Το αποτύπωμα της ύφεσης στα σούπερ μάρκετ

1. 14 ΤΕΤΑΡΤΗ 17 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ
Μια συνέπεια της υφεσιακής εξαετίας στα σούπερ μάρκετ είναι το γεγονός
ότι οι επιχειρησιακοί σχεδιασμοί δεν περιλαμβάνουν πια βασικές
συνισταμένες του παρελθόντος, ή και εάν περιλαμβάνουν είναι σε ιδιαίτερα
περιορισμένο βαθμό. Ειδικότερα, το τρίπτυχο χρηματοδότησης που
αφορούσε στις τράπεζες, στην πίστωση των προμηθευτών και στα περιθώρια
κέρδους από την ιδιωτική ετικέτα φέρεται ότι έχει παρέλθει. Οι στρόφιγγες
των τραπεζών παραμένουν κλειστές, ενώ και τα όρια των προμηθευτών
έχουν πλέον εξαντληθεί, σημειώνουν παράγοντες της αγοράς.
Παρελθόν το τρίπτυχο
χρηματοδότησης 
ΤΡΟΦΙΜΑ - ΠΟΤΑ
6
3
0
-3
β΄ τρίμ. 2009 γ’ τρίμ. 2009 δ΄ τρίμ. 2009 α΄ τρίμ. 2010 β΄ τρίμ. 2010 γ΄ τρίμ. 2010 δ΄ τρίμ. 2010 α΄ εξάμ. 2011 γ΄ τρίμ. 2011 δ΄ τρίμ. 2011 α΄ τρίμ. 2012 β΄ τρίμ. 2012 γ΄ τρίμ. 2012 δ΄τρίμ. 2012 α΄ εξάμ 2013 γ΄ τρίμ. 2013 δ΄ τρίμ. 2013 α΄ εξάμ. 2014
ΜΗ ΤΡΟΦΙΜΑ
5
0
-5
-10
β΄ τρίμ. 2009 γ’ τρίμ. 2009 δ΄ τρίμ. 2009 α΄ τρίμ. 2010 β΄ τρίμ. 2010 γ΄ τρίμ. 2010 δ΄ τρίμ. 2010 α΄ εξάμ. 2011 γ΄ τρίμ. 2011 δ΄ τρίμ. 2011 α΄ τρίμ. 2012 β΄ τρίμ. 2012 γ΄ τρίμ. 2012 δ΄τρίμ. 2012 α΄ εξάμ 2013 γ΄ τρίμ. 2013 δ΄ τρίμ. 2013 α΄ εξάμ. 2014
[2009-2014] Στο 1,5 δισ. ευρώ ο χαμένος τζίρος - Χιλιάδες λουκέτα - Στο 17% από 7,8% το μερίδιο των PL - Ψαλίδι στο «καλάθι της νοικοκυράς»
Το αποτύπωμα της ύφεσης στα σούπερ μάρκετ
Της Δανάης Αλεξάκη
dalex@naftemporiki.gr
Με το χαμένο τζίρο για
την οργανωμένη λιανι-
κή τροφίμων να αγγίζει
το 1,5 δισ. ευρώ κλείνει σταδια-
κά η εξαετία (2009-2014) της ύφε-
σης για τις αλυσίδες σούπερ μάρ-
κετ, που στο τελευταίο τρίμηνο
«βλέπουν» τα πρώτα σημάδια
σταθεροποίησης των πωλήσεών
τους. Το αποτύπωμα της κρίσης
στον κλάδο μπορεί να είναι συγ-
κριτικά μικρότερο έναντι άλλων
αγορών, ωστόσο συμπεριλαμ-
βάνει, πέρα από την απώλεια του
15% της συνολικής αξίας των πω-
λήσεων, διψήφια υποχώρηση
του όγκου και αλλαγή στη σύν-
θεση του προϊοντικού χαρτο-
φυλακίου, με τους κωδικούς ιδιω-
τικής ετικέτας να «κατοχυρώ-
νουν» μερίδιο περί το 17%, από
7,8% το 2008.
Τα ταχυκίνητα προϊόντα της
κατηγορίας μη τρόφιμα είναι αυ-
τά που επλήγησαν περισσότε-
ρο, ωστόσο το γεγονός ότι απο-
τελούν περί το 25% του συνολι-
κού τζίρου των σούπερ μάρκετ πε-
ριορίζει τους κραδασμούς. Σε
επίπεδο τιμών η «μάχη» των αλυ-
σίδων επικεντρώθηκε κυρίως
στις προσφορές, με την κατηγο-
ρία τρόφιμα να επιδεικνύει κα-
λύτερες αποδόσεις για τις επι-
χειρήσεις, αφού οι μειώσεις στο
ράφι δεν ξεπέρασαν μεσοσταθ-
μικά το 3% κατά την εξεταζόμε-
νη περίοδο. Ταυτόχρονα, την ει-
κόνα του κλάδου συνθέτουν ηχη-
ρές αποχωρήσεις, όπως αυτή της
Aldi, το καλοκαίρι του 2010, ενώ
συνολικά η αγορά έως το 2013 μέ-
τρησε πάνω από 3.500 λουκέτα
καταστημάτων - κυρίως μικρο-
μεσσαίων παιχτών.
Οπως αναφέρουν στη «Ν» στε-
λέχη της αγοράς, «ο χαμένος τζί-
ρος δεν αναμένεται να ανακτηθεί
άμεσα, ήτοι την επόμενη πεν-
ταετία». Πάντως, σημειώνουν ότι
«τα πρώτα βήματα προς την ανά-
καμψη γίνονται - με τις πωλή-
σεις να εμφανίζουν από τον Ιού-
λιο και μετά αύξηση περί το 3%,
τάση που αναμένεται να συνε-
χιστεί και να ισοσκελίσει μεγέθη
της αγοράς έναντι της αρνητικής
τροχιάς που κατέγραφαν από το
2010». Σε αυτό το πλαίσιο, τα ίδια
στελέχη τονίζουν ότι «ο ανταγω-
νισμός στην ανάπτυξη μεριδίων
για τις αλυσίδες τοποθετείται
πλέον σε μια σταθερή αγορά και
όχι αναπτυσσόμενη. Συνεπώς,
τα όπλα για τις αλυσίδες βρί-
σκονται στη διεύρυνση της πα-
ρουσίας τους, όπου και παρα-
τηρείται μεγάλη κινητικότητα
από πλευράς ισχυρών παιχτών,
στην πληρότητα του κωδικολο-
γίου στο ράφι και στις παρεχό-
μενες υπηρεσίες».
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφο-
ρά τα δίκτυα, η επιθετική πολι-
τική εξαγορών στην οποία έχουν
επιδοθεί τα τελευταία χρόνια οι
μεγάλες αλυσίδες αναμένεται
να ενταθεί και το επόμενο διά-
στημα. Υπενθυμίζεται ότι για το
2014 οι 8 ισχυρότερες αλυσίδες
σούπερ μάρκετ έχουν προ-
γραμματίσει επενδύσεις ενί-
σχυσης των δικτύων τους που
ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ.
Ταυτόχρονα θα επιταχυνθούν
οι κινήσεις εξαγορών και συγ-
χωνεύσεων για όσες αλυσίδες
δεν εμφανίζουν αντοχές.
Τιμολογιακή πολιτική
Αναφορικά με τις τιμολογιακές
πολιτικές, τα ίδια στελέχη εκτι-
μούν ότι «η “πριμοδότηση” των
τιμών από τις αλυσίδες θα συ-
νεχιστεί προκειμένου να ενι-
σχυθούν οι όγκοι» και υπό το
πρίσμα αυτό εκτιμάται ότι το
δεύτερο εξάμηνο θα καταγρα-
φεί άνοδος στα πωληθέντα τε-
μάχια και οριακή πτώση σε αξία.
Σημειώνεται ότι βασικός γνώ-
μονας για τους σχεδιασμούς των
αλυσίδων είναι το γεγονός ότι η
μέση μηνιαία δαπάνη του νοι-
κοκυριού στα καταστήματα τρο-
φίμων βαίνει μειούμενη. Μόνο
το 2013 υποχώρησε κατά 10%
έναντι του 2012, στα 306 ευρώ
από 340 ευρώ. Στο πλαίσιο της
«εξίσωσης» όγκου και αξίας πω-
λήσεων οι τιμές στο εξάμηνο στα
τρόφιμα σταθεροποιούνται, ενώ
υποχώρηση περί το 2% εξακο-
λουθούν να καταγράφουν στα
μη τρόφιμα.
Σχετικά με το γεγονός ότι οι
μειώσεις τιμών που διατείνον-
ται ότι μετακυλύουν οι αλυσί-
δες στην κατανάλωση δεν πραγ-
ματοποιούνται στο βαθμό που θα
το επιθυμούσαν τα νοικοκυριά,
το Ινστιτούτο Ερευνας Λιανεμ-
πορίου Καταναλωτικών Αγαθών
επισημαίνει ότι μεταξύ των βα-
σικών παραγόντων που επηρε-
άζουν τη διαμόρφωση των τιμών
στο λιανεμπόριο τροφίμων πε-
ριλαμβάνονται: οι τιμές πρώτων
υλών και ενέργειας, το μισθο-
λογικό κόστος, το ισοζύγιο ει-
σαγωγών - εξαγωγών, το χρημα-
τοδοτικό κόστος, η φορολογία,
η διάσπαρτη δομή της αγοράς
και το μέγεθος αυτής, η γεω-
γραφική μορφολογία της χώρας
σε συνδυασμό με τις ελλιπείς
υποδομές στις μεταφορές.
Οπως εξηγούν αναλυτές του
ΙΕΛΚΑ «η δομή της ελληνικής
αγοράς στον τομέα των τροφί-
μων είναι από τη φύση της προ-
βληματική, καθώς η Ελλάδα έχει
με διαφορά το χαμηλότερο πο-
σοστό λιανεμπορίου τροφίμων
(62%) που πραγματοποιείται μέ-
σω μη ειδικευμένων καταστη-
μάτων (π.χ. σούπερ μάρκετ, μί-
νι μάρκετ, παντοπωλεία) με βά-
ση στοιχεία της Eurostat, όταν
ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι
83%. Αυτό πρακτικά μεταφρά-
ζεται σε έλλειψη οικονομιών κλί-
μακας και μείωση της παραγω-
γικότητας. Ταυτόχρονα, η ελλη-
νική αγορά εξυπηρετεί ένα κα-
ταναλωτικό κοινό 10 εκατ. κα-
τοίκων περίπου, το οποίο τα τε-
λευταία χρόνια έχει συνεχώς
μειούμενο διαθέσιμο εισόδημα.
Σε σύγκριση με χώρες όπου οι
αγορές είναι 60, 70, 80 εκατομ-
μυρίων κατοίκων, δεν είναι εφι-
κτό να επιτευχθούν αντίστοιχα
επίπεδα οικονομιών κλίμακας
στις τιμές προμηθειών, ενώ η
πλειοψηφία των προϊόντων εί-
τε παράγεται εκτός Ελλάδος από
μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες
είτε βασίζεται σε πρώτες ύλες οι
οποίες εισάγονται από το εξω-
τερικό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκ-
πρόσωποι της αγοράς στην επι-
χειρηματολογία τους για τη δια-
μόρφωση των τιμών δεν έχουν
συμπεριλάβει και άλλες παρα-
μέτρους, όπως η μείωση των μι-
σθών, η μείωση των ενοικίων, η
μείωση των τιμών των ακινήτων
(κτήρια, οικόπεδα), η πτώση των
επιτοκίων κ.ά. [SID:8928963]
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Hεξέλιξη μεγεθών στα ταχυκίνητα προϊόντα (% μεταβολές σε ετήσια βάση)
-6
-15
2,2
1,5
3,6
2,8
1,7
2,2
0,1
1,0
-5
-2,3
3,4
5,5
1,3
2,4
-0,5
2 1,8
0,4
2,4
-0,5
-1
-2
-0,1
-1,1 -0,4
0,6
-0,5
2,2
-2,6
0,2
-6 -4,6
-2,7
-2,5
-0,5
0,1
-0,3
-1,6 -1,7
-3,1
-4,4
-6,6
2,1
-2,8
-1,4
-4 -3,8
-8,4
-6,9
-9,1
-7,2
-4,8
-11
-7,2
-0,6
-1,3
-0,3
-1,7
-2,5 -2,4
0,7 0,3
-8,5
-9,4
-1,7 -1,5
2,6 2,2
0,2
-1,9
0
-1,6
Πηγή: ΙRI, hypermarkets and supermarkets
Αξία Ογκος Τιμή με προσφορές
Ο αριθμός επισκέψεων
και οι μηνιαίες δαπάνες
Eξοικείωση
με το κατάστημα
2013 2010
Αριθμός
καταστημάτων
2013 2012
Μηνιαία δαπάνη
(σε ευρώ)
2013 2012
24%
39%
4,12
3,20
306
340
Πηγή: ΙRI, έρευνα digital shopper