng hoặc thúc đẩy quá trình già hóa như ABA (Abscisic scid),
Ethophone (2-chloroethyl), Phosphonic acid, các phenol, retedant…
* Các nhân tố kích thích:
- Loại thuốc: Các chất kích thích điều hòa sinh tr ưởng có vai trò đặc
biệt quan trọng trong quá trình hình thành rễ của hom giâm. M ột số loại chất
kích thích sinh trưởng như: Auxin, Giberellin, Cytokinin…
Auxin: Có hai lo ại Auxin là Auxin t ự nhiên và Auxin tổng hợp. Auxin
tự nhiên là IAA (acid ß - indol axetic ) và Auxin t ổng hợp là các chất có b ản
chất hóa h ọc khác nhau nhưng có ho ạt tính sinh lý t ương tự như IAA (acid ß
- indol axetic). Các Auxin ổtng hợp như: ɑ-NAA (acid ɑ - Naphtylaxetic),
2,4D (acid 2.4 Dichlorophenoxyaxetic), 2.4.5T (Acid 2,4,5
Trichlorophenoxyaxetic), IBA (acid ß-indolbutyric ), 2M4C (Acid 2metyl-4
Chlorophenoxyaxetic)… Trong s ự hình thành r ễ, đặc biệt là r ễ bất định phát
sinh ừt các ơc quan dinh dưỡng. Auxin là hoocmon hình thành r ễ.
- Nồng độ: Cùng một loại thuốc nhưng nồng độ khác nhau có ảnh hưởng
khác nhauđến khả năng ra rễ của hom giâm. Tùy t ừng loài cây mà hom c ủa
chúng thích ứng với một loại chất cũng như nồng độ thích hợp nhất định. Nếu
nồng độ chất kích thích thấp sẽ không có tác dụng phân hóa t ế bào để hình thành
rễ, nếu nồng độ quá cao ẽs ức chế quá trình hình thành rễ làm cho hom th ối
không ra n ữa. Khi lựa chọn nồng độ chất kích thích ra rễ cần chú ý đến nhiệt độ

15
không khí và m ức độ hóa g ỗ của hom. Trong quá trình giâm hom khi điều
kiện nhiệt độ quá cao ầcn phải xử lý v ới nồng độ thấp hơn và ng ược lại khi
nhiệt độ môi tr ường thấp thì cần xử lý lâu h ơn. Nếu hom quá non (chưa hóa
g ỗ) phải xử lý v ới nồng độ thấp và hom h ơi già (hom g ần hóa g ỗ hoàn
toàn) ph ải xử lý v ới nồng độ cao hơn.
- Thời gian xử lý thu ốc: Cùng một loại thuốc, cùng một nồng độ nhưng
thời gian xử lý khác nhau sẽ cho kết quả khác nhau. Khi thực hiện thí nghiệm cần
chú ý là gi ữa thời gian xử lý, n ồng độ, nhiệt độ không khí có m ối liên quan
nhất định. Với thuốc kích thích sử dụng với nồng độ cao thì thời gian xử lý ng
ắn và thuốc kích thích sử dụng với nồng độ thấp thì thời gian xử lý dài h ơn.
Vì vậy để giâm hom thành công thì c ần phải thực hiện đầy đủ và đồng
bộ các biện pháp kỹ thuật cần thiết từ chăm sóc cây m ẹ đến cấy hom giâm,
tạo điều kiện thích hợp nhất cho hom giâm.
- Phương pháp ửx lý hom
Thông th ường hom được xử lý b ằng cách ngâm hom trong dung dịch chất
kích thích ra rễ. Chất kích thích ra rễ là h ỗn hợp chất tan thì phần gốc của hom
được nhúng vào nước và ch ấm vào thu ốc, sao cho thuốc bấm vào g ốc hom.
Vì vậy để giâm hom thành công thì c ần phải thực hiện đầy đủ và đồng
bộ các biện pháp kỹ thuật cần thiết từ chăm sóc cây m ẹ đến cấy hom giâm,
tạo điều kiện thích hợp nhất cho hom giâm.
2.2. Những nghiên ứcu trên Thế giới
Trong lâm nghi ệp, nhân gi ống sinh dưỡng cho cây r ừng đã được sử
dụng trên 100 năm nay. Từ những năm 1840, Marrier de Boisdyver (người
Pháp)đã ghép 10.000 cây Thông Đen. Năm 1883, Velinski A.H công b ố công
trình ghiên cứu nhân gi ống một số loài cây lá kim và lá rộng thường xanh
bằng hom. Ở Pháp năm 1969, Trung tâm lâm nghi ệp đới bắt đầu chương
trình nhân gi ống Bạch đàn. N ăm 1973 mới có 1ha r ừng trồng bằng

16
cây hom đến năm 1986 có kho ảng 24.000 ha rừng trồng bằng hom, các rừng
này đạt tăng trưởng bình quân 35 m 3
/ha/năm [15].
Hiện nay ở một số nước, do kết hợp được công tác chọn giống, kĩ thuật
tạo cây con b ằng mô - hom và k ĩ thuật thâm canh trong tr ồng rừng đầu dòng
vô tính mà đã đưa được năng suất từ 5 m /ha/năm lên 15 m/ha/năm trênđất
3 3
xấu. Năng suất trồng rừng bạch đàn 30 m
3 3
/ha/năm ở Zimbabuê, 30 m/ha/năm
ở Công gô, ở Brazin 50 m3/ha/năm đặc biệt có n ơi năng suất đạt từ 75 – 100
m3
/năm/ha [7].
Theo tài li ệu của Trung tâm Gi ống cây r ừng Asean – Canada( g ọi tắt
là ACFTSC), trong những năm gần đây, nghiên cứu và s ản xuất hom được
tiến hành ở các nước Đông Nam á.
Ở Thái Lan, Trung tâm Giống cây r ừng Asean – Canada[14] đã có
những nghiên cứu nhân gi ống bằng hom từ năm 1988, nhân gi ống với hệ
thống phun sương mù tự động không liên tục được xây d ựng tại các chi nhánh
vườn ươm trung tâm, đã thu được nhiều kết quả đối với các ạli cây họ dầu, với
1ha vườn giống cây Sao đen 5 tuổi có th ế sản xuất được 200.000 cây hom, đủ
trồng cho 455 đến 500 ha rừng.
Ở Malaysia, nhân gi ống sinh dưỡng các ạli cây h ọ Sao dầu bắt đầu từ
những năm 1970, hầu hết các nghiênứcu được tiến hành ở Viện nghiên cứu Lâm
nghi ệp Malaysia, ở trường đại học Tổng hợp Pertanian, trung tâm nghiên cứu
lâm nghi ệp ở Sepilok, cũng đã có nh ững báo cáo các công trình có giá trị về
nhân gi ống sinh dưỡng cây h ọ Dầu. Tuy nhiên ỉt lệ ra rễ của cây h ọ dầu còn ch
ưa cao, sau khi thay đổi phương tiện nhân gi ống như: các
biện pháp vệ sinh tốt, che bóng hi ệu quả hơn, phun sương mù, kĩ thuật trẻ
hóa cây m ẹ… thì t ỉ rễ được cải thiện( vd: Hopea odorta có t ỉ lệ ra rễ là 86%,
Shorea Leprosula 71%...)[13].

17
2.3. Những nghiên ứcu ở Việt Nam
Nhân gi ống vô tính b ằng phương pháp giâm hom đã và đang được đưa
vào s ử dụng ngày m ột nhiều và đóng vai trò không th ể thiếu được trong
công tác chọn giống, bảo tồn tài nguyên di truyền ở trên thế giới nói chung và
ở nước ta nói riêng.
Lần đầu tiên vào năm 1976, những thực nghiệm về nhân gi ống hom
với một số loài Thông và B ạch đàn được tiến hành t ại trung tâm nghiên cứu
cây có s ợi tại Phù Ninh – Phú Thọ. Đây là nh ững nghiên ứcu rất sơ khai,
song đã mở đầu cho các nghiênứcu thực nghiệm sau này ở Việt Nam.
Những năm 1983-1984, các thực nghiệm về nhân gi ống bằng hom được
tiến hành t ại Viện Lâm Nghi ệp( nay là Vi ện Khoa Học Lâm Nghi ệp Việt
Nam), đối tượng nghiên ứcu ở đây là các cây lâm nghi ệp như Mỡ, Lát hoa,
Bạch đàn(Nguy ễn Ngọc Tân, 1983; Ph ạm Văn Tuấn, 1984), nội dung nghiên
ứcu tập trung vào đặc điểm cấu tạo giải phẫu của hom, ảnh hưởng nhiệt độ, độ
ẩm môi tr ường và x ử lí các chất kích thích ra rễ đến tỉ lệ sống và ra rễ của
hom giâm[15].
Trong những năm 1990 trở lại đây,công ngh ệ sản xuất cây gi ống bằng
mô hom ph ục vụ trồng rừng được Nhà n ước quan tâm đầu tư mạnh mẽ. Từ
những kết quả ban đầu của những khu rừng trồng bạch đàn, keo lai b ằng mô
hom cho thấy chất lượng rừng trồng đã được cải thiện, năng suất rừng tăng
lênđáng kể, từ đó cây tr ồng rừng bằng mô hom đã d ần dần thay thế cây tr
ồng rừng bằng hạt ở nhiều nơi trong cả nước.
Chính vì thế việc nghiên ứcu nhân gi ống bằng hom là m ột việc thiết
thực nhằm góp ph ần đẩy nhanh sản xuất cây con b ằng hom phục vụ cho
công tác trồng rừng.
2.4. Đặc điểm chung của Lộc vừng
Tên khoa học: Barringtonia acutangula (L.) Gaertn
Họ: Lộc vừng (Lecythidaceae)

18
Cây g ỗ thuộc nhóm:
Lộc vừng là cây b ản địa vùng Đông Nam Á Và Australia, có kho ảng 10
loài khác nhau.ở Việt Nam lộc vừng được tìm thấy từ Bắc vào Nam t ới Côn đảo,
ven biển Nam Bộ và vùng ng ập lũ Đồng Tháp Mười và T ứ Giác Long Xuyên
Mô t ả nhận dạng
Cây g ỗ nhỏ, mọc đứng, cao 8-10 m, tiết diện tròn, thân non màu xanh,
thân trung bình màu xanh b ạc có nhi ều nốt sần, thân già màu nâu đen.
Lá: láđơn mọc cách, phiến lá dày và nhẵn bóng, màu xanh l ục, mặt
trênđậm hơn mặt dưới, hình xoan, gốc thuôn h ẹp hình buồm, đầu nhọn, bìa
phiến có r ăng cưa nhỏ và đều, dài 20-33cm và r ộng 10-11cm. lá non mềm,
bóng, màu xanh tím, có v ị hơi chát, hơi chua.
Hoa: hoa lớn, màu h ồng trắng, hoa tỏa mùi hương ngọt. cụm hoa chùm
thòng dài ở đầu cành, tr ục cụm hoa màu xanh, nh ẵn, hình trụ, dài 30-110 cm,
đường kính 2-2,5 mm, hoa đều, lưỡng tính.
Quả: quả hình bầu dục, có 8 khía d ọc, dài 2,5-3 cm, r ộng 2-2,5 cm,
màu xanh, mang đài t ồn tại ở đỉnh. Có l ớp xơ dầy bao quanh hạt, làm cho qu
ả này trôi n ổi trên nước biển.
Công d ụng
- Đọt và lá non của cây l ộc vừng dùng làm rau.
- Quả cây l ộc vừng dùng làm ch ất độc diệt cá.
- Cây l ộc vừng trồng làm cây c ảnh.
- Các bộ phận cây l ộc vừng dùng làm thu ốc chữa bệnh
2.5. Tổng quan khu vực nghiên ứcu
Địa điểm nghiên ứcu đề tài t ại vườn ươm
2.5.1. Đặc điểm - vị trí địa hình, đất đai khu vực nghiên ứcu
Vị trí địa lý : Vườn ươm khoa Lâm nghi ệp thuộc trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên. Nằm cách thành phố Thái Nguyên khoảng 3 km về phía Tây.
Căn cứ vào b ản đồ Thành ph ố Thái Nguyên thì xácđịnh được vị trí như sau:

19
Phía Bắc giáp với phường Quan Triều
Phía Nam giáp với phường Thịnh Đán
Phía Tây giáp xã Phúc Hà
Phía Đông giáp khu dân cư và khu kí túc xá thuộc trường Đại học
Nông Lâm Thái Nguyên.
Đặc điểm địa hình: Vườn ươm khoa Lâm nghi ệp trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên ằnm dưới chân đồi nhưng nhìn chung tương đối bằng phẳng.
Đặc điểm đất đai: Vườn ươm khoa Lâm nghi ệp trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên ằnm dưới chân đồi, đất không màu m ỡ, ít dinh dưỡng. Đặc
điểm của đất là đất Feralit phát triển trênđá Sa Thạch.
2.5.2. Đặc điểm khí hậu, thời tiết
Do vườn ươm khoa Lâm nghi ệp Trường Đại học Nông Lâm Thái
Nguyên nằm trong khu vực thành ph ố Thái Nguyên nên mangđầ y đủ đặc
điểm thời tiết, khí hậu của thành ph ố Thái Nguyên. Khí ậhu nhiệt đới gió
mùa, có hai mùa rõ r ệt mùa nóng ẩm và mùa khô l ạnh.
Lượng mưa trung bình năm: 1500 - 2000mm
Nhiệt độ trung bình năm: 24 - 25°C
Nhiệt độ trung bình tháng cao nhất: 29°C
Nhiệt độ trung bình tháng thấp nhất: 16°C
Độ ẩm trung bình: 80 - 85%

20
PHẦN 3
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PH ƯƠNG PHÁP NGHIÊN C ỨU
3.1. Đối tượng và ph ạm vi nghiên ứcu
- Đối tượng nghiên ứcu
Đối tượng là hom ng ọn cây L ộc vừng (Barringtonia acutangula (L.) Gaertn)
- Giới hạn và ph ạm vi nghiên ứcu
Đề tài ti ến hành nghiên cứu giâm hom loài cây Lộc vừng sử dụng chất
kích thích ra rễ IBA tương ứng với các nồng độ khác nhau (300 ppm, 450 ppm,
600 ppm, 750ppm, 900ppm).
3.2. Địaz điểm vài th ời gian nghiên ứcu
Địa điểm nghiên ứcu: Thí nghiệm được tiến hành t ại vườn ươm khoa
Lâm nghi ệp - Đại học Nông Lâm Thái Nguyên - xã Quyết Thắng - Thành ph
ố Thái Nguyên -ỉ nhT Thái Nguyên.
Thời gian: Thí nghiệm tiến hành nghiên cứu từ 10/03/2015 đến 10/05 2014.
3.3. Nội dung nghiên ứcu
Tiến hành nghiên cứu các nội dung sau:
- Nghiên ứcu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích đến tỉ lệ hom sống
ở định kỳ theo dõi.
- Nghiên ứcu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích đến tỉ lệ ra rễ ở
cuối đợt thí nghiệm.
- Nghiên ứcu ảnh hưởng của nồng độ chất kích thích đến tỉ lệ ra chồi ở
các công thức thí nghiệm
3.4. Phương pháp nghiênứuc
3.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm theo kiểu khối ngẫu nhiênđầy đủ nghĩa là các công
thức thí nghiệm ở mỗi khối ( nhắc lại ) được bố trí một cách ngẫu nhiên, với
quy định mỗi công th ức xuất hiện 3 lần trong khối

21
Đề tài được thực hiện theo 6 công th ức và 3 l ần lặp lại. mỗi lần lặp lại
là 30 hom:
CT1: IBA 300ppm
CT2: IBA 450ppm
CT3: IBA 600ppm
CT4: IBA 750ppm
CT5: IBA 900ppm
CT6: Đối chứng không dùng thu ốc
Trên mỗi khối bố trí các ô thí nghiệm như sau:
Mẫu bảng 3.1: Sơ đồ bố trí thí nghiệm cho các công thức
giâm hom L ộc vừng với 3 lần nhắc lại
Số lần nhắc lại Công th ức thí nghiệm
I CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6
II CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6
III CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT6
Vậy số hom cần giâm là: (30×3×5) + (30×3) = 540(hom)
+ Các chỉ tiêu theo dõi:
Số hom sống (20 ngày thu th ập số liệu 1 lần), số hom ra rễ, số rễ /hom,
chiều dài r ễ, số hom ra chồi, số chồi/ hom, chiều dài ch ồi ( thu thập dố liệu
cuối đợt thí nghiệm).

22
3.4.2. Phương pháp thu thập số liệu
* Các bước tiến hành:
Bước 1: Chuẩn bị:
- Chuẩn bị hom giống và khu v ực để bố trí thí nghiệm.
- Chuẩn bị dụng cụ: Thước, dao cắt hom, kéo, chậu nhựa, chai nhựa để
đựng, thuốc kích thích, thuốc xử lý n ấm, thuốc xử lý giá thể, bình phun
sương, cọc tiêuđánh dấu lô thí nghi ệm,…
- Lấy cành giâm hom ở rất xa nơi tiến hành thí nghi ệm nên công tác bảo
quản cành giâm hom r ất quan trọng, để nơi mát,ẩm, tránh ánh sángựctr xạ,
chống thoát hơi nước.
- Hóa ch ất: Viben-c 50wp để xử lý giá thể.
- Hóa ch ất: Indole-3-butyric acid (IBA), có n ồng độ là 300 ppm, 450 ppm,
600 ppm, 750ppm và 900ppm.
Chuẩn bị vườn ươm: Nơi làm lu ống là n ơi cao ,ráo, kín gió, có điều
kiện tốt cho giâm hom
- Làm vòm che: Trên luống cát làm khung vòm bằng tre chiều cao vòm
là 1m trên mặt luống, hai đầu vòm che c ắm xuống luống cát, khoảng cách
giữa các que 60 - 70cm. Khungđược uốn theo hình vòng cung để phủ nilông
gọi là giàn giâm hom lu ống giâm ch ứa cát vàng mịn, sạch và được khử trùng
bằng dung dịch thuốc diệt nấm và được bao phủ bởi mái che bằng túi PE trắng
và có l ưới đen che phủ để đảm bảo cho cành sau khi giâm hom không b ị
thoát hơi nước, tránh ánh sángựctrxạ, tránh nóng.
- Chuẩn bị giá thể: Cát mịn, rửa sạch và lo ại bỏ những tạp bẩn, được
làm thành lu ống
Luống 1: Chiều rộng 90 cm, chiều dài 430 cm
- Xử lý giá thể: Sau khi chuẩn bị xong giá thể ta tiến hành x ử lý giá thể
bằng thuốc tím có n ồng độ 0,5% trước khi cắm hom 12h, sau đó t ưới nước
sạch lên luống giâm hom tr ước lúc cắm hom.

23
Bước 2: Chọn và x ử lý hom
Việc thực hiện giâm hom trên cây Lộc vừng
- Tiêu chuẩn cắm hom giâm:
Hom giống là nh ững đoạn được cắt ra từ cành c ủa cây tr ưởng thành.
Khi ta cắt cành cây m ẹ ra làm gi ống giâm hom ta ph ải bỏ vào túi nilông r ồi
buộc kín để tránh ựs thoát hơi nước và lu ồn thêm một cái bao ảti ở bên ngoài
để tránh cho túi không bị rách, bảo quản thật tốt để vận chuyển về nơi tiến
hành thí nghi ệm.
Thời gian lấy hom giâm vào ngày 20/3/2015, M ẫu giâm hom l ấy ở cây tr ưởng
thành, có hom giâm m ọc trực tiếp từ thân chính và thu vào tr ước mùa sinh trưởng.
Lấy hom sử dụng dao chặt cành có s ức sống, chặt cành mang nhi ều
cành con và b ảo quản thật tốt để vận chuyển về nơi tiến hành thí nghi ệm.
Khi lấy cành làm hom gi ống cần chú ý tránh xây xước, khi cắt cành
phải dùng dao sắc cắt dứt khoátđể tránh cành bị dập, bị vỡ, chọn hom mang lá
non hoặc mang lá chuyển tiếp.
Cắt hom: Kích thước hom giâm 5 - 10 cm, m ỗi hom bao gồm lá,
ậắắ 0để ậ ạềặế ớớ dùng dao th t s c c t vát 45 tránh dp nát và t o b m t ti p xúc l n v i
thuốc khi xử lý hom và t ạo mô s ẹo để tạo điều kiện tối đa cho hom ra rễ. Cắt
bớt 2/3 diện tích các phiến láđã thành th ục và c ắt bỏ toàn b ộ phiến lá đầu tiên
và phân nhánh phụ từ dưới gốc hom chỉ để lại 1 thân chính để tạo điều kiện
cho trục thân chính phát triển tốt.
Ngâm trong dung d ịch thuốc thuốc Viben-c 50wp khoảng 30 phút thì
vớt ra cho ráo nước ta tiếp tục đem hom ngâm vào các chất kích thích ra rễ
IBA với các nồng độ 300 ppm, 450 ppm, 600 ppm, 750ppm , 900ppm và c ấy
ngay lên luống giâm.

24
Hình 1: Ngâm hom trong dung dich Viben-c 50wp tr ước khi ngâm thu ốc
kích thích
Cắm hom: Lấy hom đã được ngâm trong 30 phút từ dung dịch chất kích
thích ra cấy vào giá thể đã chu ẩn bị trước, trước khi giâm hom ti ến hành t ưới
qua luống bằng nước lã s ạch để rửa phần thuốc tím còn đọng lại và b ổ sung
độ ẩm cho giá thể cát trước khi giâm hom, hom được cắm sâu 3 – 4 cm v ới
khoảng cách là 3x3 cm, sau khi cắm hom xong tưới qua luống bằng bình phun
sương làm ch ặt gốc và làm cho hom đủ ẩm. Do hom cắm trên giá ểthlà cát
nên ắcm hom với góc nghiêng 45° để tiện cho việc kiểm tra sự ra rễ và sau khi
ra rễ lấy hom chuyển sang bầu được dễ dàng h ơn là c ắm hom thẳng.
Sau khi giâm hom xong, toàn b ộ hom giâm được phủ bằng nilon trên
vòm bên trên mái vòm cóướli đen 50% che phủ bên ngoài.

25
Hình 2. Giâm hom Hình 3. Giàn che
Bước 3: Bố trí thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm theo kiểu khối ngẫu nhiênđầy đủ nghĩa là các công
thức thí nghiệm ở mỗi khối (nhắc lại) được bố trí một cách ngẫu nhiên, với
quy định mỗi công th ức xuất hiện 3 lần trong khối [2].
Tiến hành thí nghi ệm từ ngày t ừ ngày 10/03/2015 đến ngày
10/05/2015 mỗi công th ức thí nghiệm có 90 hom và công th ức đối chứng là
90 hom. Ti ến hành thí nghi ệm trên 5 khối thí nghiệm và m ỗi khối lặp lại 3
lần và thí nghi ệm được bố trí theo các công thức như sau:
CT1: Thí nghiệm với IBA 300 ppm
CT6: Công th ức đối chứng không dùng thu ốc.
Bước 4: Chăm sóc và thu th ập thông tin
Chăm sóc hom: Ch ăm sóc quan tr ọng nhất là làm sao duy trì được độ
ẩm thích hợp cho luống giâm hom và toàn b ộ hom giâm. Không được khô,

26
mất nước, giúp cho hom giâm có được độ ẩm cần thiết cho việc hình thành mô
s ẹo, nhằm đảm bảo độ ẩm cho hom sau khi cắm hom xong tiến hành t ưới
nước sạch ngay cho hom giâm d ưới dạng phun sương mù, tưới xong phủ kín
vòm che b ằng nilon để đảm bảo ẩm độ chống sự thoát hơi nước cho hom. Phủ
lưới che râm l ại 50% ánh sáng. ếTin hành phun n ước cho cây v ới khoảng
thời gian phụ thuộc vào điều kiện khí hậu thời tiết. Thời tiết nắng, nóng t ăng
thêm lượng nước phun nhưng phải tránh phun vào thời điểm nắng nóng trong
ngày như thời gian vào gi ữa trưa hay đầu giờ chiều. Thời tiết mát khoảng cách
phun được giãn cách. Hom giâm được chăm sóc và th ường xuyên phun ươsng
hằng ngày. S ố lần phun, khoảng cách giữa hai lần phun sương phụ thuộc vào
thời tiết hằng ngày và giai đoạn giâm hom. N ếu thời tiết nắng nóng, nhi ệt độ
không khí cao, c ường độ ánh sángớ nl thì hom giâm yêu cầu độ ẩm cao hơn
lúc hom đã ra r ễ. Vì vậy sau khi tiến hành giâm hom nên phun nhiều lần hơn
so với lúc hom đã xu ất hiện rễ, tránh hiện tượng mất cân b ằng giữa cung cấp
nước và thoát nước của hom. Tiến hành phun s ương 3 lần trong một ngày, tưới
liên ụtc như vậy trong 4 tuần đầu. Những ngày ti ếp theo có th ể tưới giảm
xuống 2 lần/ngày (sáng và chiều) kiểm tra sự ra rễ của hom giâm định kỳ 2
tuần/1 lần bắt đầu từ tháng 4.
- Thu thập số liệu: Quá trình làm thí nghiệm nghiên ứcu ảnh hưởng của chất
kích thích đến sự hình thành r ễ, tại mỗi công th ức tiến hành theo dõi tr ực tiếp ở tại
khu giâm theo các chỉ tiêuđã định. Định kỳ 20 ngày theo dõi m ột lần. Quan sát
bằng mắt thường đo đếm số liệu cần theo dõi thông qua ch ỉ tiêu sinh trưởng:
+ Tỷ lệ hom sống (%)
+ Tỷ lệ ra rễ (%)
+ Số rễ/hom (cái)
+ Chiều dài r ễ trung bình/hom
(cm). + Chỉ số ra rễ.

27
+ Số chồi/hom( cái)
+ Chiều dài ch ồi trung bình/hom(cm)
Thu thập các ốs liệu này theo định kỳ 20 ngày/l ần sau 60 ngày giâm hom,
vào nh ững hom đã theo dõi và được đánh dấu trên các công thức thí nghiệm.
3.4.3. Phương pháp xử lí số liệu
Các phương pháp phân tích số liệu trong quá trình nghiênứcu bao gồm
phương pháp thống kê mô tả, phương pháp so sánh và phương phápđánh giá có
s ự tham gia, ý ki ến của các nhà quản lý, nhà chuyên môn.
Quá trình xử lí số liệu được thực hiện trên phần mềm Excel cài đặt sẵn
trên máy tính.
Tiến hành
Bước 1. Nhập số liệu vào máy vi tính
Bước 2. Phân tính vàx ử lý s ố liệu :
- Các chỉ tiêuđược theo dõi là:
+ Tỷ lệ hom sống = (Tổng số hom sống/ Tổng số hom thí nghiệm) ×100%
+ Tỷ lệ hom ra rễ = (Tổng số hom ra rễ/ Tổng số hom thí nghiệm) ×100%
+ Chiều dài r ễ trung bình = ∑ (Số rễ cùng chiều dài × chi ều dài r ễ)/
Tổng số hom thí nghiệm
+ Số rễ trung bình/hom= (Tổng số rễ/ Tổng số hom ra rễ)
+ Chỉ số ra rễ = (Số rễ trung bình/hom × Chi ều dài r ễ trung bình)
+ Tỷ lệ hom ra chồi= (tổng số hom ra chồi / tổng số hom )x100%
+ Số chồi trung bình/hom= (Tổng số chồi/ Tổng số hom ra chồi)
- Để kiểm tra xem mức độ ảnh hưởng của mỗi công th ức khả năng ra
rễ của hom cây L ộc vừng như thế nào tôi dùng ph ương pháp phân tích
phương sai 1 nhân t ố để kiểm tra kết quả thí nghiệm [2].
Trong đó tôi coi:
- Nhân t ố A là công th ức thí nghiệm (CTTN)

28
Giả sử nhân t ố A được chia làm a (a công th ức thí nghiệm) cấp khác
nhau, mỗi cấp các trị số quan sát ậlp lại (bi) lần, kết quả ghi vào b ảng 3.3:
Mẫu bảng 3.2. Bảng sắp xếp các trị số quan sát phân tích
phương sai 2 nhân t ố
A
Các trị số quan sát
SiA A
Kết quả trung bình của các ầln nhắc lại
Xi
1 X11 X12…………………………X 1b1 S1A X 1
2 X21 X22.........................................X2b2 S2A X 2
3 X31 X32…………………………X 3b3 S3A X 3
… ……………………… …. ….
I Xi1Xi2…………………………X ibi SiA A
Xi
… …………….. …. ….
A Xa1 Xa2………………………….X aba …. A
Xa
S X
- Cột 1: Các ấcp của nhân t ố A
- Cột 2: Các trịsố quan sát (số lần nhắc lại cho mỗi công th ức của nhân t ố A)
- Cột 3: Tổng giá trị quan sát trong mỗi cấp
- Cột 4: Số trung bình chung của n trị số quan sát
- X số trung bình chung của n trị số quan sát
Đặt giả thuyết H0:1 =2 =3 .............. = . Nhân t ố A tácđộng đồng
đều lên kết quả thí nghiệm
Đối thuyết H1:1 ¹2 ¹3 .............. ¹ . Nhân t ố A tácđộng không đồng
đều đến kết quả thí nghiệm, nghĩa là có ít nh ất 1 số trung bình tổng thểi
khác với số trung bình tổng thể còn l ại.
- Tính biến động tổng số:

29
VT là bi ến động của n (ab) trị số quan sát trong trường hợp số lần nhắc
lại bi bằng nhau được xácđịnh bằng công th ức:
a b
2
ab   x
ij
S
2
V
T
  x
ij
2C; Ci1 j1
 (3.6)
i1 j1 a b n
n = b1 + b2 + …… + b a = a b
Tính biến động do nhân t ố A: VA là bi ến động giữa các trị số quan sátở
các mẫu mà đại biểu là bi ến động giữa các ốs trung bình mẫu (trung bình các
cấp của nhân t ố A). Loại biến động này có th ể là ng ẫu nhiên nhưng cũng có
thể là không ng ẫu nhiên. Nó ngẫu nhiên nếu nhân t ố tácđộng không rõ đến kết
quả thí nghiệm ở tất cả các ấcp. Nó không ng ẫu nhiên nếu nhân t ố A tác động
khác nhau lênếkt quả thí nghiệm. Được tính theo công th ức:
Do số lần nhắc lại ở các công thức là nh ư nhau: b1 =b2……. =b i= b
1
a
A S
2
VA   Si2
(3.7)
a b
b
i1
Biến động ngẫu nhiên: V là bi ến động giữa các trị số quan sát trong
N
cùng một mẫu (trong cùng một cấp nhân t ố A), biến động này g ọi là bi ến
động ngẫu nhiên, do các giáị quantr sát ủca các phần tử trong cùng 1 cấp được
chọn một cách ngẫu nhiên.
Do tính chất cộng của biến động của n trị số quan sátđược xácđịnh bằng
công th ức:
VN = VT- VA(3.8)
Người ta đã ch ứng minh được rằng, nếu giả thuyết Ho là đúng thì biến
ngẫu nhiên VN có nhân t ố 2
với df = a(b-1) độ tự do và V A có nhân t ố 2
với: df = a - 1 độ tự do. Vì vậy biến ngẫu nhiên có phương sai:
- Do số lần nhắc lại ở các công thức là nh ư nhau:b1 = b2…….= bi = b:
2

VN
(3.9)
S N
ab1

30
2

V A
(3.10)
S A
a 1
S2
FA 2
A
(3.11)
S N
Tra bảng F05 với bậc tự do df1 = a - 1, df2 = a(b-1)
 So sánh
- Nếu FAF05 thì giả thuyết H0 được chấp nhận, nghĩa là nhân t ố A tác
động đồng đều lên kết quả thí nghiệm.
- Nếu FA> F05 thì giả thuyết H0 bị bác bỏ, nghĩa là nhân t ố A tácđộng
không đồng đều tới kết quả thí nghiệm, có ít nh ất một công th ức khác các công
th ức còn l ại.
 So sánh và tìm ra công thức trội nhất
Số lần lặp lại ở các công thức là b ằng nhaub1 = b2…….= b i = b
Ta sử dụng chỉ tiêu sai dị bảo đảm nhỏ nhất LSD (Least significant
diference), được tính theo công th ức sau:
LSD t * S *2 (3.12)
b
2
Tìm công th ức trội nhất
Ta lập bảng hiệu sai các ốs trung bình  và so sánh với LSD:
xi xj
- Nếu xi xj LSD ta kí hiệu dấu -
, nghĩa là 2 công th ức không có s ự
khác nhau. Nếu xi xj LSD ta kí hiệu dấu *, nghĩa là gi ữa 2 công th ức có s ự
khác nhau rõ. Vậy công th ức ảnh hưởng trội hơn là công th ức có x lớn hơn
và công th ức là tr ội nhất có x max
Giá trị của LSD thay đổi phụ thuộc vào m ức có ý ngh ĩa tương ứng
với mức ý ngh ĩa khác nhau thì có LSD khác nhau. Thông thường người ta
tính LSD ở độ tin cậy 95% hay 99% tức là =0,05 hay 0,01.

31
Mẫu bảng 3.3. Bảng phân tích ph ương sai 2 nhân t ố ANOVA
Source of SS(Tổng
P-value
F crit
Df MS F (Sự
Variation biến động (Giá trị
(Bậc tự (Phương (F thực hoánđổi
(Nguồn biến bình
do) sai) nghiệm) từ giá trị
F lý
động) phương) luận)
t tính)
Between
Groups (Do VA a-1 S A
2
SA
2
/ SN
2
nhân t ố A)
Within
Groups (Ngẫu VN n-a S N
2
nhiên)
Total
VT n-1
(Tổng)
* Để có b ảng phân tích ph ương sai 2 nhân t ố ANOVA như
trên: Ta thực hiện trên phần mềm Excel như sau:
Nhập số liệu vào b ảng tính
Click Tools Data Analysis ANOVA: two-factor
withoureplication
Trong hộp thoại ANOVA: two-factor withoureplication
Input range: Khai vùng dữ liệu (….)
Grouped by:
Nếu số liệu nhắc lại của từng công th ức thí nghiệm sắp xếp theo hàng
thì đánh dấu Rows và m ục Label in Firt Column nếu trong vùng dữ liệu
vào có ch ứa cột tiêuđề.

32
Nếu số liệu nhắc lại của từng công th ức thí nghiệm sắp xếp theo cột thì
đánh dấu vào columns và m ục Label in Firt Rows nếu trong vùng dữ liệu
vào có ch ứa hàng tiêuđề.
Alpha: Nhập (0.05) hay (0.01) Output range: Khai vùng xuất kết quả.
3.4.4. Phương pháp kế thừa
Kế thừa những tài li ệu có s ẵn về địa điểm nghiên ứcu (điều kiện tự
nhiên, khí hậu, địa hình….), m ột số đặc điểm nghiên ứcu và ph ương pháp
nghiên ứcu có liên quan đến đề tài.

33
PHẦN 4
KẾT QỦA VÀ PHÂN TÍCH K ẾT QUẢ

Ảnh hưởng của chất kích thích IBA (Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây Lộc vừng.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Ảnh hưởng của chất kích thích IBA (Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây Lộc vừng.doc

Similar to Ảnh hưởng của chất kích thích IBA (Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây Lộc vừng.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (10)

Ảnh hưởng của chất kích thích IBA (Idolbutylic acid) đến khả năng ra rễ của hom cây Lộc vừng.doc