iş basitleştirilmesi,rotasyonu,zenginleştirilmesi

1. İŞ TASARIMI VE
ERGONOMİ
TÜLAY İLMAZ
İNSAN KAYNAKLARI VE ÇALIŞMA
İLİŞKİLERİ/TEZLİ
İŞ ANALİZİ VE UYGULAMALARI
23/03/2015
Doç. Dr. Selami Özcan

2. İş tasarımı, iş ve insan unsurlarını en
uygun biçimde birleştirmek amacıyla işin
içeriğinin, işe ilişkin ödüllerin ve işin
niteliklerinin çeşitli şekillerde
düzenlenmesidir.
Bu düzenlemeler, iş kolaylaştırma, iş
rotasyonu, iş genişletmesi, iş
zenginleştirmesi, kalite çemberi, bağımsız
çalışma grupları şeklinde olabilir.

3. İş tasarımı, işin verimliliğini ve
çalışanın tatminini artırmak
için işin ve görevin yapısına
müdahale edilmesidir.
Örneğin, işinde ustalık
kazanan çalışana işi artık
monoton gelir ve kendisini
tatmin etmemeye başlar.
Diğer yanda işin çok karmaşık
olması da, çalışanı işinden
soğutur ve motivasyon
düşüklüğüne sebep olur. Bu
bağlamda, iş ve görevin
yapısına yönelik müdahaleler
yapılarak iş, çalışanlar için
yeniden çekici hale getirilebilir.

4. 1900’lü yıllarda makine atölyelerinde fonksiyonel işlere yönelik kişilerin
çalıştırılması söz konusuydu ve bu kişilerin oldukça becerikli olmaları
gerekiyor fakat işleri öğrenmeleri uzun sürüyordu.
1960’lı yıllardan sonra bilimsel yönetim anlayışı ile beraber işlerin daha
ucuz, daha kolay ve daha hızlı yapılabilmesi için bütünsel olarak ele
alınmasından çok, işlem, süreç eleman şeklinde gruplandırılarak
incelenmesi söz konusu olmuştur. Amaç, işlerin öğrenilmesini
basitleştirerek en düşük becerideki bir çalışanın bile bu işleri
yapmasını sağlamak olmuştur.
Günümüzde ise iş dizaynına ve analizlerine kalite kontrolün ön planda
olduğu, çalışanların yönetime katıldığı, daha fazla sorumluluk ve
yetkinin verildiği modern yönetim anlayışı hakim olmaya başlamıştır.
Yöneticiler çalışanların işlerinin yapısını değiştirmek veya yeniden
dizayn etmek istediklerinde, iş basitleştirme, iş genişletme, iş
rotasyonu ve iş zenginleştirme gibi iş dizaynı araçlarından birini
uygulamaktadırlar.

5. İşin görev ve işlemlerine ayrılarak incelenmesi, gereksizlerin elenmesi,
benzerlerin birleştirilmesi, işin en kolay, en verimli şekilde yeniden
düzenlenmesi, işler için basitleştirme yöntemlerinin belirlenmesi olarak
ifade edilmektedir.
İş, yalnızca birkaç işlevden oluşan en küçük parçalara ayrıldığı için
uzmanlaşma oluşmaktadır. İş basitleştirildiği için uzun süre eğitime
gerek kalmadığı gibi, ayrıca aynı iş sürekli tekrarlandığı için verimlilik de
artacaktır. İşlerin basit olması ve tekrarlanmasından dolayı yüksek
miktarda çıktı sağlanabilecektir. İş basitleştirme ile işe göre daha kolay
personel alımı söz konusu olabilmektedir.
İş basitleştirme ile üretim sürecinde kullanılan metotlar daha basit hale
getirildiği için, yapılmakta olan gereksiz işler ayıklanarak benzer işler
birleştirildiği için iş yapma performansı da yükselecektir.

6. İş basitleştirme ile gereksiz işlerin ayrıştırılarak benzer işler birleştirilmesi
ile işletmeye ve çalışana yarar sağlayacağı ifade edilse de, bu sürecin
olumsuz davranışsal sonuçlara sebep olacağı da ifade edilmektedir.
Basitleştirilmiş işler, çalışanları zamanla psikolojik olarak etkileyerek
monotonluk yaratabilir. Monotonluğun yol açacağı bıkkınlık ile de iş
doyumunda bir azalma meydana gelecektir.

7. Çalışanların refah ve eğitim düzeyi yükseldikçe verilen işlerin
basitleştirilmesi, özellikle üretimde çalışanlar için yeterli olmayacaktır.
Ayrıca iş basitleştirme ile oluşan uzmanlaşma ile de bazı dezavantajlar
ortaya çıkmaktadır. Bu dezavantajlar; herkes kendi işinden sorumlu
olduğu için ürünün genel kalitesinden sorumlu kişinin olmaması,
tekrarlardan dolayı çalışanların sıkılması, motive olamayan işçilerin
devamsızlık, yüksek iş gücü devri, işe gecikme gibi görünmez maliyetlerin
oluşması şeklinde kendini gösterebilir.

8. İş genişletme, bir işin uzmanlık düzeyini
ayarlayarak çalışana yönelik olarak daha ilgi
çekici hale getirilmesidir. İş basitleştirmenin
aksine işe ilişkin birkaç görevin bir araya
getirilmesi yöntemiyle iş dizaynının yapılmasıdır.
İş geliştirmede iş daha cazip gelmektedir fakat
sorumluluk düzeyi değişmemektedir. Eğer çalışan
aynı beceriyi gerektiren birden fazla çeşitte iş
yapıyorsa, işler yatay düzeyde genişletilmiş olur
böylece personel işin gerektirdiği tüm birimlerde
çalışmış. İş genişletme yöntemi özel proje
atamaları, grup çalışmalarında görev değişimi
veya müşteriler için yeni hizmet yöntemleri
araştırmalarını içerebilmektedir. İşi sadece
bilgisayara veri girmek olan bir memura,
telefonlara cevap verme görevinin de verilmesi
durumunda da iş genişletmeden söz edebiliriz.

9. İş genişletme ile amaçlanan
bütün gün binlerce vidayı aynı
yere takmak zorunda olan
çalışanlarda meydana gelecek
psikolojik tepkilerin olumsuz
yönlerini azaltmaktır. Çünkü
sürekli aynı işi yapan çalışanın
yaptığı iş kendisine tekdüze
gelecek ve işten ayrıldığında
yerine gelecek kişinin de aynı işi
kendisi gibi yapacağını bildiği için
işin önemsiz olduğuna inanarak
özgüveni ve iş gururu
azalacaktır.

10. Katz, Kahn, Huppock ve Super’in araştırmalarına göre iş
daha karmaşık ve daha çok beceri gerektiren nitelikler
kazandıkça çalışanın sağladığı doyumun da arttığı
gözlenmiştir. Worthy ise iş genişletilmesinin çalışanın gönül
gücünü arttırıcı yönde bir etkide bulunduğunu saptamıştır.
İş genişletme ile uzmanlaşmanın ortaya çıkardığı olumsuz
etkiler azalmakta ve çalışana işin çeşitli aşamalarına
katılma imkanı verilmektedir. Bununla beraber iş
genişletme çalışanların uzmanlaşmalarını kısıtlamaktadır ve
çalışanın sadece işini genişletip sorumluluklarını
arttırmaması yöntemin sakıncaları olarak ifade
edilmektedir. Ayrıca Lawler işin yatay boyutta aşırı
genişletilmesinin çalışanın iş başarımı konusunda anlamlı
bir geri besleme elde etme ve kendi iş başarımını kendince
değerlendirme olanaklarını ortadan kaldırdığı için
beklenilenden daha düşük bir güdülenmeye yol
açabileceğini savunmaktadır.

11. İş zenginleştirme bir işin, işçinin daha çok iş ve
işlem yapabilecek şekilde yeniden organize
edilmesi anlamına gelmektedir. Personele kendi
işini planlama, örgütleme, denetleme ve
değerlendirme konusunda daha fazla sorumluluk
verilmesini sağlayan iş zenginleştirme dikey
genişleme yoluyla personelin gelişmesini de
sağlamaktadır. İş zenginleştirmede çalışana daha
çok görev değil, daha çok sorumluluk ve yetki
verilmektedir. İş bölümünün sakıncalarını
gidermeyi ve aynı zamanda çalışanların daha üst
pozisyona hazırlanmalarını amaçlamaktadır. Bir
yönetici asistanının kendi yardımcılarını seçmesi
ve işleri paylaştırmada yetkilendirilmesi bu
tasarıma örnek olarak verilebilir.

12. İş zenginleştirmede eleman ihtiyacı karşılanmak istendiğinde bazı
çalışanlara ilave görevler ve sorumluluklar verilmektedir. Böylece
ilave görevler için yeni eleman gerekliliğinden de kaçınılmış olacaktır.
İş zenginleştirme ile personelin sorumluluklarının artması, ilave
yetkiler elde etmek için bulunduğu pozisyondan başka bir pozisyona
geçmesi ya da aynı pozisyonda değişik rol ve yetkiler edinmesi
sağlanmaktadır. Ayrıca personele belirli sınırlar içerisinde kendi
çalışma hızlarını belirleme, yaptıkları işlerin kalitesinden sorumlu
olma, hataları düzeltme, çalışma yöntemlerini, kullanacakları
malzeme, makine ve teçhizatı seçme olanağı vermektedir.

13. Görevlerin birleştirilmesi, doğal iş üniteleri, müşteri ilişkileri ağı ve geri
bildirim kanallarının açılması iş zenginleştirmenin ilkeleridir. Herzberg’e
göre de zenginleştirilen işler performans konusunda başarı ve geri bildirim
elde etmek için farklı yetenek düzeylerinde bir dizi görev ve fırsatlar
içermelidir. Görevlerin birleştirilmesi çalışanın farklı becerilerini
kullanabilmesi açısından önemlidir. Örneğin yönetici asistanı işi ile ilgili bir
dilekçeyi kendisi yazıyor, bir başkası çoğaltıyor ve yine bir başka çalışan
tarafından e-posta ile gönderiyorsa dilekçeyi yazan çalışanın beceri
çeşitliliği arttırılmamış ve görev kimliği de sağlanmamış olur. Doğal iş
üniteleri ilkesi ise çalışanın bir işi başından sonuna kadar kendisinin
bitirmesidir böylece tüm süreçlere de hakim olabilecektir. Örneğin bir
koltuk fabrikasında çalışan bir kişi veya ekibin bir koltuğu baştan sona
kadar üretmesi bu duruma örnek olarak verilebilir. Böylece çalışan, işin
sadece bir parçasını bilmekle kalmayıp işin bütünü hakkında bilgi sahibi
olarak daha fazla şey öğrenebilecektir. Müşteri ilişkileri ağı da işin geri
bildirim potansiyelinin artması, çalışanın işinde özerklik hissetmesi ve farklı
becerilerini kullanma olanağı bulması açısından önemlidir.

14. Çünkü ürün ya da hizmeti üreten çalışanla ürünü tüketen arasında bir
ilişki ağı kullanılmasına olanak sağlar. Örneğin kusurlu çıkan bir
üründen çalışanın doğrudan sorumlu tutulması ve düzeltmeleri de yine
çalışanın yapması çalışanın doğrudan kendi performansı hakkında bilgi
sahibi olmasını sağlayacaktır. Ayrıca tüketiciden gelen geri bildirimin bir
aracı olmadan çalışana ulaşması ile çalışan yaptığı hataları görüp ortaya
çıkan şikayetlerin çözümünü kolaylaştıracaktır. İş zenginleştirmenin son
ilkesi olan geri bildirim kanallarının açılması ile de çalışan ürettiği işin
doğru yapılıp yapılmamasından dolaysız olarak sorumlu olmaktadır.
İş zenginleştirme ilkeleri uygulanırken dikkat edilmesi gereken nokta iş
çevresinin ve çalışanın “iş tanısı anketi” ile analiz edilmesidir. Böylece
çalışanın iş doyumu sağlayacağı çevresel faktörlerden tatmin olduğu
(iyi bir sosyal ortam, iyi bir yönetici, güvencesi olan bir iş vb) bir iş
zenginleştirme programı uygulanmış olacaktır. İş zenginleştirme
programında pozitif sonuçlar almak için çalışanlar ve organizasyonun
ihtiyaçları analiz edilmeli ve üzerine çalışılmalıdır. Cunningham ve
Eberle’leye göre iş zenginleştirmeden önce aşağıdaki 3 soru
sorulmalıdır:

15. İşçilerin öğrenmek için sorumluluk, çeşitlilik, farklılık gibi özellikler
gerektiren işlere ihtiyacı var mıdır?
İş uygulama planlarını değiştirmeden hangi teknikler kullanılabilir?
İş planlarını sınıflandırmadaki değişikliklerde hangi teknikler
gereklidir?
Çalışanın yaptığı işin kontrol edilme sürecine, çalışanı da dahil
etmesi, kişisel becerilerini iş yapış biçimine yansıtması konusunda
fırsat vermesi, işiyle ilgili yeni denemeler yapma konusunda
serbestlik ve esneklik tanıması sebebiyle yararları olan iş
zenginleştirmenin bazı sakıncaları da bulunmaktadır. Bir örgütte
işlerin aşırı dikey genişletilmesi yani iş zenginleştirmesi, bireyleri
birçok karara katılma olanağı tanımakta, oysa bireyin işi hala rutini
içerdiğinde anlamlı bir geri besleme elde edemeyerek yeteneklerini
yeterince kullanamadığını hissetmektedir. Ayrıca çalışanların
özellikleri de iş zenginleştirme çalışmalarının başarılı ya da başarısız
olmasına neden olabilmektedir

16. İş rotasyonu bir iş yerinde çalışan personele birden fazla iş
yapabilme bilgi ve tecrübesi kazandırılarak günün belirli
saatlerinde personel arasında iş değişikliği yapma olgusudur.
İş rotasyonunun amacı, yoğun dikkat isteyen ve tekrarlı nitelikteki tekdüze
(monoton) işlerin işçiler üzerinde yarattığı can sıkıntısı ve psikolojik
yorgunluğu önleyerek, verimlilik düşüşünün önüne geçmedir. Yalnız, İş
rotasyonuna gidebilmek için bir kişinin yapabileceği işleri seçerek, işlerin
gerektirdiği dikkatin niteliği ve tekrarlı hareketlerin yaptırılacağı vücut
organının değişik olması gereklidir.

17. Bunun amacı, bir işte elde edilen yorgunluk diğer işi yaparken ortadan
kalkabilmeli ve dinlenme imkanı sağlamalıdır. İş rotasyonunu yaparken
dikkat edilecek diğer bir husus da işlerin nispeten basit, kolay öğrenilebilen
ve yüksek derecede uzmanlık gerektirmeyen nitelikte olmaları ve bir
verimlilik düşmesinin nedeni olmamalarıdır.
Bir iş dizaynı tekniği olarak, alt düzey işlerde otomasyonun yol açtığı
monotonluğun hafifletilmesi amacı ile geliştirilmiş, ancak gözlenen yararları
sonucu yöneticilerin geliştirilmesinde de bir eğitim tekniği olarak
yararlanmaya başlanmıştır. Kariyer yönetimi açısından önemli olan zaten bu
tür uygulama biçimidir.

18. İş rotasyonu, örgütte çalışanların potansiyellerini yükselterek başka
işlere yönelmelerini sağlar. Özellikle yeni işe girenlerin faklı iş
değişikliklerini deneme yoluyla kendilerini test etmelerini ve kişisel
değerleri ile iş arasındaki uyum noktalarını karşılaştırarak
değerlendirmelerine yol açar. Farklı özelliklerdeki işlere yapılacak
rotasyonla, örneğin üretim departmanından mali analiz departmanına
yapılacak değişimle, çalışanlar kendi yetenek ve tercihlerini
değerlendirme fırsatı elde ederler.
İş rotasyonunda önemli olan nokta, rotasyona tabi tutulacak
elemanların yeni mesleki bilgi ve beceriler kazanacak olması dikkat
edilmesi, mevcut becerilerden yaralanırken de yeni bilgi ve beceriler
edinmeye özendirilmesidir. İş rotasyonu bazı riskler de taşıyabilir. Eğer
çalışan değişime ve yeniliklere açık değilse adapte olması kolay
olmuyor. Eğer zamansız bir rotasyonsa belli bölümlerde yüksek
performans gösteren kişiler verimsizleşebiliyor. Çalışanda bir
kararsızlık ve konsantrasyon eksikliği yaratabiliyor. Yeterince deneyim
kazanmadan yapılan hızlı rotasyonlar da eksik deneyim
kazanılmasına ve yanlış algılamalar oluşmasına neden olabiliyor.

20. SONUÇ
Örgüt içinde kötü dizayn edilmiş işler beraberinde çeşitli performans
sorunlarını da getirmektedir. Bu sorunların en alt seviyeye indirilmesi
ve çalışanların işyerinde olumlu davranışlar sergilemesi, üretim ve
verimlilik artışının sağlanması için iş dizaynı araçları olan iş
basitleştirme, iş genişletme, iş rotasyonu ve iş zenginleştirme
uygulamalarına yönelmektedirler. Şüphesiz ki her yaklaşım örgüte ve
çalışanlara olumlu sonuçlar kazandırmıştır fakat bu olumlu sonuçlarla
beraber bazı olumsuz taraflar da meydana gelmektedir. Örneğin iş
basitleştirme ile çalışanların zaman ve emek tasarrufu sağlaması için
işler kolaylaştırılırken beraberinde bıkkınlık ve monotonluk, iş
doyumunda azalma gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle her
bir yaklaşım başka bir yaklaşımın eksik yönlerini tamamlamak
amacıyla geliştirilmiştir.

22.  Ergo: İş
 Nomos: Bilim
(Yasalar)
 Ergonomi:İşbilim
(Yunanca)
Ergonomi, insanın
davranışsal ve
biyolojik
özelliklerini
inceleyerek bunlara
uygun yaşama ve
çalışma ortamları
yaratmayı
amaçlayan bir bilim
dalıdır.

23. Ergonominin Hedefleri
Ergonominin ana hedefi; özellikle çalışma hayatının kalitesini arttırmaktır.
Bu hem fiziksel hem de psikolojik şartlara bağlıdır. Ergonominin öncelikli
hedeflerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
İnsancıllık ve Ekonomiklik: Amaçlar göz önünde bulundurularak insana
ait özelliklerin, bilgilerin, yeteneklerin ve becerilerin bilinmesi ve bunlara ait
alt ve üst sınırların belirlenmesi, insana yaraşır bir iş düzenlemesinin en
önemli değerlendirme ölçütleridir.
Sağlığın Korunması: Geniş anlamıyla çalışma koşullarından ileri gelen
hastalıkların önlenmesi veya azaltılması anlamındadır.
İşin Sosyal Uygunluğu: İşin sosyal açıdan insana uygunluğu, insanın
yaşamını toplumsal normlar içinde sürdürebileceği ortamın sağlanması ve
bireyler arası ilişkilerin özendirilmesi anlamını taşır.
Teknik Ekonomiklik: İnsan-makine sisteminin fonksiyonel açıdan doğru
biçimde düzenlenmesi, bu tür sistemlerin performanslarının sürekliliğinin
sağlanması ve insanların sitem içinde ekonomik açıdan en doğru biçimde
görevlendirilmesi anlamını taşır.

24.  Kısaca fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci diyebiliriz.
 Ergonomi ile uğraşanlara ergonomist adı verilir ve ergonomistin
çalışma alanı işçi, işyeri ve iş dizaynıdır.
Amaç,
Kaza ve yaralanmaları önlemek, yorgunluğu ve insan
vücudunun aşırı kullanımını, işe devamsızlığı, zaman kaybını,
kaza ve rahatsızlıklara bağlı tazminatları en alt düzeye
indirmek, verimliliği, kaliteyi, güvenliği, konforu ve üretkenliği
en üst düzeye çıkarmaktır.

25. Ergonominin konuları
Gürültü, aydınlatma, ısı, titreşim, çalışma alanının dizaynı, el aletleri
dizaynı, makine dizaynı, sandalye dizaynı, ayakkabı dizaynı ve iş
dizaynı, mesai saatleri, vardiya, mola saatleri, yemek rejimi vb.
İskelet kas sistemi rahatsızlıklarında riskin en fazla olduğu işler şunlardır:
İmalat sektörü ,
Hizmet ve temizlik işleri,
Sağlık bakım işleri ,
Uzun yol sürücülüğü,
Sporcular, diş hekimleri.
 Ofis çalışanları ve bilgisayar kullanan meslek grupları da risk altındadır.
Masa ve Bilgisayar Başında Uzun Süre Çalışanlarda Gün Sonunda
Boyun, Omuz, El Bileği, Sırt Bölgesinde Ağrı, Hareket Kısıtlılığı ve
Uyuşma Gibi Yakınmalar Sıktır.
İş başarısını ve yaşam kalitesini de düşüren bu durum bazı temel
ERGONOMİK ÖNLEMLER İLE ENGELLENEBİLİR.

26. ERGONOMİK
ÖNLEMLER
Çalışma alanının iyi düzenlenmiş
olması,
Masa ve sandalyelerin kişiye özel
ayarlarının yapılması,
Monitör, klavye ve farenin kişiye uygun
düzenlenmesi,

27. Aydınlatmanın
sağlanması ve uygun ışık
kaynağının seçilmesi,
Oturma ve ayakta durma
sırasında vücudun uygun
duruş şeklinin (postür)
sağlanması.
Ofis egzersizleri
Bel ağrılarına karşı
koruyucu ergonomi ilkeleri

28. Ofis düzeninde yapılan hatalar;
Hata: Ofis ortamındaki havanın kuruması nedeniyle oluşan
çok kuru hava.
Sonuç: Akciğer rahatsızlıkları, bronşit, soğuk algınlığı ve
nezlenin artması, göz ve deri hastalıkları, göz kuruluğu, deri
döküntüleri, alerjik duyarlılığın artması.
İşyerinde olması gereken havanın ısı ve nem
oranı
 Hava ısısı:(Hafif fiziksel iş:18.3 °C, büro işleri:
19.4 °C-22.8°C , ağır endüstriyel iş: 12.8°C-
15.6°C),
 Nem oranı %70 olmalı,
 Oda her gün mutlaka havalandırılmalı.

29. Hata: Bilgisayar karşısında
geçirilen sürenin uzun olması.
Sonuç: Bilgisayar monitörlerinden
yayılan negatif yüklü partiküller,
insan bedeninde ve gözlerde
negatif elektrik yükü oluşturarak
havadaki pozitif yüklü toz
parçacıklarını çekip gözlerde
konjonktivite neden olur.
Hata: Çalışma alanının önünde ışık kaynağı
(pencere, lamba, yansıtıcı vs.) oluşu.
Sonuç: Ekran kullanıma uygun olsa bile
çalışma alanı yanlış aydınlatıldığı için,
kamaşma ve göz rahatsızlıkları, baş
ağrısı.

31. ERGONOMİK ÖNLEMLER
Monitörün kişiye uygun düzenlenmesi
 Monitöre uzaklık, görüntüye, ekran çözünürlüğüne, yazıların
okunabilirliğine ve monitörün büyüklüğüne bağlıdır. Ortalama olarak
göz-ekran uzaklığı en az kol mesafesi kadar uzaklıkta 60-70 cm.)
olmalıdır.
 Işığın karşıdan, yani bilgisayarın üzerinden gelmemesi
sağlanmalıdır.
 Monitörün tepe noktası göz seviyenizden daha aşağıda olmalıdır.
 Ekran üzerine düşen yansımaları önlemek için monitörün eğim
açısı değiştirilmelidir.

32.  20 dk aralarla gözler ekrandan ayırıp uzakta bir noktaya odaklanmalı,
10–15 sn. gözler kapatılıp dinlendirilmelidir.
 Sık sık göz kırpma işlemi yapılmalıdır.
 Monitörün temiz tutulmasına özen gösterilmelidir.
 Ekranda çok küçük karakterler kullanılmamalıdır.
 Ekran kontrastı gözü yormayacak şekilde ayarlanmalıdır.
 Monitörden gelen kimi zararlı ışınları önlemek için ekran filtresi
kullanımalıdır.
Klavye ve farenin kişiye uygun düzenlenmesi,
 Klavye ekrandan ayrı ve hareketli olmalıdır.
 Klavye tuşları çok yumuşak ve çok sert olmamalıdır.
 Yazı yazarken sadece 2 parmak kullanılmamalıdır.
 Klavyenin önünde yeterli boşluk olmalıdır.

33. ERGONOMİK
ÖNLEMLER

34. Oturma sırasında vücudun
uygun duruş şeklinin (postür) sağlanması;
 Ayaklar düz olarak yere temas etmeli,diz 90
derece açılı olmalı, sandalyede beli destekleyen
parça olmalı, sırt dik, omuzlar rahat, dirsekler
90 derece açılı ve bilekler nötral pozisyonda
tutulmalıdır.
 Çalışanın masa altında ayaklarını uzatabileceği
ve vücut hareketini kolayca değiştirebileceği
alan olmalıdır.
 Eğer ayaklar yere temas etmiyorsa, ayaklara ek
bir destek yerleştirilmelidir.
 Sandalye ileri geri gidebilmeli, 360 derece
dönebilmeli, yüksekliği ayarlanabilmeli, bel
eğimini desteklemeli, sırt desteği
ayarlanabilmeli, oturma yüzeyi yandan kalçalara
baskı yapmamalıdır.
 Oturma alanı hava alıp verebilen bir kumaş ile
kaplanmalıdır.

35. OFİS EGZERSİZLERİ
 Boyun egzersizlerini yaparken,
boynun düzgün tutulması
önemlidir. Bu nedenle, önce
nötral pozisyon oluşturulur: Baş,
boyun düz hale gelene kadar
arkaya çekilir. Bu arada yüz tam
karşıya bakar. Egzersizler bu
pozisyon korunarak yapılır.
Başınızı sırayla sağa ve sola doğru
yavaşça çevirip, 8 sn bekleyin.
Kulaklarınızı her iki omuz bölgesine
yavaşça yaklaştırarak, 8 sn bekleyin.
Çenenizi öne doğru yaklaştırarak
boyun arkasındaki kasları germeye
çalışın. 8 sn bekleyin.

36. Kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları
genellikle şiddetli travmalar tarafından
oluşmazlar ama kaslar, tendonlar
(kirişler), bağlar, eklemler ve kıkırdaklar
gibi yumuşak dokularda ve sinir
sisteminde tekrarlı incinmeler nedeniyle
yavaşça ortaya çıkarlar.
Kas ve iskelet sistemi
rahatsızlıkları, ofiste çalışanlardan
endüstri işçilerine, atletlere ve
hobi ile uğraşanlara kadar,
herkeste görülebilir.

37. İşle ilgili Kas ve İskelet Sistemi Rahatsızlıkları, iş
metotları ile çevrenin neden olduğu ve
kötüleştirdiği kas ve iskelet sistemi
rahatsızlıklarıdır.
Çalışanların fiziksel yeteneklerinin
işin fiziksel gereklilikleri ile
uyuşmadığı zamanlarda ortaya
çıkarlar.

38. - Tekrarlı Gerilme ya da Stres
İncinmesi (RSI)
- Tekrarlı Hareket İncinmesi (RMI)
- Kümülatif Travma Rahatsızlığı (CTD)
- Aşırı Kullanma Sendromu
- Faaliyetle İlgili Ağrı Sendromu

39. Çok kuvvet ve sık tekrar gerektiren işlerde çalışanlarda, hafif kuvvet ve az
tekrar gerektiren işlerde çalışanlara göre KİH riski 30 kat yüksek
bulunmuştur. TEKRARLAMA
Aynı hareketi ya da bir grup hareketi
aşırı bir biçimde yapma
Tekrarlamaya örnekler
- Her birkaç saniyede aynı hareketi
tekrarlama ya da arka arkaya 2
saatten fazla ve dakikada iki seferden
fazla aynı beden parçalarını içeren
hareketlerin döngüsel tekrarı
-Bir işgününde 4 saatten fazla sürekli
klavye ya da bir aleti kullanmak
Hareketlerin aşırı tekrarı tendonları
tahriş edebilir ve sinirler üzerindeki
basıncı artırabilir.

40. STATİK DURUŞ:
Aynı pozisyonu koruma ya da belli bir zaman diliminde
aynı kas gücünü koruma
Çalışanların uzun süreli durduğu statik duruşlar ya da
pozisyonlar kaslara zarar verip kan akışını sınırlayabilir.

41. AŞIRI YÜKLENMELER
Kuvvet: Şiddetli bir fiziksel güç
harcama.
Güç Harcama:
Tendonlar vasıtasıyla iletilen ve
kaslar tarafından üretilen gerilim.
Aşırı kas gerilimi, yorgunluğa yol
açabilen maksimum kas yeteneği
ile kasları büzebilir ve böylece
kaslara ve bağlantılı dokulara
zarar verebilir.

42. TİTREŞİM
Tek Bir Noktada Titreşim
El ve kol maruziyeti, güç aletleri gibi titreşen
nesnelerden kaynaklanır.
Titreşen aletlere örnekler
-Günde 30 dakikadan daha fazla yüksek titreşim
düzeyinde titreşen ekipman ve aletlerin kullanımı
(Zincirli testere, kriko çekiç, vurmalı aletler, yontan
ve perçinleyen çekiç)
- Günde toplam 2 saatten daha fazla orta seviyedeki
titreşim düzeyinde titreşen ekipman ve aletlerin
kullanımı (testere, öğütücüler ve zımparalayıcılar)

43. Bütün Bir Vücutta Titreşim:
Titreşime bütün vücut maruziyeti;
forkliftler, vinçler, kamyonlar,
otobüsler, metrolar ve uçaklar gibi
araçlardan kaynaklanır.
Bütün vücut titreşimine, yüksek ya
da uzun süreli maruziyet, iskelet
kaslarını etkileyebilir ve sırtın alt
bölgelerinde ağrıya neden olabilir.

44. Kas ve iskelet sistemi rahatsızlıklarından nasıl
kaçınılır?
- Nötral duruşta çalışın
-Aşırı kuvvet ve tekrarları azaltın
- Her şeyi kolayca ulaşılabilecek yerlere ve uygun yüksekliklere
koyun
- Isısı uygun yerlerde çalışın
- Statik, desteksiz duruşları ve basınç noktalarını azaltın
- Uygun kaldırma tekniklerini kullanın ve kaldırma araçlarından
faydalanın
- Zor görevler için yardım isteyin
-- Kısa aralar verin (micro-breaks), ayağa kalkın, esneyin,
görevinizi değiştirin.
- Konforlu bir çalışma ortamı oluşturun

45. Ağır işleri organize ederken aşağıdaki noktalara dikkat
edilmelidir:
Ağır iş, işçinin fiziksel kapasitesini aşmamalıdır.
Ağır işler gün içine yayılmalı ve arada hafif işler
yapılmalıdır.
Günlük çalışma içinde istirahat periyotları bulunmalıdır.

46. Daha kolay taşıma sağlanmalı;
Yükün ağırlık merkezi işçiye yakın olacak şekilde planlanmalıdır.
Vücudun eğilmesini engellemek için depolama yapılan yer bel
hizasında veya daha yukarda olmalıdır,.

47. SONUÇ
Günümüzde hızla gelişen teknoloji her alanda olduğu gibi çalışma
yaşamında da önemli değişimleri beraberinde getirmektedir. Bu
değişimlerin bir sonucu olarak, üretim sürecinde de hızlı ve yoğun bir
makineleşme yaşanmaktadır. Bu hızlı değişim, üretim sürecinde fiilen
çalışan insanların yeteneklerini bedensel ve düşünsel açıdan
çeşitlendirmekte ve çalışanlar üzerinde önemli baskı yaratmaktadır. Bu
durum çalışanın verimliliği üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu
olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması veya etkilerinin minimuma
indirilmesi açısından ergonomi büyük önem kazanmaktadır.
Bu çerçevede, verimliliği etkileyen faktörlerden birinin ergonomi, başka
bir deyişle çalışan ile çalışma ortamı arasındaki uyumu ilgilendiren
faktörler olduğunu söyleyebiliriz. Çalışanlara sağlık ve iş güvenliği
açısından uygun ve rahat bir çalışma ortamı sağlandığı ölçüde iş
gücünün verimi olumlu yönde etkilenecektir.

48. İş yerinin aydınlatma, havalandırma, sıcaklık, soğukluk ve nem
yönünden yeterli olması, kullanılan üretim sisteminin ergonomik
açıdan uygunluğu fiziki açıdan ele alınması gereken en önemli
unsurlardır. Ergonomi verimliliğe etki eden bir faktördür, fakat tek
başına yeterli değildir. Ergonomi verimliliği artırıcı diğer tekniklerle
(Psiko-sosyal) beraber kullanıldığı zaman daha etkili sonuçlar
vermektedir. İşletme yöneticileri için verimliliği arttırmak Şüphesiz
temel bir amaçtır. Verimliliği arttırmanın temel yöntemlerinden birinin
de insan kaynaklarını geliştirmek olduğu unutulmamalıdır. Verimlilik
için etkinliğin arttırılması öncelikli hedef olmalıdır. Bu amaçla astlara
hedefleri iyi anlatabilmek ve benimsetebilmek gerekir. İşletmede
hedeflere ulaşma derecesi ne kadar yüksek olursa verimlilik ve
karlılıkta o derece yükselecektir.