More Related Content More from Oidov Umbelee (11) 2. Үндсэн логик гейтүүд
Тоон электроникийн үндсэн суурь бааз элемент нь логик гейтүүд
юм. Логик гейтүүд нь хүчдлийн их эсвэл бага төвшинг хэрэглэнэ.
Энэ хичээлийн хүрээнд хүчдлийн их төвшинг бинари 1,
хүчдлийн бага төвшинг логик 0 гэж ойлгоно.
Бүхий л тоон системүүд нь зөвхөн үндсэн 3 логик гейт дээр
суурилагдсан байдаг. Эдгээр нь логик AND, гейт, логик OR гейт
мөн логик NOT гейтүүд болно. Өөрөөр хэлбэл бүхий тоон
системүүд нь үнэндээ логик үйлдлүүдийг л гүйцэтгэдэг гэж
ойлгож болно.
Бүгд үнэн үед үнэн байдаг, аль нэг нь худал бол худал байдаг
логик үйлдлийг AND үйлдэл гэдэг. Тэгвэл энэ үйлдлийг
гүйцэтгэдэг логик элементийг AND гейт гэнэ.
Жишээ нь үнэнийг бинари 1-ээр, худлыг бинари 0 гэвэл A ба В
гэсэн 2 үзэгдлийн хувьд AND логик үйлдлийг хүснэгтээр
тодорхойлъѐ. Өөрөөр хэлбэл 2 оролттой 2 оролтын боломжит
утгуудад гаралт ямар байхыг харуулсан хүснэгтийг зохиоѐ.
3. Оролтын бүх боломжит утгуудад гаралт ямар байхыг
харуулсан дээрх хүснэгтүүдийг цаашид үнэмшлийн хүснэгт
гэнэ.
7. Жич: NOT гейтээр гүйцэтгэгдэх
үйлдлийг цаашид complement
буюу гүйцээлт гэж нэрлэнэ.
Өөрөөр хэлбэл тоон электроникт
үгүйсгэгч гэсэн ойлголт
байдаггүй. 0-ийн гүйцээлт 1, 1-
ийн гүйцээлт 0, 01-ийн гүйцээлт
бол 10, 010110110-ийн гүйцээлт
бол 101001001 гэсэн ойлголт л
байдаг. Өөрөөр гүйцээлт гэдэг
үйлдлийг гүйцэтгэдэг элемент
бол NOT гейт гэж ойлгоно.
8. Эдгээр логик гейтүүдийг ихэвчлэн хооронд нь хослуулан
хэрэглэх бөгөөд практикт өргөн хэрэглэгддэг логик
гейтүүдийн хослолын үндсэн 2 хэлбэр нь AND-OR хэлхээ ба
OR-AND хэлхээнүүд болно.
Логик AND-OR хэлхээ нь эхлээд оролтуудын хувьд логик
AND үйлдлийг гүйцэтгээд гарсан үр дүнгүүдийн хувьд OR
үйлдэл гүйцэтгэхийг ойлгоно. Доорх жишээнд Y=AB+BC
үйлдлийг гүйцэтгэх хэлхээг үзүүлсэн болно. Y=AB+BC
илэрхийллийг sum of product /үржвэрүүдийн нийлбэр/ буюу
товчоор Булийн минтерм илэрхийлэл гэж нэрлэнэ.
9. Энэ хэлхээ нь А, В, С гэсэн гурван оролттой учраас энэ
хэлхээний үнэмшлийн хүснэгт нь дараах хэлбэртэй байна.
10. Логик OR-AND хэлхээ нь эхлээд оролтуудын хувьд логик OR
үйлдлийг гүйцэтгээд гарсан үр дүнгүүдийн хувьд логик AND
үйлдлийг гүйцэтгэнэ. Доорх жишээнд Y=(A+B)(B+C)
үйлдлийг хэрхэн гүйцэтгэхийг харууллаа. Y=(A+B)(B+C)
илэрхийллийг цаашдаа product of sum /нийлбэрүүдийн
үржвэр/ буюу товчоор Булийн макстерм илэрхийлэл гэж
нэрлэнэ.
11. Энэ хэлхээ нь А, В, С гэсэн гурван оролттой учраас энэ
хэлхээний үнэмшлийн хүснэгт нь дараах хэлбэртэй байна.
12. Энэ нь basic input/output system буюу орчуулбал оролт
гаралтын үндсэн систем гэсэн утгатай BIOS нь микросхем
дээр тусгайлан бичсэн программ бөгөөд персонал компьютер
дахь микропроцессор нь компьютерийг асаасны дараа
системийг ачаалахад BIOS-г ашигладаг. Түүнчлэн компьютер
дэхь үйлдлийн систем болон компьютерт холбогддог дагалдах
төхөөрөмжүүдийн (хатуу диск, видео адаптер, гар хулгана
боон принтер) хоорондох өгөгдлийн дамжуулалтыг
зохицуулдаг байна.
13. Өөр нэг утгаараа бол BIOS нь EEPROM (electrically-erasable,
programmable read-only memory) микросхем дээрх
микропроцессорт хандах боломжтой программ юм.Санах ойн
хэмжээ нь 128к байдаг юм. Энэхүү BIOS ROM нь motherboard
дээр суурилагддаг ба ихэвчлэн Award, American Megatrends
(AMI) мөн Phoenix-ийн гэх BIOS-ууд тохиолддог.BIOS-нь
компьютерийн салшгүй хэсэг бөгөөд таныг компьютер
худалдан авахад үйлдвэрээсээ дагалдаж ирдэг.
14. BIOS-ын биелүүлдэг олон функцүүдийн нэг бол системийг
ачаалахад гүйцэтгэх түүний үүрэг юм. Компьютерыг асаахад
системийн үндсэн санах ой хоосон байх бөгөөд нэн түрүүнд бүх
дагалдах төхөөрөмжүүдийг шалгаад дараа нь үйлдлийн
системийг хатуу диск эсвэл бусад дискний төхөөрөмжөөс дуудан
уншиж motherboard дээр суурилагдсан тогтмол санах ой болох
(RAM) д ачаалдаг. Энэ үйлдлийг Boot гэнэ. Дагалдах
төхөөрөмжүүдийн хаяглалтыг өөрчлөх нөхцөлд үүнийг BIOS л
зөвхөн гүйцэтгэж чадахаас бус үйлдлийн систем болон
хэрэглээний программуудын аль нь хийх боломжгүй.
15. BIOSажиллаж эхэлмэгцээ хамгийн түрүүнд
эхний шалгах хэсгийн үйлдлийг хийж эхлэх ба
үүнийг POST (Power-On Self-Test) гэнэ. Хэрэв
таны компьютерийн аль нэг дагалдах
төхөөрөмж элемент гэмтэлтэй байвал энэ нь уг
тестийн явцад илэрч дэлгэцийн адаптор өөрөө
гэмтэлтэй бол энэ тухайгаа сигнал хэлбэрээр
мэдэгдэнэ.
16. BIOS ажиллаж эхлэх үед та дэлгэц дээр BIOS- оос
өгөх мэдээллийг харах болно. Эдгээрийг жагсаавал
:
BIOS ийн хувилбар ба үйлдвэрлэсэн компанийн нэр
BIOS ийг үйлдвэрлэсэн он
Процессорын нэр хурд
Setup программ руу орох товчлуурын нэр (ихэвчлэн
del, Ctrl+Alt+Esc, Del, зарим үед F2 буюу өөр ч
товчлуур байх нь бий)
Системийн тэмдэгт буюу BIOS –г эсвэл
motherboard-ийг үйлдвэрэлсэн компанийн барааны
тэмдэг.
17. BIOS дискнээс үйлдлийн системийг ачаалахын өмнө таны
компьютерийн системийн бүтцийн тухай товч мэдээлэл өгдөг.
Үүнд:
Processor(Процессорын (CPU)төрөл):
Coprocessor (дагалдах процессор суурилагдсан эсэх):
Ихэвчлэн"Installed" эсвэл "Integrated"гэсэн тодотголтой
байдаг.
IDE/ATA Drives: Энэ нь компьютерт суурилагдсан primary
master, primary slaveэсвэл secondary master, secondary slave
дискний тухай мэдээлэл байх ба өөрөөр хэлбэл энэ хэсэг таны
компьютерийн хатуу дискний хэмжээ төрлийг харуулдаг
байна.
Үндсэн санах ойн хэмжээ: Энэ нь тогтмол 640к байдаг.
Өргөтгөсөн санах ойн хэмжээ:
18. Cache-ийн хэмжээ.
Санах ойн төрөл: Ихэнх системийн хувьд санах ойн (RAM)
хэмжээ болоод төрлүүдийг харуулдаг.
Display –ний төрөл: VGA/SVGA гэх мэтээр бичигдэх ба энэ
нь дэлгэцийн талаарх хамгийн ерөнхий мэдээлэл байдаг.
Serial ports: Энэ бол таны компьютерийн оролт ба гаралтын
сериал (I/O COM) портын хаягийн тухай мэдээлэл юм
19. Өмнөх хэсгүүдэд BIOS-ийн үүрэг дэлгэцэнд харуулах
мэдээллүүдийн талаар тодорхой бичигдсэн. Тэгвэл эдгээр
мэдээллийг шалгаж дэлгэцэнд гаргахын тулд BIOS уг
компьютерийг анх ажилд бэлэн болгох үед бүх мэдээллээ өөрийн
CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) ойдоо
хадгалсан байдаг. Энэ бол BIOS дотор 64К зай эзлэж байдаг
логик ой юм.
Харин хадгалагдсан мэдээллээ алдахгүй байхын тулд BIOS-ын
микросхемийн 3.5V-ийн батарейгаар тэжээж байдаг ба энэ нь мөн
motherboard дээр байрладаг байна. Уг мэдээллийг уншихын тулд
компьютерийн setup-ын программыг ажиллуулна.
