1. КОМПЬЮТЕРИЙН
ХУЛГАНА
“Баянзүрх” цогцолбор сургууль
Мэдээлэл зүйн багш М.Мөнхцэцэг

2. MOUSE
Компьютерийн хулгана нь дэлгэц
дээрхи курсорын хөдөлгөөнийг хянах
үүрэг бүхий хатуу хавтгай гадаргуу
дээгүүр гүйж ажилладаг жижиг
төхөөрөмж юм. Энэ төхөөрөмж
хэмжээ, хэлбэр дүрс, өнгө,
хөдөлгөөнөөрөө хулганатай төстэй
учир ийм нэртэй болжээ.

3. Товч түүх
Бидний өдөр тутмын амьдралын нэг хэсэг
болтлоо энэ энгийн боловч чадварлаг
төхөөрөмж хөгжлийн урт хугацааг туулсан
нь гайхалтай юм. 1960-аад онд энэхүү
төхөөрөмжийг хийх санаа Дуглас
Энглбартад анх төрсөн боловч өнөөгийн
дүр төрхөө олон жилийн дараа олж
авсан. Анх 1984 онд хулгана нь Apple
Macintosh компьютертэй хамт гарч ирсэн
тэр үеэс хойш компьютерийг ашигладаг
арга бүхэлдээ өөрчлөгдөж, ажиллагаа
хөнгөвчлөгдсөн.

4. Ажиллах зарчим
Хулганы тусламжтай бид чиглүүлэгчээ
(курсор) залж тодорхой объектийг
идэвхжүүлж чадах болсон. Хулгана таны
хурууны товшилтыг мэдэрч компьютерт
дамжуулдаг. Компьютер ч тэр дор нь
командыг биелүүлж хариу өгдөг.Хулгана
хурууны товшилтыг сигнал болгон
компьютерт дамжуулдаг. Хулганыг гаднаас
нь харахад төмөр эсвэл пластмассан гэр,
бөмбөлөг, товчлуур, компьютерт
холбогддог кабелаас тогтоно.

5. Хулгана ямар програм дээр ажиллахаасаа
хамаарч өөр өөр үүрэг бүхий, 1- 3
товчлууртай байдаг. Ихэнх хулгана 2
товчлууртай байдаг бөгөөд зүүн талынх нь
өргөн хэрэглэгддэг. Windows үйлдлийн
системд хэрэглэгч сонголт хийж ямар ч
объект дээр ажиллаж болно. Баруун
товчлуурын тусламжтай вэб хуудаснаас ямар
нэг зургыг хатуу диск болон уян диск рүү
хуулж болно. Солгой хүмүүст зориулсан
хулгана байдаг.
3 товчлууртай хулгана гарч ирснээр хэрэглэгч
keyboard буюу гарнаас өгөгддөг олон
үйлдлээс чөлөөлөгдсөн.

6. Хулганыг компьютерт доорх 3
аргын аль нэгээр нь холбодог.
1. Сериал хулгана нь RS-232C буюу
COM портонд шууд холбогдоно.
2. PS/2 хулгануудыг PS/2 портод шууд
холбоно
3. Утасгүй хулганууд компьютерт
биеэрээ холбогдохгүй. Харин радио
долгион эсвэл инфра туяаны
тусламжтай компьютерт холбогддог.