Dünyadaki mevcut gelişmeler ışığında Türkiye ekonomisine ilişkin değerlendirme ve analizler.

1. 1
Türkiye Ekonomisi:
Yansız Bir Değerlendirme
Özel Bankacılık Ekonomi Sohbetleri – Adana Rotary Kulübü
25 Şubat 2016
Hazırlayan ve Sunan:
Eren OCAKVERDİ
Analitik Modelleme ve Makroekonomik Araştırma
eren.ocakverdi @yapikredi.com.tr

2. 2
Çekince
• Bu sunuşta yer alan bilgi ve veriler, araştırma birimimiz tarafından güvenilir olduğuna
inanılan kaynaklardan derlenmiş olup doğrulukları ayrıca araştırılmamıştır. Bu nedenle, bu
bilgilerin tam veya doğru olmamasından, kullanılan kaynaklardaki hata ve eksik bilgilerden
dolayı doğabilecek zararlar konusunda kurumumuz ve kurumumuz çalışanları herhangi bir
sorumluluk kabul etmez.
• Bu sunuş yatırımcıların bilgi edinmeleri amacıyla hazırlanmış olup, yatırımcıların yatırıma
ilişkin kararlarını verirken bu sunuştaki bilgilerden yararlanmaları, ancak bu sunuştan
etkilenmeyerek kararlarını vermeleri beklenmektedir. Bu sunuşun ticari amaçlı kullanımı
sonucu oluşabilecek zararlardan dolayı kurumumuz ve her ne akitle bağlı olursa olsun her
türlü çalışanı hiçbir sorumluluk üstlenmemektedir.
• Bu sunuş hiçbir şekilde yatırım tavsiyesi niteliği taşımamakta ve menkul değerlerin satın
alınması veya satılması için bir teklifi veya aracılık teklifini içermemektedir. Bu sunuşun
tümü veya bir kısmı Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.’nin yazılı izni olmadan çoğaltılamaz,
yayınlanamaz veya üçüncü kişilere gösterilemez.

3. 3
Dünya ekonomisindeki riskleri neden önemsiyoruz?
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Ekim 2015.
Dünya Varlık Piyasalarında Bozulmanın Çıktı Üzerindeki
Olumsuz Etkisi (Yüzde)
3’ten fazla
2 ila 3
1 ila 2
1’den az

4. 4
Küresel varlık piyasalarındaki bozulmanın diğer etkileri
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Ekim 2015.
Euro
alanı
Birleşik Krallık ve ABD Diğer gelişmiş ülkeler Çin
Diğer gelişen
ülkeler
Bankaların borç verme faizleri Temerrüt oranı

5. 5
Dünya ekonomisine ilişkin kısa vadeli öngörüler
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ocak 2016 güncellemesi ve Türkiye 4. madde değerlendirmesi

6. 6
Dünya ekonomisine ilişkin orta vadeli büyüme öngörüleri
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10 1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Gelişmekte Olan Ülkeler
Gelişmiş Ülkeler
Dünya
Türkiye
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%) (%)

7. 7
Ön(ünü)görme zorluğu
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
6.0
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
5.5
6.0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Dünya Ekonomisi Büyüme Tahminleri
WEO 2012
WEO 2013
WEO 2014
WEO 2015
Kaynak: IMF World Economic Outlook Ekim ayı raporları.
(%) (%)

8. 8
IMF’nin dünya ekonomisi tahmin performansı
-4.0
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Sapma
Tahmin
(%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook Eylül/Ekim ayı raporlarında yer alan tahminlere göre.

9. GSYH ve Momentum
Dört dönemlik % değişim
GSYH Fathom CMI göstergesi
9
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık

10. Nominal tüketim ve yatırım
GSYH’ye oranı (%)
Tüketim Yatırım
10
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık

11. İhracat ve ithalat
12 aylık % değişim, 3 aylık hareketli ortalama
İhracat İthalat
11
Çin ekonomisi dönüşüyor mu, yoksa yavaşlıyor mu?
Kaynak: Thomson Reuters/Fathom Danışmanlık

12. 12
Durgunluk (resesyon) olasılığı
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
Amerika Avro Bölgesi Japonya Gelişen Asya Latin
Amerika
Diğer Ülkeler
Ekim 2015 raporu
Ekim 2014 raporu
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%)

13. 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Gelişmekte Olan Ülkeler
Gelişmiş Ülkeler
Dünya
Türkiye
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
(%) (%)
13
Dünya ekonomisine ilişkin orta vadeli enflasyon öngörüleri

14. -20
-10
0
10
20
30
40
Amerika Avro Bölgesi Japonya Gelişen Asya Latin
Amerika
Diğer Ülkeler
Ekim 2015 raporu
Ekim 2014 raporu
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%)
14
Fiyat düşüşü (deflasyon) olasılığı

15. 15
Deflasyon sarmalı
Ürün ve
hizmet
fiyatları düşer
Nakit akışı
azalır ve
firmalar daha
az kâr ederler
Üretim azalır,
işten
çıkarmalar
artar, işe
alımlar durur
İşsizlik artar
Ürün ve
hizmetlere
yapılan
harcamalar
azalır

16. 16
Eksi faizden ne bekleniyor?
Parayı
bankada
tutmak
maliyetli hale
gelir
Tüketim ve
yatırım
harcaması
artar
Hisselerin
değeri artar,
yerli paranın
değeri düşer
İhracat artar,
enflasyon
beklentisi
yükselir
Paranın
gelecekteki
değerinin
düşeceği
algısı yerleşir
Bankalar
müşterilerine eksi
faiz vermek
istemiyor, hatta
borçlanma
faizini
yükseltebiliyor!

17. 17
Gelişmiş ülkelerde orta vadeli nominal faiz beklentisi
-0.18
-0.16
-0.14
-0.12
-0.10
-0.08
-0.06
-0.04
-0.02
0.00
0.00
0.20
0.40
0.60
0.80
1.00
1.20
1.40
1.60
1.80
2.00
Eyl15
Ara15
Mar16
Haz16
Eyl16
Ara16
Mar17
Haz17
Eyl17
Ara17
Mar18
Haz18
Eyl18
Amerika
Avro Bölgesi (sağ eksen)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Ekim 2015
(%) (%)

18. -%2
-%1
%0
%1
%2
%3
%4
%5
%6
%7
-%2 -%1 %0 %1 %2 %3 %4
2016Tahminleri
2011 - 2015 Ortalaması
Türkiye
Hindistan
Endonezya
Brezilya
Güney
Afrika Filipinler
Polonya
Kolombiya
Macaristan
Şili
Meksika
Tayland
Kaynak: Bloomberg
18
Gelişmekte olan ülkelerde reel faiz beklentisi

19. 19
Gelişmekte olan ülkelerde artan borçlanma
-1.2
-6.4
5.6
-3.6
1.6
17.3
13.6
10.4
9.4
28.2
27.1
22.0
17.0
13.7
8.6
-1.6
8.2
6.1
6.4
5.6
11.2
18.4
26.4
7.1
12.1
24.3
58.0
92.8
-1.7
17.1
-3.6
13.2
12.9
4.9
3.5
3.0
-2.9
9.2
11.7
16.3
6.0
-8.3
-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Hindistan
Güney Afrika
Endonezya
Macaristan
Meksika
Rusya
Polonya
Brezilya
Türkiye
Tayland
Malezya
Singapur
Çin
Hong Kong
(2007-2014 arası, GSYH yüzdesi, %)
Hanehalkı
Finans-dışı
Kamu
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015

20. 20
Gelişmekte olan ülkelerde özel kesim döviz borçluluğu
7.0 6.3
14.2
10.2 11.4
16.1
24.8
19.6
33.5
25.0
-3.7
3.7
-0.6
4.9 3.9
0.2
-1.9
10.1
-0.9
14.4
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40 Arjantin
Kolombiya
Hindistan
Brezilya
Endonezya
GüneyAfrika
Rusya
Türkiye
Polonya
Şili
2014
2007
(GSYH yüzdesi, %)
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015

21. 21
Bankacılık sektörünün özel kesime açtığı krediler
89.6
73.0
64.2 63.6 59.6 58.4 55.3 53.5 51.7 51.2 50.7 46.9 46.1 44.2 40.4 38.7 37.7 35.1
29.3 25.3
14.0
Nijerya
Ukrayna
Türkiye
Peru
Çin
HongKong
Pakistan
Bulgaristan
Rusya
Arjantin
GüneyKore
Filipinler
Litvanya
Brezilya
Uruguay
Romanya
Macaristan
Hırvatistan
Letonya
Polonya
Hindistan
Kaynak: IMF Global Financial Stability Report, Nisan 2015
Toplam kredilere oranla (%)

22. 22
Petrol fiyatı şokunun petrol yatırımlarına etkisi
-1.6
-1.4
-1.2
-1.0
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0.0
-1.6
-1.4
-1.2
-1.0
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0.0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Belirsizlik aralığı
Tahmini etki (eğilimden sapma)
(%) (%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
YILLAR

23. -0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0.0
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
-0.1
0.0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Belirsizlik aralığı
Tahmini etki (eğilimden sapma)
(%) (%)
Kaynak: IMF World Economic Outlook, Nisan 2015
YILLAR
23
Petrol yatırımı şokunun petrol üretimine etkisi

24. 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140 ($/varil) ($/varil)
2010 11 12 13 14 15 16
Kaynak: Bloomberg. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
.
17 18 19
24
Petrol fiyatında beklentiler ve belirsizlik
Aralık ayı vadeli kontratlar

25. 0
5
10
15
20
25
30
35
0
5
10
15
20
25
30
35
Oca10
Nis10
Tem10
Eki10
Oca11
Nis11
Tem11
Eki11
Oca12
Nis12
Tem12
Eki12
Oca13
Nis13
Tem13
Eki13
Oca14
Nis14
Tem14
Eki14
Oca15
Nis15
Tem15
Eki15
Oca16
Nis16
Tem16
Eki16
Örtük (ima edilen) Kur Oynaklığı
(1 aylık)
Gelişen Piyasalar Türkiye
Kaynak: Bloomberg, YK Analitik Modelleme ve Makroekonomik Araştırma Birimi. 16 Şubat 2016
(%) (%)
Seçilen ülkeler: Brezilya, Şili, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan,
Hindistan, Endonezya, Meksika, Polonya, Romanya, Güney Afrika, Güney Kore.
25
Kendi belirsizliğimiz bize yetiyor
Mayıs Sonu
Ocak BaşıAralık Ortası
Haziran başı

26. 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Oca05
Tem05
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Hisse Senedi Stoku DİBS Stoku
Kaynak: TCMB
(milyar $) (milyar $)
26
Yabancıların elinde tuttuğu hisse ve borçlanma senetleri
Mayıs Sonu
Aralık Ortası
Ocak Başı
Haziran Başı

27. 27
Cephane (rezervler) azalıyor
0
2
4
6
8
10
12
14
16
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Net Dış Varlıklar
Döviz Yükümlülükleri
Döviz Satım İhaleleri (sağ)
Kaynak: TCMB Analitik Bilançosu
(milyar $) (milyar $)

28. 28
Pozitif mi yoksa negatif mi ayrışıyoruz?
-3.0
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
-200
-100
0
100
200
300
400
500
600
700
800
Oca10
Nis10
Tem10
Eki10
Oca11
Nis11
Tem11
Eki11
Oca12
Nis12
Tem12
Eki12
Oca13
Nis13
Tem13
Eki13
Oca14
Nis14
Tem14
Eki14
Oca15
Nis15
Tem15
Eki15
Oca16
Türkiye'nin Gelişmekte Olan Piyasalara Göre Performansı
(MSCI endekslerine göre, USD bazında)
Ayrışma ±2 std. hata (sağ) Gerçekleşme Tahmin Beta (sağ)
Kaynak: Bloomberg ,kendi hesaplamalarım. Zamana göre değişen parametre modeli tahmin sonuçları: 𝑟𝑡
𝑡𝑢𝑟
= 𝛼 𝑡 + 𝛽𝑡 ∗ 𝑟𝑡
𝑔𝑜𝑝
+ 𝛾𝑡 ∗ 𝑣𝑖𝑥 𝑡 + 𝜀𝑡

29. 29
Büyümemizin kaynakları (harcamalar)
5.3
9.4
8.4
6.9
4.7
0.7
-4.8
9.2 8.8
2.1
4.2
2.9
3.5
-10.0
-7.5
-5.0
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015*
Stok
Kamu Yatırımı
İthalat
Özel Yatırım
Kamu Tüketimi
Özel Tüketim
İhracat
Reel Büyüme
Kaynak: TÜİK, kendi hesaplamalarımız. *İlk dokuz aylık dönem.
(%)

30. 30
Sanayi üretiminde kırılma noktaları
80
90
100
110
120
130
140
80
90
100
110
120
130
140
Jan-05
Jul-05
Jan-06
Jul-06
Jan-07
Jul-07
Jan-08
Jul-08
Jan-09
Jul-09
Jan-10
Jul-10
Jan-11
Jul-11
Jan-12
Jul-12
Jan-13
Jul-13
Jan-14
Jul-14
Jan-15
Jul-15
Gerçekleşen
Eğilim (λ=100)*
(2005=100) (2005=100)
Kaynak: TÜİK takvim ve mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler, kendi hesaplamalarım.
*Kim, S-J., Koh, K., Boyd, S. and Gorinevsky, D. (2009). "L1 Trend Filtering", SIAM Review, Vol. 51(2), pp. 339-360.
Mart-Mayıs
2008
Haziran
2007
Nisan
2009
Mart-Nisan
2011
Güçlü ?
Dayanıklı ?
İstikrarlı ?
Yorgun ?

31. 31
Ticaret hacminde ılımlı bir seyir var
70
80
90
100
110
120
130
140
70
80
90
100
110
120
130
140
Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
İthalat Miktarı (eğilim)
İhracat Miktar (eğilim)
(2010=100) (2010=100)
Kaynak: TÜİK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına

32. 32
Fiyat düşüşleri geliri sınırlıyor, ama sonuç dış denge lehine
70
80
90
100
110
120
130
140
70
80
90
100
110
120
130
140
Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
Dış ticaret haddi
İthalat fiyatı
İhracat fiyatı
(2010=100) (2010=100)
Kaynak: TÜİK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına

33. 33
İstihdam yaratma kapasitesinde durağanlaşma emareleri
19 20 20 20 20 20 20 20 20 21 21 21 20 20 21 21 21 22 22 22 23 23 23 24 23 24 24 24 25 25 25 25 26 26 26 26 26 27 27 27
2.1 1.9 2.0 1.9 2.0 2.0 2.1 2.1 2.1 2.1 2.3 2.7 3.0 3.3 3.2 3.0 2.9 2.8 2.7 2.5 2.4 2.5 2.3 2.2 2.2 2.1 2.2 2.3 2.3 2.4 2.5 2.5
2.6 2.8 3.0 3.1 3.0 3.0 3.1 3.1
10.4
0.0
3.0
6.0
9.0
12.0
15.0
18.0
21.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
2006-D1
2007-D1
2008-D1
2009-D1
2010-D1
2011-D1
2012-D1
2013-D1
2014-D1
2015-D1
İşsizler
İstihdam Edilenler
İşsizlik Oranı (sağ eksen)
(milyon kişi) (%)
Kaynak: TÜİK

34. 34
Üretici ve tüketici güveni(lirliği?)
50
55
60
65
70
75
80
85
50
60
70
80
90
100
110
120
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Reel Kesim Güven Endeksi
Tüketici Güven Endeksi (sağ eksen)
Kaynak: TÜİK, TCMB

35. 16
20
24
28
32
36
1998-D1
1999-D1
2000-D1
2001-D1
2002-D1
2003-D1
2004-D1
2005-D1
2006-D1
2007-D1
2008-D1
2009-D1
2010-D1
2011-D1
2012-D1
2013-D1
2014-D1
2015-D1
2016-D1
Çıktı (reel)
Potansiyel Çıktı
(milyar TL)
Kaynak: TÜİK, kendi hesaplamalarım
99.3
85
95
105
115
125
135
Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
Reel Efektif Döviz Kuru
Dönem ortalaması
(2003=100)
Kaynak: TCMB, kendi hesaplamalarım
1.4
-2
0
2
4
6
8
10
12
Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
Reel faiz (beklenen)
2005-08 Ort. (%8,0)
2010-15 Ort. (%0,6)
(%)
Kaynak: TCMB, TÜİK
9.0
0
5
10
15
20
25 Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
Faiz koridoru
1-Haftalık Repo
Ortalama fonlama
(%)
Kaynak: TCMB
35
Sıkı para politikasına neden ihtiyaç var?
? ? ?
𝑖 𝑡 = 𝑟𝑡 + 𝜋 𝑡 +𝒂 × 𝜋 𝑡 − 𝜋 𝑡
ℎ
+𝒃 × 𝑦𝑡 − 𝑦𝑡
𝑝
+𝒄 × 𝑒𝑡 − 𝑒𝑡
𝑑
9.6
0
2
4
6
8
10
12
14
Oca05
Oca06
Oca07
Oca08
Oca09
Oca10
Oca11
Oca12
Oca13
Oca14
Oca15
Oca16
Enflasyon Hedef
(%)
Kaynak: TCMB

36. 6.9
5.9 6.5
5.3
6.6
5.5
6.5
6.4
10.5
6.2
7.4
8.2
8.8
7.5
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
-2.0
0.0
2.0
4.0
6.0
8.0
10.0
12.0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Mali Tedbir
Ana Eğilim
İthal fiyatlar ve Kur
Gıda Oynaklığı
Tahmin
Gerçekleşme
(%) (%)
Kaynak: Ocak ayı TCMB Enflasyon raporları.
36
Enflasyonla mücadeleyi etkileyen unsurlar
?
?
Asgari ücret etkisi:
0,3 puan Gıda
0,7 puan İGTD

37. -1.0
0.0
1.0
2.0
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Tahsili Gecikmiş Alacakların İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
37
Kredi genişlemesi: Finansal istikrar (√) ↔ Büyüme (?)
Kaynak: BDDK. Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
-2.0
-1.0
0.0
1.0
2.0
3.0
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Tüketici Kredi Kartlarının İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
-1.0
0.0
1.0
2.0
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Tüketici Kredilerinin İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş
-1.0
0.0
1.0
2.0
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Ticari Kredilerin İvmesi (%)
Gerçekleşen Düzgünleştirilmiş

38. 38
Bütçede hareket alanı...
%1.5 %1.2 %1.4 %1.4
-%1.2-%1.3-%1.0-%0.8
-%12.0
-%10.0
-%8.0
-%6.0
-%4.0
-%2.0
%0.0
%2.0
%4.0
%6.0 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015*
2016*
2017*
2018*
Faiz dışı denge/GSYH
Bütçe Dengesi/GSYH
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı. *Orta Vadeli Program hedefleri.

39. 39
Kamu borcunda mutlak ve görece çok iyi durumdayız
10
25
27
34
38
38
40
42
42
43
49
54
60
68
68
73
77
83
87
90
95
98
106
107
110
130
132
177
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
Estonya
Lüksemburg
Bulgaristan
Türkiye
Litvanya
Letonya
Romanya
İsveç
Çek…
Danimarka
Polonya
Slovakya
Finlandiya
Malta
Hollanda
Almanya
Macaristan
Slovenya
Avusturya
İngiltere
Fransa
İspanya
Belçika
Kıbrıs…
İrlanda
Portekiz
İtalya
Yunanistan
(Kamu Borç Stoku/GSYH, %)
Kaynak: IMF World Economic Outlook Report, Nisan 2015

40. 40
Kamu borç stokunu etkileyen dinamikler
4.4
2.1
0.8
1.2
0.2 0.4
TL'de %10 kayıp Faizlerde %10
yükseliş
Büyümede 1 puan
düşüş
2001 2014
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
𝑩𝒐𝒓ç
𝑮𝑺𝒀𝑯
𝒅𝒆ğ𝒊ş𝒊𝒎𝒊 = 𝒓𝒆𝒆𝒍 𝒇𝒂𝒊𝒛 − 𝒓𝒆𝒆𝒍 𝒃ü𝒚ü𝒎𝒆 ×
𝑩𝒐𝒓ç
𝑮𝑺𝒀𝑯
−
𝒇𝒂𝒊𝒛 𝒅𝚤ş𝚤 𝒅𝒆𝒏𝒈𝒆
𝑮𝑺𝒀𝑯

41. 41
Dolar kuru için 2016 senaryoları (seçmece)
Kaynak: Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)

42. 42
Yıl sonu dolar kuru tahmini (ya da belirsizliği)
Kaynak: Tahmin çıktısı (Eren Ocakverdi tarafından kurulan model sonuçlarına göre)
18 Şubat
simulasyonu

43. 43
Cari dengede iyileşme eğilimi
-100.0
-80.0
-60.0
-40.0
-20.0
0.0
20.0
40.0
Oca03
Tem03
Oca04
Tem04
Oca05
Tem05
Oca06
Tem06
Oca07
Tem07
Oca08
Tem08
Oca09
Tem09
Oca10
Tem10
Oca11
Tem11
Oca12
Tem12
Oca13
Tem13
Oca14
Tem14
Oca15
Tem15
Oca16
Tem16
Toplam
Enerji dışı
Enerji ve altın dışı
Kaynak: TÜİK
(milyar $, 12 aylık birikimli)

44. 44
Enerji fiyatlarının enerji ithalatına etkisi
38.5 41.7 44.5 43.8 46.2 50.2
12.5
15.6 12.1 8.7
-12.3
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Fiyat etkisi ($)
2010 sabit fiyatları ($)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

45. 45
Sonuç
Bütçe dengesi ve borç stokunda
manevra alanı
Dünya genelinde düşük faiz ortamı
Emtia fiyatlarında düşüş
Finansal istikrarla uyumlu kredi artışı
Cari dengede iyileşme
Tüketimde canlanma
Enflasyon görünümünde bozulma
Küresel talepte zayıflama
Artan jeopolitik riskler
Turizm sektöründeki sıkıntılar
Yatırımlarda düşüş/yavaşlama
Kurlarda yüksek oynaklık
Gıda fiyatlarında sürpriz

46. 46
Hayat ileriye doğru yaşanır, ancak geriye doğru anlaşılır.
Winston Churchill