2. Интернэтийн тодорхойлолт
Интернэт нь дэлхий дээрх хоорондоо төрөл бүрийн
сүлжээгээр холбогдсон комьютерийн хэрэгсэл юм.
Өөрөөр хэлбэл интернэт нь дэлхий дээрх хоорондоо
холбоо бүхий олон сая компьютер гэж хэлж болно.
Өөр бусад сүлжээний хэрэглэгч нарын хоорондоо
холбогдож буй зөвхөн компьютерийн холбоог TCP/IP
гэдэг.

3. Интернэтийн онцлог
Интернэт нь цаг хугацаа болон орон зайн хязгаар
байхгүй.
Жижиг сүлжээнүүдийг холбосон сүлжээнүүдийн цогц
юм.
Интернэт нь нээлттэй учир хэн ч амархан нэвтрэн орж
ашиглах боломжтой.
Интернэт нь хяналтын механизм байхгүй.
Хувь хүн хүссэн домэйн нэрээр бүртгүүлж ашиглаж
болно.

4. Интернэтийн холболт
Интернет нь эзэмшигч (Host), өртөө (Router),
үйлчлүүлэгч (Client), ба холболт (Connection) гэсэн
хэсгүүдээс тогтсон нарийн систем юм. Өртөө нь
интернетийн гол зангилаа цэгүүд дээр байрласан
тусгай төхөөрөмж юм. Өртөө нь таны компьютераас
дамжуулж байгаа илгээмжээс очих хаягийг нь уншаад
зөв чиглэл рүү нь цааш дамжуулах үүрэгтэй байдаг.

5. Холболт. Нэг хэрэглэгчийг нөгөө хэрэглэгчтэй хэрхэн
холбож байгааг тодорхойлсон нэр томъёо юм. Энгийн
хэрэглэгчийн хувьд найдвартай сайн холбоо байдаг.

6. Интернетэд холбогдсон компьютерүүдийг эзэмшигч
(Host) ба үйлчлүүлэгч (Client) хэмээн хоёр бүлэгт
хувааж ангилдаг. Интернеттэй байнгын холбоотой
байж онлайн горимд (бусад компьютертай ярихад
үргэлж бэлэн) байдаг компьютер эзэмшигч болно.
Бусад компьтерийг интернетэд холбох өөрийн хатуу
дискэн дээрх файлыг хүссэн хүнд дамжуулж өгөх
замаар файлаар үйлчлэх хоёр үүрэгтэй компьютерийг
сервер (Server-үйлчлэгч) компьютер гэж нэрлэдэг.
Харин эзэмшигч биш бүх компьютерийг үйлчлүүлэгч
ангид хамааруулдаг.

7. Интернэтийн үндсэн үйлчилгээ
Электрон шуудан (E-mail)
Электрон шуудан гэдэг нь интернэтийг ашиглан
хүлээж авч, илгээж буй захиа юм. Өөрөөр хэлбэл
Булганаас Улаанбаатар руу шуудангаар захиа
илгээхийн оронд компьютер болон интернэтийг
ашиглан захиа илгээж, хүлээн авна гэсэн үг юм.
Ингэснээр Булганаас илгээсэн шууданг маш хурдан
хүлээн авах боломжтой юм. Америкт 1995 онд гэхэд л
электрон шуудан нь ердийн шуудангаас давж байсан
мэдээ байдаг.

8. Chat
Чат бол Интернэтийн үйлчилгээний нэг төрөл юм.
Хэдэн мянган км-ийн зайд байгаа хэрэглэгчид
хоорондоо хугацааны нэгэн агшинд, тодорхой нэг
сервер дээр байрлах программын тусламжтайгаар
хоорондоо холбогдон харилцан ярилцдаг. Чат нь текст,
яриа, видео гэсэн төрлөөр явагддаг. Текст хэлбэрийн
чат нь тодорхой нэг сервер дээр байрлах сэдэв рүү
орж, тэнд холбогдон орсон бусад хүмүүстэй бичгээр
харьцдаг. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл таны бичээд
илгээсэн текст нөгөө хүний дэлгэц дээр, нөгөө хүний
бичсэн текст таны дэлгэц дээр гарч ирэх жишээтэй.

9. Telnet
Алс хол байгаа компьютерийг яг өмнөө байгаа
компьютер мэт ашиглах боломжийг олгодог.
Ашиглах эрх интернэтэд холбогдсон байгаа
тохиолдолд ашиглах боломжтой бөгөөд ихэвчлэн
Unix Shell гэдэг командын хэлийг ашигладаг.
Usenet
Usenet нь электрон зарлалын самбарын нэг хэлбэр
бөгөөд олон хэрэглэгч салбар бүрээр нээлттэй
сэдэв болон сүүлийн үеийн мэдээллийг оруулж
хайх боломжийг олгодог дэлхийн хамгийн
хүчирхэг мэдээллийн сүлжээ юм.

10. FTP (File Transfer Protocol)
Энэ нь интернэтийн үйлчилгээнүүдийн нэг нь юм. Энэ
протоколын тусламжтайгаар файлыг татаж авах
( ), илгээх ( ) үйлдлүүдийг гүйцэтгэдэг.
Аль нэг сайт руу файл upload хийхийн тулд тухайн
сайт дээрх нэг директорт файлаа хуулах эрхтэй байх
шаардлагатай. Эрхийг нь зааж өгөөгүй бол файлаа
хуулах боломжгүй.

11. WWW үйлчилгээ (World Wide Web)
WWW буюу World Wide Web нь интернетийн хамгийн
өргөн хэрэглэгддэг үйлчилгээнд зүй ёсоор тооцогддог.
Энэхүү WWW үйлчилгээ нь URL, html, hyper text
хэмээх элементүүдийг агуулдаг.
Hyper text Интернет дэх мэдээлэл нь зураг, дүрс, дуу
авиаг ихээр агуулдаг бөгөөд үүнийг hyper text хэмээн
нэрлэдэг.

12. Html Hyper text үүсгэдэг Hyper text MarkUp Language
гэж нэрлэгддэг программчлалын хэл юм.
URL Интернет дэх Вэб булангийн хаягийг ULR буюу
Universal Resourse locator гэж нэрлэнэ. Вэб булан бүр
заавал http /hyper text transfer protocol/ эсвэл ftp /file
transfer protocol/ гэсэн эхлэлтэй байна.
Modem /Modulator Demodulator гэсэн үгийн товчлол/
Телефон шугамыг ашиглан тоон сигналыг аналог
сигналд, аналог сигналыг тоон сигналд хөрвүүлдэг
оролтын төхөөрөмж юм.

13. Холболтын протокол. Интернетэд холбогдсон
компьютерүүд өөр хоорондоо холбогдох
программчлалын механизм юм.
Web site буюу вэб булан нь хувь хүн, албан
байгууллага, сургууль олон нийтийн газруудын тухай
мэдээллийн сан.
Web page буюу вэб хуудас нь вэб булангийн нэг хэсэг
юм. Өөрөөр хэлбэл вэб булан нь вэб хуудсуудыг
агуулдаг.

14. Интернэтийн түүх
Интернэт нь 1969 онд 4 их сургуулийн компьютерийг холбосон
Америкийн Батлан Хамгаалах Департаментийн Arpanet
сүлжээнээс эхэлсэн юм. Тэр үед Arpanet-ийн зорилго нь ЗХУ-аас
цөмийн довтолгоо хийх юм бол зөвхөн нэг удаагийн дайралтаар
холбооны сүлжээнд саатал үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх
цэргийн зориулалтаар хийгдэж туршигдсан төсөл байсан юм.
Arpanet-ийн ШУ-ы салбарын хэрэглээнээс Arpanet ба цэрэг
армийн хэрэглээний Milnet сүлжээ болон салбарласнаар
өнөөгийн интернэтийн үндсийг бий болгож өгсөн. 1986 онд
Америкийн ШУ-ы сан (NSF)-гийн 5 супер компьютерийг
холбохын тулд NSF сүлжээ бүтээгдэж улмаар 56 kbps-ын
хурдаар Америкийн мужуудыг холбосон сүджээний үндэс
суурийг тавьж өгснөөр жинхэнэ интернэт бий болсон түүхтэй.

15. 1992 онд CIE (Commercial Internet Exchange) гэдэг шинэ
сүлжээг бий болгож арилжааны зориулалт бүхий интернэт
үүссэн юм. Орчин үеийн интернэт нь 1989 онд Тим
Бонослигийн хувь нэмрээр www үйлчилгээ нь зөвхөн
интернэт харилцааны хэрэгсэл байхаа больж энгийн ШУ,
технологи, эдийн засаг, нийгэм, боловсрол, цаг уур, цахим
төлбөр тооцоо зэрэг маш олон салбарыг хамарсан өргөн
цар хүрээтэй мультмедиа мэдээлэл холбооны сүлжээ
хэлбэрээр хөгжиж байна.
Өнөөдөр дэлхий 930 сая хvн интернэтийг тогтмол
хэрэглэдэг бөгөөд энэ тоо 2007 он гэхэд 1.35 тэр бумд
хvрнэ гэсэн судалгаа байдаг.

16. IP хаяг ба домэйн нэр
IP хаяг: Тоогоор илэрхийлэгдэх интернэт хаяг.
Жишээ нь: 66.94.230.45 Энэ нь yahoo-гийн IP хаяг юм.
204.71.200.69 - энэ нь Интернэт дотор мэдээлэл дамжуулахад
хэрэглэгддэг vндсэн хаяг бөгөөд Интернэт дотор байгаа бvх
компьютеруудын IP хаяг нь 0.0.0.0-с 255.255.255.255-ийн
хооронд байдаг. IP хаяг бүрд домайн хаяг бий.
Домэйн нэр: Хэрэглэгчид зориулсан, прорамм хангамжны
хvрээнд хэрэглэгдэх хаяг өөрөөр хэлбэл үгээр илэрхийлэгдсэн
интернэт хаяг.
Жишээ нь: http://www.yahoo.com / нь yahoo-гийн домэйн нэр юм.
Домайн нэр нь интернэтэд холбогдсон компьютер тус бүрийг
төлөөлпдөг олон тоонуудын оронд тогтооход хялбар үсгэн
тэмдэглэгээ хэрэглэдэг юм. Өөрөөр хэлбэл Yahoo-гийн вэб
серверийн хаяг нь www.yahoo.com ба 66.94.230.45 хоёр ижил
юм. Энэ нь хvнд хэрэглэхэд хялбар болгодог хаяг юм.

17. Web browser (Вэб браузер)
Web browser нь WWW (World Wide Web) үйлчилгээний
үндсэн хэрэгсэл ба вэб серверт хүмүүсийн хүсэлтийг
дамжуулан, хариу мэдээллийг компьютерт дээр
гарган, үзүүлж өгдөг програм юм.
Web browser-ийн Internet Explorer, Netscape, Smart
Explorer, Opera зэрэг олон төрөл байдаг бөгөөд
хамгийн өргөн ашигладаг нь Мicrosoft компанийн
Internet Explorer юм.

18. Internet Explorer-ийг эхлүүлэх
[Start]->[All Programs]->[ Internet Explorer]-ыг сонгоод
click.
Internet Explorer-ийг хурдан эхлүүлэх shortcut icon-ыг
үүсгэх
1. [Start]->[All Programs]->[ Internet Explorer]-ыг
сонгоод баруун click.
2. Send to->Desktop (Create shortcut)-ийг сонгоод click.
3. Desktop дээр shortcut icon үүсэнэ.

19. Internet Explorer-ийн үндсэн дэлгэц ба
1
бүтэц 7
2
3
4
5
6

20. Title bar: Одоо гаргачихсан байгаа вэбийн хаяг бичигдсэн
байна.
Menu bar: Internet Explorer-т ашиглагдах командуудыг
агуулсан menu bar.
Toolbars: Байнга хэрэглэгддэг командын хэрэгслүүдийг
төлөөлсөн icon-уудыг багтаасан байна.
Address bar: Үзэх гэж байгаа вэбийн хаяг (домайн нэр
болон IP хаяг)-ийг бичнэ. Мөн одоо үзэж байгаа вэбийн
хаягийг үзүүлнэ.
Internet Explorer-ийн дэлгэцийн гол хэсэг: Вэб хуудасны
агуулгыг харуулдаг.
Status bar: Холболтын байдал ба хулганы зааж буй сэдвийн
нэрийн мэдээллийг харуулдаг.
Internet Explorer Logo: Интернэтэд хайлт хийх үед энэ дүрс
хөдөлж байдаг.

21. Internet Explorer-ийн хэрэгслийн мөр
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Өмнө үзсэн хуудас руу шилжих
Хаягийн мөр
Өмнө нь орсон хуудас руу дахин шилжих
Ачаалагдаж буй вэбийг зогсоох
Хуудсыг дахин ачаалах
Хамгийн эхний үндсэн хуудас руу шилжих
Хайлт
Таалагдсан вэбээ хадгалах
Хэвлэх