1. МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ
КОММПЬЮТЕРИЙН ТЕХНИК, МЕНЕЖМЕНТИЙН СУРГУУЛЬ
Байгууллагад KPI-ийг
нэвтрүүлэх
Баярмагнайн Хишигзаяа
Мэргэжил: Бизнесийн удирлага Хүний нөөцийн менежмент
2013 он

2. Хураангуй
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн
чиг хандлага, баримталж буй зарчим,
төрөл хэлбэр зэргийг судалснаар байгууллагад шинээр нэвтрүүлэх үйл
ажиллагаанд тус дэм болох юм. Байгууллагад гүйцэтгэлийн үндсэн
үзүүлэлтийг
нэвтрүүлсэн
улс
орны
туршлага
сургамж
мөн
тухайн
гүйцэтгэлийн
үзүүлэлтийг
хэрхэн
хэрэглэх
талаар
болон
бусад
программуудтай хэрхэн ашиглах зэрэг зүйлүүдийг мэдэх боломжтой.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүдийг зөв тодорхойлсоноор тэнцвэржүүлсэн
онооны картыг ашиглан үнэлгээг хийх боломжтой юм. Байгууллагуудад
хэрэгжих туршлагаас харахад байгууллагууд хамгийн гол үзүүүлэлтүүдийг
тодорхойлон гаргаж ирдэгтээ алдадгаас болоод байгууллагад гүйцэтгэлийн
үзүүлэлтийг нэвтрүүлэх нь алдаатай үр дүн муу болдог байна.

3. Түлхүүр үг:
Гүйцэтгэлийн үнэлгээ- байгууллагаас ажилтан бүр өөрт ноогдсон үүрэг
даалгавараа хэрхэн биелүүлэх ямар үр дүнд хүрч байгаа, түүний ур
чадвар, мэргэшлийн бэлтгэл, ажлын ачаалал ямар байгааг мэдээлэл
цуглуулж дүгнэх үйл явц юм.
Тэнцвэржүүлсэн онооны карт- Robert Kaplan, David Norton нар ажлын
үр дүнг хэмжих цогц хэмжүүр болгон гаргаж ирсэн.

4. Оршил
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь байгуулллагын зорилгыг биелүүлэхэд тус
нэмэр болдог хүний нөөцийн үнэлгээний арга хэрэгсэлийн нэг юм.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтэнд яг тодорхой томъѐолол байхгүй хэдий ч
амжилттай хэрэгжүүлж байгаа байгууллагуудын сургамж туршлага зэрэг нь
гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн тодорхойлолтыг гаргаж ирсэн юм.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийг тодорхойлсоноор байгууллагын
үр ашиг
нэмэгдэж тэдгээрийг хэмжих боломжтой болж байгаа юм. Байгууллагад
гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийг нэвтрүүлсэнээр ажилчдын сэтгэл ханамж,
харилцаа сайжрах бөгөөд тэдний урамшуулах шийтгэх зэрэг бүхий л
системүүд нв бодитойгоор хэмжигдэх боломжтой юм. Ингэснээр ажилдын
сэтгэл ханамж дээшилж түүний үр нөлөөгөөр байгууллагын бүтээмж дээшлэх
юм.

5. Нэгдүгээр бүлэг. Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүдийн онол, чиг хандлага
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь гүйцэтгэлийг хэмжих ба удирдахтай адил
төсөөтэй ойлголт юм. Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь гүйцэтгэлийн
удирдлагад шинэ болон хуучин хоѐрын хоорондын холбоос юм. Хэдий тийм
боловч гүйцэтгэлийн суурь зарчмуудыг анхаарч үзэх хэрэгтэй.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн үүрэг
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн үүрэг нь үр дүнд хүргэхийн тулд чиглүүлж
удирдах, дэмжих, эх үүсвэрүүдийг харгалзан үзэж хэрэгжүүлэх
ѐстой.
Зарчим нь бол эх үүсвэрүүдийг удирдан чиглүүлэх, мэдээллийг үр дүнтэй
дамжуулах юм. Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн үр дүн нь байгууллагад
шилжилт хөдөлгөөн хийх, харилцаанд нөлөөлөх, байгууллагын хөндлөн
бүхий л түвшинд аналаиз синтез хийх эцсийн үр дүн гаргахад оршино.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийг шагнал болон шийтгэлтэй хослуулан
хэргэлснээр өөрийн үнэлгээг бий болгох ба удирдах :Зорилго чиглэлтэй
байх юм бол байгууллага оршин тогтнож байдаг. Зан төлөв бол шагнал
урамшуулал ба шийтгэлийг нэмэгдүүлдэг,
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь бизнесийн зорилгыг биелүүлэхэд тусалдаг.
Бизнесийн зорилго бол зорилгын дээд түвшин, тодорхой, хэмжигдэхүйц, ба
үр дүнд чиглэсэн байх ѐстой.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт (KPI) гэж юу вэ?
 KPI гэдэг нь хүний нөөцийн үнэлгээний арга
 KPI Байгууллагын үр ашгийг тооцох үзүүлэлт
 KPI байгууллагын өдөр тутмын үйл ажиллагаа стратегитай холбож
өгдөг үзүүлэлт
 KPI нь байнга хэмжигдэхүйц байх ѐстой үзүүлэлт
 Тоон үзүүлэлтэнд тулгуурласан байна
 Байгууллагыг зорилгод хүргэнэ
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт (KPI) нь үйл ажиллагааны талаарх ойлголтыг
нэгтгэж өгдөг. Ажилтнууд болон нэгж хэсгүүдийн үйл ажиллагааг нэг зүгт
чиглүүлэхэд тус дэм болдог.
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь удирдлагуудыг амжилттай ажиллах
мэдээллээр хангаж өгдөг. Хувь хийлүүлэгчдэд бикнесийн чиглэл болон үйл
ажиллагааны өргөжилтийн талаар мэдээллээр хангадаг.

6. “Roger hirst”
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүдээ зөв сонгох хэрэгтэй. Ямар үзүүлэлт илүү
чухал гэдгийг сонгохдоо ялгаатай үнэлгээний техникүүдийг ашиглах
байгууллага салбар бүрт өөр өөр индикатор хэрэглэнэ
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн цикл:
Стратег
и
Нэвтрүү
лэх
Гүйцэтгэли
йн үндсэн
үзүүлэлт
Хэмжих
, Үнэлгэ
э
Өөрчлө
лт
шинэчл
эл
1дүгээр зураг. Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийн цикл
Тооцох түвшин:




Байгууллага
Салбар, хэлтэс нэгж
Хувь хүний гүйцэтгэл
Ажлын гүйцэтгэл
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүдийн системчлэл
Хамрах хүрээ болон салбараар
Нягтлан бодох бүртгэлийн гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт(KPI)

7.  Нягтлан бодох бүртгэлийн системийн гүйцэтгэлийн үндсэн
үзүүлэлт(KPI)
 Мөнгөн хөрөнгийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хяналтын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Зардалын хяналтын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Төлөвлөлт ба тайлангийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Корпорацийн үйлчилгээний үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Захиргааны үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хөрөнгийн менежментийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хууль зүйн үйлчилгээний үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Санхүүгийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Санхүүгийн тогтвортой байдлын үр ашиг тооцох үзүүлэлт
(KPI)
 Үнэлгээний үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хөрөнгийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Эрсдэл ба удирдлагын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Аудитын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Удирдлагын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Эрсдэлийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Хүний нөөцийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Бүтээмж ба ашигт ажиллагааны үр ашиг тооцох үзүүлэлт
(KPI)
 Бүрдүүлэлтийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хангамжийн үйлчилгээний үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Авьяаын менежментийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Хөдөлмөриййн орчны үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Мэдээллийн систем үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Ерөнхий IT- үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Үйлчилгээний IT- үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Үйлчилгээний менежментийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт
(KPI)
Мэдлэг болон шинэчлэлийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Шинэчлэлийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Мэдлэгийн менежментийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
 Судалгааны үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Салбарын түвшинд:
Маркетингийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Төслийн менежментийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Уул уурхайн салбар үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Соѐл урлагын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)

8. Корпорацийн үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Боловсролын үр ашиг тооцох үзүүлэлт (KPI)
Гүйцэтгэлийн удирдлагын бүтэц:
Key Result
Indicator
Performance
Indicator
Key Performance
Indicator
2дугаар зураг. Гүйцэтгэлийн удирдлагын бүтэц
Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт (KPI)-ийн зарчим
 Сайжруулахын тулд мэдээллийг зохистой ашиглах, төлөвлөх удирдах
хэрэгтэй
 Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтэнд орон нутгийн хууль зүйн нөхцлийг
харгалзан үзэх хэрэгтэй ба тодорхой хугацаанд зорилгыг биелүүлэхийн
тулд харьцуулалтыг хийх шаардлагатай
 Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийг тэнцвэржүүлэх хэрэгтэй
 Дараа нь санал болгох, хэрэгжүүлэх шаардлагатай бөгөөд шинэчлэх
болон хяналтыг байнга тавьж байх ѐстой.
 Гүйцэтгэлийг үндсэн үзүүлэлтийн төлөвлөх хэрэгтэй
BALANCED SCORECARD
Стратегийн төлөвлөгөө болон менежменнтийн систем юм. Энэхүү арга
нь удирдах түвшний хүмүүст болон менежерүүдэд байгууллагын үйл
ажиллагааны үр дүнг илүү их тэнцвэртэйгээр харах боломжийг олгодог.
BSC эхэн үедээ энгийн үр дүнг цогцоор хэмждэг байснаар стратегийн
төлөвлөгөө, менежментийн систем болж чадсан бөгөөд үйл ажиллагаатай
уялдуулж өгдөг,

9. Индикатор үзүүлэлтээр үр дүнг хэмжих BSC нь гүйцэтгэлийн үндсэн
үзүүлэлтүүдийг сонгон түгээмэл хэрэглэгддэг. Гүйцэтгэлийн үндсэн
үзүүлэлтийг зөв тодорхойлсоноор BSC-ийг үр ашигтайгаар хэрэгжүүлж
чаддаг.

10. Дүгнэлт
Байгууллагад
гүйцэтгэлийн
үндсэн
үзүүлэлтийг
нэвтрүүлсэнээр
байгууллагын ажилчдын сэтгэл ханамж дээшилж ажилчдыг бодитоор
үнэлэх болон шагнах урамшуулах боломж нь бүрдэж байгаа юм.
Байгууллагад нэвтрүлсэнээр байгууллагын амжилт болон бүтээмж нь
нэмэгддэг нь маш олон судалгаа болон туршлагаас харагдаж байгаа.
Өндөр хөгжилтэй улс орнуудад жишээлбэл IBM зэрэг байгууллагад
хэрэгжсэн туршлагаас үзвэл гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлт нь чухал
бөгөөд үр дүнтэй хэрэгжүүлж чадвал маш их шр ашигтай юм. Гол нь
хэрхэн гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүдээ зөв сонгох вэ гэдэг асуудал нь
хамгийн чухал бөгөөд энэ нь цаашдын хэрэгжилтийн үндэс суурь болох
юм. Байгууллага бүр өөр төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг бүтэц зохион
байгуулалт нь ондоо байдаг учир байгууллага бүр дээр үзүүлэлтүүд нь
өөр өөрөөр тодорхойлогдох юм. Энэхүү үзүүлэлтийг зөв тодорхойлохн
тулд ажилчын сэтгэл ханамж, ажилчдын хүлээж авах байдал зэрэг маш
олон трлийн судалгаа шинжилгээний үндсэн дээр тухайн байгууллагад
гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийг нэвтрүүлэх боломж байна уу? үгүй юу?
Гэдгийг тодорхойлох юм. Хэрвээ зөв индикаторуудаа тодорхойлчих юм
бол тухайн индикаторуудыг хэрхэн үнэлэх вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ.
Тиймээс
хэмжүүр
тогтоон
түүндээ
үнэлэх
үнэлгээг
бий
болгох
шаарлагатай юм. Энэ мэтчилэн гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтийш
амжилттай хэрэгжүүлж чадвал байгууллагын үр ашиг дээшилж бүтээмж
нэмэгдэх юм. Гүйцэтгэлийн үндсэн үзүүлэлтүүд нь байгууллагыг
зорилгодоо хүрэхэд нь нилээдгүй нөлөөтэй юм.

11. Ашигласан материал:
1. David parmenter “Developing implementing and using winning
KPIs” 2007
2. Jeff smith “KPI Book” 2007
3. www.Winningkpi.com
4. www.Smartkpi.com
5. Мөнхжаргал Г. Золжаргал С. “Байгууллагад KPI нэвтрүүлэх”