คนทำงานแก้ไขปัญหาในสังคม เป็น Hero ในพื้นที่ของตัวเอง ชุดสื่อเรียนรู้เกิดขึ้นเพื่อเป็นอาวุธให้ hero เพิ่มศักยภาพในการทำงานให้ดีขึ้น การออกแบบชุดสื่อเรียนรู้ เพื่อการนำไปใช้สร้างการเปลี่ยนแปลง ต้องให้ความสำคัญกับผู้ใช้งาน การใช้ User-Centered Design มาเพื่อพัฒนาสื่อเรียนรู้ Presentation นี้ อธิบาย 3 ส่วนหลักคือ 1. ที่มาของขุดสื่อเรียนรู้ 2. รูปแบบการนำชุดสื่อเรียนรู้ไปใช้ 3. ขั้นตอนการออกแบบชุดสื่อเรียนรู้ และข้อคำนึงถึง

1. How to Design
Knowledge Toolkit
กระบวนการพัฒนาออกแบบ “ชุดสื่อเรียนรู”
เพื่อขยายผลการทํางานสรางเสริมสุขภาพ
โดย เพลินพาดี

2. BIG WHY ?
Knowledge Toolkit

3. “สื่อเรียนรูควรเปนอยางไรดี ?”

4. แค่ไหน แล้วถ้าเราบริหารเวลาได้ห่วยแตก เราจะประสบความสําเร็จหรือมีความสุขในชีวิตได้ไหม
บทความนี้จึงแตกต่างจากบทความเรื่องการบริหารเวลาที่ผมเคยเขียนมา ที่ว่ากันด้วยเรื่องทฤษฎีล้วนๆ แต่ครั้งนี้
ผมได้ลงพื้นที่หรือโทรศัพท์พูดคุยเพื่อสํารวจความคิดเห็นของคน 4 คน ที่ผมคิดว่าเป็นคนที่ประสบความสําเร็จ
ถามว่ามิติของเวลาที่เรามีคนละ 24 ชั่วโมงเนี่ย เขาบริหารกันยังไง อะไรคือสิ่งที่ทําให้พวกเขาขึ้นมายืนเหนือคน
อื่นๆ ได้ และเพื่ออรรถรสในการเขียนผมขออนุญาตใช้นามสมมติของทุกคนนะครับ จะได้ไม่เคอะเขินกัน
นี่คือสิ่งที่ผมได้จากการคุยกับคนเหล่านี้ครับ
พี่ก้อยจะไม่กินข้าวที่โต๊ะทํางาน เพราะเธอบอกว่านั่นแสดงว่าเราแบ่งเวลาไม่เป็น
พี่ก้อย: คนที่มีเวลาไม่พอ คือคนที่บริหารเวลาห่วยเอง
คนแรกชื่อ พี่ก้อย มหาเศรษฐีเจ้าของกิจการโรงแรมหลายสาขาทั่วไทย เป็นคุณแม่ลูกสอง อายุสี่สิบปลาย แต่ดู
เหมือนอายุสามสิบกลางๆ
เมื่อถามถึงเรื่องการบริหารเวลา พี่ก้อยตอบผมกลับมาก่อนเลยว่า
ก่อนจะพูดเรื่องบริหารเวลา ต้องเข้าใจก่อนเลยนะว่าเวลามันมี2 อย่างคือ ‘เวลาตามนาฬิกา’ กับ ‘เวลาจริง’
ฟังแค่นี้ก็งงแล้ว
พี่ก้อยอธิบายแบบนี้ครับ เวลาตามนาฬิกาคือ หนึ่งปีมี 365 วัน หนึ่งวันมี 24 ชั่วโมง หนึ่งชั่วโมงมี 60 นาที
เวลาจริงคือ เวลาที่เรารู้สึก ซึ่งเป็นการเปรียบเทียบ เช่น เวลาอ่านหนังสือสอบ หนึ่งชั่วโมงเหมือนครึ่งวัน เวลา
สังสรรค์กับเพื่อน ครึ่งวันเหมือนหนึ่งชั่วโมง หรืออย่างตอนที่ลูกพี่ก้อยเป็นเด็กๆ ปีหนึ่งผ่านไปเร็วเหมือนหนึ่ง

6. ดูแลวอือ
แตไมอิน

8. User-Centered Design
หลักการพัฒนาสื่อเพื่อใชในการออกแบบ
Knowledge Toolkit
นอกจากทํางานได้แล้ว
ต้องคิดด้วยว่า แล้วผู้ใช้จะมี
ชีวิตที่ดีขึ้นได้ด้วย

9. หลักคิด Knowledge Toolkit
เพิ่มความ“อิน” โดยใช User-Centered Design
• ออนนอมตอคนใชงาน
• คํานึงถึงระดับผูใชที่ตางกัน
• เนนใหผูใชเริ่มลงมือไดงาย เริ่มไดเร็ว
• ใสเนื้อหาแตพอดี
• ผูใชจะมีชีวิตที่ดีขึ้นไดดวย

10. ที่มาและความสําคัญ
ภาคี สสส. ทํางานในประเด็นหลากหลาย งานไมใชเรื่องงาย ตองใชทักษะและความรูที่เฉพาะทางมาก Tool kit จะเชื่อมคนทํางานของ
สสส.ใหดึงประสบการณการสรางเสริมสุขภาพไปสูการขับเคลื่อนสุขภาวะในพื้นที่ดวยTool kit ของศูนยเรียนรูสุขภาวะ(ศรร)
หนาที่ของ Knowledge Toolkit
• ถอดประสบการณของคนทํางานมาเปนเครื่องมือ เพราะ
คนทํางานที่มีชุดประสบการณจากการทํางานที่หลากหลายเก็บ
ไวในตัว Thaihealth Way ที่ควรถูกถายทอดออกมา
• เปนเครื่องมือเพื่อชวยผลักดันการทํางานเฉพาะดาน ใหสามารถ
เริ่มตนทํางานไดงายขึ้น และเติมเต็มทักษะที่ขาดหาย

11. แนวคิดในการทํางาน Toolkit
ถอดบทเรียน
จากความสําเร็จ
ในการแกปญหา
นํา Toolkit ไปใชใน
พื้นที่ที่มีปญหา
นํา Toolkit ไปใชในพื้นที่ที่มีปญหา
พื้นที่ที่มีปญหาพื้นที่ที่แกปญหาได
สําเร็จ
การแกปญหาเชิงรุก
ดวย Toolkit
Toolkit

12. ทําไมถึงออกมาเปนกลอง ?
• Multi-disciplinary เชื่อมโยงหลายศาสตร
• คัดเลือกแคสิ่งสําคัญ ดูไมเยอะเกินไป
• ขนยายสะดวก-แข็งแรงในการใชงาน-ประหยัดเนื้อที่เก็บรักษา

13. แตละกลองตางกันอยางไร ?
What ? เรื่องอะไร Who ? ใชกับใคร Why ? จุดประสงค How ? ดวยวิธีอะไร
โรงเรียนปลอดบุหรี่ ครูในโครงการ ยกระดับโรงเรียนตนเอง ทํางานกับผอ. และ นร.
จัดการจุดเสี่ยงบนถนน อปท. / ปภ. / ชุมชน ลดอุบัติเหตุในพื้นที่ วิเคราะหและแกไขจุดเสี่ยง
คณะทํางานเรื่องเพศ คณะทํางานเรื่องเพศในชุมชน ทํางานในคณะทํางานตน ทบทวนทัศนคติ และการทํางานของคณะทํางาน
ถนนปลอดภัย คณะทํางาน ทํางานขอมูลกับหนวยงานอื่นดีขึ้น จัดการขอมูลเพื่อปรับพฤติกรรมเพื่อความปลอดภัย
ความปลอดภัยทางน้ํา ครูในโรงเรียน ยกระดับโรงเรียนตนเอง สรางเรียนรูผานประสบการณ ใหเด็กรูจักพื้นที่เสี่ยง
และการขอความชวยเหลือ
ปรับพฤติกรรม NCDs รพ.สต. ปรับพฤติกรรมกลุมเสี่ยง คอยๆเปลี่ยนที่ละนิด
When ?
Where ?

14. ในกลองมีอะไร
สิ่งที่มีเหมือนกันในแตละกลอง
• คูมือการใช Toolkit
• ใบภาพรวม แผนที่ขั้นตอนการทํางาน
• ผูมีสวนรวมในการทํางาน
• เครื่องมืออื่นๆ ที่ชวยปด gaps การเรียนรู
หรือ ชวยในการทํางาน

15. Impact from Knowledge Toolkit
ผูใชคือเครือขายคนทํางานที่ทํางานเชิงประเด็น ของ สสส.
1. ใชเองเพื่อเรียนรูเองและเริ่มจัดการปญหา เปนตัวกระตุน
ใหไดเริ่มลงมือทําแลวเจอปญหาจริง ถาในพื้นที่ปญหาไม
มากก็สําเร็จไดเลย
2. ใช Toolkit ชวยอธิบายหรือสงตอ เพื่อขยายผลความรูให
คนที่เขามารวมทํางาน
3. ผูจัดอบรมหรือเจาของความรู สามารถใชกลองเครื่องมือนี้
ไปเสริมในการอบรมของตน ในลักษณสื่อประกอบการ
อบรมได
Learning
by Doing
Support

16. กระบวนการพัฒนา ชุดสื่อเรียนรู
Knowledge Toolkit

17. Design
- Test * $Develop
,stage 51617-
- Communication Design
- Follow up
Problem
- Define
- Review
- Stakeholder analysis
Direction
- You are a Hero
- Gap Analysis
- Policy mapping
User-Centered Design for Tool kit

18. Define ตั้งโจทยการทํางาน
คุยกันในทีมถึงโจทยของงาน
• โจทยนี้นาสนใจอยางไรบาง ในมุมมองทีมทํางาน
• Impact ผลกระทบของงานนี้ อยางไรบาง
• จุดเขาทํา-คานงัด ในการแกปญหาอยูที่ไหนบาง
ขอดีของการ Define โจทยรวมกัน
• ชวยปูพื้นความรูพื้นฐานของทีมกอนทํางานได
• แลกเปลี่ยนมุมมองความสนใจของคนในทีม เพื่อเจอมุมมองสรางสรรค
Next
Wow

19. ตัวอยางองคประกอบประเด็นปญหา
ปญหาการประสานงาน
ระหวางหนวยงาน
ชุมชน - ทองถิ่น
mindset
บูรณาการ
ระบบนิเวศ
การทํางาน
ขอมูล และ
รูปแบบการ
สงตอ
บุคลากร
บทบาท
ความสัมพันธ
ปญหาการพัฒนา
Node
mindset
บูรณาการ
ระบบนิเวศ
การทํางาน
ขอมูล และ
การประเมิน
การพัฒนา
ศักยภาพ
**ตัวอยาง** องคประกอบปญหา
ใหเห็นความสัมพันธ และนําไปสูการออกแบบ Toolkit

20. Review ทบทวนตนทุน
ทบทวนตนทุนดานขอมูล
• เนนการใชขอมูลมือสอง จากนักวิชาการ/เจาของชุดความรู เพื่อนําไปใชตอยอด
(ถาทํามาแลวเราไมทําซ้ํา เสียเวลา)
• ความตองการจากผูใชงาน เพื่อเคาหาสิ่งที่ขาดหายไป
เทียบ Success Case vs Problem Case เขาใจ gap
• ปจจัยอะไรบางที่เปน gap ที่ถาปดไดแลวจะทําใหเคลื่อนงานไปสูความสําเร็จไดงายขึ้น
• ถอดประสบการณมาเปนสูตรลับ
Tip ถามีคอรสอบรมอยูแลว จะทํางานตอไดงายขึ้นมาก
• การสกัดสิ่งที่ผูใชงานจําเปนตองรู และ มีลําดับขั้นตอนในการเรียนรู
• ออกแบบให Toolkit ใหทําหนาที่แทนผูนํากระบวนการมากที่สุดเทาที่ทําได

21. Direction
ทิศทางในการพัฒนาตองเห็นภาพแนวทางในการนําไปใช
• Goal - เปาหมายที่ตองการไปถึง
เปาหมายตองชัดเจน และลงมือทําไดทันที
• Start - จุดเริ่มตน
ตนทุนการทํางาน 4 m ตนทุนดานจิตใจ ตนทุนทางดานสังคม และแรงตาน
• Mood- ความรูสึกใหมในงานเดิม
ทําใหเกิดความรูสึกใหม เพื่อเปดมุมมองในการแกปญหาใหมๆได
• Story - อุปสรรคและกระบวนการทํางาน

22. Story of Hero
A Hero
• กระตุนใหคนทํางานรูสึกวาตนเองเปนคนสําคัญ เปนขอตอกลไกฟนเฟองที่จะชวยลด
แกไขปญหาได มีความเปนเจาของและมีสวนรวมในปญหานั้น ในการสรางผลกระทบ
ตอสังคมในดานบวก
Team Heroes
• ชักชวนใหลองมองหาเพื่อนที่อยูในพื้นที่ ชุมชนที่ทํางานเรื่องนี้/ประเด็นนี้ การทํางาน
จะไมยากเกินไปนักถาชักชวนเพื่อนมาทําดวยกัน
Story of Hero
• เริ่มตน Hero มักยังไมพรอม และตองไปทํากิจกรรมตางๆ เพิ่มเติม
เหมือนเสนตอจุดจนออกมาประกอบเปนภาพใหญที่สมบูรณ

23. Analyze Gaps
ใชกรอบ 5 Learning Gaps วิเคราะหวา Hero คนนี้ยังขาดอะไรบาง
• เมื่อเห็น gap ของคนทํางานแลว จึงมาออกแบบเครื่องมือ
• คอยๆ ชวยปด gap ระหวางทํางานไปแตละขั้นตอน
Knowledge Gap Skill Gap Motivation Gap Communication
Gap
Environment and
Tool gap
Julie Dirksen (2011) Design for how People Learn

24. Test 3 ระดับ
ประเด็น ทดสอบ ระดับที่ 1 ทดสอบ ระดับที่ 2 ทดสอบ ระดับที่ 3
กลุมทดสอบ
focus group
เจาของความรู
นักวิจัยในประเด็น
ผูเคยเขารับการอบรม
ผูที่เคยหาวิธีการแกปญหามาแลว
ผูใชจริง
ผูที่ยังไมเคยใช
จุดประสงค 1.ทดสอบสมมุติฐาน ความเปนไปได
2.flow ของชุดเครื่องมือที่จะพาไปสูการทํางานที่สําเร็จ
1.เปรียบเทียบกระบวนการ Toolkit นั้นงายขึ้น
2.สอดคลองกับแนวทางแกปญหาเดิม
3.เครื่องมือชวยขยายผลการทํางาน กวางขึ้น-ลงลึกกวาเดิม
1.ตรวจสอบวาใชงานไดจริง
2.มีความมั่นในในการนําไปใชตอ เพื่อให
เกิดประโยชนไดจริง
รูปแบบตัว
ทดสอบ
เพื่อใหสื่อสาร concept ไดพอ
- list อุปกรณ รูปแบบเครื่องมือที่ใช
- ลําดับขั้นตอน
- แนวทางการสื่อสาร
เพื่อใหสื่อสาร รูปแบบการใชงานไดพอ
- มีรูปภาพเบื้องตน
- ทํา สี และ หนาตาการใชงานคราวๆ UI
- ปรับภาษาที่สื่อสารแนวทางที่ตองการได
เพื่อทดสอบการใชงานจริง
- ตนแบบที่เหมือนจริงมากที่สุด
- มีคูมือการใชเพื่อใหอานเองได
แนวทางแกไข แกไขปรับปรุงโดยอิงจากประสบการณการทํางาน ของ
ผูเชี่ยวชาญ change agent หรือคนที่ทํางานดานนี้
โดยเฉพาะ เพราะเขาจะเจอปญหามากที่สุด
ปรับจนผูใชงาน สามารถใชงานเองได โดยเขาไปมีสวนรวม
นอยที่สุด (เปดมาตองสนใจ --- หาจุดเริ่มได --- ใชงานไม
สะดุด)
ตอนเทสรวบรวมวาอธิบายอะไร เนน
ตรงไหนบาง แลวนําทุกอยางที่ทํา ใหมา
อยูในใบงาน
ขอคํานึง ตองอาศัยความเปดใจของเจาของความรู
ตองใชความเชี่ยวชาญดานออกแบบกระบวนการเรียนรู
หรือสื่อเขามาชวย
ระหวางทดสอบ จดทุกอยางที่ตองอธิบายเพิ่ม เพราะสุดทาย
เราไมสามารถไปอยูตรงนั้นกับทุกๆกลองได
กลุมผูใชใหมอาจเริ่มตนใชยาก หาวิธี
แนะนําที่เหมาะสม

25. Communication Design
ไมนอยไปจนทําไมได หรือไมมากไปจนสับสน สื่อลําดับขั้นตอนที่จะไมติดขัด
• Graphic and/or Information
เลือกการสื่อสารใหเหมาะสม
• System / icon ใหขอมูลเปนเนื้อเดียวกัน
ภาพประกอบ ใหเห็น context สอดคลองกับ mood
• ลําดับขอมูลสําคัญตองเนน
รูปแบบ Layout > ขนาด Size > ตําแหนง Position > สี Color
ตอนทดสอบเนนตรงไหน นํามาอยูใน Toolkit เมื่อกลองสงตอไป สิ่งเหลานั้นจะตองไมหายไป
Where ?
How ?

26. Design
- Test * $Develop
,stage 51617-
- Communication Design
- Follow up
Problem
- Define
- Review
- Stakeholder analysis
Direction
- You are a Hero
- Gap Analysis
- Policy mapping
User-Centered Design for Tool kit

27. แนวคิดในการทํางาน Toolkit
ถอดบทเรียน
จากความสําเร็จ
ในการแกปญหา
นํา Toolkit ไปใชใน
พื้นที่ที่มีปญหา
นํา Toolkit ไปใชในพื้นที่ที่มีปญหา
พื้นที่ที่มีปญหาพื้นที่ที่แกปญหาได
สําเร็จ
การแกปญหาเชิงรุก
ดวย Toolkit
Toolkit

28. How to Design
Knowledge Toolkit
กระบวนการพัฒนาออกแบบ “ชุดสื่อเรียนรู”
เพื่อขยายผลการทํางานสรางเสริมสุขภาพ
โดย เพลินพาดี
ขอบคุณครับ