1.
MERSİN ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Salı 28-Şubat-2017
İŞ ETÜDÜ
HUSSEIN ALHUSSEIN
Mersin - Erdemli Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Yüksekokulu
İşletme bilgileri Yönetimi YL Programı
Telekomünikasyon Mühendisi

2.
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
2
İŞ ETÜDÜ
2/28/2017
İŞ ETÜDÜ Tanımı
İŞ ETÜDÜ’nün Teknikleri
İŞ ETÜDÜ’nün temel PROSEDÜRleri
Yöntem Etüdü
Yöntem Etüdü’nün Temel Aşamaları
Yöntem Etüdünü Yapılacak İşin Tesbiti
İŞ Ölçümü
İş ölçümünün uygulama nedenleri

3.
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
3
İŞ ETÜDÜ
2/28/2017
iş ölçüm teknikleri
Zaman ölçümü
Zaman etüdünde adımlar
Zaman etüdünde adımlar
Zaman ölçümü için genel kurallar
İş örneklemesi
İş örneklemesinin temel adımları
Gözlem sayısının hesabı

4.
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
4
İŞ ETÜDÜ Tanımı
İŞ ETÜDÜ, insanların işlerinin ve onunla ilgili tüm alanların
incelenmeleri için kullanılan ve bir işin verimliliğine yada
prodüktivitesine olumlu bir şekilde etkileyen tüm faktörleri
gerçekleştiren teknikler için özellikle YÖNTEM ETÜDÜ ve İŞ
ÖLÇÜMÜ, genel bir terimdir. {[1], 35. S}
2/28/2017

5.
İŞ ETÜDÜ’nün kullanılmasının sebebi
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
5
Belirli bir kaynaklardan üretileni daha fazla sermaye yatırımı
yapmadan arttırmaktır. {[1], 36. S}
2/28/2017

6.
İŞ ETÜDÜ’nün Teknikleri {[1], 41. S}
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
6
bir işin gerçekleştirilmesi için
mevcut yada önerilen
yöntemlerinin sistematik
kaydedilmeleri ve kritik
incelenmeleri sürecidir.
Yöntem Etüdü İŞ Ölçümü
2/28/2017
Belirtilenmiş bir iş, nitelikli bir
işçi tarafından belirli bir
performans seviyesinde
bitirilmesinin zamanını
belirlemek için tasarlanan
Tekniklerin uygulanması
sürecidir.

7.
İŞ ETÜDÜ’nün Tekniklerinin arasındaki ilişki
{[1], 42. S}
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
7
Yöntem Etüdü
İŞ Ölçümü
Daha
büyük
prodükti
vite
İş
Etüdü
İşin basitleştirilmesi ve onu
gerçekleştirilmesi için daha
ekonomik Yöntemleri geliştirme
süreci
İşin gerçekleştirileceği
süresi belirlemek

8.
İŞ ETÜDÜ’nün temel PROSEDÜRleri
{[1], 43. S}
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
8
Seçmek
İncelenecek işi belirlemek
1
Kaydetmek
en uygun kağıt
tekniklerini kullanarak her
şeyi doğrudan
kaydetmek
2
İncelemek
Kayıtlı olguları kritik bir şekilde
incelemek
3
işin amacı
İşin yapıldığı yer
İşin yapıldığı sıra
İşi yapan işçi
İşin yapıldığı ekipman
4 Geliştirmek
Tüm koşulları dikkate alan
bütün ekonomik
yöntemleri geliştirmek
5 Ölçmek
İşin miktarı ölçmek ve
Yapılması gereken
standart zaman
hesaplamak

9.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
9
İŞ ETÜDÜ’nün temel PROSEDÜRleri
{[1], 43. S}
Belirlemek
Yeni yöntem ve bu
yöntemde işin
gerçekleştirileceği
zamamı belirlemek.
6 Yerleştirmek
Yeni yöntemi, Kabul
edilen standart uygulama
olarak ve gereken
zamanda yerleştirmek.
7 Gelişleştirmek
standart uygulamayı,
uygun kontrol
prosedürleriyle
gelişleştirmek.
8

10.
Yöntem Etüdü
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
10
Daha önce de tanımlandığı gibi Yöntem etüdü, daha basit bir
şekilde ve daha etkili yöntemlerin belirlenmesi, uygulanması,
geliştirilmesi, maliyetin azaltılması amacıyla bir işin yapılacak mevcut
ve önerilen yolların sistematik olarak kaydedilmesi ve eleştirilerek
incelenmesidir. [2]

11.
Yöntem Etüdü’nün uygulama alanları
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
11
1-İşyeri düzeninin, tesisat ve donanım modellerinin düzeltilmesi.
2- Süreçlerin ve yöntemlerin düzeltilmesi.
3-Malzeme, makina ve insan gücünün daha etkin kullanımını sağlamak.
4-Daha iyi çalışma koşullarının geliştirilmesi. [2]

12.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
12
Yöntem Etüdü’nün Temel Aşamaları
1-Etüdü yapılacak işin seçilmesi.
2- Dolaysız gözlem yoluyla, mevcut yöntem hakkındaki bütün ilgili
olayların kaydedilmesi.
3-Amaca en uygun tekniği kullanarak, bu olayların eleştirilerek
düzenli bir sıra içinde incelenmesi.
4-Bütün koşulları gözönüne alarak, en kolay, ekonomik ve etkin
yöntemin geliştirilmesi.

13.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
13
Yöntem Etüdü’nün Temel Aşamaları
5-Yeni yöntemin standart bir uygulama olacak şekilde yeleştirilmesi.
6-Bu standart uygulamanın düzenli denetimlerle sürdürülmesi. [2]

14.
Yöntem Etüdünü Yapılacak İşin Tesbiti [2]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
14
Belli bir işin yöntem etüdünün yapılıp yapılmamasına karar verirken,
sonuçta bulunacak çözümün başarısının hangi kriterlerin esas alınarak
ölçüleceği baştan tesbit edilmelidir. genel olarak böyle bir çalışmada bu
kriterlerin esasını 3 ana nokta oluşturur:
ekonomik düşünceler1 teknik düşünceler2 kişisel tepkiler3

15.
Ekonomik Düşünceler [2]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
15
Etüt işine başlamadan önce
bu iş için bir metot etüdü
yapmaya değer mi?
Bu etüde devam etmeye
değer mi?

16.
Teknik Düşünceler [2]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
16
Yöntem etüdü yapılacak işin seçiminde doğru
karar vermede büyük yarar sağlayacaktır.
İşle ilgili makinaların teknik
özelliklerinin bilinmesi
prosesin teknik yanlarının iyi
bilinmesi

17.
kişisel tepkiler [2]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
17
işle ilgili kişilerin başarıdaki önemi çok
büyüktür
Bu nedenle,
Yöntem etüdü yapılacak işin seçiminde
çalışanların kişisel tepkileri de
gözönünde tutulmalı
Bu da, sendika temsilcileri ile ilişkilerin iyi
olmasının büyük bir sebebider.

18.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
18
İŞ Ölçümü
Daha önce, bun sunumda tanımlandığı gibi:
İşin gerçekleştirileceği süresi belirleme sürecidir.
Demek ki : zaman kaypı yok olmaktadır
Yani : örgütte, bütün İnsan ve diğer kaynalar dd verimli
bir şekilde fazlası olmadan kullanılmaktadır.

19.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
19
İŞ Ölçümü
Frederick W. Taylor, iş ölçümü için bilimsel yaklaşımı ilk
ortaya koyan insandır.
Herhangi bir ölçüm yönteminin hiç ölçmemekten,
herhangi bir kontrol biçiminin hiç kontrol yapmamaktan
daha iyi olduğunu ifade etmiştir.[3]

20.
İş ölçümünün uygulama nedenleri
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
20
1-İşlerin çizelgelenmesi ve kapasite tahsisi.
2-Çalışanların motivasyonu ve iş performansının
değerlendirilmesi.
3-İyileştirme yapılabilmesi için standartlarla kıyaslamanın
yapılması. [3]

21.
iş ölçüm teknikleri [3]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
21
1-Zaman ölçümü 2-İş örneklemesi
İşin yada onu oluşturan elemanların
yapılış süresini kronometre ile
doğrudan ölçerek yapılan süre tespit
çalışmasıdır. Günümüzde video
bandına kaydetmek suretiyle de bu
çalışmalar gerçekleşmektedir.

22.
Zaman etüdünde adımlar
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
22
1-Yöntem etüdü tamamlandıktan sonra zaman ölçümü yapılacak
olan işin seçimi/standart zaman hesaplaması yapılacak olan iş.
2-İşin elemanlarına ayrılması.
3-İşin kaç defa ölçüleceğinin tespit edilmesi (Gözlem
sayısı, örnek sayısı).

23.
Zaman etüdünde adımlar
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
23
4-Tecrübeli bir analist tarafından her bir elemanın zamanının
ölçülmesi ve kayıt edilmesi.
5-Her elemana ait ölçümlerin ortalaması olarak tanımlayacağımız
“ortalama çevrim zamanının” hesaplanması: her elemana ait sürelerin
toplamı/gözlem sayısı
6-Her elemana ait normal zamanların hesaplanması. [3]

24.
Zaman etüdü
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
24
Bu noktada, operatörün çalışma hızının yada temposunun süre
hesaplarında takdir edilmesi gerekmektedir.
Yani işçinin gözlemlenen çalışma hızının bir normal çalışma
hızına göre karşılaştırılması, operatörün temposunu ortaya
koyacaktır.

25.
Zaman etüdü
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
25
O halde ortalama gözlemlenen çevrim süresinin bir tempo takdiri ile
normalize edilmesi o iş için normal zamanı ortaya koyacaktır
Tempo takdirinin ölçümü analistlerin yeteneğine ve tecrübesine
kalmıştır. [3]
Bir operatörün bir işi 2 dak yaptığı
gözlemlenmiştir. Analistler bu kişinin temposunu % 120 olarak
belirlemişlerdir. O halde bu iş için normal zaman ne olmaktadır?
N. Z: 2*1,2: 2,4 dak.
Örnek

26.
Zaman etüdü
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
26
Ölçülen zamanın takdir edilen tempo ile çarpılması sonunda bulunan
normal zamana, önceden kestirilemeyen gecikmeler, kişisel ihtiyaçlar
ya da yorulmalar nedeniyle bazı eklemelerin yapılması lazımdır.
Normal zamanın bir yüzdesi olarak hesaplanan bu eklere
“Tolerans” adı verilir.
Standart zaman, bu toleransları da dikkate alarak iş için
hesaplanan zamandır. [3]

27.
Zaman ölçümü için genel kurallar
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
27
1-Süreleri kısa ancak ölçme yapılabilecek kadar uzun süreli iş
elemanları belirlenir ve süreleri yazılır.
2-Eğer işçiler makinelerle çalışıyorsa, işçinin makinede ayrı
çalıştığı zamanlar ve makinenin ayrı çalıştığı zamanlar ölçülür.
3-Operatörden yada makineden kaynaklanan her türlü gecikme
belirlenir. [3]

28.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
28
ZAMAN ETÜDÜ NORMAL SÜRE
FORMÜLLERİ [3]
NORMAL SÜRE (NS) = BİRİM BAŞINA GÖZLENEN
PERFORMANS SÜRESİ x TEMPO TAKDİRİ
NS = ( ÇALIŞILAN SÜRE / ÜRETİLEN BİRİM SAYISI ) x
TEMPO TAKDİRİ

29.
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
29
ZAMAN ETÜDÜ STANDART SÜRE
FORMÜLLERİ [3]
STANDART SÜRE = NORMAL SÜRE + (TOLERANSLAR x NORMAL SÜRE)
STANDART SÜRE = NS / ( 1 – Toleranslar )

30.
ZAMAN ETÜDÜ: ÖRNEK PROBLEM
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
30
BİR İŞ İÇİN STANDART SÜRENİN BELİRLENMESİ İSTENMEKTEDİR. ZAMAN
ETÜDÜ İÇİN SEÇİLEN İŞÇİ GÜNLÜK 8 SAAT ÇALIŞMA SÜRESİNDE 20 BİRİM
MAMUL ÜRETMEKTEDİR.
BAŞKASI TARAFINDAN GÖZLENDİĞİ NEDENİYLE İŞÇİNİN, NORMAL
TEMPOSUNA GÖRE %10 DAHA HIZLI ÇALIŞTIĞI TAHMİN EDİLMİŞTİR.
BAŞKASI TARAFINDAN GÖZLENDİĞİ NEDENİYLE İŞÇİNİN, NORMAL
TEMPOSUNA GÖRE %10 DAHA HIZLI ÇALIŞTIĞI TAHMİN EDİLMİŞTİR.

31.
ZAMAN ETÜDÜ: ÖRNEK PROBLEM
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
31
SORU: BU İŞ İÇİN NORMAL VE STANDART SÜRELER NEDİR?
NS = ( ÇALIŞILAN SÜRE / ÜRETİLEN BİRİM SAYISI ) x (TEMPO TAKDİRİ)
= (480 DAKİKA/20) x (1.10) = 26.4 DAKİKA
STANDART SÜRE = NS/ (1 – TOLERANSLAR)
= (26.4)/(1-0.25) = 35.2 DAKİKA

32.
iş ölçüm teknikleri [3]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
32
1-Zaman ölçümü 2-İş örneklemesi
İşin yada onu oluşturan
elemanların yapılış süresini
kronometre ile doğrudan
ölçerek yapılan süre tespit
çalışmasıdır. Günümüzde video
bandına kaydetmek suretiyle
de bu çalışmalar
gerçekleşmektedir.
bir işin, belirli istatistik kurallara göre
seçilen zamanlarda işçinin/çalışanın
çeşitli iş elemanları üzerinde
harcadığı zamanın yüzdesini tahmin
eder. Bunun için yapılacak olan işin
belli bir bölümü gözlemlenir.Ancak
geneli için tahminde bulunulur.

33.
İş örneklemesinin temel adımları
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
33
1- İş örneklemesine tabii tutulacak faaliyetin seçimi ve amacın
belirtilmesi. Örn. üretken ve boş zamanlarının belirlenmesi.
2-Başlangıç örneklemi alarak elemanların toplam faaliyet zamanı
içerisindeki çalışma oranlarının yada toplam gözlem içerisindeki
paylarının belirtilmesi. Örneğin, bir makinenin zamanın % 80 de
çalıştığının belirtilmesi. Bu tahminler analistin tecrübesine ve bilgisine
bağlıdır.

34.
İş örneklemesinin temel adımları
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
34
3- Çalışmada istenen doğruluk oranı (mutlak hata miktarı) ve güven
düzeyi belirtilir.
4-Gözlem yapılacak tesadüfi zaman aralıklarının belirlenmesi
(Tesadüfi sayılar tablosu kullanılmaktadır).
5-Gözlem sayısının (Örnek Büyüklüğü) hesabı ve yeterli olup
olmadığının tespiti. [3]

35.
Gözlem sayısının hesabı [3]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
35
İstenen gözlem sayısıN
İstenen güvenirlik
düzeyindeki standart sapma
sayısı
Z
Örneklem oranı için
tahmini değermek ( örn.bir
işçinin zamanın belirli bir
kısmında boş kalma oranı)
P
Doğruluk yüzdesi
(Örneklem büyüklüğünün
doğruluk sınırları, mutlak
hata miktarı)
h

36.
Gözlem sayısının hesabı [3]
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
36
N= { 𝐳2
x p x (1-p)}/ 𝐡2

37.
İş örneklemesi: ÖRNEK PROBLEM
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
37
Bir işlemin örnekleme yolu ile incelenmesinde 100 gözlem yapılmış ve bunların
30’unda A elemanına rastlanmıştır. Mutlak hata miktarının (+) (-) %5 , güven
sınırının %95 olması istendiğine göre yeterli örnek sayısı kaç olmalıdır?
N= { 𝐳2x p x (1-p)}/ 𝐡2 = {𝟏. 𝟗𝟔2 X 0,30 X 0.70} / (0,05)2 = 323
Örneklem sayısı 323 olmalıdır. Henüz 100 gözlem yapıldığı için gözleme devam
edilmelidir.

38.
İş örneklemesi: ÖRNEK PROBLEM
2/28/2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
38
Bir işlemin örnekleme yolu ile incelenmesinde 100 gözlem yapılmış ve bunların
30’unda A elemanına rastlanmıştır. Mutlak hata miktarının (+) (-) %5 , güven
sınırının %95 olması istendiğine göre yeterli örnek sayısı kaç olmalıdır?
Örneklem
oranı: p
Mutlak hata : h
Tablodan, sapma sayısı: z
öğrenilebilir
N= { 𝐳2x p x (1-p)}/ 𝐡2 = {𝟏. 𝟗𝟔2 X 0,30 X 0.70} / (0,05)2 = 323
Örneklem sayısı 323 olmalıdır. Henüz 100 gözlem yapıldığı için gözleme devam
edilmelidir.

39.
Kaynakça
[1] Introduction to WORK STUDY, Second Edition April,1969, BY IMPRESSION
COULEiJRS WEBER, 2501 BIENNE, SWITZERLAND.
[2] blogcu.com site
METOD ETÜDÜ: http://enm.blogcu.com/is-etudu-ve-metot-etudu-nedir-is-olcumu-
nasil-yapilir-2/8467989 online erişim: 27.2.2017
[3] web.itu.edu.tr site
METOD ETÜDÜ: web.itu.edu.tr/~bayraktarde/UYT_dosyalar/istasarimi.ppt online
erişim: 27.2.2017
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
39
2/28/2017

40.
Kaynakça
syriansbusiness.com - İŞ ETÜDÜ ve İŞ ölçümü - Hussein
ALHUSSEIN
40
[4] İngilizce Kaynallarıdan bilgileri çevirme
SYRIANSBUSINESS.COM tarafından yapıldı.
2/28/2017