Jak rozpoznać i jak reagować na przemoc w szkole

1. Jak rozpoznać i jak reagować na
przemoc w szkole?
Paula Klemińska

2. Czy rodzice mają szansę zauważyć, że
ich dziecko doznaje przemocy w
szkole? Czy wiedzą, co można w tej
sytuacji zrobić?

3. 3
Przemoc – co to takiego?
Przemoc
Intencjonalna
Wywołuje cierpienie i szkody
Narusza prawa i dobra osobiste
Wykorzystuje nierównowagę sił

4. 4
Agresja – patologia czy norma rozwojowa?
Dzieci w wieku 7-10 lat – agresja może być
związana odreagowywaniem własnych
przeżyć oraz z naśladowaniem dorosłych
Dzieci w wieku 11-16 lat – początek
adolescencji, związany z chęcią
niezależności i buntem, pojawia się więcej
zachowań agresywnych.
„Niebieska szkoła – bezpieczna szkoła”. Poradnik dla pracowników oświaty

5. 5
Czy w takim razie przemoc rówieśnicza istnieje? A może to naturalne w rozwoju
dzieci?
PRZEMOC
intencjonalna
narusza prawa i dobra
powoduje cierpienie i
szkody
osadza się na asymetrii sił
AGRESJA
intencjonalna
narusza prawa i dobra
powoduje cierpienie i
szkody
występuje równowaga sił

6. 6
Nierównowaga sił w przypadku przemocy rówieśniczej może przejawiać
się tym, że:
jedno z dzieci jest większe i silniejsze
fizycznie
różnica wieku między dziećmi przekracza 3
lata
jedno z dzieci ma lepszą pozycję w grupie i
cieszy się uznaniem
jedno z dzieci działało grupie, a drugie było
zdane na własne siły
jedno z dzieci ma większe możliwości
intelektualne, emocjonalne
„Niebieska szkoła – bezpieczna szkoła”. Poradnik dla pracowników oświaty

7. 7
Skala zjawiska – jak wiele dzieci doświadcza przemocy w szkole?
Niemal dwie trzecie polskich uczniów
badanych w 2011 roku zostało co najmniej raz
obrażonych, wyśmianych lub przezwanych
(63%).
Odtrącania lub złośliwych plotek, a więc
przemocy relacyjnej doświadczyło dwie piąte
(41%) badanych uczniów.
Agresji fizycznej (potrącanie, pobicie)
doświadczyło dwie piąte (40%) uczniów i jedna
czwarta (26%) uczennic.
Z badań wynika, że chłopcy znacznie częściej
stają się ofiarami różnych rodzajów agresji niż
dziewczęta. Jedynie w przypadku agresji
relacyjnej oraz agresji cyfrowej dziewczęta
nieznacznie częściej niż chłopcy mówiły o tym,
że doświadczyły tego rodzaju agresji.
"Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań" Instytut Badań Edukacyjnych

8. 8
Skala zjawiska – jak wiele dzieci doświadcza przemocy w szkole?
W roku szkolnym 2009/2010 w Polsce za
ofiary dręczenia można uznać (osoby te były
dręczenie co najmniej dwa-trzy razy w
miesiącu w ciągu ostatnich kilku miesięcy):
wśród 11-latków: 14% uczniów (10%
dziewcząt i 17% chłopców)
wśród 13-latków: 11% uczniów (8%
dziewcząt i 14% chłopców)
wśród 15-latków: 7% uczniów (5%
dziewcząt i 8% chłopców) (Mazur &
Małkowska-Szkutnik, 2011, s.155)
"Agresja i przemoc szkolna. Raport o stanie badań" Instytut Badań Edukacyjnych

9. 9
Co może świadczyć o tym, że dziecko jest krzywdzone w szkole?
nie chce wychodzić z domu do szkoły/wychodzi bardzo późno/bardzo
wcześnie,
wraca ze szkoły późno, okrężną drogą,
ma zniszczone podręczniki i przybory szkolne,
prosi o ponowne kupienie "zgubionych" (zabranych lub ukradzionych)
przedmiotów,
"gubi" pieniądze i prosi o kolejne/wynosi z domu przedmioty
prosi o "załatwienie" zwolnienia z WF
opuszcza się w nauce
wagaruje
ma problem ze snem lub senne koszmary
myśli o sobie, że jest "gorsze"
staje się apatyczne lub agresywne
może nie mieć żadnego bliskiego przyjaciela;
mówi źle o szkole, np.: "nie lubię tej szkoły", "nienawidzę swojej klasy",
"nie chcę tam chodzić", itp.

10. 10
Co zrobić, jeśli podejrzewam, że moje dziecko doznaje przemocy?
Porozmawiać z dzieckiem
– Powiedzieć dziecku o tym, co
wiemy/zauważamy i o swoich
podejrzeniach
– zapewnić o swojej miłości i o tym, że
jesteśmy po jego stronie
– uważnie wysłuchać i dać mu czas
– zauważać i doceniać jego mocne strony i
próby radzenia sobie
– pozwolić mu na bezsilność, płacz
– potraktować sprawę i to, co mówi
dziecko „serio”
– zapewnić, że nie jest winne temu, co się
dzieje
– nie obwiniać samych siebie

11. 11
Jak działać?
Jeśli w rozmowie z dzieckiem
ustalicie, że prawdopodobnie jest w
stanie poradzić sobie z tą sytuacją:
– razem z dzieckiem wymyślić sposoby
reagowania, zachowania się w
trudnych sytuacjach
– przećwiczyć te pomysły z dzieckiem
(np. scenki)
– zwracać uwagę na jego mocne
strony, pokazywać, że potrafiło sobie
poradzić w różnych trudnych
sytuacjach
– cały czas zapewniać o tym, że
jesteśmy obok i chcemy mu pomóc

12. 12
Gdy to nie wystarczy, czyli jak interweniować
Poinformować o sytuacji szkołę –
wychowawcę, psychologa/pedagoga
szkolnego
– warto dopytywać szkołę, jakie działania
zamierzają podjąć
Jeśli nie zostaną podjęte działania na
rzecz zmiany sytuacji, można szukać
pomocy „wyżej” (dyrektor szkoły ->
Kuratorium Oświaty -> Rzecznik Praw
Dziecka)
Jeśli doszło do popełnienia
przestępstwa – powiadomić policję
Objąć dziecko pomocą specjalistyczną
(psychologiczną/pedagogiczną)

13. Kontakt
ul. Mydlarska 4
30-703 Kraków
Biura
ul. Wiśniowa 36 m. 2
02-520 Warszawa
ul. Iwana Pawłowa 1/1
53-604 Wrocław
ul. Kościuszki 31a/8
10-503 Olsztyn
sekretariat@ud.edu.pl
www.uniwersytetdzieci.pl
Dziękuję!