Macrol10. 2019 2020

1. 1. Бизнeсийн мөчлөгийг тодорхойлох
2. Бизнeсийн мөчлөгийн үе шат
3. Бизнeсийн мөчлөгийн нөлөө
4. Бизнeсийн мөчлөгийн талаарх үзэл
баримтлал
БИЗНЕСИЙН МӨЧЛӨГ
/ BUSINESS CYCLE /

2. Улс орнуудын эдийн засгийг олон жилийн турш
судалж, шинжилсний эцэст ямарч эдийн засаг
уналтгүй байнгын өсөлттэй байна гэж байдаггүй
бөгөөд унаж, сэргэхийн аль алийг нь туулдаг гэсэн
дүгнэлтийг хийсэн байна.
Өөрөөр хэлбэл, эдийн засаг цаг хугацааны
туршид унаж, сэргэх үе шатуудыг ямар нэг
байдлаар дамждаг байна.
БИЗНЕСИЙН МӨЧЛӨГИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ НЬ

3. Бизнесийн мөчлөгийн асуудал нь эдийн
засагчид, бодлого боловсруулагчид, судлаачид,
бизнесменүүдийн анхаарлыг ихээр татдаг
сонирхолтой асуудал юм.
Бизнeсийн мөчлөгийг эдийн засгийн үйл
ажиллагааны идэвхжилийн өөрчлөлт гэж
тодорхойлсон байдаг.

4. Эдийн засгийн үйл ажиллагааны идэвхжил нь
суларч, эрчимжих зэргээр урт хугацаанд
хэлбэлзлийн дагуу өөрчлөгддөг гэж үздэг.
Эдийн засгийн үйл ажиллагааны идэвхжилийг
бодит үйлдвэрлэлээр (Бодит ДНБ) илэрхийлж
болно.
Иймээс бизнeсийн мөчлөгийг потенциал
үйлдвэрлэлийн түвшний орчим дахь бодит
үйлдвэрлэлийн түвшний хэлбэлзлээр илэрхийлж
болно.

5. Өөрөөр хэлбэл, бодит ДНБ нь потенциал ДНБ-ээсээ
хэрхэн хэлбэлзэж, хазайж байна вэ? гэдгээр
бизнeсийн мөчлөгийн далайцыг илэрхийлнэ.
Бизнeсийн мөчлөг гэдэг нь хэлбэлзлийн үечлэл
бөгөөд түүний хэлбэлзэлд ямар нэгэн хууль, дүрэм,
зүй тогтол гэж байдаггүй.
Потенциал ДНБ гэдэг нь эдийн засгийн нөөцүүд
бүрэн ашиглагдсан үеийн үйлдвэрлэлийн хэмжээ
гэж үздэг.

7. Бизнecийн мөчлөгийн онолоор бол ямар ч
улсын эдийн засаг уналт, сэргэлтийн үе шатыг
зайлшгүй дамждаг байна.
Бизнecийн мөчлөгийн уналт сэргэлтийн үе
шатууд нь олон жилийн туршид бие биедээ
нөлөөлж, дараа дараагийн мөчлөгийн шалтгаан
нь болдог.
Бизнecийн мөчлөгийн үе шатуудын үргэлжлэх
хугацаа, далайц нь харилцан адилгүй боловч нэг
л ерөнхий хэв маягтай байдаг.
БИЗНЕСИЙН МӨЧЛӨГИЙН ҮЕ ШАТ

8. Эдгээр нийтлэг төлөв байдлыг эдийн засагчид
уналт, сэргэлт, оргил ба уналтын доод үеүд хэмээн
тодорхойлдог.
Өөрөөр хэлбэл бизнесийн мөчлөг уналт болон
сэргэлтийн үеүдтэй, оргил ба доод цэгүүдтэй
байдаг.
Уналтын үе нь бодит ДНБ буурч байгаа,
сэргэлтийн үе нь бодит ДНБ өсч буй үеийг хэлнэ.

9. Эдийн засгийн үйл ажиллагааны идэвхжил өмнөх
үеэсээ суларч байвал түүнийг мөчлөгийн уналтын үе
гэж тодорхойлдог
Өөрөөр хэлбэл, мөчлөгийн оргил цэгээс уналтын доод
цэг хүртэлх үеийг бизнeсийн мөчлөгийн уналтын үе
гэнэ.
Эдийн засгийн үйл ажиллагааны идэвхжил өмнөх
үеэсээ эрчимжиж байвал түүнийг мөчлөгийн
сэргэлтийн үе гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, мөчлөгийн уналтын доод цэгээс оргил
цэг хүртэлх үеийг бизнeсийн мөчлөгийн сэргэлтийн үе
гэж үздэг.

15. Монгол улсын бизнесийн мөчлөг

17. Мөчлөгийн уналт, сэргэлтийн үе шатууд нь
макро эдийн засгийн төлөв байдалд хэрхэн
нөлөөлдөг болохыг авч үзье.
Өөрөөр хэлбэл, мөчлөгийн үе шатууд нь макро
эдийн засгийн зарим нэг үзүүлэлтүүдэд ямар
нөлөө үзүүлдэгийг товч тайлбарлая.
БИЗНЕСИЙН МӨЧЛӨГИЙН НӨЛӨӨ

18. ДНБ нь эдийн засгийн мөчлөгийн эсрэг
өөрчлөгддөг.
Ажилгүйдэл нь эдийн засгийн мөчлөгийн эсрэг
өөрчлөгддөг.
Инфляци нь мөчлөгийн дагуу өөрчлөгддөг
үзүүлэлт юм.

19. Бизнecийн мөчлөг нь нийт эрэлт, нийт
нийлүүлэлтийн аль нэгэнд гарсан огцом
өөрчлөлттэй холбоотой гэдэгт дийлэнх эдийн
засагчид санал нэгтэй байдаг.
Тухайлбал, тодорхой шалтгааны улмаас нийт
нийлүүлэлт өөрчлөгдөөгүй байхад нийт эрэлт
огцом буурсан тохиолдлыг авч үзье.
Мөн нийт эрэлт өөрчлөгдөөгүй байхад нийт
нийлүүлэлтэд гарсан огцом бууралт эдийн засгийн
хэрхэн нөлөөлөхийг авч үзье.
БИЗНЕСИЙН МӨЧЛӨГИЙН ТАЛААРХ ҮЗЭЛ
БАРИМТЛАЛ

20. Нийт эрэлтийн өөрчлөлт
Y
AD
E
P
P
A D 1
Y
P 1
AS
E 1
Y 1

21. Нийт нийлүүлэлтийн өөрчлөлт
Y 1 Y
E
P 1
P
AD
Y
P
A S 1
E 1
AS

22. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА