M.p letërsia filobiblike gjon buzuku

Lenda : Gjuhe dhe letersi shqipe
- Monika Pahumi Mars 2015

 Ç’kuptoni me letersinë filobiblike?
 Për çfarë kanë shkruajtur
shkrimtarët filobiblik?

 Me letërsinë filobiblike kuptojmë letërsinë fetare.
 Shkrimtarët filobiblik duke qenë të gjithë priftërinjë
dhe duke i botuar veprat kryesisht nga
Propaganda Fide, shkrimin e vetë letrar e
mbështesin në shkrimin filobiblik si përsa i takon
subjektit ashtu dhe modelit e shprehjes letrare.
 Shkrimet e autorëve të vjetër filobiblik nuk janë
shkrime letrare e estetike, por ato janë shkrime
për shërbesa fetare e shpirtërore.

 Vlera e këtyre shkrimeve qëndron aty se ato
shqipen e shkruar e ngren në nivelin e thurjeve
letrare,më shpesh me brendi fetare,por jo rrallë
edhe me vlera kombëtare.

 Cilët shkrimtarë i takojnë letërsisë
filobiblike?

Përfaqësuesit
e letërsisë
filobiblike
Gjon
Buzuku
Pjerër
Budi
Pjetër
Bogdani
Frang
BardhiJul
Variboba
Lekë
Matrënga

 Çfarë karakteristika të përbashkëta dhe
dalluese kanë autorët e letërsisë
filobiblike?

 Karakteristika të përbashkëta të tyre janë , tema
fetare, synimi për përhapjen e fesë te shqipatarët
dhe përdorimi i alfabetiti latin.
 Por kemi edhe dallime,mënyra e ndërtimit të
tekstit, format letrare të përdorura,idetë filozofike
etj.
 Të gjithë këta autorë sëbashku me veprat e tyre i
parapijnë kështu një faze të ardhshme të letërsisë
artistike shqiptare.

 Vetëdija e tyre letrare dhe nacionale zhvillohet
nëpër fazat e shkrimtarisë:

Përfaqësuesit
e letërsisë
filobiblike
Gjon
Buzuku
Pjerër
Budi
Pjetër
Bogdani
Frang
BardhiJul
Variboba
Shkruan
lutje
shqipe
Vargje
shqipe
Shkruan
librin
origjinal
Mbledh
fjale te
urta
Lidh temat
fetare me
ato
popullore

 Kush konsiderohet si shkrimtar i parë që ka
shkruajtur veprën e parë monumentale në
gjuhën shqipe ?
 Si emërtohet ajo vepër?

 Për jetën e Gjon Buzukut dihet pak, megjithatë
studiuesit kanë sjell pasthënien e,, Mesharit,, .
 Don Gjon i biri i Bdek Buzukut ,mendohet të ketë
lindur në fshatrat e bregut perëndimor të Liqenit të
Shkodrës dhe ka jetuar në Venedik.
 Libri ,,Meshari,, është botuar në kohën e
humanizmit dhe kundërreformacionit. Ai mendohet
të jetë botuar në Venedik,me alfabet latin.

 Kur nisi dhe kur e përfundoi Buzuku veprën
,,Meshari,,?
 Çfarë të dhënash tjera mund të dimë për librin?

 Veprën “Meshari” Buzuku e shkroi nga 20
mars të vitit 1554 deri më 5 janar 1555.Këto
të dhëna janë marrë nga pasthënia e librit.
 Ky libër përmban Librin e orëve dhe Librin e
meshës, prandaj dhe u quajt Meshar.
 Përbëhet nga 188 faqe.
 Përmban 154 000 fjalë.

 Kush e gjeti veprën e Buzukut dhe kujt i
dëshmoi për të?

 ,,Mesharin,, e Buzukut e gjeti më 1740 Gjon
Nikollë Kazazi, nga Gjakova,i cili edhe e emërtoi
me ketë emër ,pasi që u gëzua shumë ai njohtoi
Gjergj Guxetën në Palermo duke i dërguar një
kopje.

 Cili ishte qëllimi që Buzuku ta shkruajë
këtë libër?

 Aty autori tregon qëllimin pse e shkruajti këtë libër
, për shkak të mungesës së shkrimeve të shenjta
në shqip dhe nga dashuria për botën shqiptare.
 Meshari si vepër monumentale e kulturës
shqiptare shtron kërkesën e njohjes së autorit të
parë shqiptar dhe të tekstit të parë shqip.

 Buzuku që përpara i kërkon falje lexuesit për
gabimet e shtypit duke folur për vështirësit e
botimit.
 Vepra përbëhet nga përkthimet prej Dhjatës së re
dhe Dhjatës së vjetër.
 Ka edhe pjesë biblike si:litanitë (lutje e shkurtër
fetare), psalmet (këngë hyjnore), himnet (këngë
falenderimi).

 Çabej si studiues i vështron të shtatë psalmet të
Gjon Buzukut me një bukuri të nivelit të veprës
letrare artistike, himnet që fusin lavdi në gjuhën
shqipe, dhe litanitë bukurinë e kërkesës për
meshirë.
 Rëndësia e “Mesharit” për gjuhën, letërsinë dhe
kulturën shqiptare është monumentale.
 Aty gjendet shqipja dhe gjendja e saj në kohën e
botimit, me një pasuri të madhe të fjalorit, me
gegërishten veriore dhe trajta te mëvonshme të
toskërishtes etj.
 Kjo ka rëndësi se dëshmon që dialektet e shqipes
në shek.XVI ishin afër njëri-tjetrit.

 Buzuku përdor diftongun UO (kuituom)
 Grupe bashkëtingëlloresh kl dhe gl
 K j dhe g j shendruar në q ose k dhe gj
 U për unë
 O për u

 U Doni Gjoni, biri i Bdek Buzukut,tue u kujtuom
shumë herë se gluha jonë kish gja të ndigluom n
së Shkruomit shenjtë, n së dashunit së botësë
sanë desha me u fëdigunë, për sa mujta me
ditunë, me zdritunë pak mendetë e atyne që të
ndiglonjinë , për se ata të mundë mernë sa i naltë
e i mujtunë e i përmishëriershmi ashtë zotiynë qi
ta duonë m gjithë zemërë.
 U lus mbas sodi ma shpesh të vini m klishë,përse
ju kini me gjegjunë ordhëninë e Tinëzot.

 E atë në mbarofshi, Zotiynë të ketë mishërier mbi ju.E
ata qi u monduonë djerje tash, ma mos u
mondonjënë.E ju tini të zgjidhunitë e Tinëzot.E
përherë Zotiynë ka me klenë me ju,ju tue ndjekunë të
drejtënë e tue lanë të shtrembënën.E këta ju tue bam,
zotynë ka me shtuom ndër ju , se të korëtë ndaj të
nglatetë djerie n së vjelash, e të vjelëtë djerie n së
mbjellash.E u ma duo të mbaronjë veprënë
teme.Tinëzot tue pëlqyem.Ndë vjetët M.D.LIV ndë
kallonduër V dit. E se për fat në kesh kun mbë ndonjë
vend fëyjem, u duo tuk të jetë fajtë,aj qi të jetë ma i
ditëshim se u,ata faj e lus ta trajtonjë ndë e mir.Përse
ata qi shtamponjinë kishin të madhe fëdigë, e aqë
nukë mundë qëllonjinë se faj të mos banjinë,përse
përherë ndaj ta nuk mund jeshë;u tue mbajtunë një
klishë,mbë të dy anët më duhe me shërbyem.E tash u
jam fal gjithëve,e luteni Tënzonë ende për muo.

 Cila është vepra e parë në gjuhën shqipe?
 Çfarë karakteristika të përbashkëta kanë
shkrimtarët filobiblikë?
 Gjon Buzuku,çfarë shpreh në pasthënien e
“Mesharit”?
 Cilat janë dy qëllimet që shtynë Buzukun të botojë
këtë libër?

M.p letërsia filobiblike gjon buzuku

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to M.p letërsia filobiblike gjon buzuku

Similar to M.p letërsia filobiblike gjon buzuku (15)

M.p letërsia filobiblike gjon buzuku