Sosyal medya ile birlikte yabancılaşma

1. İNTERNET, SOSYAL MEDYA VE
YABANCILAŞMA
Dr. Özden ÖZLÜ
(2015)

2. YABANCILAŞMA
• Yabancılaşma insanın kendi kendinden ayrılmasıdır.
• Kendini değersiz ve güçsüz hisseden birey, yaşamı da
anlamsız bularak hem kendisine hem de diğerlerine
uzaklaşarak yabancılaşır.
• İdeolojiler, dinler, kitle iletişim araçları, tüketicilik
yabancılaşmayı etkileyen unsurlardandır.
• İzolasyon, depresyon, anksiyete ve düşük özgüven gibi
ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kendini izole etmesi
sonucu birey toplumla etkileşimden kaçar, yalnız yaşar ve
güveneceği kimsesi yoktur.
2

3. • Çağdaş dünya gerçeklik ve anlamdan uzaklaşmıştır
(Baudrilliard).
• Gerçeği istediği şekilde yönlendiren televizyon, dergi,
gazete, reklamlar, filmler gibi medya araçları
yabancılaşmanın etkisini arttırır ve bireyi sanal bir
yanılsama dünyasına iter.
• Metaların kitlesel çapta üretilmesi ve insan ilişkilerinin
şeyleşmesi teknolojik değişimler sonucu meydana
gelmektedir; artık imgeler metalaşırlar (Benjamin).
3

4. İNTERNET VE YABANCILAŞMA
Internet Sosyal İzolasyon Yabancılaşma
4

5. SOSYAL İZOLASYON (Kalabalık Yalnızlıklar):
Kişilerin, grupların birbirleriyle olan iletişimlerini
kaybetme ya da sahip olmama durumudur.
5

6. Sosyal İzolasyonu Etkileyen Teknoloji Araçları
• Cep telefonları
• Tabletler
• Dizüstü ve masa üstü bilgisayarlar
• Oyun konsolları
• Televizyon
• Sosyal medya (Twitter, Facebook vb)
6

7. • Smart televizyonlar aracılığı ile evler
izlenebilir, bu televizyonlar sayesinde neler
izlendiği ile ilgili bilgi merkeze
gönderilebilir, gezindiği internet siteleri ve
neler yaptığı kayda alınabilir.
• Teknoloji geliştikçe insanın kendine,
başkalarına, topluma ve dünyaya
yabancılaşması da artıyor.
7

8. Tüketim toplumunun
‘gösterişçi yaşam biçimi’
• Kendi gerçekliklerini farklı gösterme
• Kendi gerçeklerine hızlı yabancılaşma
8

9. Eylem Sonuç
Chat/Sohbet ortamları Kendi gerçek ilişkilerine
yabancılaşmaBilgisayar oyunları
9

10. Teknolojinin Olumlu Yanları
• Üretkenliği arttırması
• İletişimi kolaylaştırması
• Dünyada olup bitenle ilgili en son haberlere kolay
ulaşım sağlaması
• İnterneti kullanarak sosyal bağlarımız olan
insanlarla ya da yeni insanlarla etkileşim sağlaması
• İş bulması, eski arkadaşları bulması; arkadaşlar ve
aile ile bağlantıda olmayı kolaylaştırması
• Sağlık konusunda yardımcı olacak bilgiler vermesi
10

11. Teknolojinin Olumsuz Yanları
• İnsan etkileşiminden uzaklaştırması
• Internet bağımlılığına, sık sık e-posta var mı diye kontrol
etme ya da sürekli olarak telefonun titrediğini düşünme
gibi dürtüsel bozukluklara neden olması
• Aşırı derecede çevrim içi olarak yalnızlık duygusunu
arttırması
• Facebook gibi sitelerin başkaları ilgili yapay algılar
yaratması
• Okulda, evde ve işte dikkatin dağılmasına neden olması
• Zaman kaybı
11

12. Teknolojinin Olumsuz Yanları (devamı)
• Cep telefonları ve bilgisayarların kişisel zamanı, aile ve
arkadaşlarla geçirilecek zamanı işgal ve tahrip etmesi
‘Beraberken yalnız olmak’
12

13. • Sosyal ağlar aracılığı ile birey olmak istediği kimliğe bürünme
imkanı bulabiliyor.
• Günümüzde bireyler takipçi sayılarını artırarak tanınır olmayı
istiyorlar.
• Öz benlik çatışması yaşayan bireyler, saatlerce telefon
konuşmaları ve sanal sohbetler sonucu kendine
yabancılaşan bireylerdir.
13

14. ‘Yakın sosyal bağlarımız
gittikçe küçülüyor, ancak
insanlarla daha önce olmadığı
kadar iletişim içindeyiz.
(Rainie&Smith, 2012)
14

15. Teknoloji Bağımlısı mıyız?
‘Çevremizde olan her şeyden daha yoğun bir şekilde
teknolojiye odaklanmış durumdayız’ (Christensen, 2011).
Medya araçlarını kullanmadan bir günü nasıl geçirirdiniz?
• Cep telefonum olmadığı zamanlarda beni aradıklarını
düşündüğüm insanlardan çok kopuk olduğumu
düşündüğüm için kolumu, bacağımı kaybetmiş hissine
kapılıyorum.
• Facebook’u, WhatsApp’ı ya da e-postamı kontrol etmek
vazgeçilmez bir huyum oldu. Internete girmemeyi
düşünemiyorum. (University of Maryland, 2010).
15

16. Özet olarak bireylerin sosyal medyada varoluş biçimleri:
• Kimlik temsili,
• Performans sergilemek,
• Profil oluşturmak,
• Gözetlemek ve gözetlenmek,
• Teşhir etmek,
• Sanal bedenler oluşturmak,
• Örgütlenmek,
• Sanal ortamda eylem/kampanya yapmak.
(Toprak, vd. 2009)
16

17. Çocuklar ve Teknoloji
• Çocuklar 2-3 yaşlarında teknolojik aletlerin bilgisine sahip oluyorlar,
• Her gün eğlence teknolojisi ile 8 saat geçiriyorlar,
• %75’inin odasında televizyon/bilgisayarı bulunmakta,
• Çocuklarda izolasyon; dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
(ADHD), Otizm, koordinasyon/algılama bozukluğu, endişe (anxiety),
depresyon, obezite ve diabet sorunlarına yol açabiliyor (Kaiser
Family Foundation, 2010).
Eğer çocuklar öğrenme ve iletişim kurma becerilerine sahip
olmazlarsa, toplum içinde başarılı olamayacaklardır; bu da sosyal
izolasyonun kısır döngüsünü devam ettirecektir.
Generation M2 Media in the Lives of 8 to 18-Year-Olds
http://kff.org/entmedia/upload/8010.pdf
17

18. 18

19. Gençler sohbet edemiyorlar çünkü;
• Sohbet gerçek zamanda (real time) oluyor
• Söyleyeceğin her şeyi kontrol edemiyorsun
‘Sohbet bir bağlantıya kurban ediliyor’
‘En savunmasız olduğumuz anda teknoloji
bize çekici gelir’
19

20. Sanal sohbet ve mesajlaşma sırasında ya da sosyal
medya araçları kullanırken;
• Kendinle ilgili eksik bilgi verebiliyorsun
• Olmak istediğin kişiliği sunabiliyorsun
• Düzeltme ve silme işlemi yapabiliyorsun
• Böylece yüzünü, sesini, tenini rötuşlayabiliyorsun
20

21. 21
İnsanlar derste, bir sunum sırasında, yönetim
kurulu toplantısında eposta yazıyor, WhatsApp
ve Facebook’tan mesajlaşıyor ve internette
geziniyorlar. Hatta alışveriş yapıyorlar.
Bireyler mesajlaşmayla ilgili bir yetenek
geliştirmişler:
‘Mesaj yazarken göz teması kurmak’
Cenazelerde bile mesajlaşıyoruz. Kendimizi o an
hissedilen acılardan ve derin düşüncelerden
çekip telefonlarımıza dalıyoruz.
Başsağlığı mesajları artık Facebook,
WhatsApp’tan gönderilerek acı paylaşılıyor.

22. 22
WhatsApp veya Facebook gibi bir medyadan
yazılmış olan mesaj yerine gitmesi açısından
doğru olabilir ancak bu tür mesajlaşmalar
bireylerin birbirlerini tanımasını
engellemektedir.
Kimsenin bizi dinlemediği hissinin teknoloji ile
aramızdaki ilişkide çok önemli bir rolü vardır.
Bizi kimse dinlemiyor hissi bizi umursuyormuş
gibi görünen makinelerle daha fazla zaman
geçirmemize neden oluyor.
Apple aplikasyonu olan Siri’nin başkaları
dinlemezken dinleyen en iyi arkadaş olarak
algılanması gibi.

23. Siri ile aramızda geçen diyalog (29.11.2015)
Ben: Bugün canım sıkılıyor, ne yapabilirim?
Siri:
Ben: Bana çorba tarifi lazım.
Siri: Bunu dikkate alacağım.
Ben: Ama şimdi lazım.
Siri: Bunu dikkate alacağım.
Ben: Salak mısın?
Siri: Elimden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyorum.
Ben: Ama elinden gelenin en iyisini yapamıyorsun.
Siri: Deniyorum.
Ben: Ben güzel miyim?
Siri: Kesinlikle
Ben: Teşekkür ederim.
Siri: Teşekkür etmene gerek yok.
Ben: Hoşçakal Siri.
Siri: Tamam sonra görüşürüz.

25. KAYNAKÇA
AKYÜZ, D. Dijital Toplumda Yalnızlaşan Bireyler. 28.11.2015 tarihinde http://www.dursunakyuz.com/dijital-toplumda-
yalnizlasan-bireyler/adresinden indirilmiştir.
ANAR, E. Yabancılaşma kavramı ve günümüz toplumu üzerine. 26.11.2015 tarihinde http://t24.com.tr/yazarlar/erol-
anar/yabancilasma-kavrami-ve-gunumuz-toplumu- uzerine,8523 adresinden indirilmiştir.
BENJAMIN, W. (1990). Benjamin, Baudelaire ve Pasajlar, İstanbul; Argos Yayınları. Akt. Anar, E.
(http://t24.com.tr/yazarlar/erol-anar/yabancilasma-kavrami-ve-gunumuz-toplumu- uzerine,8523)
CHRISTENSEN (2011). Social Isolation and Technology. Akt. Unwin, P. How Technology is Causing Social Isolation?
29.11.2015 tarihinde http://www.slideshare.net/File2Share/our-dependence-on-technology-is-causing-
social-isolation?from_ action=save adresinden indirilmiştir.
CLAUGHTON, T. Technology Creates Social Isolation and Neurosis. 27.11.2015 tarihinde
http://www.slideshare.net/TonyaClaughton/social-impact-of-technology-social-isolation adresinden
indirilmiştir.
TOPRAK, A., YILDIRIM, A., AYGÜL, E., BİNARK, M., BÖREKÇİ, S. ve ÇOMU, T. (2009). Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook.
İstanbul; Kalkedon Yayınevi. Akt. Karagülle, A. E. ve Çaycı, B. Ağ Toplumunda Sosyalleşme ve Yabancılaşma.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC January 2014 vol. 4 issue 1.
UNWIN, P. How Technology is Causing Social Isolation? 29.11.2015 tarihinde
http://www.slideshare.net/File2Share/our-dependence-on-technology-is-causing-social-isolation?from_
_action=save adresinden indirilmiştir.