MICRO L4.2022 -2023o

1. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОЛ
1. Төсвийн шулуун
2. Ханамж
3. Ялгаагүйн муруй
4.Оновчтой сонголт

3. 1. Төсвийн шулуун

11. L

21. 2. Төсвийн шулууны шилжилт
а. Хэрэглэгчийн орлогын өөрчлөлт

32. г. Орлого, 1 ба 2-р бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнүүд
нэгэн зэрэг өөрчлөгдөх.
Энэ тохиолдолд төсвийн шулууны байрлалын талаар
нэгэн утгатайгаар хариулт өгөх боломжгүй юм.

33. 2. Ханамж
Хэрэглэгчийн үндсэн зорилго нь хэрэгцээгээ хангаж
ханамжаа дээд хэмжээнд байлгах явдал
Хэрэглэгчийн
үндсэн асуудал
Юуг худалдан авах
вэ
Яаж худалдан авах
вэ?
Хичнээн
хэмжээгээр
худалдан авах вэ?

34. Хэрэглэгчийн шийдвэрт нөлөөлөх хүчин зүйлс :
❖ Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний үнэ
❖ Худалдан авах бүтээгдэхүүн үйлчилгээний шинж
чанар
❖ Хэрэглэгчийн орлого, төсвийн хуваарилалт
❖ Хэрэглэгчийн уламжлал, ухаалаг хэрэглээ
❖ Хэрэглэгчийн шилэлт сонголт

36. ХАНАМЖ – U
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээг худалдан авч хэрэглэсний
дүнд хэрэглэгчид үүсэх сэтгэл хангалуун байдлыг
илэрхийлэх хийсвэр ойлголт
ОРДИНАЛ ХАНАМЖ
Хэрэглэгчийн ханамжийг зэрэгцүүлэх, эрэмбэлэх
байдлаар хэмжих
КАРДИНАЛ ХАНАМЖ
Хэрэглэгчийн ханамжийг тодорхой тоон утгаар
хэмжих

38. НИЙТ ХАНАМЖ – TU
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний нийт дүнгээр хүртэх
ханамжийн нийлбэр
Ерөнхийдөө хүний хэрэгцээ хязгааргүй боловч
тодорхой бүтээгдэхүүний хувьд хэрэгцээ хангагдана.
Их хэрэглээ их ханамж өгдөг. Хэрэглээний
түвшинг нийт ханамж харуулна.
Нийт ханамж нь ахиуц ханамжуудын нийлбэрээр
тодорхойлогдоно.

39. АХИУЦ ХАНАМЖ – MU
Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний хэрэглээг 1 нэгжээр
нэмэгдүүлэхэд хэрэглэгчийн нэмж хүртэж байгаа
ханамж
MU =
∆ 𝑇𝑈
∆ 𝑄
MU - Ахиу ханамж
∆ TU - Нийт ханамжийн өөрчлөлт
∆ Q - Бүтээгдэхүүн,үйлчилгээний өөрчлөлт

41. Өөрөөр хэлбэл хэрэглэгч аль нэг
бүтээгдэхүүнийхээ хэрэглээг өөрчлөхөд түүний нийт
ханамж хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг ахиу ханамж
харуулдаг.
Хэрэглэгч тухайн төрлийн бүтээгдэхүүнийг хэдий их
хэмжээгээр худалдан авч хэрэглэнэ тэр хэмжээгээр уг
барааны нэмэлт нэгжийг авах гэсэн эрмэлзлэл нь улам
багасна.

45. Бүтээгдэхүүний хэрэглээ нэмэгдсэнээр ахиу ханамж
нь буурдаг.
Английн эдийн засагч У.Джевонс ( 1835- 1882)
ханамж,үнэ хоёр хоорондоо холбоотой болохыг
тайлбарлаад бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнийг
нийт ханамж биш,харин ахиу ханамж тодорхойлдог
болохыг баталсан байдаг.

48. АХИУЦ ХАНАМЖ БУУРАХ ХУУЛЬ
Бусад хүчин зүйл тогтмол байхад дараалан
хэрэглэсэн тодорхой төрлийн бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний нэмэлт нэгж бүрээс хэрэглэгчийн хүртэх
ханамжийн хэмжээ буурах зүй тогтол

49. Ахиуц ханамж
буурах
хуулийн зүй
тогтлууд
1. 𝑀𝑈1>𝑀𝑈2>𝑀𝑈3
……. >𝑀𝑈𝑛
2. 𝑀𝑈> 0 үед TU
өсөх
3. 𝑀𝑈 = 0 үед TU
өөрчлөгдөхгүй
4.MU < 0 үед TU
буурах

50. Ахиуц ханамж буурах хуулийн зүй тогтлууд.
TU
TU
MU
MU
Q
TUmax

53. 3.Ялгаагүйн муруй
Хэрэглэгч маш олон төрлийн бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээг хэрэглэж байдаг бөгөөд эдгээр дотроос
хэрэглэгчид яг адилхан ханамж өгдөг бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээний хослолуудын олонлогуудыг ялгаагүйн
муруй гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл ,хоёр төрлийн бүтээгдэхүүн
үйлчилгээний (X,Y) янз бүрийн хослолоос
хэрэглэгчийн хүртэх ханамжийн түвшин ижил байх
нөхцлийг харуулсан муруй

54. Ялгаагүйн муруй.

55. Зурагд дүрсэлсэн U ялгаагүйн муруйн хувьд
тодорхойлолт ёсоор A(XA ; YA), B(XB ; YB ) ба C(XC ; YC )
сагснууд нь хэрэглэгчид адилхан ханамж өгнө .
Өөрөөр хэлбэл энэ гурван сагсны алийг нь ч сонгосон
хэрэглэгчийн хувьд ялгаагүй гэсэн үг.
Ялгаагүйн муруйн бүх цэг дээр ханамж ижилхэн
байна.
Үүнийг дараахь хүснэгт ,зургаар харуулъя

56. X,Y хоёр барааны ялгаагүйн муруй.
X,Y хоёр
барааны
хослол
Хэрэглэх хэмжээ X,Y хоёр
бараанаас авах
нийт ханамж
( TU = U )
Ү
бараа
X
бараа
I 12 2 1000
II 6 4 1000
III 4 6 1000
IV 2 8 1000

57. X,Y хоёр барааны ялгаагүйн муруй.

63. Ялгаагүйн муруйн онцлог шинж :
1.Ялгаагүй муруй нь доошоо уруудсан сөрөг
налалттай байна.
2.Координатын эхтэй харьцуулахад гүдгэр хэлбэртэй
байна.
3.Ялгаагүйн муруй хэзээ ч огтлолцохгүй,зөвхөн
давхцаж болно
4.Ялгаагүйн муруй координатын төвөөс алслах
тутам ханамжийн түвшин нэмэгдэж байгааг
харуулна.

69. Ялгаагүйн муруй.

77. 4.Оновчтой сонголт
Хэрэглэгч нь өөрийнхөө төсвийн хувьд боломжтой
сагснуудаас хамгийн их таашаагддаг тэр сагсыг
сонгоно.
Гэвч нөгөө талаас хэрэглэгч өөрийн төсвийн
хязгаарлалтын хүрээнд буюу орлогоороо худалдан авч
чадах сагснуудаас л сонголт хийх боломжтой.
Тэгвэл хэрэглэгч маань өөрийнх нь төсвийн хувьд
боломжтой сагснуудаас хамгиин их таашаагддаг тэр л
сагсыг сонгоно.

78. Төсвийн шулуун нь хэрэглэгч юуг хичнээн
хэмжээтэй худалдан авахыг харуулдаг бол ялгаагүй
муруй нь хэрэглэгчийн худалдан авах хүсэл
ханамжийн байдлыг илэрхийлнэ.
Энэ 2 муруйг координатын хавтгайд дүрсэлсэн
нөхцөлд ханамж хамгийн их байх 2 бүтээгдэхүүний
оновчтой хослолыг харуулж болно. Үүнийг зургаар
тайлбарлая.

80. Оновчтой сонголт
X2
X1
B
A
E
C
U3
U2
U1

84. Ялгаагүй муруйг төсвийн шугам шүргэх D цэг
дээр тухайн төсвөөр хамгийн их ханамж авах 2
барааны оновчтой хослол тодорхойлогдоно.
Зурагт дүрсэлсэн ялгаагүйн муруй болон төсвийн
шулууны налалт нь D цэг дээр тэнцүү.
Иймээс (X*,Y*) хэрэглээний сагс нь оновчтой
сонголтын хэрэглээний хослолыг илэрхийлнэ.

88. ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ОНОВЧТОЙ СОНГОЛТ
Хэрэглэгч өөрт байгаа төсвийн хүрээнд хамгийн их
ханамж хүртэж чадахуйц хоёр төрлийн
бүтээгдэхүүний хослолыг сонгох нөхцөл :
М = 𝑷𝟏𝑿𝟏+ 𝑷𝟐𝑿𝟐
X(X1
*,X2
*) → U max
𝑴𝑼𝟏
𝑷𝟏
=
𝑴𝑼𝟐
𝑷𝟐

89. Энэхүү нөхцлийн эдийн засгийн утга нь
хэрэглэгч өөрийн хэрэглэж буй бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээнүүдийнхээ мөнгөний нэгжид ноогдох
ахиу ханамжуудыг тэнцүү байхаар сонголтоо хийвэл
оновчтой буюу хамгийн их ханамж өгнө гэдгийг
илэрхийлнэ.

91. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА