Archie Carroll'un Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi

1. Dr. Özden ÖZLÜ
(2016)
Halkla İlişkiler ve Tanıtım
Programı

2. 2

3. 3
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kavramı
Sosyal sorumluluk, öncelikle birey ve kurumların
 sosyal,
 ekonomik ve
 kültürel
konularda sorumlu ve duyarlı davranmalarını ifade eden bir
kavramdır.
Sosyal sorumlu davranışlar toplumsal gelişime katkı sağlar.

4. 4
Frankental (2001), Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) –
Corporate Social Responsibility (CSR) – kavramının Fransız
Devrimine kadar uzandığını söylemekte ve kurumsal
yardımseverlik örneği olarak girişimci Joseph Rowntree’yi
göstermektedir.
[Peter Frankental (2001). Corporate Social Responsibility – A PR Invention, Corporate
Communications: An International Journal, Vol. 6, Num.1, s.18-20]

5. 5
Kurumsal Sosyal Sorumluluk;
ekonomik, sosyal ve çevresel sorunları
sorumluluk anlayışı ve şeffaflık çerçevesinde
işletmelerin değerleri, kültürü, karar alma süreçleri, strateji ve
uygulamaları
ile entegre etme yöntemi olarak ifade edilebilir.
[ndustry Canada (2006). Corporate Social Responsibility: An Implementation Guide for
Canadian Business, Ottawa. P. 5-6) (www.publications.gc.ca, indirilme tarihi 05.03.2016]

6. 6
Kurumsal Sosyal Sorumluluk;
 Sosyal Sorumluluk
 Sosyal Muhasebe
 İşletmelerin Sorumluluğu
 Kurumsal Sorumluluk
 Kurumsal Hesap Verebilirlik
 Kurumsal Ahlak
 Kurumsal Vatandaşlık
gibi kavramlarla da ifade edilmektedir.

7. 7
 1990’ların sonu ve 2000’lerin başı
 Uluslararası iş dünyasındaki muhasebe ve finansal
skandallar
 Tüketicilerin üretici kurumlara karşı güven sorunu
 İş Ahlakı ve Kurumsal Yönetimin önemi
 KSS’ye artan ilgi

8. 8
Sosyal Sorumluluk
Avrupa Komisyonunun Yeşil Bildirideki tanımına göre (2001:5) :
 resmi beklentilerin yerine getirilmesi
 insana, çevreye ve paydaşlarla ilişkilere daha çok yatırım
yapılması
Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi (The World Business
Council for Sustainable Development)’ne göre:
 kurumun topluma dürüst yaklaşımı
 yönetimin paydaşlar ile ilişkilerinde sorumlu bir davranış içinde
olması
 gerek çalışanlarının ve ailelerinin ve gerekse toplumun hayat
kalitesini yükseltirken ekonomik büyümeye de katkı sağlaması
[Balı, S. & Cinel, M. O. (2011). Bir Rekabet Aracı Olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluk. ODÜ
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. ISSN: 1309-9302, Cilt: 2,
Sayı: 4, s. 45) http://sobiad.odu.edu.tr, indirilme tarihi 06.03.2016]

9. 9
Bir kurumun amaçlarına ulaşmasından
etkilenen veya kurumun amaca ulaşmasını
etkileyebilen kesimlere paydaşlar
denilmektedir.
Freeman, bir kurumun kurum dışı paydaşlarla ilişkisi;
 ne derece güçlü olursa işe yönelik amaçlarında başarı
sağlaması o kadar kolay olur,
 eğer bu ilişkiler zayıf ise başarı sağlaması o kadar zor olur
demektedir.
[ Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach, Boston, Pitman
Publishing, p. 25]

10. 10
 Ekonomik
 Yasal
 Etik
 Gönüllü faaliyetler
 Balinaların korunması
 Yoksulluğun önlenmesi
 Kurum dışı ilgisiz alandaki faaliyetler
düzeyleri K S S
Devlet veya
sivil toplum
örgütleri

11. 11
Kurumlar;
 Sosyal anlamda topluma karşı sorumlu olmalı
 Dürüst ve güvenilir olmalı
 Çalışanların haklarını korumalı
 Etik davranmalı
 Tüketici haklarına saygılı olmalı
(Kadıbeşegil, 2015).
[Kadıbeşegil, S. (2015). İtibar Yönetimi – İtibarınızı yönetmekten daha önemli işiniz var mı?
Kapital Medya Hizmetleri A.Ş. İstanbul, s. 400]

12. 12
Bir kurumdan beklentiler:
 Hissedar ve yatırımcıların >> maksimum kar sağlamak
 Çalışanların >> yüksek ücret, sosyal yardımlar, işçi sağlığı
ve iş güvenliği tedbirleri, eğitim olanaklarına sahip olmak
 Müşteriler >> uygun ve kaliteli mal ve hizmet almak
 Toplumun >> çevre ve topluma karşı sorumlulukların
yerine getirilmesi
[Ersöz, H. Y. (2007). Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışının Gelişiminde Meslek ve
Sivil Toplum Kuruluşları. İstanbul Ticaret Odası, Yayın no: 2007-36, İstanbul, s. 29]

13. 13
Kurumsal Sosyal Sorumluluk sonucunda belirlenen faydalar:
1 Şirketlerin marka ve piyasa değerlerinin artması
2 Daha nitelikli personeli cezp etmesi
3 Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık potansiyeli
4 Hisse değerlerinin artması ve borçlanma maliyetlerinin
düşmesi
5 Yeni pazarlara girmesi
6 Verimlilik ve kalite artışları
7 Risk yönetimlerini etkin hale getirmesi
8 Toplum ve kural koyucuların tutumu
[Argüden, Y. (2002). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, ARGE Danışmanlık Yayınları No: 03, Rota
Yayın Yapım Tanıtım Ticaret Ltd. Şti, İstanbul]

14. 47 yıl boyunca İşletme Profesörlüğünde
bulunduktan sonra günümüzde emekli
olarak yaşamını sürdürmektedir.
2000-2012 yılları arasında Nonprofit Program (Kar gütmeyen
Program) Başkanlığında bulunmuştur.
2012’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk (CSR) dalında ilk Yaşam Boyu
Başarı ödülüne layık görülmüştür.
20’den fazla kitabı ve 100’den fazla makalesi bulunmaktadır.
Bugün, 2018’de basılacak Business and Society adlı kitabının 10.
baskısı üzerinde çalışmaktadır.
14
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi

15. 15
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi Nedir?
Kurumların sosyal sorumluluğu, toplumun ekonomik, yasal,
etik ve sağduyulu beklentilerini kuşatmaktadır.
Carroll yapmış olduğu bu ayırımı işletmenin kurumsal sosyal
sorumluluk piramidi olarak adlandırmıştır. Ona göre bir
kurumun ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik sorumlulukları
bulunmaktadır (Carroll, 1991:40).
[Carroll, A. B. (2001). The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral
Management of Organizational Stakeholders, Business Horizon, Vol. 34, No. 4 July-August]

16. 16
Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi
Ekonomik Sorumluluklar
- Karlı olun.
- Kurum diğer her şeyin üstündedir.
Yasal Sorumluluklar
- Yasalara uyun
- Hukuk, toplumun doğru ve yanlış
kodlamasıdır.
- Oyunu kurallarına göre oynayın.
Etik Sorumluluklar
- Etik olun
- Doğru, eksiksiz ve adil olanı
yapın
- Zarar vermekten kaçının
Hayırseverlik
Sorumlulukları
- İyi bir kurumsal
vatandaş olun
- Halka kaynak sağlayın
- Yaşam kalitesini
yükseltin

17. 17
Kurumsal
Sosyal
Sorumluluklar
Hayırseverlik
Sorumluluklar
(yapılabilir)
Etik
Sorumluluklar
(yapılsa iyi
olur)
Yasal
Sorumluluklar
(yapılmak
zorunda)
Ekonomik
Sorumluluklar
(yapılması
gerekir)

18. 18
Ekonomik Sorumluluklar
İşletmelerin ekonomik sorumlulukları:
1 hissedarların kazançlarını sürekli arttıracak şekilde hareket
etmek,
2 karlılığa yönelmek,
3 rekabet pozisyonu koruyabilmek,
4 yüksek seviyede işletme etkinliği sürdürmek,
5 sürekli karlı çalışan bir işletmeyi başarılı bir kurum olarak kabul
etmek (Ersöz, 2007:31).

19. 19
Temelde yer alan ekonomik sorumluluk konusunda Amerikalı
iktisatçı Friedman işletmelerin tek bir sorumluluğu olduğunu,
bu sorumluluğun da yasa ve ahlaki kurallar içinde kaynakları
etkin bir şekilde kullanarak, serbest ve açık rekabet
koşullarında kar elde etmek olduğunu ifade etmektedir (1970).
[Friedman, M. (1970). The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits, The New
York Times Magazine, September 13. http://umich.edu/~thecore/doc/Friedman.pdf indirilme
tarihi 15.03.2016]

20. 20
Yasal Sorumluluklar
 Kurumların devletin ve yasaların beklentilerine uygun
davranması,
 Tüm bölgesel düzenlemelere uyulması,
 Kurallara uyan bir kurumsal vatandaş olması,
 Yasal yükümlülüklerini yerine getiren bir işletmenin başarılı
bir kurum olarak tanımlanması,
 Ürün ve hizmet sunumunda asgari yasal zorunluluklara
uyulması.
[Öztürk, M. C. (2013). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3021
Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1973, Ünite 1, s. 19.]

21. 21
Etik Sorumluluklar
Etik sorumluluklar;
 toplumsal değerler ve etik normlara uygun faaliyet
gösterilmesi,
 toplumda yeni ortaya çıkan veya zamanla değişen etik
normların benimsenmesi ve saygı gösterilmesi,
 işletme faaliyetlerini gerçekleştirmek için etik normlara gölge
düşürülmesinin önlenmesi,
 kurumsal bütünleşme ve etik normların yasa ve
düzenlemelerin yüklediği sorumlulukların ötesinde
sorumluluklar getirdiğinin bilinmesidir (Ersöz, 2007:31).

22. 22
Hayırseverlik Sorumlulukları
 Bir işletmenin hem toplum hem de kurum yararına
stratejik davranışlar göstermesi hayırseverlik olarak
adlandırılmaktadır.
 Hayırseverlik; işletmelerin finansman kaynakları ile sanata,
eğitime veya topluma yardımcı olmasıdır.
 Toplumlar işletmelerden maddi yardımlar yapmasını,
imkanlar sağlamasını ve gönüllü projelerde çalışanlarının
emeğini sunmasını beklemektedirler ancak işletmeler
bunları yeteri derecede yerine getiremezse etik dışı olarak
düşünmemektedirler, çünkü işletme için hayırseverlik işi
bir gönüllülük işidir (Ersöz, 2007:31).

23. 23
Carroll; kurumların,
 ekonomik,
 yasal,
 etik
 hayırseverlik
sorumlulukları eş zamanlı olarak yerine getirmeleri
gerektiğini söylemiştir.

24. 24
Sonuç
 Belirtildiği gibi diğer sorumlulukların temel dayanağı
ekonomik yeterliliktir.
 İşletmelerden yasalara uymaları beklenmektedir.
 Ahlaki sorumlulukları gereği işletmelerden en temel
düzeyde doğruluk, adalet ve dürüstlük içinde
görevlerini yerine getirmeleri ve paydaşlarına zarar
vermekten kaçınmaları istenmektedir.
 İyi bir kurumsal vatandaş olarak işletmelerin hem
finansal hem de beşeri kaynakları ile topluma ve
yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmaları
umulmaktadır.

25. 25
Carroll’un teorisinin uygulandığı Ben & Jerry Şirketi
Dondurma, dondurulmuş yoğurt ve dondurulmuş şerbet
üreticisi
Amerika’nın Vermont,1978
Ben&Jerry’s’in misyonu; ‘Yapılabilecek en iyi dondurmayı
olabilecek en iyi şekilde yapmak’.
Dünyanın en lezzetli dondurmasını yaparken bunu en iyi ve
en eğlenceli şekilde yapmak

26. 26
İşletmenin topluma ve çevreye karşı bir sorumluluğu
vardır.
Yaşadığımız gezegene karşı sorumluluklarını yerine getirmek
Dünyanın ilk ‘Adil Ticaret’ (Fairtrade) sertifikasıyla üretilen
dondurması ünvanı
Adil Ticaret ne demek?
Adil Ticaret (Fairtrade) insanların pastadan, hak ettikleri payı
adil bir şekilde aldıklarından emin olunmasını sağlayan bir
uygulama. Bu Ben&Jerry’s için çok önemli, doğruyla yanlışı
ayırt etmesini sağlıyor.

27. 27

2001 yılında, ürünlerinin bir kısmında kullandıkları vanilya, kakao ve
kahveyi çiftçi birliği kooperatiflerinden (yerli üretici) almaya
başladılar.
• Böylece üyelerinin yaşam kalitesini artırmaya, çalışan haklarını ve
koşullarını iyileştirmeye çalışmanın ötesinde üyelerinin kendi ülke ve
toplumlarına görev bilinciyle bağlanmalarına da destek olmuştur.

28. 28
• Çiftçilere ödenen ek primlerle, ihtiyaç duydukları su kaynaklarının
oluşturulması, sürdürülebilir enerji tribünlerine yatırım yapmaları gibi
projelere destek vermişlerdir.
• Çiftçi birliklerine kredi, finansal destek seçenekleri, uzun vadede alım
sözleşmeleri ve teknik destek verilmeleri konularında tedarikçileriyle birlikte
çalışmışlardır.
• Adil Ticaret sayesinde çiftçiler hem kendi aileleri hem de içinde yaşadıkları
toplum için sağlık hizmetleri, eğitim ve güvenli yaşam alanları gibi temel
gereksinimlerine yönelik olumlu adımlar atabiliyor.
• Adil Ticaret sürdürülebilir çiftçiliği teşvik ediyor ve insan haklarına saygıyı her
şeyin üstünde tutan uygulamaları destekliyor.

29. 29
• Ben&Jerry’s karbon ayak izini sıfırladı, dünyanın ilk iklim nötr
dondurması oldu:
• Çevre yatırımlarıyla dikkat çekiyor.
• İklim üzerinde yaptığı etkiyi düşünerek üretim yapmayı felsefe
haline getirmiş durumda.
• Fabrikalarında yeşil, %100 yenilenebilir enerjiyle üretim yapan,
hammadde transferinde hava taşımacılığı kullanmayan,
fabrikalarına yakın yerlerden kaynak sağlayan Ben&Jerry’s,
termoakustik soğutuculara yatırım yapıyor, dondurma
ambalajlarında %90 geri dönüşümlü malzemeler kullanıyor ve
üretimden kaynaklanan emisyonu telafi etmek için rüzgâr enerjisine
yatırım yapıyor.
• İklim Değişikliği Kolejini kurarak öğrencilerle kutuplarda araştırmalar
yaparak, gençlerin gerekli donanımı kazanmasını ve ülkelerine
ilham vermelerini amaçlıyor.

30. 30
• Şilteli, masaj yapılan inekler
Amerika ve Hollanda’da sürdürülebilir mandıracılık programı yürüten
Ben&Jerry’s, mutlu inekler, mutlu çiftçiler ve mutlu bir gezegen
yaratmayı amaçlıyor.
• Ben&Jerry’s çalışanları mümkün olduğunca az motorlu taşıt
kullanıyor. Zorunlu durumlarda ise kullandıkları mesafe ve araç
tipine göre, ortaya çıkan karbon ayakizini sıfırlamak için çalışanlar,
yeşil enerji projelerine kaynak aktarıyorlar.
• Kısacası Ben&Jerry’s Kyoto’yu desteklemeye ve gezegeni kaşık
kaşık kurtarmaya yürekten inanıyor.

31. 31
• Ben&Jerry’s’in gelenekselleşen ‘Sundae On The Common Festival’
Londra’da 25 Temmuz’da beşinci kez düzenlendi. Çevre, insan,
hayvan haklarına saygılı; adil ticaretten yana gruplar çıktı.
• Binlerce kişinin katıldığı festivalden elde edilen milyonlarca dolarlık
gelir bu yıl Hindistan’ın Karnataka eyaletinde yürütülen bir biyokütle
programına aktarıldı.
• Biyokütle kabaca odun, tarımsal atıklar, orman atıkları ve tezekten
enerji üretimini kapsıyor.

32. 32
• Türkiye’ye 2007’de girdi 500 noktaya kadar uzandı
TÜRKİYE’de kasım 2007’de ilk satış noktasını açan Ben&Jerry’s şu
anda 5 sinema salonu ve iki satış noktası ile toplam 7 noktada
faaliyet gösteriyor.
• Doğa Derneği ve dünyada pek çok sosyal sorumluluk çalışmasına
imza atan Ben&Jerry's, dünyanın en önemli sulak alanlarından biri
olan İzmir Kuş Cenneti Gediz Deltası için bir 'sosyal farkındalık'
projesinde yer aldı (2009).
"Donduramadığımız tek şey zaman; geç olmadan uyan"
sloganıyla başlayan proje sürdürülebilir bir gelecek yaratmayı
amaçlamıştır.

33. 33