Kamu Ekonomisinde Karar Alma Ve Oylama

2. *
Kamu Ekonomisi
Piyasa Ekonomisi
Milli Ekonomi
Piyasa ekonomisinde
arz ve talebi
buluşturan etkin
mekanizma fiyattır.
Kamu ekonomisinde
arz ve talebi siyasal
süreç belirler.

3. *
Kamusal mal ve hizmet üretilirken toplumsal
tercihler dikkate alınır.
 Toplumsal tercihler ancak siyasal süreçle
ortaya konabilir.
Fiyat mekanizması yetersiz kalmıştır.
Kamusal malların karakteristik özellikleri
a)Bölünmezlik/Pazarlanamazlık
b)Bedavacılık sorunu

4. *
Siyasal süreç egemenliğin yapısına göre değişir.
Egemenliğin kaynağı kimde?
Egemenliğin sahibi kim ise kamu adına karar alma yetkisi
de onda demektir.

5. Otokratik Devletler
Diktatörlükler:
Egemenliğin sahibi tek kişi:diktatör
Kamu adına kararları o alır.
Mutlak Monarşiler:
Egemenliğin sahibi monark.

6. Oligarşik Devletler
Aristokrasi:
Egemenlik aristokrasi sınıfında,
halk adına kararları bu sınıf alıyor.
Teokrasi

7. Demokrasi
Doğrudan
Demokrasi
Temsili Demokrasi
Yarı Doğrudan
Demokrasi
a)Başkanlık Sist.
b)Parlamenter Sist.
a)Referandum
b)Halk vetosu
c)Halk teşebbüsü

8. *
Seçmenler : Aldıkları kamu mal ve
hizmetinin miktarını arttırmak isterler.
Siyasal Partiler :Oylarını arttırmayı isterler.
Bürokrasi : Bütçeden aldıkları payı arttırmak
isterler.
Çıkar ve Baskı Grupları : Elde ettikleri
rantı arttırmak isterler.

9. *

10. *
Referandum
Halkın kanun teklifi (halk
teşebbüsü)
Halk vetosu

11. *
*Yurttaşlar kamu hizmetlerine verdikleri değeri,
bu hizmetlerden istedikleri miktarları siyasal
yoldan, demokrasilerde seçimler ve temsil yolu
ile duyurmak zorundadır. Seçmen isteklerinden
toplumsal isteklere geçiş oylama mekanizması
ile mümkündür.

12. *
*Bireylerin, çeşitli hizmetler yada adaylar
(seçenekler) konusundaki tercih sıralamasından
toplum sıralamasına geçmek için oylamaya
başvurulur. Yani oylama siyasal karar alma
sürecinde seçmenlerin tercihlerini belirlemeye
imkân sağlar.

13. *
*Kamusal karar alma sürecinde alınan
kararların, bu sürece katılan bireylere bir
maliyeti söz konusudur. Bu maliyetler karar
alma yöntemlerine göre farklılıklar
göstermektedir.

14. *
Dış maliyetler (voter externality cost):
Oylama sonucunda kararı beğenmeyenlerin
maliyeti
Karar verme maliyeti (political decision
making cost): Oylamaya katılan bireyler için
yapılan zaman ve diğer masraflar.

15. *
C
(Dışsal Maliyetler) D
(Karar Alma
Maliyeti)
(Toplam Maliyet)
C+D
0 1 N0 N1 Nmak.

16. *
Oylama Kuralları
Oybirliği Kuralı Oy çokluğu Kuralı
Puanlı Oylama
Kuralı
Nokta Oylaması
Kuralı

17. *
Bu oylama kurallarının birinin seçiminde üç
temel soru büyük önem taşımaktadır:
Söz konusu oylama kuralı ahlaki kabul edilebilir
mi?
Söz konusu oylama kuralı teknik olarak
uygulanabilir mi?
Söz konusu oylama kuralını uygulamanın maliyeti
nedir?

18. 1.
*Tam rekabet koşullarının Kamu Ekonomisi
alanında uygulanabilmesi için, siyasal kararların
oybirliği kuralına uygun olarak alınması gerekir.
*Oybirliği kuralına uygun olarak karar
alınabilmesi için, oylamaya katılanların
tamamının oyunu aynı yönde kullanması
gerekir.

19. *
*Mutlak Oybirliği Kuralı:
Siyasal karar almada, oylamaya katılanların
%100’ünün aynı konu üzerinde olumlu oy
kullanmaları durumunda, mutlak oybirliği
(absolute unanimity) kuralı uygulanmış olur.

20. *
*Mutlak oybirliği kuralı en adil oylama
yöntemidir. Fakat uygulanabilir bir oylama
yöntemi değildir.

21. *
Çünkü:
Oybirliğine ulaşmanın maliyeti yüksektir.
Oybirliği kuralı uygulandığı taktirde, bunun
sonuçları bireyler arasında farklı olacaktır.
Oybirliğine ulaşmayı hedef alan bir karar verme
yöntemi istikrarlı olamayacaktır.

22. *
*Nisbi Oybirliği Kuralı:
Oylamaya katılan seçmen ya da politikacıların
9/10, 5/6, ve 2/3 gibi önemli bir kısmının
olumlu oy vermesi durumunda nisbi oybirliği
kuralı (relative unanimity) uygulanmış olur.

23. *
*Oybirliği kuralının uygulama olanaklarının
olmaması nedeniyle, siyasal karar alma
sırasında genellikle çoğunluk kuralına
başvurulmaktadır.
*Çoğunluk kuralına (majority rule) uygun olarak
siyasal kararların alınabilmesi için oylamaya
katılanların yarısından bir fazla oy alınması
gerekir.

24. *
*Nisbi Çoğunluk Kuralı: Oylamaya katılanların
çeşitli politika veya adaylara verdikleri oylar
oranlandığında, en fazla oy alan politikacı yada
siyasi partinin alternatif politikanın
seçilmesidir.

25. *
*Örneğin, 500 temsilciden oluşan bir mecliste:
Politika Aldığı Oy Oranı
A Politikası 150 %30
B Politikası 200 %40
C Politikası 150 %30
 Bu durumda en yüksek oranla “B Politikası” seçilir.
Yani seçmenlerin %60’nın tercihleri göz ardı edilir.

26. *
*Basit Çoğunluk Kuralı: Siyasal Karar
alınabilmesi için, oylamaya katılanların
yarısından bir fazlasının olumlu oy vermesi
yeterli olmaktadır.
*Kaliteli Çoğunluk Kuralı: Oylamada mutlak
çoğunluktakinden fazla oy alınması halinde
kaliteli çoğunluk söz konusudur. Örneğin oyların
4/5’nin alınması halinde kaliteli çoğunluk
mevcuttur.

27. *
*Bu yöntemde her bireyin belirli bir puanı (oyu)
vardır. Bu puanı bireyler çeşitli alternatif
tercihler arasında istedikleri şekilde
kullanmaktadırlar. Oylama sonucunda en fazla
puanı alan alternatif kazanmış olur.

28. *
Seçmenlerin Verdiği PuanlarBütçe
Politikaları
A B C
Toplam
Puan
X bütçe politikası 3 2 1 6
Y bütçe politikası 2 1 2 5
Z bütçe politikası 1 3 3 7
Toplam 6 6 6 18
Sonuç olarak en çok puanı alan “Z bütçe
politikası”nın toplumsal tercihi yansıttığı var
sayılarak bu politika uygulanır.

29. *
*Her bireyin -puanlı oylamada olduğu gibi- belli
bir toplam puanı vardır ve bireyler alternatif
politikalar arasında puanlarını istedikleri
şekilde dağıtabilirler.Bu kuralda puanlı
oylamadan farklı olarak sıfır puan verme imkanı
da mevcuttur.

30. *
Verilen puanlarPolitikalar
A B C
Toplam
Puan
X Politikası 32 10 16 58
Y Politikası 8 12 14 34
Z Politikası 0 18 10 28
Toplam 40 40 40 120
Bireyin toplam oy sayısı 40’tır. Bireyler X,Y ve Z
politikalarına önemlerine göre puan vermişlerdir
sonuç olarak 58 puan oyla “X politikası” seçilmiştir.

31. *
*Her parti, en az tercih ettiği bütçe politikası ile
ilgili oyunu, diğer partilerin en çok tercih
ettikleri bütçe politikasının kazanması için bu
partilerle değiştirmeye çalışırlar.

32. *
*Böylece partiler oy değişimi ile diğer partilerin
önemsiz olan politikalarını parti
programlarından çıkarmaları sağlanarak,
beklenen faydalarını maksimize
edebilmektedir.

33. *
*Oy ticareti; Belirli konularda oy vaadi
karşılığında başka konuların desteklenmesi
sonucu ortaya çıkar.
*Yasama organında partilerin karşılıklı olarak
çıkarları doğrultusunda anlaşmaları ve oy
ticaretine girmeleri görülmektedir.

34. *
*Oy ticaretini gerçekleşebilmesi için iki temel şart
vardır:
İki yada daha çok seçeneğin olması
Seçmenlerin alternatif seçeneklere
farklı derecede önem vermesi.

35. *
Projeler X Y
Birey A’nın Faydası -100 -100
Birey B’nin Faydası -200 500
Birey C’nin Faydası 600 -300
Net Sosyal Kazanç 300 100
 Bu durumda her iki projede uygulanamaz.
 Ancak B ve C’nin oy ticaretine girmesi
halinde her iki projede uygulanacaktır.
Fakat A her iki projeden de zararlı
çıkacaktır.

36. *
*Oy Ticareti siyasi ahlak açısından sakıncalı
bulunmakla birlikte, ticarete giren her iki
tarafa da avantajlar sağladığından uygulamada
sıklıkla rastlanılmaktadır.

37. *
*Oyun stratejisi, seçmenin başka seçmenlerin ne
yapacağının hesaba katarak oy kullanmasıdır.
*Seçimde seçmenlerin başvurdukları stratejik
davranışların rasyonellik kurallarını inceleyen
bilim dalına oyun kuramı (teorisi) denir.

38. *
*Oyun kuramının amacı, kişilerin eylemleri
birbirine bağlı iken, rasyonel davranış
kurallarını ortaya koymaktır.
*Oyuncuların (seçmenlerin) oyundan (seçimden)
sağladıkları faydayı en yüksek yapabilmeleri
için, hangi davranışların rasyonel olacağı oyun
teorisinin araştırma konusudur.

39. *
Oyun
Toplamı sıfır olan oyunlar
TU = 0
Toplamı sıfır olmayan
oyunlar
TU > 0

40. *
*TU = 0: Oyuncuların karşılıklı çıkarları taban
tabana zıttır. Bu yüzden oyun tam rekabet
üzerine kuruludur.
*TU > 0: Oyuncular arasında bir ölçüde çıkar
ortaklığı vardır, bu sebepten oyuncular bir
ölçüde iş birliğine dayanabilir.

41. *
*Genellikle, tarafların işbirliğine gitmeyerek
körü körüne kendi çıkarlarına göre hareket
etmesi sonucu her iki taraf için de daha kötü
olan sonuçların çıkmasına mahpusların
çıkmazı veya mahkum açmazı denmektedir.

42. Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF
http://www.canaktan.org