Lec1

1. Мэдээллийн
технологи

2. ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО
OМэдээллийн системийн үндсэн
ойлголтууд, компьютерийн ерөнхий
бүтэц, үндсэн төхөөрөмжүүдийн
ажиллах зарчим, компьютерт мэдээлэл
дүрслэх хэлбэр, компьютерийн програм
хангамжийн систем ба түүний
зориулалт, үйлдлийн систем, түүний
орчинд баримт бичиг, хүснэгтэн
мэдээллийг боловсруулах, илтгэл,
танилцуулга бэлтгэж сурахад оршино.

3. СУРАХ БИЧИГ, ХИЧЭЭЛИЙН
МАТЕРИАЛ
O Катерин Маррэй "First Look Microsoft Office
2010"
O Sarah E.Huchinson "MS excel"
O Г.Өсөхжаргал, Д.Ганцоож “Компьютерийн
үндэс хичээлийн лаборатори, бие даалтын
ажлын удирдамж“

4. ЕРӨНХИЙ АГУУЛГА
OМэдээлэл технологи
OМэдээллийн систем
OWindows
OMicrosoft Word
OMicrosoft Excel
OMicrosoft PowerPoint

5. КОМПЬЮТЕРИЙН
ТУХАЙ ҮНДСЭН
ОЙЛГОЛТ
Лекц 1

6. КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ
O Компьютер гэдэг нь өгөгдлийг /мэдээллийг/
богино хугацаанд боловсруулж үр дүнг гаргах
машин юм.
O Сампин – МЭӨ1300 /хятад/
O 1642 – Паскаль баганад тоо нэмж зээлж
санах зарчмаар тоог нэмдэг хасдаг
машиныг анх зохиожээ.

7. КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ
 1820 – Францын эрдэмтэн Томас Де Колмар
анхны 4 аргын үйлдлийг хийдэг механик
тооны машин хийгджээ.
 1822 – 20 оронтой тоог нэмж хасаж
минутын дотор үр дүнг гаргадаг машин
зохиожээ.
O 1936 – Z1 zomputer
O 1942 – ABC Computer

8. КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ
O 1945 - 1946 – ENIAC 1 /Electronic Numerical
Integrator and computer/
O 1951 – UNIVAC /Universal Automatic
Computer/
O 1954 – Programming Language
O Анх FORTRAN /FORmula TRANslation/
O1962 – First Computer Game
O 1969 – ARPAnet сүлжээ

9. O 1971 – Floppy disk
O 1974 – анхны хэрэглэгчдэд зориулагдсан
компьютер үйлдвэрлэгдсэн
O 1975 – IBM анхны лазер принтер гаргасан
O 1976 - 1977 – Apple корпораци байгуулагдан зах
зээлд Apple 1 компьютерийг нийлүүлсэн.
/Стефан Жобс/
O 1980 – оноос MSDOS үйлдлийн систем хөгжиж
эхэлсэн.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

10. O 1981 – IBM-PC / Home Computer /
O 1983 – Apple Lisa Computer /Home Computer
with GUI/ Graphic User Interface
O 1984 – Apple Macintosh Computer /more
affordable home computer with GUI/
O 1985 – Windows үйлдлийн систем хөгжиж
эхэлсэн
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

11. O Компьютерт бүх мэдээлэл нь тоогоор
дүрслэгддэг байна. Тоог дүрсэлж бичих болон
үйлдэл хийж боловсруулах дүрмүүдийн нэгдлийг
тооллын систем гэж нэрлэдэг.
O 10-тийн тооллийн систем
O 2-тийн тооллийн систем
O 8-тийн тооллийн систем
O 16-тийн тооллийн систем
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

12. O Компьютерт хадгалагдаж байгаа өгөгдлүүд нь 0,1
гэсэн хоёртын тоон кодоор хадгалагддаг.
O Мэдээллийн хамгийн бага нэгжийг бит (bit) гэнэ.
O 8 бит нийлж 1 байт болдог. (byte)
O Бит байтаас гадна килобайт (KB), мегабайт (MB),
гегабайт (GB) гэсэн нэгжүүд бий.
O 8 bit = 1 Byte , 1024 Byte = 1 KB
O 1024 KB = 1 MB , 1024 MB = 1 GB
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

13. O Компьютерийг програм хангамжийн хэсэг
/software/, техник хангамжийн хэсэг
/hardware/ гэсэн хоёр хэсэгт хувааж үзнэ.
O Бүх компьютер техник хангамж гэж нэрлэгдэх
олон тооны хэсгүүдээс бүрдэнэ. Нүдээрээ
харж гараараа барьж байгаа компьютерийн
хэсгүүд нь техник хангамжийн хэсэгт
хамаарна.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

14. O Компьютерийг ажиллуулахын тулд техник
хангамж нь програм хангамж (software)-ийг
хэргэлдэг.
O Програм хангамж нь программууд гэж
нэрлэгдэх ямар нэгэн үйлдлийг хийх
заавруудын бүрдэл юм.
O Программууд нь бидний компьютерт өгсөн
мэдээллийг компьютерийн ойлгодог хэлрүү
хөрвүүлдэг.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

15. O Програм хангамж нь operating systems
[үйлдлийн системүүд] ба application
programs [хэргэлээний программууд] гэж
хуваадаг.
O Үйлдлийн систем нь компьютерийг
ажилуулах түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн
ажиллагааг удирдаж хэрэглээний программын
ажиллах суурь болж өгдөг.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

16. O Үйлдлийн систем нь хэрэглэгч компьютер 2-ыг хооронд
нь холбох үүрэгтэй.
O Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг үйлдийн систем нь
windows юм.
O Давуу тал
O Хэрэглэхэд хялбар энгийн бүтэцтэй
O Бусад төхөөрөмжүүдтэй зохицон ажиллах чадвартай
O Ихэнх өргөн хэрэглээний програм хангамжууд windows
үйлдлийн системд зориулагдсан байдаг.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ

17. O Үйлдлийн систем гэдэг бол бусад програмыг
ажиллуулах зориулалттай, компьютерийн техник
хангамж болон програм хангамжийг холбож өгдөг
програм юм. Одоо ашиглагдаж буй компьютерүүдэд
хамгийн түгээмэл ашиглагдаж байгаа үйлдлийн
системүүдэд
 Windows –ийн үйлдлийн системүүд
 Macintosh-ийн үйлдлийн системүүд
 Unix –ийн үйлдлийн системүүд орно.
Үйлдлийн систем гэж юу вэ?

18. O Linux нь Unix үйлдлийн системийн нэг онцлог төрөл
бөгөөд нээлттэй эх /open source/ буюу үнэгүй үйлдлийн
систем юм. Харин windows төрлийн үйлдлийн
системүүд хувилбараасаа шалтгаалан үнэ нь
өөрчлөгдөж байдаг. Mac OS нь Apple Macintosh
төрлийн бүх компьютерт зориулсан үйлдлийн систем
юм.
Үйлдлийн системүүдийн ялгаа, онцлог

19. O Компьютерийн техник хангамж нь дараах 5
хэсэгт хуваагддаг:
- Input (оролтын)
- Processing (боловсруулалт хийх)
- Storage (мэдээлэл хадгалах)
- Output (гаралтын)
- Communications (xолболтын)
КОМПЬЮТЕРИЙН ТУХАЙ ҮНДСЭН ОЙЛГОЛТ (20)

20. Input (оролтын)
 Оролтын төхөөрөмжийн гол үүрэг нь өгөгдлийг
цуглуулж, компьютерт боловсруулах боломжтой
болгон хөрвүүлэх явдал юм.
 - Гар
 - Хулгана
 - Микрофон

21. Processing (боловсруулалт хийх)
O Боловсруулалт хийх төхөөрөмж нь
компьютерийн программ хангамжаас ирж буй
командыг хүлээн авч, гүйцэтгэх үүрэгтэй. Жишээ
нь хүснэгтэн мэдээлэл дээрх мөнгөний дүнг
нэгтгэж гаргах гэх мэт.
- Central Processing Unit (CPU)
- Random Access Memory(RAM)

22. O Микропроцессор – CPU (Central Processing
Unit) Тодорхой үр дүнд хүрэхийн тулд
биелүүлэх үйлдлүүдийн дараалалыг
программ гэнэ. Тэгвэл программын
үйлдлүүдийг алхам бүрээр нь биелүүлдэг
компьютерийн хэсгийг микропроцессор гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл компьютерийн үйлдэл,
боловсруулалт хийдэг хэсэг нь юм.
БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

23. O Процессорт компьютерийн ажиллагааг хангах
олон тооны микро элементүүд, гадна
төхөөрөмжтэй холбох, мэдээлэл хадгалах
төхөөрөмж зэргийг байрлуулсан байдаг.
O Төв процессор
O Удирдах хэсэг
O Санах ой
O Арифметик логик үйлдлийн хэсгээс бүрдэнэ.
БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

24. OКомпьютерээр боловсруулах бүх төрлийн
мэдээллийг санаж хадгалахад
зориулагдсан компьютерийн хэсгийг санах
ой гэнэ.
OСанах ойг
OТогтмол санах ой ROM
OШуурхай санах ой RAM гэж 2 ангилна
БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ

25. Storage (мэдээлэл хадгалах)
O Мэдээлэл хадгалах төхөөрөмжийн үүрэг нь
өгөгдөл, программ хангамж зэрэг бүх төрлийн
мэдээллийг удаан болон түр хугацаагаар
хадгалах үүрэгтэй.
- Уян диск
- Хатуу диск
- Zip диск
- Tape төхөөрөмж

26. Output (гаралтын)
O Гаралтын төхөөрөмжийн үүрэг нь компьютер
дээр боловсруулсан мэдээллийг хэрэглэгчдэд
ямар нэгэн байдлаар хүргэх явдал юм. Жишээ нь
дэлгэц дээр харах, цаасан дээр хэвлэх, дуу
сонсох г.м
- Дэлгэц
- Принтер
- Чанга яригч

27. Communications (xолболтын)
O Холболтын төхөөрөмжийг нэг компьютерээс
нөгөө рүү холбогдон мэдээлэл солилцоход
ашигладаг.
- Модем
- Кабель

28. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Start цэсэнд байрлах командууд
O All Programs - PC-д байгаа бүх програмуудын
жагсаалтыг харуулна.
O My documents - My documents хавтас дахь
баримтуудыг харуулна.
O My computer - Диск файл хавтастай ажиллах
програм
O Control Panel - Системийн тохируулгыг
өөрчилнө.
Company Logo

29. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
O Search - Файл ба каталог, компьютерыг хайх
O Run - Програмыг нээн ажиллуулах
O Log off - Өөр хэрэглэгч ажиллах боломжийг
олгоно.
O Turn off computer - PC- ыг унтраах ба
програмын ажиллагааг дахин эхлүүлэх.
Company Logo

30. CONTROL
PANEL
Company Logo

31. Control Panel
OControl Panel нь Windows системийн
тохируулгуудыг өөртөө агуулж байдаг.
OControl Panel-ийг ажилуулахдаа
Start -> Control Panel командыг сонгож
ажиллуулна.

32. OAccessibility Options
Энэ програм нь хулгана , гар , дэлгэц, дуу
зэрэг зарим төхөөрөмжүүдийн нэмэлт
тохируулгуудыг хийнэ.
OAdd New Hardware
Энэ програмыг ашиглан бид шинээр
төхөөрөмж суулгаж болно. Янз бүрийн
суулгаж болох төхөөрөмжүүдийн
жагсаалтаас сонгон суулгаж болно.
CONTROL PANEL

33. O Add/Remove Programs
Энэ програмыг ашиглан системд
суулгагдсан програмуудыг системээс
устгах, шинээр програм суулгах зэрэгт
ашиглана.
CONTROL PANEL

34. O Date and Time
Энэ програмыг ашиглан системийн цаг болон он
сар өдрийг тохируулна.
O Display
Энэ хэсэгт бид дэлгэцийн дэвсгэр өнгийг өөрчилөх,
дэлгэцийн амрах горимыг тохируулах, харилцах
цонхны өнгийг өөрчлөх, дэлгэцийн хэмжээг
тохируулах гэх мэт үйлдлүүдийг хийнэ.
CONTROL PANEL

35. O Fonts
Энэ хэсэгт системд хэрэглэгдэж байгаа бүх
фонтны файлууд энд байдаг. Энэ хэсгийг
ашиглан фонт бүр ямар хэлбэртэйгээр
дүрслэгддэгийг харж болно.
CONTROL PANEL

36. O Keyboard
Гарны тохиргоог энэ командын
тусламжтайгаар хийж болно. Үүнд курсорын
хурдыг өөрчилөх , курсорын анивчих хурдыг
тохируулах зэрэг үйлдлийг гүйцэтгэх
боломжтой.
CONTROL PANEL

37. O Mouse
Хулганы тохируулга хийнэ. Үүнд хулганы
баруун , зүүн товчлуурын үүргийг солих,
хулганы заагчийг сольж төрөл бүрийн
тэмдэгт, дүрсээр солих , хулганы хурдыг
өөрчилөх гэх мэт.
CONTROL PANEL

38. O Printers and Faxes
Энэ хэсэгт бид компьютертээ шинээр принтер
болон факсийг таниулж болно. Шинээр
принтер суулгахдаа өөрийнх нь дагалдаж
ирсэн СД-гээр суулгаж болохоос гадна
компьютерт байгаа бэлэн хэрэгслийг ашиглаж
болно.
CONTROL PANEL

39. OSystem
Системийн болон тоног төхөөрөмжийн
мэдээллийг агуулна.
OSound
Дууны тохиргоо хийнэ.
CONTROL PANEL

40. O Control Panel -> Regional and Language
хэсэгт хэлний тохиргоог хийж, language bar
буюу хэлний мөрөнд ямар ямар хэлнээс
сонголт хийж бичих боломжтойг харуулна.

41. O Гарч ирэх харилцах цонхны Language хэсгийг сонгоно.
Detail

42. Add

45. Windows Explorer
OWindows Explorer програм нь файл болон
хавтастай ажиллахад зоруулсан програм
юм.
OЭнэ програм нь зуун , баруун гэсэн 2
цонхноос бүрдэнэ.

46. Windows Explorer
OШинээр хавтас үүсгэх болон устгах,
нэр өөрчлөх
O Шинээр хавтас үүсгэхдээ:
1.Хаана үүсгэх гэж байгаа тэр газраа
сонгоно.
2.Шуурхай цэснээс New->Folder
O Xавтас устгахдаа:
1.Устгах гэж байгаа хавтасаа сонгоно.
2.Шуурхай цэснээс Delete
3.Гарнаас Delete

47. OХавтасны нэр өөрчлөхдөө
1. Тухайн өөрчлөх гэж байгаа хавтасны
нэрэн дээр хулганы заагуурыг
байрлуулан 3секунд хэртэй дарахад
хавтасны нэр өөрчлөх боломжтой.
2. Шуурхай цэснээс –>Rename
WINDOWS EXPLORER