Jak rozmawiać z dzieckiem o dorastaniu i seksualności

1. Jak rozmawiać z dzieckiem
o dorastaniu i seksualności?

2. Dorastanie i seksualność –
dlaczego tak trudno rozmawiać
o czasie tak wielu zmian?
Źródło: http://seks.wieszjak.polki.pl/psychoseksuologia/316660,Seksualnosc-dlaczego-
wazne-sa-slowa.html

3. 3
Dojrzewanie, seksualność…. Czyli co?
Na spotkaniu kolejno skupimy
się na:
etapach rozwoju w pigułce
jak i kiedy rozmawiać
o dojrzewaniu i seksualności?
jakie obawy mamy My?
Jakie obawy ma nasze
dziecko?
powiemy o mitach i fałszywych
przekonaniach;
zastanowimy się, gdzie
szukać rzetelnych informacji.
http://www.google.pl/imgres?start=246&um=1&rlz=1C1ZMDB_enPL506PL508&hl=pl&biw=1366&bih=677&tbm=isch&tbnid=k-
EOGmRYxMs8aM:&imgrefurl=http://www.przekroj.pl/artykul/916540.html%3Fprint%3Dtak%26p
%3D0&docid=S_Hne6GbFa8ZvM&imgurl=http://grafik.rp.pl/grafika2/916540,983783,148.jpg&w=590&h=345&ei=uGhyUejuOY2qOqPpgOgC&zoom=1&ved=1t:3588,r:60,s:200,i:1

4. 4
Dojrzewanie w pigułce
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
Żródło: pl.wikipedia.org/wiki/Skala_Tannera
Psychiczne przejawy
dojrzewania
Dziewczęta /chłopcy
Psychiczne przejawy
dojrzewania: obie płci:
Czarno białe widzenie;
Przeżywanie wszystkiego
dużo silniej;
Krytycyzm w stosunku do
dorosłych.
Biologiczne przejawy
dojrzewania

5. 5
Dojrzewanie w pigułce
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
Dziewczynki
10-12 lat
Przyspieszony wzrost, zaokrąglenie
bioder, powiększenie się brodawek
piersiowych, początek owłosienia
łonowego, wzrost warg sromowych,
pochwy i macicy;
12-14 lat
Dalszy rozwój piersi z pigmentacją
brodawek sutkowych, powiększenie się
owłosienia łonowego, nasilenie rozwoju
bioder, pojawienie się pierwszej
miesiączki;
14-16 lat
Typowa sylwetka kobieca, pełne
owłosienie łonowe i pod pachami, rozwój
w pełni kobiecych rysów twarzy, trądzik,
miesiączkowanie z jajeczkowaniem.
Chłopcy
10-12 lat
Brak cech pokwitania
12-14 lat
Początek przyspieszonego wzrostu,
powiększenie się jąder i prącia,
opuszczenie moszny, początek
owłosienia na twarzy i wokół
narządów płciowych;
14-16 lat
Szczyt skoku wzrostowego,
mutacja, rozwój owłosienia
pachowego oraz męski typ
owłosienia łonowego, owłosienie
twarzy, polucje.

6. 6
Przykłady normalnych zachowań seksualnych dzieci:
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
0 – 3 lat:
Powszechne: Dziecko uczy się wyodrębniać siebie i własne ciało.
Dotyka swojego ciała i sprawdza jak jest zbudowane.
3 – 6 lat:
Powszechne: Pytania dotyczące ciąży (skąd się biorą dzieci?), różnic
pomiędzy chłopcami i dziewczynkami, dzieckiem i dorosłym.
Pierwsze miłości dziecięce.
Eksponowanie swojej nagości, brak poczucia wstydu w tym zakresie.
Wzajemne oglądanie i dotykanie przez dzieci intymnych części ciała
(np. zabawy w doktora, tatę i mamę itd.).
Zdarza się: Masturbacja w domu i w miejscach publicznych.
7 – 11 lat:
Powszechne: Dziecko silnie identyfikuje się z własną płcią.
Zdarza się: Zabawy seksualne w ramach jednej płci.
12 – 16 lat:
Powszechne: Pytania dotyczące obyczajów seksualnych,
podejmowania decyzji dotyczących związków.
Masturbacja i eksperymentowanie z rówieśnikami – między innymi
pocałunki z otwartymi ustami, pieszczoty i dotykanie intymnych części
ciała. Także podglądactwo. Częste zakochania.

7. 7
Kilka przykładowych mitów i wątpliwości…
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
Na majtkach znajduje śluz – czy to oznaki choroby?
Spóźnia mi się okres – zaszłam w ciążę? (nie
współżyłam, ale przytuliłam kolegę)
W czasie miesiączki nie można uprawiać sportu.
Nikt mnie nie kocha i nie potrzebuje…
Używanie tamponów boli.
Mój penis przechyla się w lewo – złamał się?
Jestem nienormalny – nie panuję nad swoim
wzwodem…
Moczę się w nocy – czy jestem chory?
Moje ręce i nogi są niewymiarowe – czy zawsze tak
zostanie? Kiedyś lepiej grałem w kosza…

8. 8
Jak i kiedy rozmawiać o dojrzewaniu i seksualności?
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
• Otwartość na rozmowę o dojrzewaniu
i seksualności jest niezwykle ważna dla
zdrowego rozwoju nastolatka, budowania
zaufania a co za tym idzie profilaktyki różnych
zachowań ryzykownych.
• MIT -> rozmawiając, dajemy przyzwolenie na
podejmowanie różnych zachowań seksualnych.
• Rozmawiając z dzieckiem mamy możliwość
wpłynąć na kształtowanie się w naszym dziecku
stosunku do seksualności i możemy sprawić,
że zachowania podejmowane przez nasze
dziecko będą bezpieczne. Należy pamiętać,
że wiedza może zmniejszyć niepokój związany
z dojrzewaniem.
Źródło: https://www.google.pl/search?q=seksualno%C5%9Bc&rlz=1C1ZMDB_enPL506PL508&aq=f&um=1&ie=UTF-8&hl=pl&tbm=isch&source=og&sa=N&tab=wi&ei=LI5xUYW_O4S_O4nygZAF&biw=1366&bih=677&sei=L45xUbEew-
U8hduBkAQ#imgrc=ZNT7MQ6EHfqNmM%3A%3B3I5tmp9fpCuLYM%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.bebia.pl%252Fdata%252Ffaqs%252Fimage%252F221985550.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.bebia.pl%252F54%252Ffaq
%252F14%3B347%3B346

9. 9
Czy moje podejście jest ważne?
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
Jakie są moje emocje w stosunku
do dojrzewania i seksualności?
Co mnie niepokoi, co mnie złości?
Czy czegoś się obawiam?
Czy płeć mojego dziecka ma
znaczenie gdy myślę o jego
możliwościach, jego przyszłości?
Co się ze mną dzieję?
Dlaczego się tak czuję?
Czy to normalne?
Żródło: http://www.google.pl/imgres?um=1&rlz=1C1ZMDB_enPL506PL508&hl=pl&biw=1366&bih=677&tbm=isch&tbnid=RQRhYu4VnKFX0M:&imgrefurl=http://www.kobieta.pl/drukuj/artykul/jak-rozmawiac-z-
nastolatkiem/&docid=WIVxYS8KofKmHM&imgurl=http://www.kobieta.pl/uploads/pics/dzieci_nomalny.jpg&w=226&h=300&ei=vY5xUbhKh8Y8r7mAuA4&zoom=1&ved=1t:3588,r:69,s:0,i:321&iact=rc&dur=34
3&page=4&tbnh=213&tbnw=172&start=68&ndsp=25&tx=57&ty=91

10. 10
Potrzeby okresu dojrzewania
Seksualność – nieodłączna część naszego życia
Źródło:
Potrzeba niezależności, samodzielności,
autonomii;
Potrzeba przynależności i potrzeba
kontaktu społecznego;
Potrzeba akceptacji i potrzeba
posiadania;
Potrzeba poznawcza i potrzeba
aktywności;
Potrzeba poczucia bezpieczeństwa;

11. 11
Czego potrzebują od nas nasze dzieci?
Źródło:
Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane,
rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego
szacunku, przyjaznej atmosfery w domu – poczucia bezpieczeństwa.
Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w
osiąganiu sukcesów oraz chcą mieć pewność, że nie zostaną przez
nas skrytykowane i odrzucone, gdy coś się nie uda.
Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak jak
mówimy, Ale także, że potrafimy przyznać się do własnych słabości,
niewiedzy i błędów.
Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że rodzice w niejasnej
sytuacji zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy.
Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych
reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu.
Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice
ich prywatności są przez nas respektowane.

12. 12
Jak rozmawiać ?
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić….
Bariery w rozmowie z nastolatkiem:
• brak umiejętności słuchania;
• przerywanie;
• brak skupienia uwagi na rozmówcy;
• prawienie kazań, moralizowanie, gderanie;
• krytykowanie;
• podnoszenie głosu;
• „rodzic ma zawsze rację”
• bagatelizowanie;
• brak warunków sprzyjających do rozmowy.

13. 13
Unikamy…
Unikaj sformułowań:
Kiedy byłam w Twoim wieku...
Gdy miałam tyle lat co Ty, to...
Jesteś taki sam, jak Twój ojciec...
(do syna).
Nic nie umiesz, jak Twoja matka...
(do córki).
Dopóki mieszkasz w MOIM domu,
masz robić, co mówię...
Masz tak zrobić, bo ja tak mówię...
Inni mają lepsze stopnie, a Ty co,
nie potrafisz się postarać?
Nie, bo nie, i już.
To ja się tak dla Ciebie poświęcam,
a ty co?
Zabraniam Ci i koniec...
Nie obchodzi mnie co myślisz na ten
temat.
Nie stawiaj wyroków:
I tak nic do Ciebie nie trafia...
Wiedziałam, że Ci się nie uda...
Nie mam ochoty Ci tego wyjaśniać,
bo i tak nie zrozumiesz...
Nigdy się tego nie nauczysz...
Stale się za Ciebie wstydzę...
Z Tobą wcale nie można się
dogadać...
Nie obchodzi mnie, co zrobisz...
Rób, co chcesz, i tak będzie Ci się
nie uda...

14. 14
Wybierz odpowiedni moment
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Zamiast mówić: „chyba nadszedł czas na poważną rozmowę”,
spróbuj poruszyć temat w trakcie spaceru lub wspólnego
wykonywania codziennych czynności. Możesz wykorzystać jako
pretekst informacje medialną, scenę z filmu, komentarz dziecka do
zaobserwowanej sytuacji itp.
Ważne, aby podczas takiej rozmowy mieć pewność, że będziemy
mieć czas aby odpowiedzieć dziecku na pytania i nikt nam nie
będzie przeszkadzał. Do zmniejszenia napięcia związanego z taką
rozmową pomocna może okazać się np. książka lub inne materiały
edukacyjne.

15. 15
Potraktuj tę rozmowę jako coś normalnego
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Dojrzewanie i seksualność to coś, co dotyczy każdego
człowieka. Traktując ten temat jako tabu, wstydząc się go
nieświadomie wpływamy na atmosferę rozmowy. Spróbuj
zachować normalny, spokojny ton głosu.
Jeżeli dziecko nie pyta o sprawy seksu, najprawdopodobniej
dowiedziało się wszystkiego z innego źródła. Warto wówczas
sprawdzić jakość tej wiedzy, ponieważ wiele dzieci utrwala sobie
mylne wyobrażenia o sprawach seksu. Można zrobić to np. w
postaci żartobliwej zabawy –„razem obalamy internetowe
(lub plotkarskie) mity o i seksie” dojrzewaniu.
Innym powodem braku pytań o seks może być fakt, że dziecko
zauważyło, że są to tematy krępujące, a pytania o nie są w
rodzinie niepożądane.
Uczucie wstydu jest normalne – mówmy o tym.

16. 16
Nie udawaj, że nie zauważasz zmian
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Rosnące piersi, pojawiające się włosy
łonowe, powiększające się jądra mogą
budzić zakłopotanie. Uprzedź dziecko
wcześniej, co będzie dziać się z jego
ciałem i dlaczego. To dobry moment, by
przygotować córkę na pierwszą
miesiączkę, a syna na polucje - wytrysk
nasienia w czasie snu. Wytłumacz,
że to naturalne, nie świadczy
o chorobie.
Opisz córce przebieg miesiączki. Pokaż,
jak wyglądają podpaski. Córka powinna
wiedzieć, że miesiączka oznacza,
że może zostać mamą. Chłopiec musi
mieć świadomość, że wytrysk oznacza,
że może zostać ojcem.

17. 17
Pomóż dziecku rozróżnić dobre i złe strony
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Oczywiste jest, że chcemy uchronić nasze
dzieci przed różnymi niebezpieczeństwami,
jednak unikanie tematu dojrzewania
i seksualności oraz zniechęcanie do
zachowań seksualnych może odnieść
odwrotny skutek. Warto budować w dziecku
świadomość podejmowania zachowań
seksualnych. Wiedza o seksie zdobyta
w życzliwej rozmowie z rodzicem pomoże
dziecku oswoić się ze swoją intymnością
i płciowością. To zaś ułatwi rozpoznawanie
rodzących się potrzeb w okresie dorastania,
rozumienie ich oraz lepszą kontrole nad
nimi.
Pomóż dziecku rozróżnić dobre i złe
strony decyzji dotyczących współżycia.

18. 18
Przygotuj się na brak współpracy
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Dziecko może udzielić ci wymijających
odpowiedzi lub jedynie przytakiwać.
Nie naciskaj, nie wywieraj presji. Staraj się
zadawać pytania, które wywołają dyskusję.
Taka rozmowa może budzić w dziecku
skrępowanie.

19. 19
Uważnie słuchaj, szczerze i otwarcie odpowiadaj na pytania
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Unikaj pouczającego tonu głosu i nie przerywaj rozmowy, kiedy twoje
dziecko się przed tobą otworzy. Gdy dziecko zadaje pytania –
odpowiadaj na nie. Jeżeli nie odpowiemy na pytania dziecka od razu,
nie tylko stracimy okazję do przekazania dziecku ważnej wiedzy, ale
też sprawimy, że dziecko prawdopodobnie więcej nie zwróci się ze
swoimi wątpliwościami do nas, tylko poszuka odpowiedzi gdzie
indziej. Najlepszym rozwiązaniem są proste, bezpośrednie
odpowiedzi na proste, bezpośrednie pytania. Zadawane przez
dziecko pytania mogą być dla nas wskazówką, jak dużo dziecko jest
na danym etapie wysłuchać
Uwaga! Jeśli nie znamy odpowiedzi na pytanie, możemy wspólnie
z dzieckiem poszukać odpowiedzi w źródłach lub określić
dokładnie kiedy odpowiemy

20. 20
Odpowiedzialnie, czyli jak?
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Gdy pojawiają się pierwsze zauroczenia,
randki, warto porozmawiać z dzieckiem
o uczuciach - o zakochiwaniu się
i... odkochiwaniu. Nie bagatelizuj uczuć
dziecka.
Dobrze uświadomić, jak ważny jest
pierwsza miłość, "ten pierwszy raz" i że
kiedy partner namawia na seks, można
odmówić. Dziecko powinno wiedzieć, że
nie ma przymusu rozpoczęcia życia
seksualnego w określonym wieku. Trzeba
rozmawiać o antykoncepcji
i konsekwencjach, jakie wiążą się
z seksem - ale bez straszenia
i negatywnych przykładów.
Rozmowa nie oznacza, że Twoje dziecko
będzie uprawiać seks – będzie świadome.

21. 21
Powiąż temat seksu z miłością i intymnością oraz okazywaniem
przez partnerów wzajemnej troski i szacunku
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Nie ukrywaj, że seks jest
przyjemnością, ale największą, gdy
osoby miedzy którymi do niego
dochodzi dbają o swoje potrzeby
i emocje. Najlepiej udaje się to w
związkach osób darzących siebie
miłością i szacunkiem. Seks
dodatkowo umacnia ich więzi.
http://pl.point.fm/macierzynstwo/mlodziez/zakochany-nastolatek.html

22. 22
Podpowiedz dziecku, jak unikać sytuacji, w których mogą zostać
przekroczone granice
Naucz dziecko, że ma prawo powiedzieć „nie”, „przestań”, „nie mam
ochoty”, „nie życzę sobie”, „mnie to nie bawi” „jeśli nie przestaniesz
zwrócę się o pomoc” ZAWSZE, gdy nie ma na coś ochoty, gdy czuje
się z czymś niekomfortowo.
Chłopców ucz, że zaczepki seksualne, gdy ktoś wyraża sprzeciw, są
niedopuszczalną formą przemocy. Dziewczynki ucz by dbały o swoje
bezpieczeństwo (towarzystwo, powroty do domu), ale to nie one są
winne nieprzyjemnych czasem zaczepek seksualnych. Dzieci obu
płci ucz, że kpienie z innych i głupie żarty w kontekście seksualnym
są nie fajne.

23. 23
Bądź czujna/y i zainteresowana/y
Kilka sposobów, które mogą wiele zmienić…
Jedna rozmowa to za mało, aby
wiedzieć, co się dzieje w życiu twojej
córki lub twojego syna i co jest ważne
dla niej lub dla niego. Pytaj i towarzysz
dziecku w dojrzewaniu.
Pamiętajmy, że skoro już raz
udzieliliśmy wymaganej odpowiedzi,
nie znaczy to że więcej nie będziemy
musieli tego robić. Dziecko w miarę
dorastania będzie wracać co jakiś
czas do tego rodzaju pytań i będzie
potrzebowało bardziej szczegółowych
i wyczerpujących odpowiedzi

24. 24
Podsumowując:
Okres dojrzewania może być zarazem najpiękniejszym, ale także
najtrudniejszym, etapem życia. Młodzi ludzie zmagają się
z odkrywaniem własnej tożsamości, z nawiązywaniem przyjaźni,
usiłują dostosować się do otoczenia, pragną odnosić sukcesy
w szkole i odkrywać, co przynosi im satysfakcję i poczucie
własnej wartości. Układają swoje relacje z rodzicami, dziadkami,
nauczycielami i innymi ludźmi. Rozwijają zdolności i zainteresowania
oraz własną indywidualność.
Dojrzewanie to także okres intensywnego wzrostu i przemian
w organizmie, przez co młodzi ludzie stają się bardziej
drażliwi. Ponadto zaczynają silnie manifestować swoją odrębność np.
poprzez ubiór, fryzurę, tatuaż, wystrój pokoju itp. To wszystko po to, by
podkreślić, że dorastają i mają w związku z tym swoje zdanie, swoje
potrzeby i swoje problemy.
Nastolatki „cierpią” z powodu braku wolności i zaufania ze strony
dorosłych, trudno się im z tym pogodzić, nie znoszą zakazów,
większych obowiązków. Z jednej strony chcą dorosnąć, z drugiej
strony tracą bezpowrotnie dzieciństwo.

25. 25
Podsumowując: W jaki sposób pomóc dziecku w okresie dorastania?
Pomóż mu zrozumieć, co się z nim dzieje: opisuj i nazywaj zmiany jakie zachodzą
w organizmie i psychice dziecka;
pytaj o jego potrzeby;
mów o swoich oczekiwaniach;
rozmawiaj i słuchaj zamiast oskarżać, oceniać i atakować: W jaki sposób mogę Ci
pomóc w Twoich problemach z chemią?;
zrezygnuj z „kazań" i opisz konkretny problem i Twoje uczucia z nim związane:
Jestem zła, bo obiecałeś mi, że posprzątasz pokój, a nie dotrzymałeś słowa;
pokaż, że interesuje Cię jego świat, że chcesz być na bieżąco z jego radościami
i smutkami;
jeśli musisz dziecku czegoś odmówić, to wyjaśnij mu powody swojej decyzji,
wysłuchaj jego argumentów i poszukajcie wspólnego rozwiązania;
rozmawiaj, proś i dawaj wybór, zamiast stosować zakazy, rozkazy i nakazy np.
Chciałbym, abyś posprzątał swój pokój. Zrobisz to dzisiaj czy jutro?
zamiast karać wyciągaj konsekwencje: Skoro spóźniłeś się na obiad, to musisz go
sobie teraz sam odgrzać;
doceniaj pozytywne zmiany zachodzące w Twoim dziecku - dzięki temu poczuje się
doceniane i ważne, nie ignoruj i nie pomniejszaj problemów, żalów i smutków
nastolatka – dla niego są one naprawdę ważne, buduj w swoim dziecku
niezachwiane poczucie, że zawsze może na Ciebie liczyć.

26. 26
Szukając informacji…
Literatura:
Alicja Długołęcka „Zwykła książka o tym skąd się biorą dzieci”;
Leda Galli „Seks. Jak to wytłumaczyć swoim dzieciom”;
Monika Zielona-Jenek, Aleksandra Chodecka „Jestem dziewczynką,
jestem chłopcem”;
Ulla Arens „Otwartość i wstyd w rodzinie”;
Frederique Saint-Pierre, Marie-France Viau „Seksualność dziecka”;
Alicja Długołęcka, Zbigniew Lew-Starowicz „Jak się kochać?”;
„ABC dojrzewania. Poradnik dla nastolatków” opracowanie
zbiorowe.
WWW:
http://ponton.org.pl/
www.feminoteka.pl

27. Kontakt
ul. Mydlarska 4
30-703 Kraków
Biura
ul. Wiśniowa 36 m. 2
02-520 Warszawa
ul. Iwana Pawłowa 1/1
53-604 Wrocław
ul. Kościuszki 31a/8
10-503 Olsztyn
sekretariat@ud.edu.pl
www.uniwersytetdzieci.pl
Dziękuję!
Pracownia Profilaktyki i Terapii Dzieci i Młodzieży
„Dobra zmiana”
Katarzyna Brzoza
pracowniadobrazmiana@gmail.com
Brzoza.katarzyna@wp.pl
533 300 401
https://www.facebook.com/pracowniadobrazmiana/