1. Page  1
YOUR LOGO
‘‘İnsanları yasa ve ceza ile yönetirseniz onlar bir daha
yanlış yapmayacaklar, ancak şeref ve utanma duygularına da
sahip olmayacaklardır. İnsanları erdemle ve ahlâk kuralları ile
yönetirseniz, o zaman onlar hem utanma duygusuna sahip
olacaklar, hem de doğruyu yapmaya çalışacaklardır.”
Konfüçyüs

2. Page  2
YOUR LOGO
‘‘En azından daha bir yüzyıl boyunca kendimizi ve
başkalarını iyinin kötü, kötününse iyi olduğuna
inandırmalıyız. Çünkü kötü işe yarar, iyi işe yaramaz. Aç
gözlülük, tefecilik ve ihtiyatlılık daha bir süre için
tanrılarımız olmaya devam etmelidir.’’
Keynes
Deniz spirliİ

3. Page  3
YOUR LOGO
Etik, birey ve grupların
davranışlarını düzenleyen
ilkeler veya standartlar
topluluğudur.
ETİK VE İŞ ETİĞİ
Yunanca ‘ethos’
(karakter) sözcüğünden
türeyen etik sınırlı
kurallar ve belirli
davranış normlarını ifade
eder.
Deniz spirliİ

4. Page  4
YOUR LOGO
Etik doğru ve yanlış davranış
teorisidir
Etik ilkeler
Etik; ifade edilen değerler
Evrensel olan ve olmayan
değerler
ETİK VE AHLAK
Yerel veya bölgesel töreler,
gelenekler
Ahlâk ise onun pratiğidir
Ahlaki davranış
Ahlak; hayata geçirme tarzı
Deniz spirliİ

5. Page  5
YOUR LOGO
 İş ile ilgili kararları ahlaki
standartlara göre değerlendirme
 Uygulamalı bir ahlâk bilgisi
 Etik prensipleri uygulama
disiplini ve sanatı
İŞLETME ETİĞİ
Dürüstlük, sözünde durmak,
doğaya saygılı olmak, hakça
davranış, yapılan haksızlıklara karşı
çıkmak
 Kişisel ahlaki normların bir ticari
işletmenin hedeflerine uygulanması
Ahlâki standartların işletme
politikalarına, kurumlara ve
davranışlarına nasıl uygulanacağı
Deniz spirliİ

6. Page  6
YOUR LOGO
Genel görüşe göre iş ve ahlâk arasında bir çatışma
vardır. İddialara göre iş kendi kural ve amaçlarına sahip
olup, çıkar ilk planda yer almaktadır ve ahlâki kavramlar,
standartlar ve yargılar iş bağlamına uygun değildir.
Deniz spirliİ

7. Page  7
YOUR LOGO
1970’lerin sonunda rüşvetçilik, yanıltıcı reklam, fiyat
çatışması, ürün ve çevre güvenliği gibi birçok temel etik
konu ortaya çıkmıştır. İş etiği tüm bunları kapsayan
genel bir ifade haline gelirken, artık iş ve etik gibi
birbiriyle zıt olan iki kelimeden oluşan bir terim biçiminde
değerlendirilmemektedir.
Deniz spirliİ

8. Page  8
YOUR LOGO
.
İşletme etiği seviyeleri
Ortaklık
Organizas-
yonel
Toplumsal
Bireysel
Uluslar
arası

9. Page  9
YOUR LOGO
ETİK KURAMLARI
Teleolojik Etik Kuramları
Deontolojik Etik Kuramları.
Deniz spirliİ

10. Page  10
YOUR LOGO
Teleolojik Kuramlar
EgoizmEgoizmEgoizmEgoizm
UtilitarianismUtilitarianism
Adalet KuramıAdalet Kuramı
Deontolojik Kuramlar
Haklara Dayalı EtikHaklara Dayalı Etik
Kant EtiğiKant EtiğiKant EtiğiKant Etiği

11. Page  11
YOUR LOGO
Teleolojik Kuramlar
Egoizm
‘‘Çıkarın açısından en fazla iyiyi
sağlayan eyleme yönel’’
Utilitarianizm
‘‘En çok insan için en çok fayda
sağlayan eyleme yönel’’
Deniz spirliİ

12. Page  12
YOUR LOGO
Deontolojik Kuramlar
Adalet Kuramı
Dağıtım adaleti
Ceza adaleti
Tazmin adaleti
Kant Etiği
Bireyin ödevi evrensel etik
ilkeleri öğrenmek ve onlara
uygun bir şekilde
davranmaktır.
.
Haklara Dayalı Etik
İnsanlar sırf insan oldukları için bir
takım haklara sahiptir.
.
Deniz spirliİ

13. Page  13
YOUR LOGO
İşletme Etiği ve Sosyal Sorumluluk
İşletme etiği ve sosyal sorumluluk kavramları birbirleri ile
karşılaştırıldığından, işletme etiğinin kısaca işletme içi disiplini ifade ettiği
söylenebilir.
Sosyal sorumluluk kavramı, işletme etiğine göre daha geniş kapsamlı bir
olgu olup işletme içi ve dışı grupları kapsamaktadır.
 İşletme etiği ise, sosyal sorumluluğa göre daha uygulanabilir ve somut
bir yapıya sahiptir.
Deniz spirliİ

14. Page  14
YOUR LOGO
İşletmeler Neden Etik Davranır?

15. Page  15
YOUR LOGO
İşletmelerin Çalışanlara Karşı Etik Sorumlulukları
Çalışma hakkına saygı gösterme sorumluğu,
Adil ücret ödeme sorumluluğu,
Çalışanların özgür konuşma hakkına saygılı olma sorumluluğu,
Çalışanların sandık kurma ve grev yapma hakkına engel olmama sorumluluğu,
Özel hayatın gizliliği hakkına saygılı olma sorumluluğu,
Güvenli ve sağlıklı koşullar yaratma ve çalışma hayatının kalitesini yükseltme
sorumluluğu,
Çalışanlar arasında ayrımcılık yapmama ve cinsel tacizden sakınma
sorumluluğu,
Çalışanların kararlara katılma hakkını sağlama sorumluluğu
Deniz spirliİ

16. Page  16
YOUR LOGO
İşletmelerin Müşterilerine Karşı Etik Sorumlulukları
Satış sözleşmesinin koşullarına uyumlu olma
Malin özelliklerini taşıması
Yalandan kaçınma
Baskı ve zorlamadan kaçınma
Deniz spirliİ

17. Page  17
YOUR LOGO
İşletmelerin Hissedarların Karşı Etik Sorumlulukları
İtaat etme sorumluluğu
Bağlılık sorumluluğu
Gizlilik sorumluluğu
Deniz spirliİ

18. Page  18
YOUR LOGO
Deniz spirliİ
Yönetsel etik; yöneticilerin eylem ve kararlarına rehberlik
eden ilkeler ve kurallardır.
Etik yönetsel davranış ise sadece kanuna değil aynı zamanda
genel toplumdaki geniş ahlâki ilkeler setine uygun olan
davranıştır.
Yönetsel etiği etkileyen unsurlar:
Çıkar çatışmaları
Mevcut eğilimler
İşle ilgili baskılar

19. Page  19
YOUR LOGO
Etik Dışı Davranış Örnekleri
* İşlemenin fiziksel kaynaklarının (malzeme, araç-gereç gibi) kişisel amaçlar için
kullanılması,
* Gereksiz maddi harcamalar yapılması,
* Bir işin yapılabilir süresinin gereksizce uzatılması,
* Gizli bilgilerin işletme dışına sızdırılması,
* İşletme raporlarında tahrifat yapılması,
* İşletmenin yazılı kurallarının çiğnenmesi,
* Çalışma saatleri içinde kişisel işler yapılması,
* Bir kimsenin hatasını gizleme,
* Herhangi bir olayın suçunun başkasına yüklenmesi
Deniz spirliİ

20. Page  20
YOUR LOGO
Etik Dışı Davranış Örnekleri
* Öğle yemeği, ara tatiller vb. gereğinden fazla uzatılması ya da işi erken terk
ederek iş saatlerinin ihlal edilmesi,
* Hastalık ve mazeretler dışında suistimale yönelik sık sık izin alınması,
* Haksız fiyatlandırma yapılması,
* Aldatıcı / yanıltıcı reklamlar
* Haksız rekabet ortamı yaratmak
* Tüketici korunmasını ihlal etmek
* İşgörenin ücretlendirilmesi, terfi vb. haksız uygulamalara olanak tanınması,
* İşletme için zorunlu her türlü kaynağın satın alınmasında haksız davranılması,
* Vergi kaçırılması
Deniz spirliİ

21. Page  21
YOUR LOGO
İşletme etiğinin kurumsallaştırılması; etiğin işletmenin
günlük formal ve informal yaşamına dahil edilmesi
sürecidir.
Deniz spirliİ

22. Page  22
YOUR LOGO
İşletme İçi Etik Kodlar
Etik Eğitim Programları
Etik Yönetici veya Etik Ombudsman
Etik Komiteleri
Etik Denetim
Deniz spirliİ

23. Page  23
YOUR LOGO
Dünyada ve Türkiye’de Etik Konusunda Kimler Çalışıyor?
The International Society of Business, Economics and Ethics
– ISBEE
The Center for Business Ethics – CBE
The Ethics Resource Center – ERC
The European Business Ethics Network – EBEN
The International Business Ethics Institute – IBEI
OECD
İktisadi Girişim ve İş Ahlâkı Derneği (İGİAD)
Tüketici Koruma Derneği (TÜKODER)
Türkiye Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD)
Kamu Görevlileri Etik Kurumu
TEDMER
KalDer
Beyaz Nokta Vakfı (BNV)
Deniz spirliİ

24. Page  24
YOUR LOGO
Toplam performansın değerlendirilmesi alanında önemli
gelişmelerden biri, işletme davranışlarını toplam kalite yönetimi
çerçevesinde belirli standartlara bağlayan ve bu standartların
korunmasını denetleyen ISO (International Organization For
Standardization) kalite standartlarıdır. İşletmenin müşterilerine
daha
kaliteli ve güvenilir ürün sunma sorumluluğunu vurgulayan ISO
9000 ve işletmelerin doğal çevreye karşı olan sorumluluklarını
düzenleyen ISO 14000 serileri gibi standartlar vardır.
Deniz spirliİ

25. Page  25
YOUR LOGO
İşletmelerin sosyal sorumluluklarını düzenlemek ve onlara yol
gösterebilmek için “SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı”
oluşturulmuştur.
“SA 8000” alabilmek için işletmelerin standardın kıstaslarını hayata
geçirmeleri yeterli olmayıp, birlikte çalıştıkları taşeronların da buna
uyması gerekmektedir.
Deniz spirliİ

26. Page  26
YOUR LOGO
* Çocuk işgörenlerin 15 yaşın altında çalıştırılamaz
* İşletmeler zorla işgören çalıştıramaz veya iş görenlerin, kimliklerini ya da
belli bir teminatı işletmeye bırakmalarını isteyemez
* İşgörenler sendika kurma, sendikaya katılma ve toplu pazarlık hakkına
sahiptir
* İşgörenler haftalık 48 saatten fazla çalıştırılamaz
* Ücretler en azından ülkenin asgari ücret seviyesinde ve personelin temel
ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar olmak zorundadır
* İşletme, sağlıklı bir çalışma ortamı sunmak, kaza ve yaralanmaları
önleyici tedbirleri almak, sağlık ve güvenlik eğitimi vermek, temiz sağlık
tesisleri ve içilebilir su sağlamak zorundadır
* İşgörenler cinsiyet, etnik köken vb. nedenlerden dolayı farklı muameleye
tabi tutulamaz ve işgörenlere dayak, küfür vb. fiziksel ve psikolojik baskı
uygulanamaz
Deniz spirliİ

27. Page  27
YOUR LOGO
Jonhson&Johnson: Siyanürlü ürün
Union Carbade: Hindistan’da kimyasal kirlilik
Exxon: Alaska’da petrol kirliliği
Enron: Muhasebe kayıtlarında yolsuzluk
NIKE: Çocuk işçi çalıştırma
Deniz spirliİ

28. Bibliyografya
 Bageac, D., O. Furrer and E.Reynaud (2011). Management Students’Attitudes
Toward Business Ethics: A Comparison Between France and Romania. Journal of
Business Ethics (98): 391-406.
 Bayram, S. (2005). İşletme Etiği ve Çalışanların Şirketlerinde Mevcut Olan Etik
Uygulamalara İlişkin Algılarının Ölçümüne Yönelik Bir Araştırma. Marmara
Üniversitesi,Yüksek Lisans Tezi.
 Carroll, A.B. and A.K.Buchholtz (2009). Business and Society: Ethics and
Stakeholder Management, 7th ed., South Western Cengage Learning, Part 3,
pp.231-445.
 De George, R. T. (1987).The Status of Business Ethics: Past and Future. Journal
of Business Ethics 6(3), 201–211.
 Ferrell O.C., J. Fraedrich and L. Ferrell (2011). Business Ethics: Ethical Decision
Making and Cases,South Western Cengage Learning, 8th ed., Part 1,2&5, pp. 2-
90&p.p.302-419.
 Usta, A. (2011). Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlak.İnönü
Üniversitesi İİBF Dergisi, 39-50.